Plógur - 01.01.1905, Blaðsíða 4

4
Félagsandann þarf að glæða hjá
æskulýðnum. Hann er ein af hin-
um þýðingarmestu, „borgaralegu
dyggðum", ef svo mætti að orði
komast. Hver hreppur er kall-
aður sveitarfélag — en þetta er í
rauninni ekki nema nafnið tómt.
Það er ekki félag i þeitn skiln-
ingi, sem það ætti að vera. Hvert
sveitarfélag ætti að vera eins og
eitt heimili, þar sem hjúin engu
síður en húsbændurnir hugsa um
sameiginlegan hag heimilisins.
í hverjum hreppi ætti að vera
eitt allsherjar verzlunarfélag. Allir
fyrir einn og einn fyrir alla væru
í ábyrgð fyrir peningaláni, sem
notað væri til þess, að auka bú-
stofn bænda og koma upp óháðri
sveitaverzlun. Hvaða leið farin
væri til þess, að fá gott verð á
útlendum vörum og geta selt flest-
ar landbúnaðarvörur fyrir peninga,
stendur alveg á sama. En það
er víst, að hvert hreppsfélag á þenn-
an hátt gæti haft meira upp úr
því, sem það framleiðir, en með
því, að hver einstakur félagsmað-
ur verzli einn út af fyrir sig.
Að vísu má fullyrða, að mjög
margir af efnaðri bændum í hverju
sveitafélagi komist á einhvern hátt
að góðum vörukaupum, annað-
hvort hjá kaupmönnum eða á þann
hátt, að verzla í kaup-pöntunar-
eða verzlunarfélögum. En þetta
þarf að ná til allra. Fátækasti
bóndinn í sveítinni hefur engu
minni þörf fyrir það, að verzla
sér í hag, en þeir sem ríkir
eru. En það er einmitt það al-
gengasta, að þeir, sem fatækastir
eru, og því hafa mesta þörfina á
því, að fá þetta iitla, sem þeir
hafa til þess að selja, seit með
góðu verði, og sömuleiðis fá nauð-
synjar sínar sem allra ódýrastar,
komast að verstum verzlunarkjör-
um.
Eg sé því engin ráð til þess,
að bæta úr þessu verulega, nenia
með almennum félagsskap meðal
bænda. Og eptir hlutarins eðli
eru það sveitafélögin, sem ættu
að reyna að ráða bót á þessu.
í hverjum hreppi ætti að vera einn
almennur samkomustaður til fund-
arhalda og skemmtana fyrir unga
og gamla. Ekki væri það ofmikið
til ætlazt af prestunum og öðrum
menntamönnum í hverjum hreppi,
að þeir að minnsta kosti einu sinni
í hverjum mánuði héldu fræðandi
og skemmtandi fyrirlestra fyrir al-
menning I sambandi við þessa
fyrirlestra mættu svo vera ýmsar
aðrar skemmtanir, sem nauðsyn-
legar eru ungu fólki. Slíkar
skemmti- og fræðisamkomur eru
almennar til sveita í öðrum lönd-
um, og þykja afar þýðingarmiklar,
ekki sízt með tilliti til þess. að
draga dálítið úr hinni svonefndu
„kaupstaðarsótt" unga fólksins.
Það vill hafa skemmtanir að vetr-
inum, og það þarf að hafa ein-
hverjar skemmtanir, ef það á ekki
að eldast löngu fyrir tímann t
andlegum skilningi. Hér er hreint
og beint um náttúrunauðsyn að
ræða.