Ísland - 05.04.1898, Blaðsíða 2

54
ÍSLA'ND.
„ÍSLAND“
kemur út á hverjum þriðjudegi.
Kostar í Reykjavík 3 kr., út um land 4 kr.,
erlendis 4 kr. 50 au.
Ritstjóri:
í>orsteinn Gíslason
Laugaveg 2.
Reikningshaldari og afgreiðslumaður:
Hannes Ó. Magnússon
Austurstræti 6
Prentað i Pjelagsprentsmiðjunni.
inn hoitir Cleœenceau, aikunnur skarp-
leiksmaður, enda studdi hann Labori ágæt-
lega. — Zola talaði sjálfur, þá er honum
þótti þess þurfa.
Kviðdómur sá, er fjallaði um málið, var
skipaður frönskum borgurum, er til þess
höfðu verið kvaddir; voru þeir flestir hand-
verksmenn eða verslanarmenn.
Þetta stórkostlega mál stóð yflr í 12
daga og eru eingiu faung til að flytja hjer
nákvæmar frjettir af öllu því, er þar gerð-
ist. — Svo fór, sem menn hafði grunað,
að Zola fjekk eigi að standa jafnvel að
vígi, sem mótstöðumenn hans, því að öil
yfirheyrslan var geysilega hlutdræg og var
oft beinlínis hagað á þá leið, sem fjand
menn málsins vildu vera láta. Þannig
bannaði formaðar rjettarins Labori og
þeim vitnum, er studda málstað Zola, að
minnast á sjálft Dreyfusmáiið og sagði,
að það mál lægi alis ekki fyrir, heldur
ætti rjetturinn að úrskurða, hvort þau
ummæli, er Zola hafði viðhaft um síðari
hermáladómstóliun, væru á rökum byggð.
En herforingjar þeir, er stefnt hefði verið
sem vitnum, feingu alit af að segja hvað
sem þeir vildu um málið. - Þrátt fyrir
þetta heppnaðist Labori það einu sinni
með dæmalausum fimleik, að koma Mer-
cier herforingja í þá klípu, að öllum var
augljóst, að Dreyfus hafði verið dæmdur
eftir skjali einu, sem hvorki honum njemala-
flutningsmanni hans hafði verið sijnt og
þeir yfir höfuð höfðu eigi vitað neitt um.
— Mörgum hinum ágætustu skriftfræðing-
um Frakka hafði verið stefnt til þess að
bera vitni um, hvort skjal það, er fjand-
menn Dreyfus hingað til hafa sagt, að
hann hafi aðailega verið dæmdur fyrir,
væri skrifað með hans hendi og þeir gáfu
náiega aliir í einu hljóði þá yfiriýsinga,
að Dreyfus hefði eigi skrifað það. ea aft-
ur á móti væri hönd Esterhazys á skjal-
inu. — Margt fleira uppiýstist í máiinu,
t.d. það, að Gonse herforingi, er nú berst
af alefni móti endurskoðun málsins, hefur
áður látið það í Ijósi, að hann væri saun-
færður um sakleysi Dreyfus. Sjest það
af nckkrum brjefum, sem hann hefur skrif-
að Picquart ofursta og lögð voru fram í
rjettinum. Eu þrátt fyrir allt þetta varð
skrílliun og hervinirnir þyí æstari, sem
leingra ieið á málið, enda spöruðu hers-
höfðingjarnir eigi að blása að koiunum á
leyfilegan og óleyfilegan hátt. Þanuig
neituðu þeir aigerlega að bera vitni í mál-
iuu, ea síðan, þegar rjetturinn hafði neytt
þá ti) þess með úrskurði, gripu þeir tii
þess svikabragðs, að þeir smöiuðu s&man
undirmönnum sínum, ijetu þá klæðast
borgarabúningi og dreifast síðan um sai
inn til þess að æpa að Zola og gera aðr-
ar óspektir. — Hershöfðingjarnir þurftu
eigi annað en minnast á, að þeim hefði
biætt fyrir Frakkland á vígvellinum, —
þá guliu við húrrahrópin hvaðanæfa. Því
var það einu sinni, þá er Pellieux her-
foringi, sá er orðið hefur Zola erfiðastur
viðureigaar í máii þessu, hafði haldið
langa hrókaræðu um, að bióð sitt hefði
streymt á vígveliinum, að Zoia stóð upp
og sagði, að þjóna mætti fósturjörðunni
með fleiru en sverðinu; hann fyrir sitt
leyti hefði þjónað Frakklandi með penn-
anum og seinni tíma menn mættu dæma
um, hvor þarfari hefði verið föðurlandinu
Zola eða Peliieux.
