Bjarki - 15.11.1901, Blaðsíða 3

171
nokkru ráði. — Nýúngasmala og n3'rúngásmaia
ekki, allt eftir því, hvaða skilníng menn leggja
í það orð.
Hann vinnur ekki fyrir neitt sjerstakt viku
eða mánaðarblað svo menn vita með vissu,og
er þannig ómögulegt að smeygja þessum frjetta-
fleyg inn undir, eða tengja starfa hans við
neitt blaðaheiti. Iíann verslar með nyúng- I
ar sínar á strætum og torgum við alla sem
í frjetta færi koma fyrir eigin ánægju áhættu-
laust, eftir sinni alkunnu verslunarmeginreglu:
»jeg sel það ekki dýrara en jeg keypti það.«
Aðalstarfsvið þessa »amateur« nýjúngasmala,
sem ætti að vera crindrcki kaupfjelaga á út-
lendum markaði, samkvæmt sinni verslunar-
meginreglu, er bundið við útgáfu heimilis- og
sveita-blaða þess byggðarlags sem bann farsæl-
ir með návíst sinni. Þessi blöð eru prentuð
á kerlíngasvuntur og eiga sjer eingan ábyrgð-
armann eða konu. — (Skynberandi mönn-
um sem hafa verið svo heppnir að þurfa ekki
að kynna sjer höfuðbyggíngu þorksins gefst
til vitundar að kerlíngarsvunta er kölluð sú
hin þunna himna sem liggur ofan á kinnfiski
inum í hverjum rjett sköpuðum þorskhaus.)
Þegar smalinn hafði króað mig af úti í einu
horninu á Jterberginu, eins og lagnir smalar gera
við kindur í rjettum sem þeir vilja ná á vald
sitt, hóf hann sögu sína á þessa leið:
— Það kvað vera alveg áreiðanlegt að hann
kemur híngað með næstu ferð, þessi maður
með Xaugað í höfðinu. — Eigum við ekki
að skreppa vestur?
— Hvaða maður ?
— Þessi sem sagan var af í »Eimreiðinni«
einu sinni. Manstu ekki eftir henni ? Hann
sá hvað var innan í öliu fólki, meinsemdir og
djöfulskap; og svo hljóp hann heim og lokaði
sig inni. — Hefurðu virkilega ekki lesið Eim-
reiðina« ?
Hann stakk úr sjer það augað sem
hneixlaði hann sá maður, og sjer ekki meira
en við núna. Hefur þú ekki lesið «Eimreiðina«?
— Jú, en ef það er ekki sá, sem stakk úi
sjer augað, þá er það einhver annar. — Sag-
an cr áreiðanlega sönn, mjcr var sögð bún
áðan í fínu Iuisi hjer. í bænum, heyrðu, — og
þar var frúin að taka til í búrinu, sem snýr
dt að götunni, hí, hí. — Jeg hef eingum
sagt þetta nema þjer, og »jeg sel það
ckki dyrara en jeg keyfti það«, en jcg
ímynda mjer að þetta kvisist bráðlega því vin-
ur minn Snorrasen er víst búinn að ná í sög-
una. — Já, það kvað vera alveg satt að hann,
uppvartarinn á L............hafði sagt frá því
einhverjum mönnum hjer, jeg man ekki hverj-
um, heyrðu! en ekki fyr en þeir höfðu gcfið
honum þau heimsins undar af öli. Þeir kunna
að versla við þá hjer í landi, heyrðu. Hefurðu
aldrei heyrt þetta fyr?
— Má jeg bjóða þjer nokkuð ?
— Nei, þakka þjer fyrir, jeg má ekki drekka
meira í dag. Hvernig heldur þú að þeim líði
hjerna í höfuðstaðnum þegar sá með augað í
höíðinu fer að segja þeim hvað gangi að þeim
innvortis? Skyldi hann geta þekktúr »trolIara-«
fiskinn í maganum á manni innanum aðra fæðu?
