Ísland - 08.05.1897, Blaðsíða 2

74
ISLAND.
ÍSLAND.
Ritstjðri: JÞorsteinn Gíslason.
Skrifstofa: Þingrholtsstræti 7.
Prentað í: Fjelagsprentsmiðjunni
„ÍSLAND" kemur út. hvern laugardag á Jieasum
ársfjórðungi (april -jáli), 13 blöð alls. Áskrift
bindandi þrjá mánuði. Hver ársfjórðungurborgist
fyrirfram um leið og blaðið er pantað og kostar
i Reykjavlk 70 au., útum land 79 au., erlendislkr.
Póstafgreiðslumenn og brjefhirðingamenn taka
móti áskriftum og borgun fyrir blaðið og kvitta
fyrir. Reykvikingar og þeir sem 1 nánd við Rvik
búa geta pantað blaðið
í bðkaverslun Sigfúsar Rymundssonar,
í verslunarbúð Björns Kristjánssonar,
hjá kaupmanni Kr. Ó. Þorgrímssyni,
hjá hr. Júlíus Jörgensen, Hótel Island,
hjá útgefanda blaðsins.

að Tyrkir drepi aðra en vopnfæra menn,
en Grikkir myrða eingu síður konur og
börn. Svo gekk það í Sitia og á fLeiri
stöðum. Enn hafa þeir oft ginnt Tyrki til
að leggja vopnin frá sjer og myrt þá síð-
an varnarlausa. Frjettaritarar biaðanna
skýra frá því, að meðai tyrkueskra fanga
og flóttamanna sjáist oft konur og börn
sem eyrun sjeu skorin af.
Það er hvers eins eigin sök, hvort held-
ur hann hallast að málstað Grikkja eða
Tyrkja og margt annað verður að koma
þar með í reikninginn en trúarmálaskoð-
anirnar. Það má víst telja, að dagar
Tyrkjaveldis sjeu brátt taldir og stjórnir
Evrópuþjóðanna eigi nú það eitt eftir, að
ráðstafa reitunum. En hvernig svo sem
menn líta á óeirðirnar á Balkanskaga, þá
ætti nafn kristninnar ekki að vera brúk-
að sem pólitiskt skálkaskjól, eða til að æsa
hugi trúgjarnra fáráðlinga".
Önnur „gagnspá“.
Altaf meðan íslenzkt mál
ýtar tala’ og skrifa,
firðar muna frater Pál
og ferhendurnar lifa.
J. Ó.
Stutt leiðbeining.
Eftir margra ára reynslu útlendra bænda
hefur eftirfarandi aðferð á meðferð á fræi
hinna ýmsu rófutegunda reynst mjög vel
til að stytta dátíma þess og auka vöxtinn
á annan hátt. Væri ekkert á móti því, að
íslendingar notuðu þessa sömu aðferð, sem
mjög líklegt er, að einnig geti heppnast
hjer, því ekki er sumarið á íslandi svo
langt, að oss veiti af að greiða fyrir starfi
náttúrunnar, svo sem frekast vjer getum,
til þess að auka vöxt og viðgang matjurta
vorra, er vjer höfum svo mikil og marg-
breytt not af.
(xulrófnafræ (Dancus carot.).
Tak fyrst fræ það, er þú vilt setja í
garðinn (þó ekki meira í einu en að þú
getir sáð því á tveim dögum), lát það í
ljereftspoka, bind stein við opið, lát hann
síðan í vatn, svo að yflr hann fljóti,
og þannig má hann liggja 36—40 mínút-
ur, svo fræið verði sem best blautt, —
þar næst er fínum sandi mjög nákvæm-
lega blandað saman við fræið eftir hlut-
fölium, þannig, að saman við Va pd. af
fræi blandist 8/4 skeffa af sandi, blanda
þessi er svo látin á borð í hlýju herbergi
eða helst sólarhita og breidd út, svo lag-
ið verði ekki þykkra en c. 4—5 þuml.