En þrátt fyrir allt þetta og þrátt fyrir
það, að öil Európa heldur fastlega með
Zola í máli þessu, dæmdi rjettarinn hann
þó til þyngstu hegningar, sem um gat
verið að ræða. Dómurinn hljóðaði á þá
leið, að Zola skyldi sitja eitt ár í varð-
haidi, greiða 3000 franka í bætur og all-
an málskostnað (hjer um bil 50,000 fr.).
Einginn skyldi þó ætla, að máiið væri
útkijáð með þessu. Tala Dreyfusvina fer
dagvaxandi á Frakklandi og þeir búast tli
harðrar baráttu á þinginu, þegar er þær
kosningar, er nú fara í hönd, eru um
garð geingnar.
En stjórnin hefur haft hinn versta hlut
af þessu máli. Hún hefur beinlínis reynt
til að hafa áhrif á dómendurnar hvað
eftir annað og svo föst þykist hún nú í
sessi, að hún hefur dirfst að vikja ýms-
um embættismönnum, er báru vitni Zola
í vil, frá embætti. Einn þeirra manna,
er Grimeaux, kennari við „polytekniska"
skólann í París og einhver ágætasti vís-
indamaður Frakka.
Brjef til „íslands“
(frá París).
(Framh.).
En merkilegust, að minnsta koati nafn*
kenndust af öllu í Boulogne-skóginum, eru
Akasin forsælugaungin. Þar má á ákveðn-
um tíma dagsins á hverjum degi sjágöfg-
asta og auðugasta fólk Parísarborgar. Þar
skapast tískan. Þar má sjá kvenn-
hatta, sem kosta allt að 200 kr., kjóla og
kápur, sem kosta þúsundir kr.; en þarmá
líka sjá fríð audlit; því að eigi veiður því
neitað, að Parísarkonurnar eru margar
fríðar sýnum. Frakkar sjálfir segja, að
eigi sje auðið að sjá ófríða stúlku í París-
arborg. Það getur nú reyndar veiið, að
þá sje árinni heldur djúft tekið í; en satt
er það, að þær bera yfir höfuð af öðrum
frakkneskum konum, og ef til vill af
kvennfólki flestra annara þjóða. Eu þess
ber að gæta, að það er eigi einungis nátt-
úran, heldur Iíka listin, sem kvennfólk-
ið á þetta að þakka. Það kann að búa
sig; það kann að setja har sitt fagurlega;
það kann í einu orði þá list, að fegra sig.
