Alþýðublaðið - 27.08.1935, Blaðsíða 3

ÞRIÐJUDAGINN 27. ÁG. 1935.
ALÞYÐUBLAÐIÐ
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
tJTGEPANDI:
alþýð\5plokkurinn
RITSTJÓRI:
P. R. VALDEMARSSON
RITSTJÓRN:
Aðalstræti 8.
AFGRKIÐSLA:
Hafnarstræti 16.
SlMAR:
4900—4906.
4900: Afgxeiðsla, auglýsingar.
4901: Ritstjóm (innlendar fréttir)
4902: Ritstjóri.
4903: Vilhj. S. Vilhjálmss. (hi-ima)
4904: P. R. Valdemarsson (heima).
4905: Ritstjóm.
4906: Afgreiðsla.
STEINDÓRSPRENT H.P.
Viðsbiftakreppan 09
fraoiieiðslnkreppan.
ALDREI síðan stríðinu lauk'
eða jafnvel pó lengra sé
leitað hafa slíkir ör'ðugleikar, sem
nú steðja að íslenzku þjóðinni,
orðið á vegi hennar.
Viðskiftakreppan pjáir allan
heim, og ísland, sem hefir mjög
einhæfa framleiðslu, geldur henn-
ar grimnúlega.
En V-ið hetto bætist svo fram-
leiðslukreppa hér hjá okkur. Pað
er alkunha, að heimskreppan á
alls ekki rætur sínar að rekja til
framleiðsluörðugleika, heldur
þvert á móti á hún rætur sínar
að rekja til þess, að framleiðslu-
hraðinn hefir margfaldast, án
þess nauðsynlegu skipulagi væri
um leið komið á framleiðsluna.
Vöruskemmur þjóðanna hafa
fyllst, en fáir getað keypt, við-
skiftin hafa stöðvast. Þetta erkall-
að viðskiftakreppa.
Og viðskiftakreppan helzt, með-
an haldið er áfram að framleiða
í frjálsri samkeppni með hag
framleiðandans eins fyrir augum.
Hún hverfur þá fyrst, þegar far-
ið verður að framleiða með þörf
notendanna fyrir augum, þegar
skipulag framleiðslunnar hefir
hlotið hliðstæða þróun við þróun
framleiðslutækjanna, þegar fram-
leiðslan hefir verið þjóðnýtt.
Framleiðslukreppan.
Auk þess sem •við Islendingar
stríðum við viðskiftakreppuna,
mætir okkur nú hin alvarlegasta
framleiðslukreppa, sem við höf-
um þekt um langt skeið.
Fisljafli er með allra minsta
móti, og síldarafli með fádæmum
lítill.
Framleiðsla landsmanna á
þessu ári verður, að því er bezt
verður séð, nokkrum miljónum
minna virði, en í meðal ári.
Þjóðin stendur því andspænis
óvenjulegum örðugleikum, örð-
ugleikum, sem annars vegar
stafa frá úreltu skipulagi á
framleiðsluhættum þjóðarinnar,
stafa frá hinni frjálsu sam-
keppni, en hins vegar frá því
að í þetta sinni hefir sjórinn
ekki verið eins stórgjöfull og
vant er.
Samliuga barátta.
Til eru svo óhlutvandir menn,
að þeir fagna örðugleikunum og-
leitast við að telja þeim, sem
þeir telja heimskasta, trú um,
að þetta sé stjórninni og stjórn-
arflokkunum að kenna.
Það er óþarft að eyða orð-
um við slíka menn, en þeir gera
það sem þeina er auðið til þess
að gera ástandið verra en það
er, því það sem þjóðin þarf á
slíkum alvörutímum er samhug-
ur og barátta gegn erfiðleikun-
um, barátta, sem miðar að því
að draga úr afleiðingum við-
skiftakreppunnar, með því að
koma skynsamlegu skipulagi á
verzlun okkar og framleiðslu, og
að bæta úr augnabliksþörf
Stefán Gnðmmdssoi
opernsðngvari kveðar landið í kvðld.
Dr. Mixa og Sveinn G. Björnsson
kveðja hinn vinsæla söngvara.
STEFÁN GUÐMUNDSSON ó- |
perusöngvari fer utan í |
kvöld áleiðis til ítalíu. Hann kom
hingað í aprxlmánuði og hefir
haldið hér í bænum og ví'ða úti
um land söngskemtanir.
