Bjarki - 23.12.1903, Síða 5

BJ ARKI.
6
máli bæjarins á þíngi og leita hjálpar lands-
ins til framfara honum bæði til lands og sjáv-
ar.
En nú heyrist mjer margir .segja: Hvað
kemur honum þetta við ? Og jeg játa, að
jeg er að masa um mjer óviðkomandi
mál. En byrji jeg á annað borð að tala við
þig, þá er eins og jeg hafi ekkert taumbald
á túngunni.
Jæja, nú eru þá jólin í nánd! Það er með
sjerstökum tilfinníngum að jeg óska þjer gleði-
legra jóla! Jeg hef síðastl. hálfan mannsaldur
feingið að halda jólin hjá þjer, og minníngin
um þau jól er, eins og áður er sagt, meðal
björtustu endurminnínga minna og fólks míns.
Oft munum við með þakklæti draga þær fram
og gleðja okkur yfir þeim.
Færðu svo að endíngu öllum borgurum þín-
um, og sjer í lagi okkar mörgu vinum, okkar
allra hlýjasta þakklæti fyrir allar þær ánægju-
legu jólastundir, sem við höfum lifað saman,
Og óskaðu þeim frá okkur gleðilegra og há-
tíðlegra jóla. Og að síðustu vil jeg í sam-
bandi við þetta óska þjer og borgurum þínum
að hið næstbyrjandi ár, 1904, megi verða
bjartara en það sem nú er að kveðja. Jeg er
hræddur um að innan veggja þinna sitji margur
sem efnin ekki leyfa að halda feit jól. Öðru-
vísi getur það ekki verið, þar sem bænum hef-
ur farið aftur að því er atvinnuvegina snertir.
En megi jólaljósið frá hæðum samt sem áð-
ur skína sem glaðast í bíbýlum þínum! Og
svo kveð jeg þig, kæri vinur! En jeg skamm-
ast mín gagnvart vinum og kunníngjum á Hjer-
aði. Jeg lofaði í sumar að senda þeim kveðju,
en það hefur enn ekki orðið. Gjörðu mjer
nú þann greiða, að biðja Bjarka að segja þeim,
að jeg ætli nú eftir nýárið að enda það lof-
orð, og biddu hann að færa þeim jóiakveðju
mína og þökk fyrir að þeir hafa látið að beiðni
minni um að sýna »Framtíðinni« sömu velvild
sem jeg áður naut hjá þeim.
Þinn einlægur
Sig. Johansen.
Úr Presthólasókn.
— o —
Ekki alls fyrir laungu hefur borist híngað pjesa-
skömm nokkur að heiti »Kirkjustjórn vor í
upphafi 20. aldar«, útgefandi Sigurbjörn Jóns-
son. Pjesi þessi er ein ámátleg ýlfran um
lok Pfesthólamálanna, eða hversu Sigurðar-
staðaskottu tókst að yfirstíga þá Sauðanesmóra
og Grenjaðarstaðaboia — til að stæla orðaval
þeirra fjelaga — og herhvöt að láta ekki deig-
an síga við það, beldur reyna að vekja ófögn-
uðinn upp aftur.
Það tekur helst tii vor Núpsveitúnga að
andmæla ritskömm þessari, og það því frem-
ur sem oss er borin þar sú ósvinna, að vjer
eigum upptökin, eða hlutdeild í henni. Slíkt
er sem sje tilhæfulaus uppspuni. Pjesinn kom
oss gersamlega á óvart hjer í sveitinni; enda
geta menn nærri getið, að ef »helstu menn«
í sveitinni hefðu fundið skyldu hjá sjer »til
að leiðrjetta álit manna um Presthólamálin«, þá
hefði einhver þeirra tekið að sjer að túlka það
mál, og hefðu ekki feingið til þess þann sem
á pjesanum stendur, hálfgeðveikan fáráð, Sig-
urbjörn Jónsson, Veisil svo kallaðan, sumar-
smala á Sauðanesi og þess á milli flökkukind
hjer um norður-sýsluna. Vjer tökum ekki svo
niður fyrir oss hjer í sveitinni.
í pjesanti er tínt ýms vottorð og eitthvað
fleira miður góðgjarnt í garð síra Halldórs úr
rjettarskjölum Presthólamálanna. Jeg læt þetta
hlutlaust. Skilríki þau hafa verið vegin og
ljettvæg fundin af dómstólunum, og þýðir ekki
að vera að elta ólar um þau. En þar sem
pjesinn hefur máls á því, að »Presthólaveit-
íngin 3. seft. 1901 sje eflaust það mál, sem
vakið hafi mestan óvildarhug hjer norðanlands
og austan gegn kirkjustjórn vorri*, þá vil jeg
leyfa mjer að vísa ummælum þeim aftur ofan
í höfund þeirra, því þau eru gegn öllum sanni
að því er sneríir söfnuð Presthólakalls. Mjer
er óhætt að segja, að svo lángt sem elstu
menn muna hefur ekkert glatt söfnuð þessa
kalls, eða meirihluta hans, eins mikið og einmitt
veitíng sú. Hvað má og vera gleðilegra en
að sjá rjettinn hrósa sigri í lángvinnum
ójöfnuði og sannleikann fá viðurkenningu ofan
í lýgina? Hitt má satt vera, að veitíngin hafi
verið mjög óþokkuð sumstaðar utan kallsíns,
en það má kirkjustjórnina víst giida einu, og
fátt má betur sannfæra hana um, að óvildin
við síra H. var ekki þar sem henni var sögð
hún.
