Bjarki - 15.11.1901, Blaðsíða 2

170
Á slikri grund, þeim finnst sem fargi ljetti
á fjöri sínu’ í hverjum nýjum spretti.
í*ú getur reiknað, hvort þjer virðist vert
að verja til þess krónu rjett um sláttinn,
að skemmta þjer og skoða sveitarháttinn;
en sjáðu, hvað þú getur iíka.gert:
Pú fær þjer menn til fylgdar inn á heiðar,
svo farið þið á svana' og hrcina veiðar.
Ólafur J. Bergsson.
Ný póstlög.
Ein af þeim lögum sem síðasta þing hefur
samþykkt eru ný póstlög. Frumvarpið var
frá stjórninni. Þar eru dregin saman í eina
heiid þau lagaboð er snerta póstmálin og
breytíngar gerðar í ýmsum atriðum frá þvt
sem nú er. En hclstu breytíngarnar eru þess-
ar:
1. Þar er gert ráð fyrir að póstavísanir
gángi í viðskiftum manna milli póststöðva
innanlands. Þó cr póststjórninni gefin heim-
ild til að ákveða, hvenær og hvernig póstá-
vísanaviðskiftin skuli byrja innanlands og hver
pósthús geti tekið þátt í þcim. Þetta er tölu-
verð bót, því mildu hagkvæmara er fyrir al-
menníng að senda penínga á þennan hátt,
einkum smáupphæðir, en í ábyrgðarbrjefum
•eða peníngabrjefum.
I aths. við frumvarpið segir, að töluverðum
vandkvæðum sje það þó bundið fyrirpóststjórnina
að koma þessu á, því ekki verði við búist að
öll pósthús hafi að staðaldri svo mikið af pen-
íngum fyrirliggjandi, að þau geti tekið að sjer
■útborgun á póstávísunum. Þó muni eingin
•vandkvæði á því í Reykjavfk og ekki muni
iþað heldur ókleyft í hinum kaupstöðunum,
og með því nú að smáupphæðir sjeu sendar
lángt um oftar til kaupstaðanna, þar sem bæk-
ur og blöð koma út, en þaðan til annara
póststöðva, þyki áhættulaust að innleiða
þessa aðferð á peníngasendíngum með þeirri
takmörkun, að póststjórnin ákveði, hverjar póst-
stöðvar geti útborgað póstávísanir og hvenær
póstávísanaviðskiftin geti byrjað.
Póststjórnin ætti ekki að láta dragast ieingi
að koma þessari breytíngu á; þótt ekki yrði
farið ieingra cn svo fyrst í stað, að pósthúsin
í kaupstöðunum fjórum leystu út póstávísanir,
þá er mikil bót að því.
2. breytíngin snertir sendingar á blöðum og
tímaritum. Eftir henni á ekki að vega og frí-
merkja hvern einstakan böggul, eða hverja
einstaka sendíngu, heldur vega í einu það sem
inn cr lagt í pósthúsið ( hvert skifti.
Til þeirra sendínga, er þannig má senda,
skal telja »sjerhvert blað eða rit, sem prent-
að cr eða margfaldað á líkan hátt, þegar það
á að koma út einu cinni eða oftar á hverju
ári í heftum, sem hafa sameiginlegan titil og
hvert um sig vegur eigi yfir 25 kvint.«
BurðargjjldiS verður á tírnabilinu frá 15.
apríl til 15. október 10 au. undir hvert pund
eða minni þúnga. Á tímabilinu frá 15. okt-
óber til 15. apríl 30 au. undir hvert pund eða
minni þúnga.
í’essar breytingar gera útsendingu blaða og
timarita miklu umstángsminni en áður, bæði
fyrir útgefendur og póstmenn og fara í sömu
átt og frumvörp.sem verið hafa til meðferðar á
þingi áður, en þó ekki orðið að lögum.
Með tilliti tii þessara breytingar á send-
íngum þlaða og tímaríta er þýngdartakmark á
krossbandssendíngum fært niður úr 5 pundum
og í 50 kvint. Ymsar aðrar breytingar eru
gerðar með lögum þessum, cn smávægilegri.
Lögin öðiast gildi 1. júlí. 1902.
Sveitabókasöfn i Ameriku
(lauslega þýtt úr »Kríngsjaa«)
Það er kunnugt, hve fyrirkomulag á bóka-
söfnum er á háu stigi í Ameríku. Framfarir
þær, sem orðið hafa á fyrirkomulagi bókasafna
þar síðari helmníng aldarinnar eru alveg ótrú-
lega miklar. 1S50 voru f Bandaríkjunum að-
eins 500 bók'asöfn, sem flest voru mjög smá
og áttu þau öil um 2 millj. binda. Nú eru
þar hjerumbil Sooo bókasöfn með ekki minna
en 50 millj. binda, og fjögur af þessum bóka-
söfnum hafa fleiri bindi hvert, en öll bókasöfn-
in sem voru til fyrir 50 árum. Þar að auki
eru 2 blöð sem tókasöfriin gefa út, 3 vel út-
búnir bókasafnaskólar, mörg bókasafnafjelög
og að endíngu mörg umferðabökasöfn, hug-
mynd sem tæplega er tíu ára gömul. Þýð-
íngarmestu atriðin á tilhögun bókasafnanna í
Ameríku eru: sjerstakir lestraraiir fyrir börn
og blinda menn, sarnvinna bókavarðanna og
lærisveinanna á hinum opinberum skólum og
útbreiðsia og ián á bókum milli bókasafnanna
innbyrðis.
