Alþýðublaðið - 30.06.1935, Side 3

SUNNUDAGINN 30. JÚNÍ 1935.
ALÞYÐUBLAÐIÐ
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
ÚTGEFANDI:
ALÞÝÐUFLOKKURINN
RITSTJÓRI:
F. R. VALDEMARSSON
RITSTJÓRN:
Aðalstrœti 8.
AB'GREIÐSLA:
Hafnarstræti 16
SlMAR:
4900—4906.
4900: Afgreiðsla, auglýsing-ar.
4901: Ritstjórn (innlendar fréttir)
4902: Ritstjóri.
4903: Vilhj. S. Vilhjálmss. (heima)
4904: F. R. Valdernarsson (héiina).
4905: Ritstjórn.
4906: Afgreiðsla.
STEINDÖRSPRENT H.F.
Baroaspítall.
Undarlega hefir verið hljótt um
síofnun barnáspítala hér í bæn-
um, og -er pó óhætt aö fubyrða
að það er eitt mesta nauðsynja-
niálið, sem nú liggur fyrir að
framkvæma, að koma upp góðu
sjúkrahúsi hér í bænum fyrir
börn.
Frú Anna Guðmundsdóttir rit-
ar hér í blaðið í dag um petta
mál og mun áskorun hennar' um
að barnaspítalí sé reistur hér sem
alira fyrst verða vel tekið af öll-
um nema verstu kyrstöðu og aft-
urhaldsöflunum, enda er þaðan
aldrei að vænta stuðnings við góð
og nauðsynleg má’.efni. í sam-
bandi við þetta er rétt að minna
á það, að til eru tveir sjóðir í
vörslum bæjarins, sem í raun og
veru ætti að mota til þess að
koma upp veglegu barnasjúkra-
húsi. Sjóðirnir eru: Barnahælis-
sjóður Reykjavíkur og Barnahæl-
issjóður Thorvaldsensfélagsins. —
Barnahælissjóður Reykjavíkur er
þannig til orðinn, að nefnd sú,
sem gekkst fyrír fjársöfnun til
hjálpar sjúklingum hér í sþönsku
veikinni 1918 átti eftir óeyddax
kr. 2329 þegar veikinni létti. Með
þessu fé var sjóðurinn myndaður,
og 31. dez. 1932 var hann orðinn
kr. 55455,06. Hinn sjóðurinn Thor-
valdsenssjóðurinn, er gjöf frá því
iélagi á 50 ára afmæli þess, og
var gjöfin upphaflega 50 þúsund
kr. Um áramótin 1932—33 var
hann að upphæð 75789,20 kr.
Að vísw fylgir sú kvöð á að
SJúkrahús fyrlr bðrn er
nanðsynlegt að reisa strax
Eftir frú Önnu Guðmundsd. hjúkrunarkonu.
Anna guðmundsdóttir
hjúkrunarkona gerir að
umtalsefni í eftirfarandi grein
nauðsynina á því að fullkomið
sjúkrahús fyrir börn rísi hér í
bænum, sem allra fyrst. Frúin
hefir sérstaklega kynt sér
hjúkrun barna á barnasjúkra-
húsum í Danmörku og þykir
henni það ekki vansalaust, sem
von er, að við íslendingar, séum
a. 1. eina menningaþjóðin, sem
ekkert barnasjúkrahús á.
Það er sönn en sorgleg stað-
reynd, að við íslendingar erum
aftarlega í röðinni í uppeldis-
og heilbrigðismálum. Ekki er
það, þo af því að okkur vanti
mentamenn á þessum sviðum,
þeir eru margir og góðir, en
vantar aðeins margt til að geta
notið sín.
Hvað geta til dæmis barna-
læknar þessa bæjar gert af sín-
um sjúklingum? Að þjóð, sem
hefir haft ráð á að byggja leik-
hús til þess aðeins að sýnast
meiri en hún er í. raun og veru
skuli ekki hafa ráð á að byggja
barnaspítala eða sæmilegt sótt-
varnahús skyldi engum detta í
hug sem vill hugsa rökrétt.
Heilbrigðismál hverrar þjóð-
ar hljóta að standa fyr í röð-
inni en óþroskuð list hennar.
Ef ég væri móðir mundi ég
kref jast þess að þegar yrði haf-
ist handa og bygt vandað
sjúkrahús fyrir börn. Börn geta
í raun og veru ekki verið á
sjúkrahúsi með fullorðnu fólki,
byggja skuli barnahæli fyrir þetta
fé, en ekki er hægt að halda því
fram með réttu, að þau ákvæði
væru brotin, þó að féð væri notað
til að koma upp góðu barna-
sjúkrahúsi hér í bænum.