Þessari breiðu er svo snúið eiau sinní
vandlega, síðan er það núið sundur milli
handanna, svo frækornin ekki geti tollað
saman, svo sem gulrófufræi er mjög gjarnt
til, vegna hinna mörgu og kræklóttu anga,
sem út úr því standa. — Þegar sandurinn
og frækornin hafa legið saman 7—8 daga,
þá er fræið farið að skjóta spírum, og er
þá mátulegur tími til að sá því í garðinn.—
Þegar svo er farið með gulrófnafræ, er
vanalega komið upp í garðinum eftir 8
daga, en annars oft og tíðum ekki fyr en
eftir 4—6 vikur. Það fræ, sem svo er
látið skjóta spírum, verst frosti miklu bet-
ur en hitt. í Danmörku er því oft sáð
síðast í febrúar og tekið upp vel vaxið c.
4 pd. stykkið. —■ Jeg geri ráð fyrir,
að ekki væri hægt að sá því hjer fyrri
en seint eða snemma í aprílmánuði.
Runkelrófufræ.
Þetta fræ blandast með nýju kúataði,
sem svo er breitt út á borði, þannig, að
breiðan ekki verði þykkri en 1 þuml., síð-
an er það geymt á hlýjum stað (í fjósi)
og haldið röku nokkra daga, þar til hinar
fyrstu spírur koma í ljós, er því þá plant-
að út en ekki sáð eins og gulrófnafræinu;
plönturnar koma svo í ljós eftir nokkra
daga. — Þar, sem öðru vísi er að farið,
liggur þetta fræ oft leingi í jörðu áður
það kemur upp.
Kartðflur (Salanum tuberosum).
Þær eru látnar í poka, helst gisinn, og
siðan látnar í fjós, eða annað hlýtt her-
bergi, þar til þær byrja aðspíra, en helst
ættu spírurnar ekki að vera leingri en 3
—4 línur. Það er skaðlegt, og kippir
mjög mikið úr vexti kartöflunnar, að láta
spírurnar standa upp úr moldinni, eins og
sumra er siður bæði í Reykjavík og víðar
hjer á landi.
Margar frætegundir þola ekki þessa með-
ferð, sem nefnd hefur verið, og sem jeg
vil nefna frumspírun, en oft er þó líka
hagnaður að fara þannig að: Bleit fræið
í vatni, sem nokkuð af þunnskornum lauk
hefur verið látið í (helst hvítlauk). Lygt
sú og bragð það, er við þetta kemur af
vatninu, heldur sjer við frækornið, og fæl-
ast það öll skaðleg skorkvikindi. — Þess-
ar frætegundir skal blanda saman við
koparviktríóli, vatni og áburðarlög, hlut-
fallslega þannig: 1x/2 gram koparviktríól
er upp leyst í heitu vatni, hrært út með
sterkum áburðarlög og saman við það
blandað 1 pt. af fræi, þetta er svo hrært
til og frá, svo að hvert frækorn geti vökn-
að, þegar fræið er þurt orðið, sem oftast
mun vera eftir 4 stundir; er það þá aftur
bleytt í sterku áburðarvatni, síðan er stráð
á það gipsi, trjeösku og soda, — getur
dugað, ef einhverju einu af þessum efnum
er stráð á fræið —, er því svo bilt við
aftur og aftur, þar til maður sjer, að
nokkuð loðir við hvert frækorn. — Kost-
ur sá, er þessi meðferð frækornsins hefur
í för með sjer, er meðal annars, að fræið
kemur mjög fljótt upp í görðum og hefur
það ekki litla þýðingu, t.d. á íslandi, þeg-
ar seint vorar. Það sem fyrst tollir við
fræið af þessum efnum, nærir fyrstu smá-
ræturnar.
Oísli Þorbjarnarson.
Loftfarir og loftfarinn André.
y.