Spursmdiið, sem legið hefir þeim þýngst á
hjarta er mest hafa hugsað og barist fyrir
bókasöfnunum síðustu tfu ár, er þetta : Hvern-
ig á tiihögunin á bókasöfnunum að vera, til
að koma þeim að notum, sem best, er búa í
fjarlægð eða cru dreifðit ? Þeir sem búa i
bæjunum eða í þjettbýli þurfa ekki að kvarta,
en, sveitabúar eru íiia staddir að þessu leyti,
Umferðabókasöfnin, sem hinn alkunni bóka-
vörður, Alvel Ðervey, inniciddi fyrir nokkrum
árutn hafa gjört sveitabúendum lánghægast
með að afla sjer bóka. En án efa er þýð-
ingamesta sporið í þessa átt fyrirkomuiag
Brumbacksbókasafnins í Van West Coanty í
ríkinu Ohio. BóÞasafn þetía, sem stofnað er
með erfðaskrárgjöf J. S. Brumbacks, er alveg ný
stofnun og bendir á mikiar breytíngar og fram-
farir á tilhögun bókasafna í Ameríku. Mesti
kosturinn við þetta bókasafn er sá, að það
veitir sveitabúum og þeini sem búa í fjarlægð
lánghægast með að afla sjer bóka.
Það er hörmulegt að vita það, en samt er
það svo, að »góðgjörðasemi« þess opinbera
kcmur mest fram við íbúa borganna,
Hvað er gjört til þess að gjöra lífið á
bændabýlunum ánægjulegra, betra og hug-
næmara? Það er sífelt kvartað urn fólksstraum-
inn úr sveitunum til bæjanna, en þó er lítið
eða ekkert gjört til þess að sveitalífið sjc
ekki einmanalagt og tilbreytíngaiaust eins og
það er. Mikill hluti af ungu og efniiegu sveíta-
fólki sem tii bæjanna kemur lendir oft í als-
konar sukki, því það kann ekki að haga sjer í
hinum nýju kringumstæoum lífsins sem eru
margskonar freistingasnörur. Piltarnir verða
að drykkumönnum og stúlkurnar lenda ekkí
sjaldan í heimkynni lasta og spillinga. Til-
breitingaleysi og ieiðindi sveitalífsins eiga
vissulega mikinn þátt í þsim mörgu skipbrot-
um sem verða á æfi einstaklíngsins, er maður
svo oft rekur sig á í spillíngabælum stórborg-
anna. Það er ekki einhlýtt að benda á feg-
urð náttúruunar, sem maður verður aldrei þreytt-
ur af að skoða og njóta, því víst er það þó
að maður unir sjer ekki endalaust við hana
eingöngu. Hvers vegna á hann þá ekki eíns-
og borgarinn að hafa greiðan aðgáng að bestu
bókmentum heimsins ?
Aðferð þeirri sem bókasafn Brumbacks hef-
ur til að koma bókum um alla sveitina skal
ní lýst. Stærð hjeraðsins er um 275,000
akrar og íbúat um 35 þús. Hús bókasafnsins
er bygt í miðjum bænum Wan West og rúm-
ar 100 þús bindi. Bókasafníð er metið 200
þús. kr. virði og árstekjur þess eru 26 þús.
kr. Auk aðalbókasafnsins eru tíu deildar-
bóksöfn, víðsvegar um sveifina ogerjafnhægt
að ná til hvers þeirra og aðaibókasafnsins
fyrir þá s ;m (búa f nálægð víð það. Öll deild-
abókasöfnin eru í sambandi við aðalbóka-
safnið efiir svokölluðum umferðabókasafnsreglum,
sem eru þannig, að forstöðumaður bókasafns-
ins kaupir í einu 1000 bækur, flestar nýar,
og sendir til deildanna, 100 bækur tii hverr-
ar. Hver deiid hefur bækurnar í 2 mánuði
til útláns, og skifta þæ.r bókunum á milli sín
á víxi, þar til hver deild hefur haft allar bæk-
urnar undir höndum, sem síðan eru sendar
aðalbókasafninu og þeim þar raðað niður„
Þetta geingur hvað af öðru. í hverri defld
er cinnig hægt að fá lánaðar bækur tneð sömu
skilyrðum og á aðalbókasafninu. Hcimild til
að nota söfnin fæst aðeins á aðalbökasafninu
en eftir henni geta menn feingið bækur hvar
sem er í hjeraðínu.
Helstu biöð bjeraðsins flytja skrár yfir allar
bækur safnsins og skýra jafnótt frá heiti á
nýjum bókum og þeim er raðað niður.
Þó Brumback bókasaínið hafi aðeins starfað
fáa mánuði hefur það þó unnið almennings hylli.
íbúarnir ræða með lífi jog sál áhugamál tímans
og bækurnar eru sendar lesendunum úti ystu
króka hjeraðsins. Forstöðumenn bókasafnanna
hafa vakandi auga á áhugamálum sveitabúanna
við hverja framför, sem þau taka. Áhugamál
hjeraðsins í verklegum, fjelagslegum og mennt-
andi framförum, eru miðuð við skoðanir í þeim
bókum, sem nýastar eru og mesta þýðingu hafa
fyrir þau efni. Yfir höfuð reynir bókasafnið að
laga sig eptir óskum sveitabúanna, og reynir
með því, að fegra Og víkka hinn atidlega sjón-
deildarhring þeirra.
S i g. J ó h.
X auga i Reykjavik.
Úr brjefi.
Ef jeg man rjett þá barst mjcr fregnin til
eyrna á þann hátt að jeg var pillaður út úr
hóp manna og cinángraður með valdi af hin-
um ötulasta nýúngasmala sem bænum hefur
fjenast síðan blaðaútgáfa hófst hjcr að
*