Reykjavík er áreiðanlega eina
höfuðborgin á Norðurlöndum,
sem ekki á neitt sjúkrahús fyrir
börn sín, — enda er hún líka eina
höfuðborgin á Norðurlöndum,
sem íhaldið stjórnar.
ANNA .GUÐMUNDSDÓTTIR
hjúkrunarkona.
hvorki sín vegna eða þeirra eldri
sjúklinga sem fyrir eru. Sjúkl-
ingarnir eiga heimtingu á ró og
börnin þurfa sífeldrar aðgæslu
og aðhlynningar. Einnig er
smithættan ekki veigalítið atriði
í þessu máli. Það þarf ekki að
geta þess hvað börnin eru mót-
tækileg fyrir margskonar smit-
un.
Vegna vöntunar á barna-
sjúkráhúsi hér hafa altaf verið
eitthvað af börnum á sjúkra-
húsum hér sem í raun og veru
hafa ekki þurft á sjúkrahúsvist
að halda. Enn eru þau sjúkra-
hús, sem við hér höfum, á eng-
an hátt fullnægjandi þeim kröf-
1 um, sem verður að gera til
sjúkrahúss fyrir börn — og
ekki einu sinni barnalæknar á
þeim. —
Ég vil taka það fram að ég
hefi dáðst að þeirri þolinmæði,
sem sjúklingar hér sýna, þegar
mörg börn hafa verið sett inn
á sjúkrastofurnar hjá þeim.
Barnalæknar gætu ef til vill
gert grein fyrir því hve mörg
börn það eru sem eiga í lang-
varandi veikindum vegna þess
að þau hafa ekki fengið í upp-
hafi sjúkdómsins alla þá læknis-
meðferð sem hægt væri að veita
Roosevelt Bandaríkjaforseti
hefir fengið samþykt í þinginu
nýtt frumvarp til skattalaga,
sem hefir þau áhrif að stærstu
auðmenn Bandaríkjanna verða
sviftir miklum hluta af tekjum
sínum og er jafnvel talið, að
skattalögin nýju gangi næst
eignarnámi. Á myndinni hér að
ofan sjást nokkrir helztu mil-
jónamæringar Bandaríkjanna.
Henry Ford bílakongurinn,
Rockefeller, olíukóngurinn,
Morgan, bankamaðurinn, Mell-
on, fyrrverandi utanríkisráð-
herra, Baruch, Canadamaður-
inn og Barbara Hutton, sem ný-
lega giftist dönskum greifa. —
Roosevelt er á miðri myndinni
glaður og reyfur.
þeim á fullkomnum barna-
spítala.
Börn útheimta mikla hjúkr-
un og á barnaspítölum erlendis
er • það engin von, að svo sé.
lærða hjúkrunarkonu.
Því miður eru það margar
mæður, sem telja sér trú um að
sjúkum börnum þeirra líði
hvergi betur en heima. En þetta
er svo óendanlega rangt — enda
esr það engin von, að svo sé.
Fullkominn barnaspítali með
sérmentuðu starfsfólki mundi
fljótlega útrýma þessari leiðin-
legu hugsunarvillu. Það eru alt
of margar mæður, sem trúa því,
að við hjúkrunarkonurnar séum
tilfinningalausar í meðfer barna
þeirra, en börnin sem koma af
sjúkrahúsunum eru sanna-
lega talandi vottur þess mót-
setta, því það eru einu gæðin
sem hægt er að veita sjúku
barni er orðið getur heilsu þess
að liði.
Það eru t. d. mjög varhuga-
verð gæði, að gefa barni sem
líður af meltingartruflun að
drekka í hvert skifti er það
grætur, að ganga um gólf með
fárveik börn svo sem eins og af
lungnaberklum. En þetta hefi
ég því miður oft orðið sjónar-
vottur að. Slíkt mundi ekki geta
átt sér stað á barnaspítala. —
Veik börn eiga hvergi heima
nema þar. — Barnaspítali
mundi líka bæta hjúkrunarnem-
um hér upp alla þá nauðsynlegu
fræðslu, sem þeir fara nú á mis
við.
Þetta spítalamál er orðið svo
aðkallandi að varla dugar að
sofa á því lengur. Það er skömm
fyrir þjóð, sem getur látið verk-
in tala í stórum byggingum yfir
fámennar fjölskyldur að afsaka
sig með peningaleysi, ef eitt-
hvað á að gera til þess að halda
við heilsu og hreysti þjóðarinn-
ar. Ef við hefðum átt barna-
spítala fyrir 15—20 árum er
ekki víst að öll sjúkrahús lands-
ins væru yfir full — því betra
er að stöðva við upptök en ós.
Anna Guðmundsdóttir.
15 aura
kostar að kopiera
myndir 6X9 cm.
Sportvöruhús
Keykjavíkur.

Maxim Gorki.
Flæklnonrinn, sem vari heimsíræot skáld.