Það er eigi smáræðisfje, sem kvennfólkið í
Parísarborg ver til klæðnaðar og skrauts,
og þ^ð er meira en helmingur af öllum
sölubúðum í Parísarborg, sem selja kvenn-
búninga og kvennskraut. Með því að jeg
býst við, að einhverjar samíöndur mínar,
sem eigi klæðast islenskum búningi, kunni
að lesa línur þessar, ætia je,g með fám
orðum að lýsa fyrir þeim kvennkjól, sem
lítur út fyrir, að komist í tísku hjer með
vorinu. Það er eigi nýtt snið, heldur gam-
alt, sem nú er tekið upp aftur. Kjólarn-
ir eru mjög aðskoruir, og eigi mjög víðir
að neðan; ermarnar eru þraungvar, og
því gagnstæðar því, sem tíðkast hefur;
þær hafa mjókkað og mjókkað, þangað til
núna upp á síðkastið, að það eru einung-
is fáeinar fellingar á öxlunum. Slíkir
kjólar eru nefndir prinsessukjolar. Kvenn-
hattar eins í laginu og einkennishattar
embættismanna munu einnig verða tíska
þetta árið. Fyrir nokkrum árum voru
þeir einnig tíðkaðir, og voru þá kenndir
við Boulanger ; nú hefur verið stungið upp
á því, að nefna þá Dreyfus-hatta, eða öllu
fremur að kenna þá við Zola. Það er
erfitt að finna ávallt eitthvað nýtt, en það
leynist eigi, að það vakir fyrir mörgum
Parísarkvenna, og hjer heyrist því stund-
um getið um ýmsar tískur, sem eru held-
ur en eigi einkenniiegar. Þannig kom
upp í vetur sá siður, að búa til hálsmen
úr lifandi skjaldbökum, ofurlitlum. Þegar
svo frúrnar komu heim úr Ieikhúsinu eða
frá dansieikjum, voru hálsböndin látin í
vatn og allt gert til að halda lífinu í skjald-
bökunum! Því verður eigi neitað, aðþað
er kvennþjóðin sem mest ber á Parísar-
borg. í húsurn stjórnarmanna er þat)frú-
in, sem tekur á móti gestum, og neytir
fegurðar sinnar og viðmótsbiíðu til að
koma manni sínum, bróður eða syni áfram.
í borgarastjettinni er það „frúinu, sem
heldur reikningana og stýrir versluninni,
þegar um kaupmenn er að ræða. í slátr-
arabúðunum er það reyndar maðurinn, sem
drepið hefur nautin, en það er „frúinu, sem
selur og úthlutar kjötinu, ogsvonaerþað
í öllu. Kvennfólkið er hjer alstaðar fyrst
í röðinni, enda verður því eigi neitað, að
frakkneska kvennfólkið hefur mikla hæfi-
legleika til að bera; það er þrautgott og
óþreytandi, hvort heldur það eru göfug-
ustu frúr, erverja tímanum til heimsókna
hjá kunningjafólki, til dansleika og -að
vera í leikhúsum kveld eftir kveld, eða
borgmannakonur, sem standa í búðinni frá
því árla morguns til þess seint á kveldin,
ávallt kátar og þægilegar í viðmóti. Því
miður var það að haustinu til, að jeg var
í Parísarborg, en það er einmitt sá árs-
tími, sem minnst kveður þar að. Jeg hef
líka ásett mjer að sjá borgina aftur í maí-
mánnði, tiem er glæsilegasti mánuðirinn, ef
jeg get því við komið. Mig Iangar til að
sjá fjörið á strætum hennar, þá er trjen
hafa klæðst nýjum skrúða, að sjá hana,
þá er allir auðkýflngarnir og öll göfug-
roennin þyrpast þaugað úr vetrarvistunum
með fram Miðjarðarhafinu, úr stórhýsunum
hingað og þangað út um landið, og fólk
úr öllum löndum Norðurálfunnar, og jafn-
vel vestan úr Ameríku. En þótt segja
mætti, að það væri hinn þöguli árstími,
þá er jeg var þar í haust, þá voru þó
leikbúsin full á hverju kveldi. Parísar-
búar elska leikhúsin, og þótt það sje dýr
skemmtUD, neita mjög fáir sjer um hana.
Hið fyrsta leikhús, sem jeg kom í. var
„Opara Comique11. Jeg sat í stúku beint
á rnóti ieiksviðinu ásamt 3 öðrum kvenn-
mönnum, og mun hvert sæti hafa kostað
10 franka. Þatta leikhús er eitt af hin-
um kelstu í Parísarborg, og þótt það sje
eigi ýkja-stórt, er það saœt mjög fagurt
og viðkunnaDlpgt. Leikhúsi þessu hefur
stýrt maður að nafni Carvallo. Hann var
kvæntur einhverri hinni mestu saungkonu,
sem Frakkar liafa átt á síðari árum. Hún
dó fyrir 4 árum, og einmitt þá er jeg
kom síðrtst til Parísarborgar, 3. dag nóv-
embermánaðar, var minnisvarði hennar
afhjúpaður á gröf hennar. Þegar jeg var
í leikhúsiuu 28. dag seftembermánaðar,
var Carvailo hinu hraustasti og heill heilsu,
en nú hvílir hann við hlið konu sinnar í
hinum mikla kirkjugarði Pére Lachaise,
sem með ölium sínum kapellum, minnis-
vörðum og breiðu götum líkist lítilii borg.
