Fróðskaparrit - 01.01.1985, Qupperneq 115

BÓKAUMMÆLI
Jóan Pauli Joensen: Fiskafólk. Ein lýsing
av føroyska húshaldinum í slupptíðini. Før-
oya Sparikassi, Tórshavn 1982, 528 bls.
Hetta er megnarverk, ið verður lagt fram.
Stór og prýðilig bók — meira enn 500 blað-
síður — sum kann sigast at vera fyri alt fólkið.
í sambandi við, at høvundurin, ið er fólka-
lívsfrøðingur og starvast á Fornminnissavn-
inum, savnaði tilfar til doktararitgerð sína
»Færøske sluppfiskere. En undersøgelse af
en erhvervsgruppes liv« (1975), komu nógvar
upplýsingar við, sum snúðu seg um lívið al-
ment hjá fiskimonnum og húski teirra. Til-
farið var longu tá so rúgvumikið, at høvund-
urin noyddist at avmarka evnið i doktararit-
gerðini til tað, sum fór fram um borð á skip-
inum.
Hitt — tað sum hoyrdi til heimalívið —
skuldi viðgerast seinni. Afturat kom so til-
farið frá innsavningini »Føroyar í slupptíðini«
— umleið 10.000 blaðsiður!
Og í hesi bók verður úrval av hesum stóra
tilfari lagt fram fyri almenningin. Føroya
Sparikassi, sum hevur borið prentkostnaðin
av útgávuni, gav høvundinum fríar hendur
at gera, sum hann helt vera best.
Vísindamenn, sum fáast við fólkalívs-
gransking — etnologar — hava sera sjáldan
høvi at geva út alt tað tilfar, teir hava nýtt í
rannsóknum sínum. Metingar teirra, úrslitini,
verða løgd fram í greinum í vísindaligum
tíðarritum. Tilfarið, sum er støði undir lýs-
ingini, verður vanliga lagt á goymslu á hand-
ritasøvnum, ella kanska partar av tí prent-
aðir sum uppískoyti til vísindaligar greinir.
Men í hesi bók eru nógvar av frásøgnu-
num endurgivnar í óbroyttum líki og við
orðunum hjá heimildarfólkunum (prentaðum
við smáum støvum).
Sostatt er bókin ikki beinleiðis vísindaligt
verk at kalla, og ei heldur kann hon sigast at
vera »populervísindalig« í vanligari merking.
So er spurningurin: Hvørjum er bókin
ætlað? Tey eldru, sum enn minnast tíðina
fyri seinna heimsbardaga, hava her forvitnis-
ligan lesnað, og tey, sum ung eru, fáa í fyrra
parti av bókini fortreytir fyri at skilja sam-
felagið, sum tað var tá.
Bókin er býtt í tvíningar. Tær fyrstu uml.
250 síðurnar lýsa umstøðurnar, sum tær vóru
í tí gamla bóndasamfelagnum og í slupptíðini,
og tær broytingar, sum vóru í samfelagnum.
Fyrst eitt sindur um jorð og jarðarviðurskifti.
síðan um neyt, seyð og onnur húsdýr og um
tað, sum havið gav: fisk, grind, kóp og (part-
víst) fugl. Hús, húsabygging og húshald í víð-
astu merking eru viðgjørd í einum kapitli
fyri seg. Á bls. 257 og fram eru kapittul:
»Fyritreytir fyri fiskivinnu«, »Útróður« og
»Langfarafiskiskapurin og bygdin«, og er
hetta skifti til tann partin av bókini, sum við-
ger fiskaarbeiði, fiskagentur, og pening. lon
og kontrabøkur.
í hesum parti, sum er um fiskaarbeiði á
landi, verða lýstar fortrevtirnar fvri eini hov-
uðsbroyting í samfelagnum: at fólk nú fingu
lønarinntoku, og at meira peningur var í um-
Fróðskaparril 32. bók (1985): 120-121.