Ísland - 07.06.1898, Blaðsíða 2

90
ISLAND.
„ÍSLADNTD^
kemnr út á hverjum þriðjudegi.
Kostar í Reykjavík 3 kr., út nm land 4 kr.,
erlendis 4 kr. 50 au.
Ritstjðri:
Porsteinn Gíslason
Laugavegi 2.
Afgreiðsla blaðsins: Þingholtsstr. -áfc.
Prentað i Pjelagsprentsmiðjunni.
Aldur mannkynsins
eítir Joseph Prestwich.
Sú skoðan urn aldur mannkynsins, sem
kom næst á eftir hinni gömiu, blindu trú
á sexþúsund ára aldri þess, er ung en
var fljót að breiðast út. Byiting þessi
varð á árunum 1859—60. Árið 1858 yar
óbifanleg trú á tímabiii biflíunnar, þó
margt það hefði fundist, er beialínis mót-
mælti slíku; en lærðir menn gáfu eigi
gaum að því og þar af leiddi, að aðrir
voru því ókunnugir. E>eir fáu menn, er
dirfðust að álykta eftir sönnunum þeim,
er lágu fyrir, að mannkynið væri eldra,
voru einir sins liðs. Engir gengu í lið
með þeim. Vísindamennirnir vildu eigi
hlusta á þá. Þeir voru álitnir að fara
með hugarburð og hégóma.
Árið 1828 hugðust tveir franskir nátt-
úrufræðingar hafa fundið í kalksteinsholti
á Suður-Frakklandi innan um bein af út-
dauðum dýrategundum, mannabein og vopn
eðnr verkfæri tilbúin af mannahöndum.
Árangurinn af uppgötvun þeirri varð þó
ekki svo mikili, að menn veittu því at-
hygli. Um sama leyti gerði dr. Schmer-
ling likar uppgötvanir í Belgíu og sömu-
leiðis katólskur prestur í Kent á Eng-
landi. Árið 1847 neitaði jarðfræðingafé-
lagið enska að gefa út ritgerð um þetta
efni; ritgerðin var óhrekjandi sönnnn fyrir
því, að menn hefðu verið til meðan fer-
fætlingar, sem fyrir löngu síðan voru
dauðir út, hefðu verið lifandi og að aldur
mannkynsins hlyti því að vera hærri eu
6000 ár. Slík sönnun þótti um það leyti
háðuleg árás á áreiðanleik guðs orðs og á
trúna.
Eu þegar byltingin kom, þá kom hún
eins og reiðarslag. Á fáum árum var
skoðun alls heimsins á þessu máli breytt
og það var ekki einn einasti vísindamað-
ur, sem trúði lengur á hina gömlu Gyð-
ingakenningu um aldur mannkynsins.
Höfundur byltingarinnar var frakkaesk-
ur maður, er Boucher de Perthes hét.
hann bjó nálægt Abbeviile í Norður-Frakk-
landi og var fornfræðingur, en ekki jarð-
fræðingur. Pað var og skrítíð, að einmitt
hin fasta trú Pertes á frásögu biflíunnar
um þroska og sögu kynslóðar vorrar varð
orsök til slíkrar uppgötvunar, sem hefir
breytt hugmyadum vorum um aldur mann-
kynsins og alveg gert út af við þá trú,
sem leidd var af frásögu biblíunnar.
Pertes áleit syndaflóðið sögulegan sanu-
leika. Af löngun til guðfræðis og forn-
fræðisrannsókna fór hann að grafa niður í
sandinn meðfram bökkum árinnar Somme
í von um að finna þar einhverjar leifar
af mönnum þeim, er til hefðu verið fyrir
syndaflóðið. Það voru einmiít guðfræðing-
arnir, sem hann ætlaði að styðja og styrkja
með því fundna, ef það annars yrði nokk-
uð, í baráttu þeirra móti vantrúnni. En
„maðurinn spáir, guð ræður". Uppgötv-
anir hans urðu hreinn og beinn sigur tyrir
hina svokölluðu vantrú. Þær kollsteyptu
algerlega og um tíma og eilífð hinni
gömlu skoðun um, að mannkynið hefði
verið skapað austur í Eden fyrir 6000
árum. Þær gerðu alveg út af við frásögn
Gyðinga um liðnar aldir. Og það svo
fuilkomlega, að hinar gömlu hugmyudir
jafnvel ekki reika sem afturgöngur fyrir
innan svigrúm vísindanna.
