Ísland - 24.07.1897, Síða 2

118
ISLAND.

ÍSLAND. Ritstjóri: Porsteinn Gíslason. Skrifstofa: Laug'aveg' 2. Prentað í: Fjélagsprentsmiðjwnni. „ÍSLAND*1 kemur út hvern laugardag áhessum ársfjórðungj (júlí—október), 13 blöð alls. Áskrift bindandi þrjá mánuði. Hver ársfjórðungurborgist fyrirfram um leið og blaðið er pantaö og kostar í Reykjavík 70 au., útum land 79 au., erlendis 1 kr. Póstafgreiðslumenn og brjefhirðingamenn taka móti áskriftum og borgun fyrir blaðið og kvitta fyrir.
r^l^ryr-l—t—]—y-l—TT—1—y—1—y—1—g—l~f—i-~T~ *—T’"‘,T"I—r"1—

irnar hefur útgáfan þá ekki jafnmikla þýð-
ingu og hún annars gæti haft.
Bókmenntafjelagið ætti að kaupa af hr.
Sigurði Kristjánssyni útgáfurjettinn að
skáldritum Gröndals.
Þ. O.
Kringsjá.
Frá Grikklandi.
n.
E»á er leikarinn Coqueliu dvaldi síðast í
Kaupmannahöfn, sagði hann frá ferð sinni
til Aþenuborgar og viðtökunum þar. Hann
segir svo frá: „Laungu áður en jeg kom,
rigndi yfir mig brjefum og hraðskeytum. Þá
er jeg stje í land, vartekið á móti mjer með
húrraópum og blómregni. Lýðurinn fylgdi
mjer fullur áhuga allt til gestgjafahússins
og blöðin fluttu lofgreinar um mig og buðu
mig velkominn, en — í leikhúsinu voru
um kvöldið ekki tíu manns! Við þetta
tækifæri virtu blöðin morguninn eftir leik-
ana ekki svo mikils, að þau minntust á
þá og hvervetna mætti mjer ís-kuldi. Næsta
kveld varð jeg að borga fyrir salinn fyrir
fram og þar eð jeg hafði gleymt að semja
við gasstjórann, ljet hann slokna á gasinu
í miðju kafi. Þriðja daginn litu menn
undan, er jeg mætti þeim á götu og þeg-
ar jeg fór með skyndi á brott síðari hluta
dagsins, var mjer sýnd aimenn fyrirlitn-
ing“.
Hverflyndi Grikkja, sem gerði við þetta
tækifæri hinn mesta leikara heimsins hissa,
hefur oft á síðan gert heiminn hissa. Og
ef vjer með litum vildum sýna öll þau
skoðanaskifti, sem orðið hafa á tveim síð-
ustu mánuðunum (þ.e. mars cg apríl þ.á.)
meðal Aþeninga, þá mundi oss auðnast að
sjá litabelti, er bæri sjálfan regnbogann
ofurliða og kastaði skugga á hann. Á tæp-
um tveim vikum hafa Grikkir annað kast-
ið verið frá sjer numdir af aðdáun að hers-
höfðingjum sínum, en svo kallað þá land-
ráðamenn og svikara, þeir hafa ásakað
konunginn fyrir að hann Ijeti það drag-
ast að hefja ófriðinn og særðu hann til
þess að segja Tyrkjum stríð á hendur, og
þegar þeir loksins höfðu feingið ósk sína
upp fyllta, og stríðið var hafið, þá urðu
þeir óðir og uppvægir, af því konungur-
inn hafði ekki gætt friðarins. Þeir hafa
kallað Delyannis frelsara landsins, þeir
hafa steyft honum frá völdum, smánað
að hann og hrækt á hann. Fyrir fjórtán
dögum hrópuðu allir Grikkir á stríð og
styrjöld, en nú mæna þeir eftir því, að
stórveldin skerist í leikinn.
