Bjarki - 30.04.1901, Side 2

6l
»f’ví' skittií amtmaðurinn sjer ekkt af' pest-
inni?«>
»f’ess þarf eigi. Bændur bölusetja sjálf-
krafa« svaraði jeg.
»Sumic Gg sumir eliki, misjafnt einsog. með
kláðaniT.«>
I'ctta er átylla fýrir skinsamlegan mótþróa.
- !>á er sóttarpestin, sem geingur víða á út-
mánuðum, tálgar holdin af fjenu og drepur
sumt. Hún er verri lándplága en kláðinn, sem
hver maður stendur ráðalaus gegn. Dýralækn-
irinn. er iátinn sitja f helgum steini heldur cn
hann sje kvaddur til rannsóknar í þessu efni.
2000 kláðakindur í amtinu s. 1.. ár er há
tala að vísu. En þegar þess er gætt, að í
flestum skepnum er aðeins kláðablettur, sem
fljótt er læknaður, þá er þetta ekki afar-mikið.
— En auðvitað þó ilt og getar farið- svo-, að
kláðinn eyðileggi sölumarkað vorn í útlöndum.
Þessvegna og alls vegna væri hann betur
týndur og tröllum gefinn.
En áðvir en gjörvöllum landslýð er boðið út
í hör.ferð gegn þessari meinvætt, þurfti að
vera örugt baðlyf á. takteini. Meðan almúginn
hafði' einga tryggíngu fyrir þvi nje hinu, að
kláðanum yrði útrýmt vegoa staðhátta verra,
þá v a r eigi von og e r eigi, að bændur hlaupi
upp tii handa og fóta og taki tveim höndum
við hverri skrpun ef hún kemur aðeins ofan
að frá skrifstofunum.
Eftiir þvf sem hagar tii hjer í Suður-Þíng-
cyjarsýslu, er kláðinn leikspií: eitt og barna-
gaman — þó iilur sje — f samanburði við
sóttarpestina í fjenu. Mún befur einnig kgt
undir sig kýrnar og skemt þær míkrð og víða.
Þessar sóttir era næmar og má rekja feril
þeirra milli fjósanna a. m, k. og eru í stöð-
ugri útbreiðslu í fjósum og fjárhúsum.
Margir menn ætla,.að hinir lögskipuðu skoð-
anamenn beri þessa sóttkveikju ásamt kláða-
maurnum af einum stað á annan,. þegar þair
eru á. húsgángi' sfnum, Og er þetta næsta
líklegt. Yíst er það,, að kláði og sóttarpest
hefur útbreiðst að miklum mun síðan þessar
lögskipuðu skoðanir komu tii sögunnar.
Þarna sjest ávöxturinn helsti af ásetníngar
fargani alþíngis og af kláðaskoðunum þeim,
siem stöðugt eru skipaðar.
Nú mun sumum þykja að jeg taki árinni
beldur djúpt. En sannlfeikurinn er sagna best-
ur og tjáir eigi að kviksetja bann, þótt það
kunni að vera friðsamlegast.
Það er þó sök. sjer,. þótt gerðar sjqu kláða-
skoðanir, þvf að gætur þar.f að hafa á kláðan-
um. Almennfngi er eigi, eða var eigi, trúandi
til að tíunda hann rjett,., og þurfti, því, og þarf
enn,. að grafa upp sannleikann í því efni.
En. að því er ásetnínginn snertir er skoð-
ununum eingin bót mælandí;. því að ásetníngi
verður eigii ráðið tíl lykta á heppilegan hátt
með lögtím.
Þessi, sífeldu, síauknu afskiíti yfirvalda af
einstaklíngnum eru orðin Iandplága meðal vor,
Og iftá eigf vita, hvar þau ncma staðar. —
Jeg gæti trúað, að frá næsta þíngi kæmi, lög,
sem> skipuðu svo fyrir, að óljettar konur skuli
sköða á hverjum mánuði eltir að á þeim sjer,
og þeím gert að skyldu að hafa barnsfötin til
reiðu 6 vikum fyrir tímann.
Þéss ber þó að gæta, að landbúnaður, vór
jpevfir e-igj útgjalda.-auka á, álögur ofatí. Áfög-
urnar og ófrelsið flæma fólkið burt úr landinu
fremur en óblíða veðráttunnar — eða svo segja
þeir sem flýja og nær verður eigi komist
sannleikanum, en að skoða hann og meta þeg-
ar hann kemur frá fyrstu hendi.