Það hefur verið gert óskaplegt orð á óvild-
inni við síra H., en í raun og veru hafa verið
miklu minni brögð að henni en af hefur verið
látið. Meir að segja gegnir furðu, hve lítið
kveður að slíku, jafn kappsamlega og reynt
hefur verið, og enn er reynt, að kveikja úlfúð
og sundurlyndi. Einu ófriðartundrinu á fætur
öðru hcfur verið þveitt inn yfir sveitina og
nálega öllum mögulegum meðulum verið beitt
árum saman til að siðspilla fólki og koma því
í bál og brand við síra H., en samt heldur
sjer hjá flestum mjög góður þokki til hans.
Jeg segi þetta ekki af neinu meðhaldi með síra
H., heldur áf því að það er svo, og hver
skynbær maður getur raunar lesið það út úr
atvikum þeim sem gerst hafa með oss. Utan
kallsins bafa menn staðið á stálma af óstand-
inu hjá oss og kristilegri þrá að fá það lagfært,
en vjer, sem höfum átt við óstandið að búa,
höfum getað haldið oss í rónni. Innan
kallsins hefur ekki borið á neinni þörf til að
láta til sín heyra, en utan þess hafa rnenn ekki
getað komist af án fundarhalda um bjárgráð
við oss, blaðagreina og flogrita. Þessi óbeðna
hjálpsemi við »kristilegt samlíf« vort er góð
til að átta sig á Presthóla-málunum. Hún er
sú alda, sem hefur borið þau uppi ðg á énd-
anum áorkaði svo miklu að losa embættið. En
þegar svo var komið lýsti sjer óvildin við síra
H. þannig, að meiri hluti safnaðarins tjáði sig
eindregið fyigjandi honum, og þó embættið væri
haft á boðstólum lánga leingi og fyrirsjáanlegt
að meiri hlutinn yrði látinn ráða, ef annar
pflestur feingist ekki í það, reyndist rígurinn í
minni hlutanum við sjera H. ekki svo spælinn
20
dala, bóndi úr Pognembin. Hann gaf Bartek
olbogaskot.
— Heyrðu, Bartek, sagði hann.
Bartek sneri sjer að honum og góndi á hann
eins og hann væri hugsi mjög.
— Þú glápir eins og kálfur sem til slátr-
unar er leiddur — sagði Gwizdala í hálfum
hljóðum; — nú það verður heldur ekki lángt
þángað til þú kemst undir brytöxina, aumíngja
ræfillinn.
— Æ,-ja-jæ-ja — sagði Bartek, og stundi
við.
— Ertu hræddur ? — spurði Gwizdala.
— Því skyldi jeg ekki vera hræddur?
Kvöidroðinn varð enn þá rauðari. Gwizdala
rjetti út hendina, benti á hann og hvíslaði:
— Sjerðu 'bjarmann þarna ? Veistu hvað
það er, flónið þitt ? Ha ? Það er blóð. Hjer
er nefnilega Pólland, landið okkar, skilurðu það?
En þarna leingst í burtu, þar sem lýsir af
bjarmanum, þar er Frakkland.
— Komum við þángað bráðum ?
— Og, ætli þjer liggi á ? Það kvað vera
21
sú óra andskotans leið þángað. En vertu óhrædd-
ur; Frakkarnir koma svo sem á móti okkur.
Nú varð Bartek að leggja sitt Pognembfu
höfuð í bleyti. En svo tók hann til máls aft-
ur eftir litla stund og sagði :
— Wojtek ?
— Hvaða þjóð eru annars þessir Frakkar?
Hjer sá hinn vísi Wojtek allt í einu fyrir
framan sig það regindjúp er honum var alls
ómögulegt yfir að komast. Hann vissi að Frakk-
ar, þeir voru Frakkar, og hann hafði heyrt eldra
fólk tala eitthvað um þá og segja að þeir
legðu það í vana sinn að drepa alla menn.
Bartek spurði aftur :
— Hvaða þjóð eru þeir ?
— Það má fjandinn vita.
Wojtek þekkti nú samt 3 þjóðir: Pólverja
í miðið og svo »Moskóvítana« til annarar hand-
ar en Þjóðverja til hinnar. Og af því hsnn
áleit það meira vert að vera skýr, heldur
en svp hárnákvæmur, þá sagði hann;
— Hvaða þjóð Frakkar eru ? Ja — hvernig
22
á að útlista það fyrir þjer. Þeir eru eigin-
lega nokkurskonar þjóðverjar, nema hvað þeir
ern enn þá miklu verri.
— Og bölvaðir nokkuð!
Híngað til hafði Bartek gagnvart Frökkum
ekki haft neina aðra tilfinníng en ákafa hræðslu.
Nú fyrst fann þessi prússneski landvarnar-
maður hjá sjer einskonar þjóðrækilegan við-
bjóð á þeim. Samt hafði hann ekki ’skilið
Wojtek fyllilega og spurði því enn á ný:'
— Nú, Þjóðverjar ætla þá að fara að berja
á Þjóðverjum ?
Hjer þótti Wojtek handhægast að fara að
ráði Sókratesar og svara með likíngu:
— Eins og þinn hundur fljúgist ekki oft
á við minn hund ?
Bartek leit gapandi á fræðara sinn.
— Jú, það er satt.
— Austurríkismenn eru svo sem líka Þjóð-
verjar — mælti Wojtek enn fremur — og þó
urðu okkar menn að berjast við þá. Hann
Swierszcz gamli var með í því stríði, og sagði
oft frá því þegar Steinmets kallaði til þeirra;