Slíkt hverflyndi og slík ljettúð gæti átt
heima hjá stúlku, en allt öðru máli er að
gegna, þegar rætt er um karlmenn. Grikki
vantar karlmanns einkunnir. Það sjest
við sjerhvert verk þeirra, meira að segja
jafnvel við sjerhverja hreifingu þeirra. Þá
vautar karlmanns-hugrekki til að segja já
og nei. Þeir segja ávalit eitthvað, sem
þar er mitt á milli, og því hljóta þeir ætíð
að blekkja þá, sem við eru. Þeir geta
verið mjög innilegir og þægilegir. Þeir
geta boðið vindling svoleiðis, að menn
þakki fyrir það, eins og þeir hafi þegið
10 pund sterling og því hafa þeir aldrei
fyrir að bjóða gestinum vindil, þeir kunna
lagið á því að gera menn skuldbundna sér
með smámunum, og það er orsökin til þess,
að þeir gera mönnum ógjarnan verulegan
greiða. Þeir eru kurteisir og það svo, að
það bregður stundum fyrir auðmýkt Austur-
landabúa, en menn komast skjótt að raun
um, að þetta er einungis á yfirborðinu,
því að undir býr kátlegt dramb. Grískir
bændur, sem plægja MaraþonsvöII, plægja
með allt annari tilfinningu heldur en dansk-
ir bændur og því verður danska plógland-
ið betur plægt heldur en Maraþonsvöllur.
Á nýgrísku heitir vinnan „dulia“, þ.e. þræl-
dómur og líkamserfiðí er yfir höfuð minnk-
un fyrir Grikki. Heimspekingurinn Spinoza
lifði af því að slípa gler, en að líkindum
lifðu niðjar hans af því að þeir voru kunn-
ir af Spinoza. Nýgrikkinn, sem gengur
niður eftir Hermesargötu í nýsaumuðum
klæðnaði — hann á aldrei nema einan
klæðnað — geingur í skugga hinna stóru
sálna framliðinna og það þarf risa, ekki
dverg, til þess að fylla út skuggann. Róm-
verjar, Gallar, Vestgotar, Austgotar, Van-
dælir, Avarar, Slafar, Frankar, Venezíu-
menn, FJorensborgarmenn, Genúabúar og
Tyrkir hafa fótum troðið hinn forngríska
þjóðflokk. Og það er ekki mikið, meira
að segja uálega alls ekkert eftir af hon-
um, en þrátt fyrir það ímyndar sérhver
Grikki sjer, að hjarðguðinn Pan leiki enn
á hljóðpípu í olíuviðarskógunum.
Þessa þjóð verður að skoða frá alveg
sjerstöku sjónarmiði, þessa þjóð, sem hef-
ur í sjer fornalda-, miðalda-, og nútíða-
blóð. Nú skal tjáð frá því, er bar við
fyrir utan glugga minn.
Lúðiaþytur heyrðist og fólksþyrping
fór eftir götunni. í broddi fylkingar gekk
ung stúlka í karlmannsfötum og bar hið
gríska merki. Hvaðanæfa streymdu þar
að strákar, landeyður og hermenn og þessi
fregn barst sem eldur í sinu um alla borg-
ina: Oríslc Jóhanna d’Arc er komin til
Aþenu. Hin unga stúika, er gekk á und-
an þessum æsta skrýl, var í mórauðum
klæðum, hafði belti um öxl sjer og þar á
púðurstikla og sítt hrafnsvart hár. Mjer
virtist sem eitthvað mikið væri á seyði,
skundaði út á götuna og komst í þyrp-
inguna, sem nam staðar fyrir framan hrör-
legt tvíloftað hús.
Jeg sem var fregnritari vildi gjarna hafa
tal af Jóhönnu d’Arc, ruddist því með
hægð gegn um þyrpinguna og komst loks
inn í húsið. Stúlkan hafði á meðan geing-
ið út á svalirnar og æftu þá Aþeningar
og hjetu henni hoilustu sinni. Jeg náði
fundi stúlkunnar og mjer leist þegar í stað
okki á svip hennar, því að hann var eigi
iireinn, heldur bar vott um hrekkvísi. En
Jdrei hef jeg sjeð jafnfagrar tennur; þó
var eitthvað ekki eðiilegt við þær. En hún
var ekki frá Makedóníu, eins og menn
höfðu sagt, heldur dóttir smáborgara í
Aþenu. Mjer varð ekki um sel, er jegsá
þessa stúlku, en mjer var öllum lokið, er
jegheyrði, að hún hefði gerst erindreki og
uglýsing fyrir tannlækni, er hafði búið
til nýjan tanngarð í hana.