H&nn fann lika ásamt með beinum út-
dauðra dýrategunda, svo sem raammúth-
dýrsins og hins l&nghærða nashyrnings,
steinverkfæri, er gerð voru af mannahönd-
um. Þetta fanst l&ngt fyrir neðan seinni
tíma jarðlög; það fanst í þeim jarðlögum,
er báru vott um, að verkfærin væru mjög
gömul.
Þetta var árið 1841. Þó gerðu vísinda-
mennirnir fyrst gys að því. Það var fyrst
á árunum 1858 og 1859 að hinir fundnu
munir voru með mikilli nákvæmni rann-
sakaðir af dr. Falconer og höfundi greiu-
ar þessarar (Joseph Prestwich), sem full-
yrtu að ekki gætu verið skiftar skoðanir
um málið. Að trúa því að aldur mann-
kynsius á jörðinni væri einungis 6000 ár
v&r eigi auðið framar. Hinar fundnu
leifar, er áður hafa nefndar verið, voru
nú aftur rannsakaðar og niðurstaðan varð
hin sama. Yí^indamennirnir komu, Iögðu
hendur sínar í naglaförin og urðu að trúa.
Byltingin var fultkomiu og varð nálega á
einu augnabliki. Sannanirnar uxu ávalt.
Lík, bein og verkfæri fundust mjög viða
á jörðinni. Og sumstaðar fanst ekki ein-
ungis hin illa smíðuðu steinverkfæri,
heldur einnig það, sem var enn þá meiri
sönnun, en það voru uppdrættir og út-
skurður í beini og horni. Og þessir upp-
drættir sýndu að menn voru þá til, er
þessi dýr lifðu á jörðinni. Hvað þurfti
nú framar vitnanna við? — Tímatal Gyð-
inga með þess 6000 árum var nú til dauða
dæmt. Þegar litið var til jarðfræðinnar,
urðu menn að álíta, að þessar mannleifar
væru miklu eldri.
Það er margt, sem mælir með hinum
háa aldri þessara leifa, en það er jarð-
fjæðin, sem færir mestar sannanir fyrir
því. Eins og kunnugt er, myndast yfir-
borð jarðarinnar af mörgum jarðlögum.
Hveit þessara jarðlaga svarar til tímabils
í þroskunarsögu hnattar vors. Hin fyrstu,
sem ekki eru greinilega sundurskift, eru
af bergtegundum, svo sem granit og öðru
þess konar og mynduðust þau meðan jörð
iu var glóandi. Svo kemur hvert lagið á
fætur öðru, eftir því sem jarðskorpan vex
af áhrifum vatns, lofts og hreyfinga. Að
visu eru lögin ekki greinilega greind
hvert frá öðru, því að oft kemur það fyrir
að þau hafa gengið á misvíxl og takmörk
því nokkuð óljós sumstaðar. Aftur á
móti eru takmörkin annarsstaðar mjög
greinileg. Lögin liggja heldur ekki jafnt
hvert ofan á öðru í sömu röð. Byltingar
í jarðskorpunni hafa brotið og rifið þau
sundur, skotið þeim inn á milli annara,
velt þeim hvort yfir annað, sett þau upp
á endann og gert þau skáhöll o. s. frv.
Öll lögin eru heldur ekki allstaðar. Það
er komið uudir sögu viðkomandi staðar,
hvaða breytingar þar hafa á orðið. Þannig
finnum vér oft hin elstu eða neðstu iög
koma í ljós í fjöllunum án þess önnur
yngri lög hylji þ&u.
Dýramyndir þykjast menn hafa fundið
í öllum þessum lögum nema hinum elztu,
frumlögunum, sem myndast hafa af áhrif-
um hitans í innýflum jarðarinnar. Eo í
elztu lögunum fynst einungis hið fyrsta
Iífsmark. í þeim lögurmm, sem mynduð
eru seinna, verðum vér fyrst varir við
hærra dýralíf. Þau dýr eru fyrst af
öðrum tegundum, en þeim sem nú iifa.
