Bjarki - 30.04.1901, Qupperneq 1

Éitt blað á viku. Verð árg. 3 kr.
orgist fyrir 1. júlí, (erlendis 4 kr.
borgist fyrirfram).
Uppsögn skrifleg, ógild néma komítl
sje til útg. fyrir 1. okt. og kaupandi
sje þá skukilaus við blaðið.
VI. ár. ÍS
Proclama.
Með 'því að stjórn fiskivei'ðafjéiagsins »Garð-
ar« hjer í bænum hefur eftir ákvör'ðtm auka-
aðalfundar í fjelaginu 13. þessa mánaðar íram-
sélt eigur fjelagsins til opinberrar skiftameð-
ferðar, ei hjermeð samkvæmt lögum 12. aprtl
'1878 og opnu brjefi 4. janúar 1861 skorað’á
'þá, er telja til skuldar hjá nefndu fjelagi að
iýsa kröfum sínum og færa sönnur á þær fyrir
skiftaráðandanum á Seyðisfiroi áður en 12 mán-
uðir eru liðnir frá síðustu birtírigu þessarar
innköllunar.
Þá er og skorað á þ'á, sem eiga hluta"brjéf
■{ nefndu fjelagi að gefa sig fram með þau inn-
an sama tíma.
Skiftafundur í búi fjelagsins verður haldinn
hjer á Skrifstofunni laugardaginn 15. júní næst-
komandi kl. 12 á hádegi og veiður þá tekin
ákvörðun um sölu á eigum búsins.
Bæjarfógetmn á Seyðisfirði, 19. apríl 1901.
Jóh. Jóhannesson.
Fjárkláðinn og amísráðin.
Ráðstafanír gegn honum.
Undirtektír aknenníngs.
—tö: —
Amtmaðurinn okkar, Páll Briem, ‘getur þess
í auglýsíng um fjárbaðanir, að undhtektir al-
menníngs, þegar um framkvxmdir fjárbaðana
er að ræða, hafi sýnt mikið »men-tunarleysi og
siðleysi«. Og nú fyrir stuttu getur Bjarki þcss
að fyrirskrpamr amtsráðanna hafi mætt »und-
■arlegum mótþróa'! hjá almennrngi.
jeg hefi verið meðmæltur böðunum frá því
íyrsta, þcgar jeg hefi átt tal um þctta mál
við nágranna mína og er jcg því eigi hársár
fyrir þessum aðdróttunum, að því er sjálfan
rnig snertir. En vegna þess, að mjer þykir
sem málinu sje hallað á meinlausa alþýðu, en
hins vegar á hún sjer formælendur fá, þá vil
jeg taka lítið eitt til máls um þetta efni og
biðja Bjarka fyrir,
Málið horfir þannig við:
Amtsráðin í Norður og Ansturamtinu skipa
almenníngi að baða sauðfje sitt fyrir fáurn ár-
um.
Hvenær eiga baðanir þessar fram að fara?.
— A þeim tíma — þ. e. á haustin — þeg-
ar kláðans er síst að vænta, samkvæmt reynslu
vorri, sem mest og best þekkjum þennan ó-
fögnuð.
Almennfng grunar þegar, að þessi eina böð-
un muni alls eigi koma í veg fyrir votkláða,
eða útmánaða. Og reynslan hefir sýnt oss,
að þetta hugboð var rjett.
Nú þegar bændur höfðu borið tóbaks áburð
í fje sitt lánga leingi og gefist vel, — cr þá, eða
var þá þcss að vær.ta, að þeir væru fúsir til
að breyta um, þar sem þeir þektu cigi ágieti
Seyðisfirði, þriðjudaginn 30. april
nýa lyfsins annars Vegar, en hins vegar var
auðsætt, að baðanir vóru kostnaðarmeiri -en
gamla aðferðin?
Bændur grunaði þegár, að kreólín væfi eigi
jafngott sem tóbak og nú hefir útlend rann-
sókn fært amtsráðinu heim sanninn og sann-
fært það um fánýti þessa lyfs til kláða-dráps.
Þar sem það var auðsætt, að ein böðun
var aðeins gerð fyrir lúsina í fjenu — er þá
kynlegt þó almenntngur vilji vera frjáls að því
að eyða henni á þennan hátt, sem honum lík-
aði best?
■jþað er augljóst, að allur þessi kláða-hef-
kostnaður hefir afaríjártjón í för með sjer.
Bændur þurfa á sínu að halda og er von, að
þeir vilji vera lausir við þann kostnað, sem
þeir sjá, að ekkert hefst upp úr í aðra hönd.
»Siðleysi«, »menntunarleysi« og »undarleg-
ur mótþrói* almenntngs er þá fólginn í þessu:
að hann hafi verið ófús til að baða fje sitt í
— næsta Ijele.gu baðefni, sem ei ná-
lega óhæfilegt tilþessað d r-e.p a k j á ð a-
maurinn, en sem er þó dýrara að miklum
mun, þegar öllu er á botninn hvolft. heldur en
íburður.
Er .það nú víst og áreiðanjegt að rjett sje
og mætum mönnum sæmilegt að kveða upp
áfellisdóm yfir almenníngi í þessu máli, þegar
það er þannig vaxið?