Þegar jeg minntist hetjuskarans í Lauga-
skarði, rann kalt vatn milli skinns og hör-
unds á mjer og það því fremur, sem jeg
hinn sama dag, sem Grikkir fleygðu vopn-
unum og lögðu á flótta fyrir skuggum
sínum og hlupu 10 mílur danskar, las
grafakriftina, er Grikkir settu yfir hinar
föllnu hetjur í Laugaskarði: „Útiending-
ur! segðu Lakverjum að vjer liggjum hjer
hlýðnir hinum helgu lögum ættjarðarinn-
ar“. Aldrei hef jeg á svo ógurlegan hátt
verið minntur á einn hinn fegursta atburð
veraldarsögunnar. Þó má segja, að þessi
ósigur, svo hraparlegur sem hann nú var,
hafi verið hressandi vindblær í hálfvelgjn-
skvaldri, þyí að svo oft hafa grísku lýð-
skrumararnir og þjóðmálaskúmarnirtaungl-
ast og stagast á nöfnum sagnahetjanna.
Það, sem þjakar og er til ógæfu fyrir
Grikkland, er hin fagra fornöld, því að
Grikkland er auðugt af ártölum og menj-
um, en örsnautt af því, er vjer nefnum
karlmenn. Það er mjög einkennilegt, að
í því landi, þar sem menn á öilum aldri
og öllum stjettum gefa sig mest í heimin-
um við stjórnmálum, þar skuli enn ekki
hafa fæðst einn einasti stjórnmálagarpur —
í orðsins rjettu merkingu. Meðal Ný-
Grikkja hefur ekki fæðst eitt einasta
skáld, ekki einn einasti myhdasmiður eða
málari, og í hernum virðist ekki vera einn
einasti dugandi herforingi.
Þessi misjöfnuðnr milli þess, sem Grikk-
ir vilja vera, og þess, sem þeireru í raun
og veru, er það, sem kastar ríkisfleyinu
til og frá í hinu ólgandi hafi. Eftir flótt-
ann hjá Larissa snerust Grikkir þegar í
stað gegn konunginum. Þeir fundu til
þess, að þeir höfðu ekki verið hetjur, en
aftur á móti voru þeir sannfærðir um,
að þeir mundu verða það, bara ef þeir
feingju þjóðveldisstjórn.
Það er mælt, að Georg konungur, er
hann hafði feingið fregnirnar frá Larissa,
hafi geingið niður í garð sinn og staðið
þar hugsi í eina klukkustund og barið
með stafnum sínum í runnaha; að því
búnu sneri hann heim aftur til hallarinn-
ar og tók Raleis fyrir ráðaneytisforseta.
En konungur ljet sig það eingu skifta
þó viðsjár væru miklar í borginni, brotn-
ar væru upp vopnabúðirnar og menn þyrft-
ust saman á götunum. Ef til vill hefur
hann, þar sem hann sat við skrifborð sitt,
heyrt ópin í skrýlnum, en einungis brosað
að því, því að hann þekkir Gríkki. Fyrir
mánuði1 var í þeim illur kurr, af því þeir
feingju ekki að berjast, en nú er hann í
þeim, af því þeir hafa feingið leyfi til
þess. Ef konungur hefði mátt ráða, hefði
Krít ef til vill komist að einhverju leyti
undir Grikkland án þess til vopna væri
gripið. En þjóðin setti konungi tvo kosti:
annaðhvort stríð eða stjórnarbylting; og
þegar Grikkir höfðu borið Iægra hlut í
vopnaviðskiftam æftu þeir: „Það eru sam-
an tekin ráð, Tyrkir eiga að sigra okkur
og Rússar að hjálpa okkur! Það á að
veita konunginum liðstyrk utan að frá
gegn sinni eigin þjóð! Svik! Svik!“
Hjer má bæta þeirri athugasemd við,
sem jeg hef lagt fyrir ýmsa Grikkja: Ef
konungur í raun og veru hefði samið við
Rússland og Tyrkland og ef það hefðu
fyrir fram verið saman tekin ráð, að Grikk-
ir skyldu bíða ósigur í Þessalíu, þá gæti
það ekki komið heim við hina viðurkenndu
kænsku kóngsins, að senda sonu sína eigi
til Arta, heldur einmitt til Larissa, þar
sem hann var viss um, að þjóðhylli þeirra
mundi lokið.