Munu þess vera fá dæmi, að
íslenzkur söngvari hafi náð hér
eins miklum vinsældum og Ste-
fán.
Hér á eftir skrifa þeir Sveinn
G. Björnsson, formaður Karla-
kórs Reykjavíkur, og dr. Mixa um
Stefán.
DR. MIXA:
Stefán Gnðmnndsson
Páll Isólfsson.
Enskur hljómlistarfræðingur
hefir skrifað á þessa leið: Þjóð-
verjinn gengur inn í konsertsal
éða óperuna eins og í kirkju,
þar sem hann leitar uppbygging-
ar, ítalinn eins og á jjjleði eða
skemtistað. Hjá Þjóðverjanum er
hljómlistin meira eða minna hluti
af lífsskoðun hans, hjá ítalan-
um ein hlið af tilverunni sjálfri:
Þegar Isolde hnígur liðin yfir
lík Tristans í „Tristan og Isolde“
R. Wagners, gengur Þjóðverjinn
heim þrunginn af tilfinningum
og hugsar lengi um hina dýpri,
merkingu þessa verks. Þegar
(hjá Verdi) Othello stingur hníf
í sjálfan sig, eftir að hafa drepið
Desdemónu, dregst aðalathygli
Italans svo að söng og leik söngv-
arans, að hann getur. komist í
hrifningu, sem stendur í litlu
samræmi við það sorglega, sem
fram fer á leiksviðinu. Hjá Ital-
anum er hljómfegurð raddarinnar
aðalatriðið. Illa sunginn Othello
er hrópaður niður og hleginn út,
án þess að hið sorglega í leiknum’
komi við hann.
Virkilega falleg, óþvinguð og
eðlileg rödd hrífur af sjálfu sér,
óháð hinu absoluta verðmæti
þess, sem sungið er — aðeins
ef yfirburðir raddarinnar geta
notið sín vel. Að skrifa pannig
fyrir röddina hafa auk nokkurra
Frakka sérstaklega Italir kunn-
að, og með slíkum aríum hefir
Stefán Guðmundsson á báðum
fyrri konsertum sínum í Gamla
Bíó (sem C. Billich aðstoðaði með
góðum smekk og skilningi) sér-
staklega hrifið áheyrendur.
Gagnvart því nýtur söngvarinn
sín ekki til fulls, er hann syngur
í kirkjunni (síðastl. miðvikudag),
annaðhvort af því að hann hefir
ekkert tækifæri til að nota aðal-
kosti sína (þau lög, sem ég heyrði,
lágu að mestu of lágt fyrir hannjj
eða hina áhrifamestu staði skörti
hinn æskilega „kirkjustil". Auð-
vitað er líka meðal-fmmmistaða
Stefáns Guðmundssonar mjög
heyrnarverð — en hann hefir
vanið okkur of góðu í konsert-
salnum.
þeirra, sem harðast hafa orðið
fyrir afleiðingum framleiðslu-
kreppunnar, með því að tryggja
með opinberum ráðstöfunum að
allir fái þó að minsta kosti brýn-
ustu lífsnauðþurftir sínar.
Þessi barátta verður erfið,
þjóðin verður að vera við því
búin, og hún má ekki láta glepj-
ast af fávitahjali þeirra manna,
sem vilja kenna ríkisstjórninni
um slæm aflabrögð.
Kaupið Alþýðublaðið.
STEFÁN GUÐMUNDSSON
í lok þessara hljómleika (í
kirkjunni) lék Páll Isólfsson d-
moll Toccata eftir J. S. Bach,
eins og altaf stórkostlega, og lét
hið þróttmikla, sem í þessu verki
býr, njóta sín til fulls.
Þetta kvöld getur maður sagt,
að hinn enski hljómlistarfræðing-
ur hafi haft rétt fyrir sér. Hinn
„þýzkt sinnaði" hefir gengið heim
með þetta síðast nefnda verk í
huga.
Alt í alt fanst mér rödd Ste-
fáns Guðmundssonar ekki alveg
eins hress og óþvinguð eins og
á fyrstu konsertunum (í april).
Listamaðurinn hefir líka sungið
mikið í sumar, og rnargt, sem
ekki hefir legið vel fyrir rödd
hans. Þó dregur það varla að
nokkrum mun úr áhrifunum á
áheyrendur. á kveðjuhljómleikum
hans, þar sem hann söng ein-
göngu franskar og ítalskar aríúr,
var hann alveg í essinu sínu.
