Alþýðublaðið - 04.02.1927, Blaðsíða 2

B ALÞ. ÝÐUBLAÐIÐ
áLÞÝÐUBLAÐIB
kemur út á hverjum virkum degi.
< Afgreiðsla í Alpýðuhúsinu við
J Hverfisgötu 8 opin frá kl. 9 árd.
< til kl. 7 síðd.
5 Skrifsfofa á sama stað opin kl.
191/2—10 Vs árd. og kl. 8—9 síðd.
Simar: 988 (afgreiðslan) og 1294
(skrifstofan).
Verðlag: Áskriftarverð kr. 1,50 á
mánuði. Auglýsingaverð kr. 0,15
J hver mrn. eindálka.
j Prentsmiðja: Alpýðuprentsmiðjan
J (í sama húsi, sömu símar).
Verðlag og kaup
Og
gildi íslenzkra peninga.
Kaupgjald í landinu hefir frá
síðustu áramótum lækkað að all-
miklum mun hjá flestöllum vinnu-
stéttum, þetta um 10°/o, eins og
hjá sjómönnum, sem iíklega fer
hvað minst fram úr lækkun dýr-
tíðar, og þáðan áf meira. Einn-
ig hefir verðlag á ýmsri innlendri
verzlunar- og iðnaðar-vöru lækk-
að nokkuð. Lækkanir þessar eru
að sumu leyti sprottnar af hækk-
lin þeirri, sem orðið hefir á gildi
íslenzkra peninga, sem þó að vísu
áttu að hækka talsvert án þess,
að lækkun yrði á k'aupi og verði
innlendrar vöru, seldrar fyrir ís-
lenzka peninga, til uppbótar því
tapi, sem vinnusalar og seljend-
ur þessara vijrutegunda hafa orð-
ið fyrir við lækkun peninganna
áður. Að sumu leyti hafa og þess-
ar lækkanir orðið fyrir kröfur
vinnu- og vöru-kaupenda innan-
iands og enn að nokkru leyti fyr-
ir beinar kröfur frá ríkisstjórn í-
haldsflokksins um að fá verð-
lækkun fyrir peningahækkunina.
Það getur að sjálfsögðu orðið
dei’umál, hvort þessi ríkisstjórn
hafi rétt til að fá slíkum kröfum
sint. Hún er stjórn þeirrar þjóð-
félagsstéttarinnar, sem dró sér arð
af falli peninganna áður, og þess
vegna er frá sjónarmiði hinnar
þjóðíélagsstéítarinnar, alþýðu-
stéttarinnar, rétt, að sama stéttin
beri kostnað'nn við hækkunina.
Hitt getur ekkert deilumál verið,
að allir peir, sem látið hafa lækk-
un í té á handafla sínum, — þ.
e. þeir, sem vinna fyrir kaup,
eða selja vöru, sem þeir hafa
sjálfir framleitt, smábændur, fiski-
menn, iðnaðarmenn, eða hafa at-
vinnu af að selja sjálfir fyrir ís-
lenzka peninga, — eiga ejtir
lœkkanirmr hröfu á hendur
sfjórnendum ríkisins, stjórn og
pingi, aó séö veröi örugglega um,
ad íslenzkir peningar falli ekki
úr pví verdgildi, sem peir nii
hafa náci, heldur haldi áfram ad
hœkka upp í löglegt gildi sitt.
Þessa kröfu verða allir hlutað-
eigendur, öll alþýða landsins, að
skipa sér fast utan um, ganga
ríkt eftir, að henni verði sint, og
láta ekki neina frekari lækkun í
té fyrr en séd er, aö henni verdi
fullnœgt. Af þessari ástæðu verd-
'ur ad hafa vel vakandi auga á
athöfnum stjórnar og pings, með-
an næstu fundir þess standa yfir,
því að vitanlegt er, að sterk öfl
hníga nú aö pví aö stödva hœkk-
un peninganna eva jafnvel koma
fram lœkkun, þar sem eru út-
flutnings-burgeisarnir með stórút-
gerðarmenn að baki sér.
Þess vegna verða allir hlutað-
eigendur, sem að mestu er al-
þýða, að hafa samhuga gætur á
áðgerðum stjórnarvaldanna og
fjármálavaldsins og standa sam-
taka móti lækkun á gildi pening-
anna og um það, að það haldi
áfram að hækka, og einkum verda
allir vinnuseljendur aö verjast af
alefli med samtökum — pau eru
eina rádið — lœkkun 'á kaupi fyrr
|en peninganvr hafa hœkkad enn
meira, — dýrtíd minkad enn
meira.