En um kláðann er það að’ segja, auk þess
sem áður er tekið fram, að því að eins er
kostandi ærnu fje til útrýmíngar hans, að allt
larrdið taki eitt og sama heíllaráð. Annað
amtið getur eigi útrýmt honurn til frambúðar
nema því að eins að hitt sje samtaka.
I öðru lagi er eigi kostandi afar-miklu til
útrýmíngar kláða-kvilla þeim, sem liggur í
landi, nema Ifkur sjeu til, að hin verri og síð-
ari píága — sóttin — verði yfirstígin. Ef
hún magnast næstu lO' ár að sama skapf sem
hún hefar gert 5 árin si'ðustu er fjárræktin
dæmd til dauða og er þá fje því, sem geingur
tif kláðalæknínga, kastað áj glæ.
Nú þykir mjer Ifklegt, að' »mótþrói« al-
menníngs sje skiljanlegri en hann var áður,
sumum mönnum. Því mun eigi verða hægt
að neita með rökum> að varnir eru í málinu
hjá almenníngi, sem eru nokkurs virðh
Það er heldur eigi kynlegt. Meðal almúg-
am era margir menn vel vsti bornir, sem hugsa.
fleira en vandlætarar þjóðarinnar ætla.
Einángrunin takmarkar að vísu sjóndeildár-
hrfnginn út á við og spyrnir á móti samtökum
meira en góðu hófi gegnir. En hún beinir
sjóninni inn á við oít og irfðum og skerpir
hana meira en sumir mentamennirnir ætla sem
setja sig á háhestinn og telja. sig utan> og ofl-
aæ við fásinnið.
Þetta er bæði aimenn atiiugasemd, og einnig
miðuð við það- umræðuefni sem jeg hefii með
höndum í þetta sinm — Það þykir t. d. eigj
trúlegt sumum mönnum-, að kreólín-baðið bæti
jarðveg kláðans, En, jeg; get esgi stillt míg
um að geía þess, að nú er nýafstaðin fjár-
skoðura hjer í hreppi og kom það þá í ljós,
að þeiir m-ienn h a fa m-i n n-i kláAa sem
böðuðu ekki í haust heldur en hinir.
©g þó þetta sje eigi til þess að' byggja á
eins og vísindalegum rannsóknum,, þáær þetta
þó reynsla, sem hefus- sína þýðíngu. Það er
þó eitlhvað aanað en mentunarleysi og sið-
leysi, þegar prcstar og búfræðfngar vilja held-
ur \erða fyrir sekturrR, heldur en baða í því
baðefni, sem um er að ræða.
Jeg ann hverjum þeim áhuga sem- stafnir
að góðu takmarki. Víst er það, að ekki má
láta alla hlutk velta undan brekkunni, sem olt-
ið geta, eins og þeim er eðlHegast að gera.
; Eingar framfarir verða sem mark er að* ef á-
hugann.vantar, og; er hann. þessvegna hin mesta
guðsgjöf.
— Jcg vírði' áhuga* amrtmannsitrs' okRar- f*
kláðamálinu og landbúnaðarmálinu og elska
hann jafnvelí
En áhuginm er ekki einhlýtur. Hann, má
ekki leiða sjálfan sig. Hann verður að leiða
reynsuna og hún bann. Eorsjónin verður og
vera í förinnií Og ef þessar heHIadf.sar eni
til staðar, má kappgirnin rekai lestina.
En áhugi,- vinraimanna-laus og þernu-Iaös
kappgirni búa eigi tvö- ein. á heilu landi, svo
vel fari.
Sandi 28. mara- rgoi.
Gu ð mu n d u r F ri ð jó ns so n.
Dönsku kosningarnar. Þíngkosníng-
arnar í Danmörku, sem nýlega eru um garð
geingnar, geingu vinstrimönnum eindregið í
vil. Einir 8 bægrimenn hafa náð kosníngu til-
fólksþíngsinSj en alls sitja í því 1141 menn-
Og þessir 8 hægrimenn eru ekki einusinni allir
Sehestedsráðaneytinu fylgjandi; þrír af þeim afí'
þeim eru móti! því. Það hefur aðeins 5 manna,
fylgi í fólksþínginu.
Flokkaskiftíngin er nú þessi: Vinstrimenrr'
hafa unnið ri sæti, höíðu áður 63, nú 74.
Millifiokkurinn, eða samníng.amennirnir, hafa-
tapað ð^voru zs, en eru nú 15 og ýmsir af.
