Bjarki - 01.11.1901, Qupperneq 2

tÖ2
vígi cn við nú stöndum til að halda fram
! okkar skilníngi. En með breyttu fyrirkomu-
Irgi, samkvæmt meirihlutafruravarpinu, stæðum
við eianig að þessu leyti betur að vígi, eins
og margsýnt hefur verið fram á.
Á þennan hátt munu nú flestir líta á málið.
Menn búast við, að nýa ráðaneytið sje fáan-
legt til að veita okkur innlenda stjórn, og sje
svo, þá eru allir samdóma um, að slá ekki
höndinni á móti því. Og um hvað getur þá
verið að deila nú sem stendur?
Deilunum er haldið við af minnihlutaflokkn-
um frá þínginu í sumar og blöðum þeim, sem
honum fylgja. Þaðan er stráð út sífelldum
ósannindutqj rógi og vitleysum um mótflokk-
inn. Og það er auðvitað nauðsýnlegt að leið-
rjetta þetta.
En undiraldan er sú, að íhaldssamir og
valdsjúkir embættismenn, ' sem nú hafa mikil
ráð, eru hræddir við, að völdin færist við
breytínguna í hendur manni, sem ekki dansi
eftir þeirra pípu.
Jarðræktunarsjóður íslands.
I. Skipulagsskrá.
1. gr. Ræktunarsjóður Islands er stofnaðmr
með lögum 2. mars 1900 til að efla ræktun
landsins bæði með lánum til jarðabóta og ann-
ara framkvæmda, er að jarðrækt lúta og með
verðlaunum handa þeim, er sýnt hafa frábæran
dugnað í jarðabótum.
2. gr. Fje sjóðsins er andvirði þjóðjarða
þeirra, sem seldar hala verið frá árslokum
1883, og nú sem stendur er 144,932 kr. að
upphæð. í sjóðinn skal ennfremur renna and-
virði þjóðjarða þeirra, scm hjer eftir kunna að
verða seldar, svo og það af ársvöxtum hans,
sem eigi er varið til verðlauna. Áþauskulda-
brjef landssjóðs, er gánga tii sjóðsins, skal
rita framsal til hans.
3. gr. Til jarðabóta þeirra, er lán má veita
til eða verðlaun má veita fyrir úr sjóðnum,
teljast: túnasljettun, þurkun með opnum skurð-
um eða lokræsum, áveituskurðir, flóðgarðar og
stíflugarðar, girðíngar um tún* sáðreitir, fjár-
bæli, engjarækt, mýrarækt, gróðrarreitir eða
afmarkaðar beitarspildur, hvort sem þær eru
afgirtar með skurðum, vír eða annars konar
girðíngu, undirbúníngur á jörð til matjurta-
reita, trjáplöntun, sandgræðsla„ varnir gegn
Iandbroti eða uppblæstri og sjerhvað annað,
er miðar að því að rækta óræktað land eða
auka afurðir iandsins, hvort heldur er til
manneldis eða skepnufóðurs.
4. gr. Innstæðuna má aldrei skerða. ^ Ef
eigi þarf í svipinn að halda á einhverju af því
fje, sem til taks er í sjóðnum til útlána, sam-
kvæmt 1. gr. sbr. 3. gr., skal til bráðabirgða
koma því á vöxtu annað hvort mcð því að
kaupa góð verðbrjef sem auðvelt er að koma
í penínga, eða setja það á vöxtu í áreiðanleg;
um banka eða sparisjóði.
Þann hluta ársvaxtanna, sem eigi er varið
til verðlauna, skal leggja við innstæðuna.
5. gr. Landshöfðfngi hefur stjórn sjóðsins
á hendi, og veitir hann lán öll og verðlaun,
en leitar áður um það álits stjórnar Búnaðar-
fjelags Islands.
6. gr. Reikníng sjóðsins og skýrslu um
verðlaunaveitíngar skal bírta á ári hverju í B-
deild stjórnartíðindanna.