Vatnsblöndun mjólkur,
Fjórum mönnum vikið úr vist,
fyrir að kæra pess háttar svik.
1 í nóvember í vetur tók einn af
vinnumönnunum á Korpúlfsstöð-
um eftir því, að fjósráðsmaður-
inn þar, Eyþór Þorgrímsson að
niafni, var að hella einhverju sam-
an við mjólkina við ljós í mjólk-
urhúsinu að kvöldlagi, eftir að
vinnu var hætt. Hann grunaði,
að um vatnsblöndun væri að gera
og trúði í fyrstu varla augum
sínum, en veittí þessu nánari gæt-
ur, og er hann hafði sannfærst
!um, að svo var í raun og veru,
tók hann aðra vinnumenn þrjá
með sér til að ganga til fulls
úr skugga um þetta. Síðan létu
þeir skýra eiganda búsins, Thor
Jensen, frá svikum þessum, til
þess að hann gaéti komið í veg
fyrir þetta-, og kvað búseigand-
inn slíkt ekki mega eiga sér stað
og hét að ganga í málið. Eftir
þetta sást ekki Ijós í mjólkur-
húsinu á kvöldin að mjöltum af-
stöðnum, en vinnumennirnir tóku
eftir því, að mjólkin óx að mun
á næturnar eftir sem áður. Þó
hafa þeir ekki orðið varir við
slíkt síðan í byrjun dezemher.
Samtímis þessu fór að þróast ó-
þokl i af hálfu fjósráðsmannsins
við vinnumennina, og var fyrir
miiligöngu hans um líkt leyti far-
ið að æt!a þeim aukna vinnu,
sem þeir færðust undan, þar sem
vinnan nam áður sem svaraði
venjulegum vinnutíma.
Eftir nokkurn tíma inti vinnu-
maðurir.n, sem tekið hafði eftir
mjólkurblönduninni, að því við
búseigandann, að hann gerði
gangskör að málinu, en búseig-
andinn sagðist þá hafa gengið
úr skugga um, að þetta væri róg-
burður eir:n saman, sem yrði að
hætta. Vinnumaðurinn kvaðst þá
neyddur til að snúa sér til hlut-
aðeigandi yfirvalds, og sendu
vi.nnumennirnir síðan kæruna um
miðjain janúar. Sýslumaðuriim í
Hafnarfirði tók málið fyrir, og
staðfestu vinnumennirnir fjórir á-
kæru sínia með framhurði og unnu
eið að honum síðast liðinn föstu-
dag, en fjósráðsmaðurinn neitar
verknaðinum harðlega. Fer málið
nú áfram.
Á þriðjudaginn varð það tíð-
inda á Korpúlfsstöðum; að fjórir
vinnumenn, þrír þessara — einn
var þá farinn — og einn, sem
ekki hafði verið við kæruna rið-
inn, voru teknir fyrir og spurðir,
hvort þeir vildu játast skriflega
undir það að auka á sig vinnu.
Sá, sem ekki átti hlut að kærunni,
og einn hinna kváðust myndu
gera það, ef hinir féllust á það
líka, en þeir neituðu að taka að
sér ný störf nema létt væri af
þeim eínhverju af því, sem þeir
höfðu fyrir. Var þá þeim þrem-
ur, sem við kæruna voru riðnir,
visað úr vistinni. Þetta eru aðal-
drættir þessa máls, og hefði það
ekki verið gert að umtalsefni op-
inberlega fyrr en að gengnum
dómi fTemur en.önnur lögreglu-
mál, ef ekki stæði svo sérstak-
lega á, að ekki verður betur séð
en að vinnumönnum þessum hafi
verlð vikið úr vist fyrir að segja
til svika og bera sannleikanum
vitni þar um fyrir rétti, þar sem
þeim einum er vikið úr vistinni,
sem við kæruna eru fíðnir, en
manni haldið eftir, sem veitir al-
veg sömu svör við kröfu um
aukna vinnu sem einn hinna. Það
má vitanlega ekki eiga sér stað,
að menn séu hraktír frá atvinnu
sinni fyrir það að segja sannleik-
ann fyrir rétti. Ef slíkt er þolað,
er skamt til þess, að það verði
ofan á, að fólk, sem er í þjón-
ustu annara, þori ekki annað en
Jjúga þeim í vil, ef svo ber und-
ir. Búseigandanum, Thor Jensen,
eða þeim, sem hér hafa verið í
ráðum með honum, hafa alveg
orðið mislagðar hendur í með-
ferð þessa máls, því að meðan
hann hefir ekki fengið sannað,
að þeir hafi unnið rangan eið,
feru þeir vítalausir og eiga meira
að segja skilið þökk almemnings
fyrir að vilja ekki láta svik við-
gangast og horfa ekki í það, sem
raunar átti þó ekld að vera hætta
á, ef rétt hefði verið tekið í mál-
ið, að atvinna þeirra væri í veði.