— Það er, held jeg, ómögulegt?
I’að er verra ef hann getur sjeð hvaða fisk-
•ur liggur undir steini.
— Hvernig undir steini?
Ef hann getur lesið hinar leyndustu hugsanir
og hvatir þínar og mínar, og allra manna.
— O dauði og salta pína! Ef hingað til bæjar-
ins kæmi maður sem gæti lesið á menn eins
og opna bók — — heyrðu! Það flýði allt
fólk úr bænum.
— En ef maðurinn elti það upp í sveit.
— Ha, ha ha. Iiafðu ekki hátt. Skyldi
hann líka geta sjeð hvað manni býr í brjósti.
Já, jeg álít það alis ekki ómögulegt. Jeg get
ekki sjeð neitt á móti því, ha?
Það hefði verið gaman að fara með hann
uppá þíng og og iáta hann segja sjer hvers-
þessum lið á fjárlögunum og mótí hinum.
— Skyidi hann geta sjeð hvort mennhafajet-
ið og drukkið daginn áður.
— ,Ef fæðan hefur verið sterk og meltíng-
in veik, en þess þarf ekki með, ef hann sjer
matarleyfarnar í höfðinu á fólki. —
— Ætla að það sje satt að hann hafi skrif-
að með síðasta skipi og pantað herbergi og
heyrðu, tcingið það svar, að allt væri upp-
tekið. IJa, ha. Þcir cru hræddir um að
hann sjái í gegnum brekánið. — Hver skyldi
líka vilja koma nálægt svoleiðis manni, sem
einginn fær dulið fyrir sínar leyndustu hugs-
anir, það er ómögulegt álít jeg.—
— Prestarnir hafa leingi vitað af veru sem
hefur þenna eiginlegleika.—
— Já, en það er allt annað.—Þessi maður
ætlar náttúrlega að skrifa í útlend blöð og
tímarit um »Island« og hið eina sanna innræti
»Is!endinga.« heyrðu, og hann er viss með að
nafngreina menn og gera þá ómögulega út um
allan heim. — Heyrðu, jcg er viss um að hon-
um gæti tekist að fá styrk af þinginu til þess
að láta aptur augun og þegja ?
-— Ileldurðu það?
— Já,en þarna kcmur vinur minn Snorrasen.
— Good morníng. -—
Jeg hafði afplánað minar þjáníngar þennan
dag og leit lausnarauga á eptii nýjungasmalan-
um sem nú var búinn að bnappagata Snorra-
sen kaupmann og víkja honum á afvikinn stað
stað ti! nýrrar og löglegri meðferðar á því sem
bætst haföi við söguna hjá okkur báðum.--
Svo liðu nokkrir dagar og sagan var komin
inn á hvert einasta heimili
Og nú er vi& því búið að maðurinn komi og er
þá vert að skýra frá, hvernig honum verði tekið.
Vinur minn. stjórnleysinginn.
Sönn saga frá Ítaiíu, eftir E. Rasmussen.
Frh.
I seftcmber 1897 fór Communardo til Re-
j canati til þess að fullkomna sig í iðn sinni
undir tilsögn frænda síns, Giacomo Braccialargi,
sem var í svo miklum metum fyrir listasmíði
sitt, að fæðingarbœr bans hafði b.yggt sjerstakt
hús handa gripasafni hans. Um sama leyti
kom jeg til Recanati til að grúska þar í bóka-
söfnunum og á þann hátt kynntist jeg Comm-
unardo.
I þraungri og óhreinni götu þar í bænum
var fátæklegt matsáluhús. Þó var það hið
besta sem þar var um að velja, Þar bjó Comm-
unardo og þar borðaði jeg miðdegismat ásamt
nær öllum úngum menntamönnum bæj-
arins, læknum, lögfræðingum og kennurum.