II, Reglugerð.
1. gr. Lán úr Ræktunarsjóði íslands má
aðeins veita gegn jarðeignarveði með trygg-
íngu innan 3/5 af virðíngarverði veðsins. Að-
eins lán úr opinberum sjóðum mega eíga for-
gángsrjett fyrir Iánum þessum.
2. gr. Vextir af lánunum eru 3 °/0 um
árið.
3. gr. Láni hverju skal lántakandi verja að
öllu leiti til jarðabóta þeirra, er hann hefur
grcint í lánbciðni sinni (sbr. skipulagsskrána
3- gr-) og að auki upphæð, er nemur ^/3 af
lánsupphæðinni. Ef eigi er sannað fyrir lands-
höfðfngja, áður en 3 ár eru liðin frá því lán-
ið var borgað út, að allri upphæðinni hafi
verið varið svo sem til var ætlast, er lánið við
iok þessa tímabils fallið í gjalddaga ásamt með
2u/0 um árið frá útborgunardegi lánsins f við-
bótarvexti auk 3°/0 ársvaxta þeirra, er greiða
ber samkv. 2. gr. Lán það, sem varið er til
jarðabóta, eins og til var ætlast, m afb«rgun-
arlaust 4 fyrstu árin, en úr því skal afborga V16
hlut þess á ári. Minna lán en 200 kr. veitist
ekki.
4. gr. Sá, sem óskar að fá lán úr Rækt-
unarsjóðnum, skal auk venjulegra fasteignar-
lántökuskilríkja senda með beiíni sinni um
lánið vottorð frá sveitar- eða bæjarstjórninni
um, hvað hann áður kann að hafa unnið að
jarðábótum, svo og skýrslu um hvernig jarða-
bót þeirri er varið, sem hann ætlar að fram-
kvæma með láninu, og hvað hún muni kosta.
Sje hann leiguliði, skal hann og gefa skýrslu
um, hvern styrk landsdrottinn vilji leggja til
jarðabótarinnar beinlínis eða óbeinlínis.
5. gr. Þeir sem öðlast vilja verðlaun af
vöxtum Ræktunarsjóðsins fyrir framkvæmdir í
jarðabótum (sbr. skipulagsskrána, 3. gr.), skulu
senda hlutaðeigandi sýslunefnd eða bæjarstjórn
bónarbrjef um þetta áleiðis til landshöfðíngja,
og skal bónarbrjefinu fylgja vottorð 2 áreiðan-
legra manna um að sagt sje rjett frá í bónar-
brjefinu, og lastur sýslunefndin eða bæjarstjórn-
in álit sitt fylgja því.
6. gr. Verðlaun vcitast eigi nema fyrir
jarðabætur gerðar á næst undantörnum 5 ár-
um.
7. gr. Minni verðlaun en 50 kr. veitast
eigi.
8. gr. Allar beiðnir um lán úr Ræktunar-
sjóðnum skulu vera komnar til landshöfðíngja
fyrir lok febrúarmánuðar, en beiðnir um verð-
laun fyrir lok júnfmánaðar.
H af str au m ar ni r.
Framh.
Straumarnir í Atlantshafinu eru best rannsak-
aðir. Hinn heiti straumur frá Indlandshafinu
^endir, eins og áður er sagt, grein suður fyrir
Góðrarvonarhöfðu og heldur hún áfram til
norðvesturs úti í hafi fyrir vestan vesturströnd
Afríku, og nær norður að miðjarðarlínu. Þetta
er Suðuratlantiski straurourinn, og er hann
kaldari en loftið fyrir ofan. Meðfram strönd
Afríku, frá Guineaflóanum og suður að Góðr-
arvonarhöfðu, geingur straumurinn venjulega
til suðurs. Með fram norðurströnd Guincu
flóans geingur straumur inn f botn flóans^ það
er hinn guineiski strandstraumur og er haan
einnig kaldari en loftið fyrir ofan. Við An-
gola f Afríku byrjar miðjarðarstaumur Atlants-
hafsins og fer til norðurs og nær miðjarðarlín-
unni á 30 gr. austl. 1., fer þá yfir Atlantshafið,
þar sem það er mjóst, breiðist meir og meir út
og straumhraðinn vex stöðugt, þar til straum-
urinn nxr Kap S. Roque á Austurströnd Suður-
Ameríku. Þar skiptist hann í tvær greinar.