Þeir menn eru til sð vísú, sem álíta, að bað-
ið, þ. e. kreólín bað, »skapi kláðann«. Sú vit-
leysa, að það skapi maurinn, verður al-drei
atyrt nógsamlega. En verið getur, að baðefnið
bæti jarðveg þessarar íllgresis-tegundar. Þetta
er samhuga álit fjölmargra fjármanna, sem reyn'd-
ir eru og greindir. Ög þótt mjer þ.yki .þetta
fremur ólíklegt, þá er það þó ekki óhugsandk
Kláðinn þrífst best í mjúku hörundi og fínni
ull. Eti svo virðist, sem kreólín bað auki þessi
einkenni og er hugsanlegt, að það »bæti jarð-
vegim.ií fyrir maurinn á þennan hátt.
Jeg hefi fullyrt hjer að framan, að haustbað-
anir þær, sem um ct að ræða, komi eigi f veg
fyrir kláða á útmánuðum eða vori og styðst
jeg í því efni við reynslu sjálfs mín og ann-
ara og verð jeg að meta bana meira heidur
en óreynd yfirvalda. Reynsla vór hefir einnig
sýnt oss, að tóbaksíburðurinn crepur kláðann
fijótt, þar sem kreólín cr nálega ónýtt, þótt
miklu sterkara sje, heldur en dýralæknir á-
kveður.
Það er satt, að almenníngur hefir talið sjer
trú um, að minni hætta stæði af kláðanum,
heldur en ástæða er til, og var því sjálfsagt,
að yfirvöldin litu á málið. En jeg verð að á
, líta, að amtsráðið hafi lagt lángt um ofmikla
áherslu á þessár baðanir — á baðanir þessa
fánýta lyfs. — Það dregur úr trausti almenn-
! íngs til yfirvalda, þegar þau krefjast þess harð-
lega, að einhverju sje hlýtt, sem reynslan seg-
ir og sýnir, að er of smávægilegt til að kosta
1901
miklu til. Og þó kláðinn sje eigi svo smá-
vægilegur, þá er kreólínbaðið of smávægilegt
til ,þess, að yfirvöld og undirgefnir skipi sjer
umhverfts það á „þann há-tt, sem .gert hefir
verið.
Veit jeg það, að vjer Islendfngar erum eigi
löghlýðnir. En vjer erum einnig of snauðirtil
þess að leika okkur með þúsundirnar.
Þess er einnig vcrt að geta, að vjer Þíng-
eyfngar erum tortryggnir í kláðamálinum, því
að sum yflrvöld vor (ekki amtmaðurinn) hafa
sýnt hlutdrægni í þessu rháli. Þess er ©igi
lángt að -mianast, að við borð lá, að settur
væri vörður frá I.axárósi suðaustur á Reykja-
heiði o.g var þess þá einginn kostur, að kláði
væri falinn f öðrum hreppum en þeim, sem
yfirvaldið taldi sýkta fyrir fram eða áður cn
rannsóknir voru gerðar. Þá var aíit talinn »6-
þrifakláði« sem fanst utan við »grunuðu
svæðin«!
Vjer sjáum nú í Stjórnartíðindunum, hvern-
ig amtsráðin syðra og vestra líta á mál þetta.
Meðan þar er álitið, að kláða verði eigi út-
rýmt, er þess eig-i von, að almenníngut
vilji leggja lífið í söhirnar fyrir hálft landið.
— Je& gat þess, að jeg hefði verið með-
mæfiur böðunum, þcgar jeg he-fí átt tal um
þet'ta m.ál við négranna mína. Jeg hefi sem
s.jé álitið, að þetta væri undirbúníngur og nám
undír gersamlega útrýmíngu kláðans ur land-
inu. Jeg hefi áíitið, að hún sje gerleg. Al-
þ.ýða manna 'er á gagnstæðri skoðun. En eigi
er víst, að jeg hafi rjettara fyrir mjer en hún-.
Og þótt tekist ha-fi að . útrýma kláða úr
Noregi, þá er eigi víst að við getum þao. —
Utlend re.ynsla getur brugðist hjer tii beggja
vóni?.. Hún segir t. d. að maurinn liggi eigi
'leingur niðri en 2 mánuði. Jeg er viss um að
bjer liggur hann niðri 3—4 mánuði og er
■hugsanleg't, að erviðari lífsskilyrði hjer í Iandi
isjeu búin að auka honum lífseigju.
Þótt jeg mæli þessum orðum, er jeg eigí
að seilast til þess að hefja deilur um þetta
tóál. jeg vildi aðeins benda á það, að á fleiri
hliðar er vert að líta en á þær, sem gert er
í auglýsíng um baðanir, og í Bjarka.
Almenníngur hefur reynt til að lækna ldáð-
a«n — hver í sínu horni og halda honum
í skefjum og því miður hafa skipanir frá hærri
stöðum aukið kostnað fremur en þær hafi
drcgið úr kláðanum. Það tjáir eigi að bregða
bændum um mótþróa við skipaniraajr. Þeir hafa
synt hann að vísu. En einsog jeg hefi sagt,
þá hcfur þeim verið skipað allt til næstl. hausts
að baða úr — ónýtu efni, eða fánýtu a. m. h.
Jeg átti tal við gáfaðann mann f vetur um
þessi mál og Ijet jeg þá í Ijósi, að yfirvöldirt
hefðu gert rjett í því að athuga málið, því
að bændur væru of tómlátir, og til þess hlyti
að draga, að reynt yrði að útrýma þessum ó-
fögnuði. Þá sagði maðurinn :