Bjarki - 06.05.1897, Blaðsíða 2

70
Skarðið mjótt í bárubarm
Bátsins þróttur molar,
Röst á flótta reisir arm,
Rokið þóftur skolar.
Skipið stansar, skýst á hlið
Skeið til landsins horfna;
Bárur glansa’ og giotta við.
— Glatt er á dansi norna.
Ljettum gáng um græði svíf,
Gleymi’ eg ángri minu
Þegar hángi’ um hel og líf,
Haf, í fángi þfnu!
A litlu standa læt jeg mjer
Lífs í grand að sígla;
Stærri vandi ci það er
En í landi’ að mygla
Stephán G. Stephánsson
»Betur má ef duga skal«.
(Niðurl.)
það er að vísu eigi vandalaust, nje líldegt til vinsælda
hjá öllum hlutaðeigendum, að skýra hjer frá ítarlega og
einarðlega, en algerð þögn sýnist nú eigi duga leingur,
frekar en þegar »Bersöglisvísur« voru kveðnar, forðum
daga. Jeg miða þá einkum við Suður-Þíngeyjarsýslu, þar
sem jeg er kunnugastur.
það er þá fyrst að telja hina alkunnu amtsráðsályktun
frá 9.—11. Júní f. á. sem felur forseta amtsráðsins að
fyrirskipa almenna skoðun, næsta haust, í öllum sýslum
amtsins, svo og að kveðja til hæfilega marga menn 1
hverjum hreppi, til að sjá um framkvæmdir á böðunum á
hverju heimili. Af þessu leiðir næst amtsbrjef frá 11.
Júní s. á. og sýslumansbrjef, frá 6. Júlí til h r e p p s n e f n d-
anna, er fyrir skipar skoðun og boðun á öllu sauðfje í
þfngeyarsýslu á næsta hausti.
Hreppsnefndir tilkyntu nú bændum skipanir þessar, og
höfðu margir þegar ýmislcgt við málið að athuga, eins og
það nú var vaxið. Ekki vissu þessir menn þá annað,
cn að böðunin ætti að vcra, sjerstaklega, gegn fjárkláð-
anum, og hjer væri því um kláðabað að ræða, enda álíta
hinir sömu fyrirskipunina um baðið því aðeins lögmæta
að svo væri. Við hina f o r m 1 e g u hlið málsins höfðu
menn, samt sem áður, tvent að athuga. Fyrst það, að
skipanir þessar koma sveitarstjórnarveginn, en ekki fram-
■kvæmdarvaldsveginn til hreppstjóra, og í öðru lagi það,
að fyrirskipuð er böðun á öllu sauðfje, jafnt hinu Iieil-
brigða sem því sjúka og grunaða. þetta virtist
mönnum eigi hafa skýlaus lagaákvæði við að styðjast.
Samt sem áður var það ekki þessi hlið málsins
sem gerði mest hik á menn, heldur hin sem að n o t a-
g i 1 d i n u laut. Ekkert var tiltekið hvaða baðmeðul
skyldi við hafa; hvernig böðuninni skyldi haga; hvort baða
skyldi aðeins einusinni eða tvisvar; sótthreinsun húsa,-
skoðun og böðun, síðari hluta vetrar, ekki nefnd á nafn.
Kostnaðurinn hlaut að verða mikill, en árángurinn afar-
tvísýnn. þó var enn citt, sem var nóg til þess, að gera
mönnum það alveg ó m ö g u 1 e g t, að fullnægja alment
þessari skipun, og það var það, að þess hafði cigi verið nóg-
samlega gætt af h:nu opinbera, að nóg væri til af vana-
legum baðmeðulum í verslunum eða öðrum ákveðnum stöð-
um. þetta eitt, út af fyrir sig, var nægilegt til þess,
að ómögulegt var að baða alment. Ekki vil jeg scgja
að allir þíngeyíngar hafi haft þessa skoðun á fyrirskip-
uninni um böðunina, en hitt þykir mjer eingin mínkun
að játa, að bæði jeg og fjöldi manna í sveitunum upp
frá Skjálfandaflóa, leit kkt þessu á málið.
Nú rituðu nokkrir hreppsnefndaroddvitar viðkomandi
sýslumanni um mál þetta, og tóku ýmislegt fram í þá átt
sem hjer að framan er sagt, og óskuðu að hann gæti
hrundið þcssu máli ( heppilegra og eðlilegra horf. Nokkru
síðar fá hinir sömu mcnn endurrit af amtsbrjefi, þessu
máli viðvíkjandi. Amtsbrjef þetta minnist að vísu á sumt
það, er hreppsnefndaroddvitarnir höfðu tekið fram, eri
geingur þegjandi fram hjá öðrum atriðum, sem þó voru
þýðíngarmikil, og talar jafnframt um ýmislegt annað, sem
eigi virtist svo brýn þörf á. Fyrir mítt leiti fanst mjer
brjef þetta cigi sjerlega fræðandi um málcfnið sjálft, en
talsvert ertandi og óþarflega stóryrt. Amtið leyfir þó að
böðunin megi dragast fram í Febrúar þ. á., þar sem sjer-
stakar ástæður sjeu fyrir hendi.