Hann er þar nokkru kaldara en hafið í kríng.
En áður hann skiftist sendir hann grein til
norðurs, hjer um bil frá miðju hafi, og Iiggur
hún norður í Sargassohafið milli Evrópu og
Ameríku og hverfur þar. Frá kap St. Roque
geingur önnur grcin miðjarðarstraumsins, Bras-
ilíustraumurinn, suðvestur með strönd Brasilíu
og allt að raynni La Platafljótsins. Þá fjarlæg-
ist hann ströndina, fellur síðan saman við
straum þann sem kemur vestan um Kap Horn
og beygir til norðvesturs. En höfuðgrein
miðjarðarstraums Atlantshafsins fer norðurmeð
strönd Suður-Ameríku til litlu Antillcyjanna
og inn í Karaibiska hafið og þaðan gegnum
Jukatansundið inn í Mekikóflóann. Straum-
hraðinn cr þá orðinn mjög lítill. í Mekikó-
flóanum er hafið heitara en nokkursstaðar
annarsstaðar á hnettinum, 25 — 3O0 c, Straum-
urinn heldur áfram með ströndinni norður um
Mekikóflóann og út þaðan um Floridasundið.
Þar er straumhraðinn mjög mikill, og eftir
þetta kaíast straumurinn Golfstraumur eftir
Mekikóflóanum (M. Golf).
Gólfstraumurinn er nefndur á 16. öld, í rit-
um enska náttúrufræðíngsins Gilberts. En
leingi fram eftir voru það aðeins farmenn frá
hinum norðlægari nýlendum Einglendínga, sem
kannu að færa sjer hana í nyt á sjóferðum
sínum. í’egar Benjamín Frankltn var í London
1770 kom áskorun frá cnsku stjórninni til
tollstjórnarinnar í Boston um að láta flutníngs-
skipin frá Falmouth fara til Providence og
Rhode-ísland í stað Boston, af því að það hefði
sýnt sig að þau væru að öllum jafnaði 14 dögutn
leingur á leiðinni en þau skip sem færu frá
Providence til London, þótt sú leið væri mikl-
u leingri. Menn spurðu -Franklín, hvernig á
þessu stæði, en hann hann gat ekki leyst úr
því. Franklfn sneri sjer þá til hvalavciðamanns
frá Ameríku, sem þá var staddur í 'London.
»Þetta er auðvitað«, svaraði hann, »farmenn- *
irnir frá Rhode-ísland þekkja Golfstrauminn
og sneiða hjá honum, en ensku skipstjórarnir
sigla inn í hann og hann ber þá daglega
margar mílur aftur á bak. Eftir bón Frank-
líns gaf skipstjórinn honum teikníngu af straumn-
um. Á heimleiðinni ransakaði Franklín straum-
inn, fann að hann var heitari, en sjórinn um-
hverfis ogsá að mikil not mætti hafa af honunvvið
siglíngar um Atlantshifið. En vegna ósam-
lyndisins milli nýlendan ia og Einglands hjelt
hann uppgötvun sinni leyndri og hún kom
ekki fram fyr en 1790. I lok 18. aldar voru
sjómenn þó ornðir Golfstrauminum vel kunn-
ugir.
Golfstraumurinn byrjar við Tortugasflúðirn-
ar hjá suðurodda P'Ioridaskagans og við norð-
austurströnd Kúbu, hjerumbil á 24. breiddar-
stígi. Hann myndast af tveim straumum; ann-