1) Þetta er akrifað i maí.
Þessari athugaseuid svöruðu Grikkir
ekki öðru en því, að það væri þrátt fyrir
allt saman tekið ráð og að Konstantín
prins skyldi aldrei verða oftirmaður kon-
ungsins svo framarlega sem.......og hjer
slitnar samtalið af einlægum fettum og
brettum.
En í því tilliti er valla hætta á ferð-
um. Það er jafnvíst, að Konstantín prins
muni verða Grikklands konungur, eins og
það er víst, að Grikkir muni koma sjer
saman um það, að þegar öll kurl komi
til grafar, þá væru það eiginlega Tyrkir,
sem hefðu farið halloka við Larissa, og
að Grikkir hefðu haldið heim til sín sem
hetjur.
Heidrekr.
Ekkert geingur enn nje rekur í friðar-
samningum milli Grikkja og Tyrkja. Tyrk-
ir heimta að fá Þessalíu, en stórveldin
vilja ekki ganga að kröfum þeirra; vilja
þó láta þá fá nokkurn hluta Þessalíu,
sem reyndar er að mestu óbygður.
Járnbrautarslys varð stórkostlegt á Sjá-
landi 11. þ.m. og hefur enn að eins bor-
ist um það hraðfrjett hingað, send til Eing-
lands eftir að „Laura“ fór frá Höfn. Slis-
ið varð við Gentofte, rjett norðan við K-
höfn. Svo stóð á, að hraðlest kom frá
Helsingjaeyri á suðurleið til Hafnar og
rakst á aðra lest, fulla af fólki, sem var
að búa sig á stað frá Gentofte. Margir
vagnanna brotnuðu, 40 manns fjekk bana,
en yfir 100 manns meiddust meira eða
minna, og það svo, að 40 af þeim Ijetust
á næsta dægri. Mestur hluti þeirra sem
fórust eða meiddust var jafnaðarmenn;
höfðu þeir verið á skemmtiferð þar úti,
eða við eitthvert hátíðlegt tækifæri. Með-
al þeirra, sem nafngreindir eru, má uefna
Sophus Michaelis, ungt skáld danskt og
og konu hans.
Þetta er í fyrsta sinn, sem stórkostlegt
járnbrautarslys hefur orðið í Danmörku.
Einn af helstu vísindamönnum Dana, J.
Steenstrúp, áður kennari í dýrafræði við
háskólann, dó í Khöfn 20. f.m. 84 ára að
aldri. Hann ferðaðist hjer um land 1839
og 1840 með Jónasi Hallgrímssyni. Þeir
Jónas voru mestu mátar og var Jónas
hjá honum eitt ár í Sórey. Steenstrup
hefur margt ritað og var frægur vísinda-
maður. Æfisaga og mynd af honum er í
„Sunnanfara“ II. ári, 12. tölubl.
Almenningsviljinn og
þingmálafundirnir.
Það sjest oft í blöðum vorum orðið al-
menningsvilji; það hljómar einnig á manna-
mótum og alstaðar er þýðing þessoggildi
í miklum metum haft, sem og vera ber.
Það er álitið svo sem sjálfsagt, að fulltrú-
ar þjóðarinnar, hver um sig og þingið í
heild sinni, tali máli almenningsviljans,
en þeir þingmenn, sem eru andstæðir hon-
um, eru af alþýðu manna taldir vargar í
vjeum og ótrúir verkamenn í víngarði
fósturlandsins. Þetta er náttúrlegt og al-
veg rétt. Því það er einmitt meiningin
með kosnum fulltrúum þjóðarinnar, að þeir
komi saman til þess að búa til lög fyrir
þjóðina, sem byggð sjeu á almenningsvilj-
anum.
En hvernig kemur þá almenningsviljinn
í ljós? Hvernig veit þingmaðurinn viija
almennings í sínu kjördæmi? Flestir munu