í hernaði hefur verið reynt að hafa not
af loftförunum, eiukum með því, að ukoða
úr þeim vígbúnað og fylkingaskipun óvin-
anna. Var þetta fyrst reynt í hinni frakk-
nesku stjórnarbyltingarstyrjöld, svo sem
við umsátrið af Charlekois og í orustunni
við Fleury, en svo kveður einn hershöfð-
ingi Frakka, að það hafi orðið að litlu
liði. — Þaðan í frá er loftfarsins að eingu
getið í styrjöldum, þar til í ítalska ófriðn-
um 1859, að loftfarið er örlítið notað fyrir
sjónarhól á njósnarförum. — í þrælastyrj-
öldinni í Bandaríkjunum, 1861—65, er loft-
farið notað miklu meira í sama tiigangi,
einkum eftir bardagann við Fair-Oaks.
Hafði loftfari sá, er nefnist Lowe, tekið
ljósmyndir af vígstöðum Suðurríkjanna milli
Richmond og Chikahoming og gat Mc Clel-
lon, foringi Norðurríkjanna, notað það við
bardagann, og þótti það koma að góðu
liði. — í styrjöidinni milli Prússa og Austur-
ríkismanna 1866 voru loftför og notuð í
sama augnamiði með 5 loftbelgjum, 4 hverj-
um fram af öðrum, en hinn 5. yflr þeim,
og var það gert til þess að forðast hring-
snúning Ioftfarsins, sem er svo títt, en
hann veldur því, að mjög örðugt er þess
vegna að gera athuganir á jörðu niðri.
Aldrei hafa loftförin þó verið notuð jafn-
mikið og í styrjöldinni milli Frakka og
Þjóðverja 1870—71. — Þá er Þjóðverjar
höfðu hergirt París, voru gerðar 3 loft-
fars-athugunarstöðvar í borginni, til þess
að geta sjeð yfir herbúðir óvinanna. Voru
loftförin höfð í tjóðri, svo draga mætti þau
niður aftur. Eru slík loftför kölluð „Ballon
Captio" á útlendum tungum og eru meðal
annars notuð til skemmtunar, svo sem við
sýninguna í Kaupmannahöfn 1888. — Fyr-
ir utan tjóðruðu loftförin notuðu Parísar-
búar 1870 einnig laus loftför, sem voru
send út úr borginni, sumpart með menn,
er komast þurftu á brott þaðan og sum-
part með skeyti, blöð og brjef. — Sum
loftfara þessara komust í hendur Þjóð-
verja, en flest þeirra sluppu þó úr hönd-
um þeirra.
Eru loftfarir þessar einkum merkar fyr-
ir þá sök, að þaðan var farin sú leingsta
loftför, sem gjörð hefur verið enn í dag.
Skal því minnst á hana nokkuð nákvæmar.
Meðal loftfaranna, sem send voru úr
París, var eitt, er nefndist „La ville d’Or-
léans" og lagði það upp frá París 24. nóv.
1870, kl. 11.40 um kvöldið, hlaðið póst-
brjefum, bæði frá stjórninni og einstökum
mönnum; en fyrir því rjeðu loftfarar tveir,
Rolier og Deschamps. Daginn eftir (25.
nóv.) kl. 2.35 e. h. kom loftfarið niður á
fjalli einu á Þelamörk í Noregi. Hafði
það borist 215 jarðarmálsmílur á 14 stund-
um 55 mín. eða rúmar 14 mílur á hverri
klukkustund og með sama hraða hefði
það þurft að eins 16 sólarhringa til þess
að fara umhverfis jörðina.
Loftfarar þessir segja þannig frá þess-
ari för sinni: „Vjer lögðum af stað rjett
fyrir miðnætti, en Ioftfarið bar brátt norð-
ur á við. Klukkan hálfþrjú um nóttina
komum við í svo þjetta þoku, að við sá-
um ekki handaskil, en heyrðum ýmist
hægari eða sterkari nið, er við hugðum
fyrst vera skrölt í járnbrautarlest, en er
þetta hafði varað nokkuð leingi, tók okk-
ur ekki að verða um sel. Loks dagaði
og þokunni ljetti upp og sáum við þá ekk-
ert annað en opið haf svo langt sem aug-
að eygði. Hafði það verið sjávar niður,
er við hugðum járnbrautardyn vera. Ástand
okkar var hið versta: við matarlausir og
höfðum ekkert af hlýjum fatnaði með okk-
ur. Hvergi var neina hjálp að sjá og
hugðum við úti um okkur með öllu. Stundu
fyrir hádegi var veðrið orðið nokkurn veg-
inn bjárt og fór loftfarið nálægt 3000 feta
hátt frá sjávarfleti. Fórum við fram hjá
17 skipum, en ekkert þeirra tók eftir neyð-
ar merkjum okkar, og ef til vill fórum
við harðara en svo, að hægt hefði verið
að bjarga okkur. - Þjóðverskt skip skaut
aðokkuren árangurslaust. Fjórðungi stund-
ar fyrir hádegi sáum við frakkneskt Kor-
vettskip, er svarar merkjum okkar. Rolier
opnar blöðkuna og loftfarið iækkar, en áð-
ur en við komum niður að sjávarfleti hef-
ur okkur borið svo langt frá skipinu, að
þaðan er eingrar björgunar að vænta. Á-
stand okkar leit nú út miklu ver en áður.