______ Nl.
„Áður ien ég kyntist henni,
hafði ég lifað eins og í svefni,
í svarta myrkri. Hún vakti mig til
ljóssins og batt mig órjúfandi
böndum. Hin óeigingjarna ást
hennar á öllu því sem lifir, gerði
mig ríkan og gaf mér festu og
þrótt til lífsbaráttunnar.“
Og hann þurfti á festu og þrótti
að halda, þegar hann var sendur
út i lífið, níu ára gamall, tii pess
að sjá fyrir sér sjálfur. Móðir
hans hafði gifst í annað sinn,
ístöðulausum aðalsmianni. Það
varð óhamingjusamt hjónaband,
sem einnig kom niður á Alexej
þann tíma, sem hann bjó undir
sama þaki og þau. Það endaði með
því, að stjúpfaðirinn hafði sig
á brott, og móðirin hvarf aftur
sem eyðilögð manneskja heim á
æskuheimili sitt, þar sem hún dó
skömmu síðar. Og eftir að móð-
irin var dáin, fannst afa hans
hann ekki hafa neinar skyldur
lengur við dóttursoninn. Hann
sagði hörkulegá og hispurslaust
við sveininn, sem þá var cníu
ára gamall: „Jæja, Alexej! Þú
ert engiæ orða, sem hægt er að
hengja um háisinn. Ég hefi ekk-
ert pláss fyrir þig lengur, reyndu
að bjarga þér sjálfur.“
Og hann fór að heiman og
neyndi að hafa sig áfram af eig-
in ramleik. Það voru erfið og
tilbreytingarík ár,’ sem nú byrj-
uðiu. Hann kallar þau sjálfur „Lær
dóms- og flökku-árin“. Hann undi
ekki við það starf, sem hann
fékk til að hyrja með. En það
var búðarmannsstaða í skíða-
verzlun heima í ættborg hans.
Hann vildi komast burt frá þess-
um mönnum, sem hann sá fyrir
augum sínunr á hverjum d-egi.
Og þegar hlýnaði í vieðrinu, hvarf
hann einn góðan veðurdág.
Bezt þótti honum að vera með
flækingunum niður með Vo'gu,
þessari breiðu á, sem virtist v-era
ýegurinn út í heiminn. Hann fékk
atvinnu sem uppþvottadrengur á
einunr af gufubátunum, sem gengu
á Volgu. Það var þreytandi vinna.
Hann varð að vera við það frá
því klukkan sex á morgnana og
þangað til um miðnætti. En hann
lærði margt á þessum ferðalög-
unr. Ekki að eins af því, að hann
sá nýja staði, heldur vegna þess,
að hann komst á skipinu í fyrsta
sinn á æfinni yfir bækur. Það var
kokkurinn, sem lánaði honum
þær. Það voru bara venjulegar a’-
þýðúbækur, en þær opnuðu sanrt
nýjan heim fyrir honum. Og það
er alls ekki að ástæðulausu, að
hann kal’ar síðar rneir kokkinn á
þessum Volguhát einn af leið-
sögumönnum sínurn á æskúárun-
um. „Bækurnar uðu mér það
sama eins og brennivínið
drykkjumanninum," segir hann á
einum stað í ritum sínum. „Með
bókunum hreinsaði ég öll þau
óhneinindi, al’an þann saur, burtu,
sem hin ömurl-egu áhrif hvers-
dagsiífsins höföu látið eftir í
huga mínum. Bækurnar urðu eins
og móðir fyrir mig.“
Á þessum æskuárum mætti
Gorki ölliim þeinr sérkennilegu
alþýðumönnum, sem hann lýsir
sei.nna í smásögum sínum og
skáldsögum. Þegar hann var að
reika um bryggjurnar við Volgu,
komst hann í kynni við hið auma
líf, sem flækingarnir lifðu. Hann
hlustaði á tai þeirra og horfði á
áflogin og ruddaskapinn, sem þeir
sýndu gagnvart kvenmönnum og
dýrum. Og þegar hann fór til
Kasan, sextán ára gamall, til
þess að Lesa þar við háskólann
hann var þar ekki lengi, því að
hann átti fult í fangi með að
hafa ofan af fyrir sér — þá
kiomst hann í ennþá nánari kynni
við þennan berfætta flökkulýð.
Margir af flækingunum voru eins
og fæddir til þess að segja sögur.
Einn af þeim — það var náungi,
sem lifði á því að stela — orti í
„frístundum sínum". Það voru að-
al'ega ástavísur, sem liann seldi
vændiskonunum uppi í borginni.
í einni af smásögum sínum hef-
ir Gorki lýst þessum ógæfusömu
kvenpersónum. Hann bjó nefni-
lega um skeið í eldgömlum hús-
hjalli, þar sem fátækir stúdentar,
saumakonur, vændiskonur og
alls konar iausingjar héldu ti,l.