Hið dásamlega „mezza vooe“, hin
ágæta hæð, hin óþvingaða og
vingjarnlega framkoma hans og
hve blátt áfram hann söng, alt
þetta hlaut að afla honum vin-
sælda. Að lokum söng hann „Ég
vil elska mitt land“, og náði þá
hrifningin hámarki sínu.
Islendingar eiga söngvaranum
mikið að þakka fyrir hinar mörug
ánægjustundir, sem hann hefir
veitt þeim. Þeir munu áreiðan-
lega óska, að Stefán Guðmunds-
son láti aftur eftir „ítalskan vet-
ur“ koma „íslenzkt sumar“ — og
í þessu tilliti er ég líka íslend-
ingur. En fyrst og fremst viljum
við unna söngvaranum hins
„ítalska vetrar" með öllum sin-
um pósitívu áhrifum.
Góða ferð!
Dr. F. Mixa.
Sueinn G. Björnsson:
Steíðn Gnðmnndsson
kveður.
I kvöld kveður Stefán Guð-
mundsson Reykvíkinga, og munu
flestir óska þess ,er á söng hans
hafa hlýtt í vof og sumar hér
á landi, að góðar vættir megi
vera honum hliðhollar á ófatjnni
listamannsbraut.
Það hefir glatt alla vini Stéfáns,
hversu dyggilega hann hefir unn-
ið á undanförnum árum að fegr-
un raddar sinnar.
Það er ekki algengt nú á tím-
um, að íslenzkir söngvarar eigi
slíkum vinsældum að fagna í
heimalandinu og Stefán Guð-
mundsson hefir átt. Fyrst eftir
að hann kom heim i vor söng
hann fjórum sinnum fyrir fullu
húsi áheyrenda. Eftir að hann
kom úr' utanför með „Karlakór
Reykjavíkur", söng hann með
kórnum á fjórum samsöngvum í
Gamla Bíó og að lokum í Út-
varpið. Nú hefir Stefán sungið
þrisvar sinnum i Gamla Bíó og
(jinu sinni í Fríkirkjunni. Aðsókn-
in hefir verið svo mikil að öllum
söngkvöldum Stefáns, að að-
göngumiðar hafa selst upp á
tveimur og þremur klst. Og enn
spyrja menn, hvort Stefán ætli
ekki að syngja oftar.
Á kveðju-hljómleikúm sínum í
Gamla Bíó s. 1. föstudag sýndi
Stefán betur en nokkru sinni fyrr,
hversu mikill söngvari hann er.
Söng hann þá tólf óperutög
(Aríur), sem voru hvort öðru
erfiðara, en meðferð þeirra var
undantekningarlaust með miklum
ágætum.
Áheyrendur kunnu líka að meta
þessa frammistöðu Stefáns og
færðu þeir honum blómvönd að
loknu hverju einstöku viðfangs-
efni.
Nú er þessi ungi söngvari á
förum út í lönd, þar sem hann
verður að heyja baráttuna í fiþim-
tíðinni. Við vænturn öll, að sú
barátta verði honum leikur einn,
og að ókomni tíminn eigi eftir að
færa honurn marga glæsilega
sígra, sjálfum honum til verðugs
heiðurs og þeirri þjóð, er hann
ol.
Stefán er gæddur mörgum þeim
eiginleikum, sem nauðsynlegir eru
þeim, er út á slíka braut leggja.
Hann gerir háar kröfur til sjálfs
sín og mótar líf sitt og listfág-
un eftir ströngum og eðlisbundn-
um aga.
Ég dáðist oft að Stefáni Guð-
mundssyni í söngför „Karlakórs
Reykjavíkur til Norðurlanda í
sumar, er hann .stundum óskaði
beinlínis eftir því, að þurfa ekki
að taka þátt í samkvæmum með
kórnum, að loknum samsöng á
hverjum stað, að eins til þess,
að geta hvílst og mætt óþreytt-
ur til söngs næsta dag.
Þannig hugsa ekki aðrir en þeir,
sem unna list sinni og vilja
þroska sjálfan sig í henni. Og
meðan Stefán heldur í slíku horfi,
mun hann eigi fljúga feigum
vængjum.
Þökk fyrir sönginn og samver-
una!
