Bjarki - 15.05.1903, Blaðsíða 1

BJARKI
Vlll, 18 Eitt blað á viku. Verð árg. 3 kr. 1 . \ . borgist fyrír 1. júlí (erlendis 4 kr. J SGVOÍSfÍrOÍ 15, 1T18Í. borgist fyrirfram). S Uppsögn skrifl., ógild nema komin sje til útg. fyrir 1. okt. og kaupandi sje þá skuldlaus við blaðið. 1903

Jnnilegar þakkir uottum oið ölhim
þeim, er sýndu okkur /iðoeiz/u og hlut-
fekningu uið bana/egu og jarðarför
okkar ásfkœru móður og tengdamöður.
Xristín 2. Wium.
Pórunn Sísladóffir.
JHárus 3 Cómasson.
3. okt- 1902 — 2 góð
eintök — kaupast háu verði.
D. Östlund.
Til auglýsenda.
Hr. David Östlund tekur á móti auglýsíngum
Bjarka og semur um verð á 'þeim.
Borgun fyrir allar auglýsíngar í blaðinu á að greiða
til hr. ÖstlundS) en ekki til mín.
Þorsteinn Gíslason.
Prestar og kirkjur.
l Niðurlag.
Eitt afþvfsem við kjósendur verðum að leggja
mikia áherslu á við kosuíngarnar á þessu vori
er það, að þíngmannaefnin lofist til að vinna
eftir megni að aðskiinaði ríkis og kirkju, og
lofist til að semja og samþykkja lög, sem
allra fyrst, um gjaldfrelsi þeirra manna sem
ekki játa trú þjóðkirkjunnar, eða greinir á við
hana í ýmsum’ þýðíngarmiklum atriðum, því
þau rángindi mega ekki leingur við gángast,
að þeim mönnum .sje haldið nauðugum í kirkj-
unni, að eins til þess að borga fje til hennar.
Það virðist miklu rjettara og eðlilegra, að
kirkjan sjálf vísaði þessum mönnum frá sjer,
því þeir tvístra hjörðinni, cn sameina ekki,
og ættu því að álítast skaðlegir frá sjónar-
miði kirkjunnar og klerkanna. Viðræður þeirra
við safnaðarlimina munu oft hafa meiri áhrif
en ræður sjálfra prestanna. Þó eru þeir látnir
óáreittir af prestunum, og taldir góðir og gildir
meðlimir, meðan þeir gjalda til prests og kirkju
tíund, fóðra heytolla, Waríu og Pjeturslömb,
borga offur, dagsverk, Ijóstolla og önnur gjö:d,
sem talin eru lífsskilyrði fyrir kirkjur og klerka.
Frá sjónarmiði okkar alþýðumanna er það
kirkjustjórnin .sjálf og klerkarnir, sem valdir
eru að mesta ólaginu, deyfðinni og áhugaleys-
inu í kirkjumálefnunum, og þyrfti ekki djúpt
að grafa til að sýna að svo er. Verstu óreglu-
menn, sem ekki hafa reynst hæfir til annara
starfa, eru með ánægju teknir inn í prestsstöð-
una, og það er kunnugra en frá þurfi að segja,
hve holl áhrif þeir hafahaft á safnaðarlífiðísókn-
um sínum. Þegar^haft er^tillit þess, að við
þurfum endilega að fá miklar og frjálslegar um-
bætur á kirkjumálefnunum nú á næstu þíngum,
þá er það allt annað en gleðiefni að heyra,
að harðdræ.gir afturhaldsprestar sæki nú fast
eftir að verða kosnir á þíng; kjósendum ætti
að vera það Ijóst, að ekki er nóg þó þeir
herrar tali fagurt á meðan þeir eru að ginna
þá til að kjósa sig; þeir ættu að muna að
»lög um greiðslu dagsverks, offurs, lambsfóð-
urs og lausamannsgjalds til prests og ljóstolls
og lausamannsgjalds til kirkju« frá 9. apríl
1900 eru að mestu verk presta á þíng-
inu, að það voru prestar stem börðust fyrir því,
að pre.star yrðu settír á föst laun úr landsjóði,
og fleira, sem prestar á þíngi hafa unnið sjer
og sinni stjett í hag, á kostnað okkar kjósenda
þeirra og sóknarbarna. Það er sorglegt að
vita hvernig bændur láta oft leiða sig, þegar
um kosníngar er að ræða, og mun það að
miklu leyti stafa af menntunarleysi þeirra, skorti
á sjálfstæði og einurð.