í enn þá yngri jarðlögum finnum vérþekt-
ar dýrategundir, ásamt ókunnum, og í
hinum allra ýngstu jarðlögum verða fyrir
oss einungis kunnar tegundir.
Þannig er í jarðlögum þessum saga
lífsins á nnetti vorum, rituð af sjálfri
náttúrunni. Hér getum vér séð eins og
í opínni bók í hvaða reglu og röð lífið
hefir fullkomnast og vaxið frá eíani mynd
til annarar. Með því að mæla þykt jarð-
laganna, reikna og ákvarða frá einhverju
vissu tímatakmarki, getum vér gert oss
hugmynd um þann tíma, sem hvert lag
hefir þurft til að myndast, og þá einnig
um tímatalið í lífssögunni. Þó er það
onn þá mjög bygt í lausu lofti um lengd
tímabilanna og vér fetum oss áfram með
líklegnm getgátum. Skakkinn milli skoð-
ana vísindamannanna getur oft numið
hundraðþúsundum ára. En nokkuð getum
við þó fengið áreiðanlega að vitaum hina
liðnu tíma.
Það er auðvelt að skilja, hversu mikla
þýðingu það hefir, að finna mannleifar í
vissu jarðlagi innan um vissar dýrateg-
undir. Það gerir það að verkum, að vér
fáum að vita, að maðurinn hefir verið til
á þessum og þessum tima í sögu hnattar
vors, enda þött tímaákvörðunin milli þessa
tíma og vor verði mjög erfið. Vér getuin
t, a. m. i tilfelli því, er hér liggur fyrir,
sagt lítið meira, en að sá aldur mannsins
seni raenn áður töldu, — 6000 ár — sé
mikið of skammur. Á svo stuttum tíma
geta ekki þær dýrategundir, er þegar
hafa fundist, hafa horfið og aðrar komið
í staðinn, sem vér þekkjum, og sem á
sögutímanum hafa þektar verið. 0g á svo
stuttum tíma geta eigi slíkar breytingar
í jarðskorpunni hafa orðið, en vér vitum
þó að þær hafa átt sér stað, þar sem jarð-
lög hafa myndast, er bera vott um þær.
Abbeville leifaraar hafa geymst i sand-
og smásteínslagi, sem myndast hefir eftir
hina svo kölluðu stóru ísöld ea á undan
því tímabili í jarðsögunni, sera vér lif'um á.
Jarðiög þau, er þá hafa myndast eru þykk
og liggja ofan á sandlögum þeim, er leif-
arnar fundust í. — Sandlög þessi eru með
fram fljótsbökkunum, en 80—100 fet yfir
fljótsbotninum eíns og hann er nú. Það
er auðséð, að fljótið hefur fyrr á tímum
myodað sandlög þessi með framburði sín-
um, áður en það hafði grafið sér þenna
núverandi farveg, og meðan það eftir ís-
öldina hafði mikíu meira vatnsmegn, heldur
en það nú hefur. — Hvað langt sé síðan
þessir menn voru uppi, verður að dæma
eftir því, hvað gömul lögiu eru og hvað
langt er síðan ísöldin endaði.
Fyrir 35 árum, þá er hið gamla tíma-
tal var dæmt ónýtt, voru menn alldjarfir
í fyrstunni með að ákveða aldur mann-
kynsins, og það svo úr hófi keyrði, því
sumir töldu hann alt að 200,000 árum.
Jarðfræðingarnir álitu sem sé, að hin seinni
jarðlög hefðu myndast með jafnmiklum
hraða, og að þau hafi þurft jafnlangan
tíma til að myndast sem jarðlög þau, er
myndast nú á tímum. Þessi skoðun og
rannsóknir þær, er þá voru gerðar, settu
byrjun ísaldarinnar miljón árum á undan
vorum timum. Eftir hana kom hið svo
kaliaða „postglaciale“ (eftirísaldar) tíma-
bil, og í lögum þess tímabils urðu Abbe-
villeleifarnar til. Á því tímabili, sem á
að hafa staðið yfir o: 200,000 ár, lifðu
því þeir menn, er veiddu mammúthdýrið
og gerðu myndir af því.