Fylgi þér, Stefán, allar dísir
góðar!
^ Sv. G. Björnsson.
Nýtt eldspýtnahneyksli.
Nýlega hefir einkennilegt
eldspýtnahneyksli orðið upp-
víst í Japan.
Japanskir borgarar, sem í
mesta grandaleysi höfðu keypt
sér eldspýtur, sáu sér til undr-
unar og skelfingar að orðin
„Niður með Japan“ voru letr-
uð á eldspýtnastokkana.
Málið hefir verið í rannsókn
og kom í ljós, þótt Undarlegt
megi virðast, að eldspýturnar
voru ekki innfluttar, heldur
voru þær framleiddar í Japan.
En framleiðendurnir höfðu haft
dálítið sérstakt í huga. Eldspýt-
urnar áttu nefnilega að sendast
til Kína, þar sem hinir gáfuðu
japönsku eldspýtnaframleiðend-
ur álitu, að þessi áletrun yrði
íbúunum mjög kjærkomin og
eldspýturnar myndu því seljast
vel.
Þetta hefði vel getað farið
svo sem til var ætlast, en Jap-
anska stjómin hafði nýlega sent
kínversku stjórninni mótmæli
gegn kínverskri áróðursstarf-
semi gegn Japan, og kínverska
stjórnin hafði með mikilli ná-
kvæmni fylgt fram kröfu Jap-
ana og harðbannað allan áróð-
ur gegn Japönum. Þess vegna
urðu þessar merkilegu eldspýt-
ur óseljanlegar í Kína og eld-
spýtnahringurinn fór á höfuðið.
Eldspýtnabirgðirnar, sem áttu
að seljast í Kína, voru sendar
aftur til Japan og komust þar
Sáttanefndin í Abessiníodeilnnni
er nd aftnr tekín tií starfa.
LONDON, 24./8. FÚ.
KKERT nýtt hefir gerst í
Abessiníudeilunni í dag, en
ýmsar fregnir hafa heyrst, sem
hefir verið mótmælt. T. d. var
sagt, að Bretar hefðu aukið við
Miðjarðarhafsflota sinn, en Bret-
ar hafa mótmælt því.
Sáttanefndin í deilumálum It-
alíu og Abessiníu kom aftur sam-
rin í dagv í TBertn, I gær tók nefnd-
in skýrslu af ítölskum liðsfor-
ingja, sem stjórnaði ítalskri her-
sveit um það leyti, sem þau át-
vik gerðust, sem urðu deilumál
milli Italíu og Abessiniu. I dag
tók nefndin skýrslu af liðsforingja
frá Abessiníu, sem einnig var
sjónarvottur að atburðunum i
Wal-Wal.
Nefndin mun nú aftur fara til
París, og er búist við að hún geri*
kunnar niðurstöður sínar írUæstu
viku.
ítalir ætla að gera heila
eyju í Grikklandshafi að
hermannaspítala.
LONDON, 24.Z8. FÚ.
I Aþenuborg er skýrt frá því í
dag, að Italir hafu flutt alla íbú-
ana á einni eyju, s .m þeir eiga
í Gríska hafinu, burtu, og ætli
að gera eyjuna að sjúkrástöð.
Tvö herflutningaskip fóru frá
þleapel í dag með herlið til Aust-
ur-Afríku. Með skipinu fóru tveir
synir og tengdasonur Mussolini,
og eru þeir sjálfboðaliðar í ný-
lenduhernum.
Bandaríkjaþing lýsir yfir
hlutleysi Bandaríkjanna.
LONDON, 2Ú./8. FÚ.
Fulltrúadeild. Bandaríkjaþings-
I Ólafsvík
er enn mikið úti af heyjum, og
ekki alls staðar fullkomlega hirt
tún. Grasspretta var m'eð lakara
móti. Þá gengur mjög erfiðlega
með fiskþurkun. Nú er langt kom-
ið smíði þess hluta bátabryggj-
unnar í Ólafsvik, sem byggja
átti í sumar, en það er um helm-
ingur bryggjunnar. Fyrra föstu-
dag var opnaður nýr vegur, sem
ruddur hefir verið að sunnan-
verðu í Fróðárheiði, og er þá
vegurinn milli Ólafsvíkur og Búða
orðinn tiltölulega greiðfær, en áð-
ur þurfti að fara um hinar svo-
nefndu Kýrbrekkur, og eru þær
brattar og illar yfirferðar. (FÚ.)