Alþýðumenntunarmálið er eitt af þeim málum
sem tíminn heimtar að hrundið sje áfram og
dugar ekki að láta staðar numið við orðin
tóm, heldur verður að vinda bráðan bug að
tilþrifamiklum aðgerðum í því máli. Fje því,
sem nú er varið til presta ög kirkna, væri
betur varið til að mennta alþýðuna, og mundi það
á þann hátt bera heillaríkari ávexti fyrir þjóð-
fjelagið, því þekking, menntun og menníng eru
ómissandi skiiyrði fyrir vexti þess og viðgángi.
Það getur ekki dulist nokkrum hugsandi manni,
að eigi hin íslenka þjóð að haldast við í þessu
iandi, þá verður að gera allt sem mögulegt er
til að mennta þjóðina og manna, bæta atvinnu-
vegina til lands og siávar, og á allan hátt
hjálpa þjóðinni til að sigrast í baráttunni við
hina óblíðu náttúru, og að þetta verður ekki
gert með því að ausa fje iandsins þúsundum
saman í sæg af óþörfum embættismönnum, eins
°g híngað til hefur átt sjer stað, í stað þess
að brúka það til að rækta upp landið, og til
að hlynna að atvinnuvegunum. Þeir hafa þýð-
íngarmikið starf að vinna fuiltrúarnir sem við
veljum á þíng í vor, og við verðum að vera
vandir í valí, því misheppnist það, mun það
sárast koma niður á okkur sjálfum.
Hið fyrsta löggjafarþíng okkar vann að nokkru
leyti óhappaverk þegar það samþykkti »Lög
um laun íslenskra embættismanna og fl. frá
15- oktober 1875.« og befur oft síðan brunnið
við á þínginu, að það hefur verið fúst á að
feta í hin sömu spor. Það skiftir því miklu,
að þíng þau sem háð verða á næstu árum og
hin nýa stjórn sem við eigum í vændum, hafi
1 rjettari skilníng á hlutverki því sem þau í sam-
einíngu eiga að vinna, að. viðreisn og þrif-
um þjóðarinnar. Að það heppnist sem best
óskar víst hver góður íslendíngur af heilum
huga. __________ Gamall bóndi.
ð'N
©ljúfoofóss.
p/ft
jl;/ ítill fyrst — en flúðum alltaf hærri!
_l|\ i • ^
(fjþ Fall þitt einginn heyrði’ í gljúfraþraung,
Nú er boginn leingri, streingur stærri;
við stuðlabergið leikur þú í saung!
Og kistur áttu gulls frá guði — Braga —
sem geyma margt á botni’ er einginn sá
og glóir fyrst er- lyftir loki Saga
og ljósið seinni tíða skín þar á.
Undan stormi og eftir sólskinsstundir,
er æðar þinar titra og heitast slá,|
allt, sem blundar brúnum þínum undir
úr böndum losnar, hörpu þinni frá.
Við þjóðveginum þú munt seinna skína.
og þögult bergið krjúpa við þinn fót!
Það vildi’ eg lifa, að heyra hörpu þfna
hljóma og boða næstu aldamót!
— En lángspil þitt er ljóðafátt á stundum„
þú leggst á gullið þitt í djúpurn hyl.
Svobendirðu’ aftur bogann Ijettum mundum
og björg og gljúfur óma við þitt spil.,^,,
Sigurður Sigurðsson.
Gufuskipafjelagið
Thore.
Flest blöð á landinu hafa fyiir skömniu skýrt
frá því, að hr. stórkaupm. Thor. E, Tuliníus
í Kaupmannahöfn nýlega hafi geingist fyrir
stofnun hlutafjelags með því nafni, sem stendur
yfir þessum línum. Ætlun hr. Tuliníusar mun
vera sú, að því er blöðin segja, að gera til-
boð í gufuskipaferðir þær, (milli Danmerkur,
Skotlands og Islands, og strandferðirnár) sem
hið Sameinaða gufuskipafjelag undanfarin ár
hefur haft á hendi.
Eins og kunnugt er, verður þetta mál tekið
fyrir á alþíngi, sem í hönd fer, með því að
samníngarnir eru ekki leingur í gildi en yfir-
standandi ár.
Af þvf mjer þykir þetta mál miklu skifta,
vil jeg leyfa mjer að vekja athygli nianna á því.
Eingum manni blandast hugur um þáð, að
samkeppni í slíku eins og í öðru sje góð, og
hr. Tuliníus a skilið |lof fyrir dugnað sinn,
að koma fjelaginu á laggirnar. Þíngið ætti
heldur ekki að láta^ slíkt fyrirtæki afskiftalaust
með öllu; og sumum hefur nú þótt það hálf-
kýmilegt að þíngið 1901 skyldi veita styrk til
Wathnesfjelagsins fyrir^póstflutníngamilli landa,