Við köstum öllum sandpokunnm útbyrðis
og jafnvel brjefbögglum til ljettis. Þaut
nú loftfarið hátt í loft upp og þannig
þjótum við enn áfram yflr þettað heljar-
breiða haf, nál. 12000 feta hátt frá sjávar-
máli. Virtist ókleyft að umflýja dauðann
og afrjeðum við að kveikja í loftfarinu
til þess að stytta kvalir okkar, enda tók
nú loftfarið að lækka með miklum hraða.
Til allrar hamingju heppnast okkur ekki
að kveykja — og í sama vetfangi kemur
grenitrje eitt í Ijós upp úr stórri hæð, er
öll var snævi þakin og rjett á eftir rekur
karfan sig á hæð þessa. Rolier hleypur
útbyrðis. Loftfarið ætlar þá þegar að Iyft-
ast aftur og verður Deschamps því að
stökkva niður úr háa lofti til þess að ber-
ast ekki burt með því, en það berst burt
með öll brjef og skeyti frá stjórninni, brjef-
dúfur o. fl. — Allt í kringum okkur sáum
við snæbreiðu eina en eingan vott neinn-
ar lifandi skepnu. — Rolier finnur loks
braut eftir sleða, fylgja þeir brautinni lang-
an tíma uns þeir finna loks dálítinn kofa.
Var kofinn tómur að öðru en því, að þeir
finna dálítið af matvælum og eldiviði.
Kveikja þeir eld og verma sig. Kofabú-
inn (sem að líkindum hefur verið að skógar-
höggi) er skamrnt í brott þaðan. Sjer hann
reykinn og fer heim að kofanum, og bregð-
ur ekki iítið í brún, að hitta þar tvo menn,
er geta ekki gert sig skiljanlega fyrir hon-
um. En er Rolier dregur upp mynd af
loftfari á pappírsblað og ritar Paris undir
myndina, skilur maðurinn hvernig á ferð-
um þeirra fjelaga muni standa og veitir
þeim hinar bestu viðtökur. — Urðu þeir
fjelagar æði forviða, er þeir loks urðu þess
áskynja, að þeir voru komnir til Noregs.
Loftfarið fannst brátt með brjefunum. Voru
skeyti til stjórnarinnar í Tours send með
ritsímu frá Einglandi og 1. des. komu frjett-
irnar um afdrif loftfars þessa með brjef-
dúfu til Parísarborgar.
IvammÍF.
Rangá hefur brotið af sjer ísinn.
í morgun braut hún hann af sjer, braust
fram með háum gný og heljardrunum.
Bergmálið tók undir með skruðningnum,
brakinu og brestunum.
Hvítu ís-skildirnir, hrufóttir, háir, breið-
ir geystust áfram með flughraða, hver und-
ir annan og hver á annan ofan.
Hún braust fram, áin, hátíðleg, alvar-
leg; hún rann yflr ísunum, undir ísana, —
þeir sigu smátt og smátt og brotnuðu.
Jakarnir rákust á, risu á rönd, rjettust
við aftur.
Og hún vaggaði þeim á bárunum og
- rak þá áfram. Svo rjeðust þeiráfasta
ísinn, brutu úr honum stykki, fóru undir