Meðan á þessu stóð geingust hreppsnefndir fyrir því,
að alt sauðfje væri vandlega skoðað. Hinar fáu kindur,
sem fundust með kláða, eða kláðavotti, voru ýmist skorn-
ar eða þá læknaðar, og vandlega var brýnt fyrir mönn-
um að þrifa sauðfje sem best, cftir því sem faung voru til.
Nú er Febrúarmánuður þessa árs liðinn, og almcnn
böðun hefur ekki farið fram á sauðfje í Þíngeyarsýslu.
Hjer cr ekki ólöghlýðni um að kenna, að minni
hy§'gju! ckki hcldur »hirðuleysi«, njc því, að Þíngeyíng-
ar vilji »ala« kláðann hjá sjer, heldur stafar þetta blátt
áfram af því, að eigi var nóg fyrir hcndi af vanalegum
baðmeðulum, og jafnframt af hinu að margir álitu hina
umræddu baðfyrirskipun hvorki heppilega nje heldur fylli-
lega lögmæta. Hafi þetta alt verið misskilníngur hjá
þíngeyíngum, þá verða þcir að taka afleiðíngunum með
rósemi, og munu einnig gera það, bæði með tilliti til
fjárkláðans sjálfs í þeirra eigin sýslu, dómi annara lands-
manna og aðgjörðum lögreglunnar i þcssu cfni.
Hið síðasta, sem jeg veit til að ojiinberlega hafi komið
fram í þessu fjárkláðamáli, er laung ritgjörð í Stcfni, 22.
Febr. þ. á., eftir Pál Briem, sem vera mun sami maður
og amtmaðurinn á Akureyri.
Ritgjörð )>essi er, áð micr finst, talsvert vítandi, ekki
síst í garð Þíngeyínga, en jeg vil eigi ýta h j e r fram
þ e i r r i hlið greinarinnar, því sem stendur, finst mjer
meiri þörf á að gera tilraun til að draga kraftana saman
til samvinnu, en að skerfur sje lagður fram til úlfúðar og
sundurlyndis. Það eru aðeins nokkur a 1 m e n n atriði,
sem jeg vil athuga í nefndri blaðagrcin.
Páll Briem dróttar, oftar en einu sinni í greininni,
ólöghlýðni að Þírgeyíngum. Hvaða ástæður hann hcf-
ur til þess, að minnast hjer sjcrstaklega á Þíngeyínga í
þessu sambandi, er mjer hulið. Vitanlega særir þttta
hlutaðcigendur og er þeim til vansa, e f hinn heiðraði
greinarhöfundur hefur hjer ljósar og góðar ástæður fyrir
sjer. En þessar ástæður koma ekki fram í nefndri grein,
svo jeg fái sjeð. Saga Páls Briems urn Ærlækjarselshrút-
inn, kemur óhlýðni l’íngcyínga ekkcrt við, eftir þvf sem
jeg veit rjettast. Ekki fæ jeg heldur sjeð að Þíngeyíng-
ar hafi sýnt ólöghlýðni í þessu kláðamáli, enn sem komið
er. Að minsta kosti sýnir eigi Páll Briem fram á, gegn
hvaða lagagreinum hafi brotið verið. Það þykir þó sjald-
an heppilegt að byggja á því sem sönnuðu, sem fyrst
þyrfti að sanna.
En gerum nú ráð fyrir að talsverð brögð sjeu að ó-
löghlýðni í Norðurlandi, eða einhvcrjum hluta þess, svo
sem 3 sýslufjelögum, eins og mjer virðist Páll Briem gera
ráð fyrir. Skyldi þá eigi vera ástæða til að athuga um
leiö, hvort fyrirkomulag eða þá framkvæmdir lögreglu-
valdsins í Norðurlandi, ( heild sinni, cr í því lagi sem
æskilegt væri? Það væri og fræðandi í þessu efni að
sjá greinilega skýrslu um tölu lögreglumála í hvcrju sýslu-
fjelagi landsins, fyrir síðastliðin 10 ár. Það væri mun
betri skýríng í þessu efni, en órökstuddar aðdróttanir og
stóryrði.
Að því Ieiti, sem skoðanir ýmsra Þíngeyínga og Páls
Briems kunna að vcra mismunandi, mcð tilliti til sótt-
næmis fjárkláðans hjer nyrðra og lífsskilyrðis kláðamaurs-
ins hjer um slóðir, þá verður eigi úr þeirri þrætu skorið,