Og þar fékk hann efnið í hina á-
takanlegu smásögu „Bolesj", sög-
una unr ljótu og fáfróðu stelp-
una, sem fékk stúdent til þess
að skrifa ástarbréfin fyrir sig.
Ekki að eins svarbréfin frá h-enni
sjálfri, heldur einnig ástrík, til-
búin bréf frá kærastanum, sem
hún ekki átti, en dreymdi svo
mikið um. Hún lét stúdentinn
skrifa bréfin upp eftir sér. Hún
gat ekki lifaö án þeirrar sjá’fs-
blekkingar, að einhver væri til,
senr elskaði hana.
En Gorki átti erfitt meö að
setjast um kyrt á nokkrum á-
kveðnum stað. Hann varð að
skifta um loftslag og koniast í
ltynni viö nýtt fólk. Og hann fór
aftur af slað. Flökkuárin byrjuðu.
I fjögur eða fimm ár var hann
á þessum flækingi. Hann ferðaðist
stað úr s:að, ýmist fótgangandi
eða með flulningajes:unum. Ein-
stölui sinnum fékk hann atvinnu í
nokkra mánuði, t. d. sem varð-
maður á járnbrautars öð eða ssm
matvinnungur hjá einhverjum
bónda. Og þannig flæktist hann
urn alt Suöaustur-Rúss’and, Ká-
kasus, Ukraine og al a leið suð-
vestur að Dóná, þar sem hún
(fellur í Svartahafið.
Á leiðinni norður -eftir aftur
kemst hann í kynni við fiskimenn-
ina á Svartahafsströndinni og
fjölskyldur þeirra. Ein af allria
fallegusiu smásögunum hans,
„Malwa“, sem Jón Pálsson hefir
þýtt á prýðilega íslenzku, er skrif-
uð undir þeim áhrifum, sem hann
varð fyrir hjá fólkinu þar úti við
hafið. Malwa er alþýðukona. Lífs-
hvatir hennar -eru bæði óbrotnar
og heilbrigðar. Gorki lýsir þessari
stoltu og dálítið dutlungafuWu
konu fyrir okkur í örfáum línum.
Einmitt í slíkunr smásögum sýnir
liann b-ezt hvílíkur meistari hann
ier í því að lýsa skapgerð manna,
og hve sérkennilega hæfileika
hann hefir til þess að láta raddir
umhverfisins, náttúrunnar, hljóma
m-eð í viðburðarás sögunnar.
Náttúruskáldskapur Gorkis er eitt
af því allra unaðslegasta, sem
ýil er í heimsbókmentunum.
Á þ-essum árum byrjaði Gorki
að skrifa. Það voru aðal’ega
kvæði og rómantískar smásögur,
sem liann samdi. En svo var hann
s\''0 heppSnn að kynnast Wladimir
Korolenko, sem þá var mjög
þektur rithöfundur á Rússlandi —
í ísienzkri þýðingu -er til efíir
hann „Blindi tónsnillingurinn” og
„Sögur frá Sibiríu" — og hann sá
fljótt, að það var engin venju'.eg
gáfa , sem Gorki var gæddur.
Hann hvatti hann til þess aö snúa
baki við öllum draumórum og
skrifa um það, sem hefði drjfið
á daga hans sjálfs. Og sama ráð
fékk hann hjá öðrum vin, sem
hann hafði eignast suður í Tiflis.
höfuðborginni í Kákasus. Það er
sagt um hann, að hann liafi lokað
Gorki inni í herbergi og ekki
hleypt honum út fyrr en hann var
búinn að skrifa fyrstu söguna
sína, „Makar Tsjudria“. Húsið, þar
sem hann skrifaði þessa fyrstu
sögu frá flökkuárum sínum,
stendur -enn þá. Það er við Klara
Zetin götlu í Tiflis.
Almenna eftirtekt vakti Gorki
sem rithöfundur þó ekki f>'rr en
árið 1898, þegar hann var þrjátíu
ára gamall. Þá gaf hann út i
tveimur bindum safn af sögum,
sem hann hafði áður birt á víð og
dneif í blöðum og tímaritum.
Þangað til var þiað ekki ntema
lítill hópur af bókmentavinum,
sem höfðu veitt honum efíirtekt,
en nú varð nafn hans þekt um
alt Rússland. Það varð að prenta
100 000 eintök af sögusafninu! —
Rússland var orðið einu stór-
skáldinu ríkara.
Gorki fékk nú að kenna á því,
hvað það þýðir að „vera frægur
maður. Það fór fyrir honum sins
og áður fyrir Leo Tolstoi. Menn
streymdu eins og pílagrímar ti.1
Nisjni Novgorod, þar sem liann
hafði aftur sszt að mn skeið.
til pess að fá að sjá þennan nýjia
Frh. á 4 síðu.