(l'ramh.).
Þóra Friðriksson.
„ÍSLAND”
verður framvegis ekki selt af póstafgreiðslu-
mönnum og brjefhirðingamönnum eins og
að undanförnu', heldur að eius af útsölu-
mönnum blaðsins. Þótt það liggi í aug-
um uppi, að sú aðferð við blaðasölu, sem
„ísland“ byrjaði á, ætti að vera heppileg-
ust., þá kefur það nú sýnt sig, að lienni
verður ekki við komið hjer á landi enn
sem komið er. Kaupendur hafa viða átt
bágt með að skilja það, að blaðið væri
alls ekki sent hjeðan af pðststjórninni
nema fyrirfram væri komin hingað pönt-
un og borgun fyrir hvern ársfjórðung um
sig. Þeir hafa gleymt að panta á rjett-
um tíma og blaðið fyrir þá sök boriat
seinna en eila. Póstafgreiðslumönnum og
brjefhirðíngamöunum hefur þótt sem er
ósanngjarnt að bæta á þá afgreiðslu blaðs-
ins þóknunarlaust með ölíu, en afgreiðslu-
og innheimtulaun renna í landssjóð, í stað
þess að þau ættu að ganga til starfs-
manna póststjórnarinnar.
Þeir, sem pantað hafa bíaðið hjá póst-
stjórninni og borgað tii henuar, fá það
sent frá póstafgreiðslum og brjefhirðingum
eftir sem áður allan þann tíma, er pönt-
unin nær yfir. Póstafgreiðslumena og
brjefhirðingamenn geta einnig skýrt kaup-
endum frá, hvar blaðið sje að fá fram-
vegis, eða hvarjir tekið hafi við útsölunni
á biaðinu á iiverjum stað fyrir sig.
Bók handa prestum.
Á kostnað bókasölumanns og forleggjara
Steen í Kristjaníu er nýlega útkomið 1.
hofti af„De nye Evangelieperikoper —
anden Kække — exegetiskt og komelie-
tiskt gennemgaaet ved pastor Oiaf Sind-
ing og cand. theol. Sofus Thormodsæter."
Eins og nokkrum íslendingum er kunnugt
— þó allt of fáum — hefur cand. Thormod-
sæter áður gefið út í þrem pörtum 1. röð-
ina af Nye evangel. perikoper frumritað
af Martin Johansson, prófessor við há-
skólaan í Uppsölum. Um þetta nýútkomna
hefti má sama segja og um það sem áður
er komið út af þessu verki, að allt efni
og frágangur er hinna bestu meðmæla
vert. Þrtð væri eannarlega óskandi að
sem flestir íslenskir prestar og guðfræð-
ingar gætu eignast þessa bók, einkum nú
þegar fyrir liggur að nýjar textaraðir
komist á. Bókin er sjerstaklega góð hjálp
við ræðugjörð ; efnið er skýrt og aðalhugs-
anirnar settar svo ljóslega fram og svo
að síðustu skiftingar til ræðu. Svo skal
jeg ekki fara hjer fleiri orðum um, en að
eins leyfa mjer, um leið og jeg bendi
mönnum á þessa bók, að tiifæra hjer
nokkur orð er lector Helgi sál. Hálfdánar-
son, uppáhald allra sannra ísleuskra guð-
fræðinga, segir meðal annars um fyrri
partinn af þessu verki. Hann segir svo:
„ ... Bók þessari, sem hjer er umtalsefni,
er þannig háttað, að þar er fyrst
alllangur inngangur, sem talar um
ýms mikilvæg atriði helgisiðafræðinn-
ar og prjedikunarfræðinnar svo sem
um pevikópurnar gömlu, kirkjuárið,
samband prjedikunarinnar við text-
ann, skýring og heimfærslu textans,
„synthetiskar11 og „analythiskar41 prjedik-