En skoðun sú, er tímabii þetta var
bygt á, var eigi sera föstust fyrir. Það
getur ekki átt sér stað, að myndun jarð-
arskorpunn&r hafi orðið meðjöínum hraða
ávalt. Óefað hafa komið stórar byltingar
við og við. Þess vegna kituðu jarðfræð-
ingar, er ekkert víst höfðu ákveðið, full-
tingis hjá stjömufræðinni og eftir stjörnu-
fræðislegum tímareikuingi ákvað dr. Croll
byrjun ísaldariunar 240,0000 ár á uudan
vorum tímum og að „postglaciale" tíraabilið
hafi end ið 80,000 árum á undaa vorum tím-
um. Þar eð ísöldia átti að hafa staðið
í o: 150,000 ár, ætti tímabil Abbevílle-
leifanna að vera fyrir 80—90,000 árum.
Það er álit höfundarins, og tekur hann
þar tillit tií aiira híutfalla og fer eftir
nákvæmum útreikningum og gotgátum, að
menn þessir hafi lifað frá því fyrir 20—
30,000 árum og alt þar til fyrir 10—12,
000 árum.* **)
Þessir menn eru nefndir „palæolitiskir“
í mótsetningu við ,.neolitiska“ manninn,
er kom síðar og Lelst til vors jarðartíma-
bils. Það eru „ueolitisku“ mennirnir, sem
nálega um allan heim hafa látið eftir sig
steinverkfæri og steináhöld. Báðír mann-
flokkar þessir heyra því steinöldinni til,
en eteinöldin verður samkvæmt þessu að
skiftast í tvo flokka: hina eldri (palæo-
litiska og hina yngri (neolitiska). Hvað
menningu snertir er allmikíll mismunur á
„palæolitÍ8k&“ mannflokkinum og „ueo-
Iítiska“; „neolitisku" mennirnir, sem voru
uppi á þeirri steinöld er vér þekkjum vel,
gerðu hagleg og fáguð vopn og verkfæri
úr steini. Þeir voru oft ali-miklir lista-
menn. Hinir „palæolitisku“ menn kunnu
hins vegar ekki að fága; verkíæri þeirra
voru illa gerð og oft vont að greina þau
frá steinum, sem lagaðir eru af náttúr-
unnar völdum.
Nú þykist höfundurinn — og það er
það nýstárleg'a í grein hans, — hafa fund-
ið örugg merki þess, að menn hafi lifað á
enn þá eldri jarðartímabilum, sem sé aunað-
hvort á sjálfri ísöldinni eða jafnvel á
undan henni; að þannig hafi veiið til „per-
glacialskui“ m&ður eins og „postglacialsk-
ur“. Ean þenna mann kallar hann hinn
Tíeolitiskaíí manniun.*
Uppgötvunin var gerð af manni nokkr-
rum, Benjamin Harrison að nafni, í Kent
á Englandi árið 1892. í fyrsta lagi fund-
ust hér samskonar verkfæri og þau er
fundust hjá Abbeviile; en jafnframt fjöldi
annara verkfæra, sem eftir hinu klúra
smíði, sem er klúrara en á hinum, og
lögun og legu þeirra í jarðlögunum að
dæma, tilheyra miklu eldra tímabili.
Þau eru í þunnu leirlagi efst í kaík-
hásléttu. í hásléttu þessa hefir regnvatn-
ið smámsaman gert djúpar sprungur og
dældir og eftir þeim rennur það nú norð-
ur af sléttunni út í Thamesfljótið. í lög-
um þeim sem vatnið hefir myudað í dæld-
um þessum eru verkfæri írá „palæolitiska“
tímanum. Dældirnar eru miklu yngri en
ofsti hluti hásléttunnar og þess vegna
hljóta líka verkfæri þau, er í honum finn-
ast að vera eldri en þau, er fundin hafa
verið í dældajarðlögunum. Verkfærin eru
svo klúr og illa gerð, að það er oft harla
erfitt að greina þau frá steinum, sem lag-
*) Tölnr þesaar eru þó nokkuð lægri, en alment
er álitið af víBÍndamönnum.
**) Hugmyndin um hinn eolitiska mann er að
vísu ekki ný, en höf. þykist hér hafa að tilfæra
hina öruggustu sönnun fyrir tilveru hans.