Veitíngamaðurinn var uppgjafadáti úr prfalið-
inu og á eftirlaunum. Hann var farinn að
heiísu, en sonur hans, maður um fertugt, rjeði
öllu. Hann hafði framanaf verið þjóðveldis-
maður, cn svo kvaðst hann hafa farið að hugsa
um, hversvegna hann væri að halda við þann
flokk, þar sem svo margir væru nú orðnir
jafnaðarmenn. Svo varð hann jafnaðarmaður.
En þó hygg jeg að hann haldi ekki leingi við
þann fiokkínn heldui; kröfunni um átta ti'ma
vinnudaginn gctur hann naumast fylgt til leingd-
ar. E11 hann var gestrisinn maður. Allir sem
einhverjar útistöður áttu við lögin og yfirvöld-
in höfðu griðastað hjá honum í lítilli slofa
uppyfir matsölusalnum, og þar voru þeir óhult-
ir fyrir lögreglumönnunum.
Mjer leist mjög vel á Communardo undir
eins og jeg sá hann. Iiann var Íríður sýnum
með dökk, gáfuleg augu. Hann var hár og
vel byggður og blátt áfram 1' allri framgaungu.
Á kvöldin borðuðum við stundum einir fyrir
okkur og töluðumst þá oft Ieingi við. Hánn
var gagnkunnugur ítölskum bókmenntum, en
þó var Victor Ilugo uppáhaldsskáld hans.
Hann hafði lesið öll rit Rousseaus og þekkti
allt, sem þýtt var á ítölsku eftir Herbert
Spencer. Hann vissi, meira að segja, töluvert
um Danmörk og sagði mjer frá einum frœg-
um manni dönskum, sem jeg kannáðist í fyrstu
ekkert við, Kristen Larsen, og hef jeg síðan
oft sjeð leiðandi greinar eftir hann í blöðum
stjórnleysíngja.
Sjerstaklega man jeg eftir einu kvöldi þarna
á matsölustaðnum. Jeg kom í það sinn seint,
hafði verið á ferðalagi þar í nágrenninu, var
rennvotur og ília til reika, lueðal annars af
því að jeg hafði drukkið vont vín hjá presti
einum, sem við komum til. Stofan var full af
stjórnleysingjum. Fyrir utan mig var þar inni
aðeins einn maður, sem ekki hafði verið 1'
hegníngarhúsi. Það var málarasveinn frá Nea-
pel. Hann stóð við eitt borðhornið og saung
alþekkt ítalskt lag, en annar ljek undir á har-
moníku. Jeg sá, að Communardo hafði feing-
io eitthvað í koilinn. I’egar hlje varð á har-
moníkusaungnum, þá saung hann stjórnleys-
íngjavísur með hinum. Annars saung hann
aldrei og drakk aldrei. Þegar frá leið fór
málarasveinninn burtogveitíngamaðurinnsofnaði;
jeg varð einn innan um tóma stjórnleysfngja. Lít-
ill stúdent, sonur lyfsalans þar í bænum, leið-
inlegur og æstur maður, sem flestir álitu til í
allt, skoraði á mig að segja álit mitt á mál-
s;að stjórnleysíngja. Jeg vildi hafa eitthvað
fast að halda mjer við og bað hann fyrst að
segja mjcr, hverjum kenníngum hann hjeldi
fram; hann skyldi t. d. lýsa fyrir mjer, hvern-
ig hann hugsaði sjer ástandið í Recanati þeg-
ar stjórnleysið væri komið á. Communardo
tók þá íram í og setti fram hina alkunnu
kenníngu stjórnleysíngja um framleiðsluna og
skiftíng auðsins. Allir skyldu eftir eigin vali
taka þátt í framleiðslunni. Peníngar skyldu
alls ekki til vera framar. Við skiftin feíngi
hver það sem hann þarínaðist, eftir því scm
velmegun fjelagsheildarinnar leyfði. Undirhenm
væri komið, hve mikið af munaðarvörum, skraut-
gripum o. s, frv. biðist; af lífsnauðsynjum
hefðu allir nóg. Þá hluti, sem þetta bæjar-