þeim lýstu því yfir fyrir kosníngarnar, að þei»
ætluðu að gánga inrr, f vinslriflokldnn. Jafnað-
armenn hafa unnið 2i sæti, höfðu áður 1-2, nú.
14, en hægrimenn hafa.miss’t 7; þeir voru 16, en'
eru nú 8 og að líkindum bætist þeim eitt at-
kvæði, frá Færeyjum, en um kosrn'ngaúrslitin
þar hefur ekki frjest. 2 af þfngmönnunum eru
flokkleysíngjar.
Alls feingu hægrimenn nú um 5000 atkv.
fserra en við næstsíðustu kosníngar.
S.-Þ/ngeyarsýslu 27. mars 1.601.
Þessi vetur hefur verið einhver sá besti sera
menn muna. Þó gerði tveggja daga stórhríð í
Þorrabyrjun og tvær hríðargusur miklar komu í
haust fyrir veturnætur. En jafnaðarlega hefur vet-
urinn verið góðviðrasamur, þótt aldrei haft grænkaði
í túni einsog á Suðurlandi,, eftir því sem sunnan-
blöðin herma. Hjer hefur helöur eigi þiðnað jörð
nokkru sinni og getum vjer öfundað sunnlendínga
af því, að geta stundað jarðabætur yftr háveturinn,
Jarðir hafa verið nægar, en Ijett er beitin, þegar
jörð stendur ber liðlángan veturinn. — Hafís mikili
kom hjer að lándi í sunnanátt og þíðvindi rjett um
þorralo-k, svo ekki sá út yfinaf heiðum. Hann hvarf
fljótt aftur fyrir austanvindi og hefur eigi tii hans
sjest síðan. — Forrinn var einmuna góður og undir
lok hans heyrði jeg snjótitlinginn skríkja, en það.
hefi jeg aldrei vitað að komið hafi fyrir fyr en á.
einmánuði, eða seint á góu. Og nú hefur sólskríkþ
an hlegið dátt Iiðlánga góuna og hefur hún þó verið'
íremur kaldlynd mest öll, góan en ckki sóisknkjan,
Nú eru bitrir kuldar daglega og sunnangjærur.
Jeg man eftir öðrum vetri jafngóðum og þessi er,,
fram um miðgóu;,það var veturinn 1894—5.
Mikið-var. um fundahöld um aldamótin (áramótin);
í flestum sveitum. Mest mun hafa kveðið að fundi,
Mývetnínga. Ear eru margir ræðumenn og heyrði
jeg sagt að io. eða 12 heiðu. haldið tæður, og 2—3,
ortu kvæði. Far hjelt Ejetur Gauti leingsta ræðu
og mun hún hafa staðið 2 klst. En Sigfús reaistud.
Björnsson í Reykjalilíð talaöi fegurst; Sý.slumaður.
vor hjelt og lánga ræðu á Húsavík. En Aðaldælir.
höfðu samkomu í Garði og vóru þar flutt góð kvæði;
og mörg — auk ræðuhalda. Indriði Þorkelsson á.
Ytrafjalli og Guðmundur á Sandi fluttu kvæðin og;
þótti kvæði Indriða afbragð.— Nú á að halda alda-
mótahátíð fyrir Suðursýsluna. í júní (21.?) nálægt.
Ljósavatni og er búið að veita (heita) fje úr sýslu-
sjóði lil hennar svo hundruðum króna nemur, og.
hefur þó sýslan ærið nóg_, á könnu sinni. — Sam-
koma þessi roun vera ákveðin.svo innarlega i sýsl-
unni í.þeim vændum, að hægra.vsrði ad ná-íglaðn--
íngu frá Akureyri;, því að nú er vínfángaverslun ölL
gjörhætt á Húsavik, nema í veitíngahúsinu einu,
sem þar er..
Sýslufundur var haldinniað Húsavík ig*.—17, mars;
( og irum hann hafa átt asrið, annríkt, enda verið.
vandvirkni mikil og samviskusemi á þvi þíngi —
sem að' miklu leyti er skipað prestum.. T. d. um,
vandvirknina er þess gqtandi, að nefndin þjarkaði;
sólarhn'ng — að sögn — um gángoamál einvirkja
. nokkurs, sem nálega er blindur af elli og má ætla
•' að sá dagur hafi orðið dýrari mannfjelaginu heldur
’ eri svarar; gaungunum,. sem.deilt var; um. Það máj