Er því sjálfsagt, að fyrir þeim sé
greitt af hálfu almennings um
vinnu, þegar þeir nú eru orðnir
atvinnulausir og víst heldur illa
á vegi staddir, þar sem ekki mun
trútt um, að sternar séu heldur
’lagðir í götu þeirra við atvinnu-
leit.
Búseigandinn hefir hins vegar
tekið á sig ábyrgð gagnvart al-
menningi fyrir meðferð sína á
málinu, þótt alls ekki sé gert ráð
fyrir, að svikin hafi verið gerð
að hans undirlagi. Honum bar
að stöðva þau þegar í stað,
tryggja almenningi með rann-
sóknarvottorði, að mjólkin yrði
framvegis óspilt, og, ef hann átti
áð vísa nokkrum úr vist áður en
dómur væri fallinn, þá var það
sá, sem svikin framdi. Og ekki
dregur það úr ábyrgð hans, að
honum hefir orðið það á að leit-
ast við að kæfa málið með því að
hóta einum af kærendunum að
gera hann, fátækan mann, fjár-
hagslega ábyrgan fyrir því tjóni,
sem áf málinu kynni að leiða
fyrir búið.
Alþýðublaðið hefir þegar kynt
sér þetta mál allrækilega og mun
'veita því nána athygli framvegis
'og gera sitt til að koma því á
réttan kjöl og skýra almenningi
frá öllu, sem máli skiftir í því,
eftir því, sem þörf gerist.
Tvær sysíur látnar.
Helgi er maður nefndur. Hann
var Guðmundsson. Bjó hann búi
sínu að Gröf í Krossárdal. Kross-
árdafur er í Strandasýslu. Kona
Helga bónda hét Guðbjörg Þór-
steinsdóttir. Hún var kvenval hið
mesta. Farnaðist henni vel, og
komst hún á tíræðisaldur. Helgi
bg Guðbjörg Þórsteinsdóttir áttu
tvær dætur, sem á fullorðinsár
komust.
Hét önnur ölöf, en hin Guð-
björg. Ólöf var fædd 26. júlí 1835.
Hún átti Magnús Jónsson frá
Spena í Miðfirði. Þau bjuggu í
Hvítarhlíð, en Hvítarhlíð er næsti
hær við Gröf. Ólöf var í Hvítar-
hlíð til dauðadags. Hún andaðist
21. fyrra mánaðar, en maður
hennar lézt fyrir mörgum árum.
Sá, sem þetta ritar, þekti Ólöfu
minna en systur hennar.
Guðbjörg Helgadóttir andaðist
27. dezember síöast liðinn.
Hún var ekkja Guðmundar
bónda Guðmundssonar frá Stóru-
ÍHvalsá í Hrútafirði. Hann andað-
ist árið 1910. Var hann þá á:
þriðja ári yfir sjötugt.
Guðbjörg Helgadótíir var fædd
26. júní 1842. Fæddisf hún að
íGröf í Krossárdal. Þar dvaldi hún
þangað til vorið 1839. Flutti hún
þá með manni sínum að Stóru-
Hvalsá við Hrútafjörð. Kvæntist
Guðmundur henni árið 1878, og
bjuggu þau að Gröf, þangað til
þau fluttu að Síóru-Hvalsá.
Þar var Guðbjörg, meðan henni
entist aldur.
Síðustu árin var hún hjá fóst-
urdóttur sinni, Kristínu Guð-
mundsdóttur, og manni hennar,
Sigfúsi Sigfússyni.
Guðbjörg lézt á þriðja degi.
jóla, árið, sem leið. Varð henni
heilablæði að fjörlesti.
Guðbjörg var sannkölluð gæða-
kona. Mun hún hafa náð hylli
hvers manns, er hún kyntist.
Ljúfmenska hennar var svo frá-
bær, að hvorki heyrðist hún mæla
æðru né styggðaryrði.
Guðbjörg sálaða eignaðist ekki'
börn, en hún fóstraði börn og
unglinga. Var hún þeim góð móð-
ir og aðdáanleg fyrirmynd.
Hallgrímur Jónsson.