Af Vatsleysuströnd.
Fréttaritari útvarpsins á
Vatnsleysuströnd skrifar — að
þar hafi verið mjög óþurkasamt
í sumar, en hey þó ekki hrakist
mikið, og sé víðast búið að slá
tún, en nokkuð af heyjum enn
úti. Erfitt hefir verið að þurka
fisk, og mikið af fiski enn úti
á reitum. Nýlega var fullsmíð-
að í Vogum stórt og vandað
fiskgeymsluhús, og er eigandi
þess Jón Benediktsson útgerð-
armaður. Sundkensla hefir far-
ið fram á fjórum stöðum í
Vatnsleysustrandarhreppi í
sumar, og hefir þátttaka verið
enn betri en þau tvö undanfar-
in ár, sem.sund hefir verið kent.
Magnús Pétursson héraðslæknir
er kominn heirri úr sumarfrí-
inu.
í umferð. Nú geta japanskir
ættjarðarvinir sýnt þjóðrækni
sína og stutt innlendan iðnað
með því að kaupa og nota þess-
ar eldspýtur, þrátt fyrir dálít-
ið sloruga förtíð og vægast
sagt, óviðkunnanlega áletrun.
ins samþykti í dag svokallaða.
hlutleysisákvöröun, sem ákveður
fullkomið hlutleysi Bandaríkjanna
ef til ófriðar kemur milli tveggja
útlendra rikja.
1 þeirri mynd, sem þessi lög
endanlega fengu, er forsetanum
ekki gefið neitt ákvörðunarvald.
Öldungadeildin sanrþykti þá
breytingartillögu, að lögin skyldu
aðeins gilda til 1. febr. 1936.
Er nú aðeins eftir að leggja
lögin fyrir Roosevelt til undir-
skriftar. Sanrkvæmt þessum lög-
um er óleyfilegt að flytja vopn
til nokkurrar hafnar í ófriðar-
landi', eða til nokkurrar hafnaþ,
sem flytur vopn til ófriðarþjóða.
1 tilefni af frásögn Alþýðu-
blaðsins um dóm, sem gekk í
gerðardómi um slit á námssamn-
ingi ,þar sem ég var meðdóms-
maöur og sem er rétt í alla staði,
vildi ég leyfa mér að bi'ðja blað-
ið fyrir eftirfarandi yfirlýsingu:
Ég hefi síðustu daga margsinn-
is orðið þess var, að fjöldi manna
sé þeirrar skoðunar, að það sé
ég, sem hefi orðið fyrir þessum
dómi, en svo er auðvitað ekki;
ég hefi ekki átt aðra hlutdeild
að málinu en að taka þátt í lupp-
kvaðningu dómsins og vera hon-
urn samþykkur, og vildi ég að
það kæmi skýrt fram, ad pao lyp.
ekki ciœmdur nemandi af mér.
Vona ég að blaðið góðfúslega
birti þessar línur, svo að ég þurfi
ekki að liggja undir grun, sem
stafar af misskilningi.
Reykjavík, 26./8. 1935.
F. A. Kerff.
Ný verðiækkun:
Kartöflur aðeins 15 aura y2
kg., íslenzk egg 12 aura.
Verzlnnin Brekkð.
Bergstaðastræti 35.
Sími 2148.
Rwkjavlk - Hveragerði.
Fastar ferí Ir alla daga vikunnar
Frá Reykjavík kl. 10 f. h. nema
mánud. og þriðjud. kl. 1 e. h.
og laugardaga kl. 5 e. h.
Frá Hveragerði kl. 5 e. h. nema
sunnuduga 11. 6 e. h. og mánu-
daga og þriðjudaga kl. 7 f. h.
Afgretðsla í Reykjavík hjá
Símoui Jó: issyni, Laugaveg 33,
búðiuni, simi 3221.
Jón Guðlaugsson.
Vetksmlfljan Rún
Selur beztu og ódýrustu
LIKKISTURNAR.
Fyrirliggjandi af öllum
stærðum og gerðum.
Séð nin jarðarfarir.
8T Sími 4094,
Málaflutningur. Samningagerðir
Stefán Jóh. Stefánsson,
hæstaréttarmálaflm.
Ásgeir Guðmundsson,
cand. jur.
Austurstræti 1.
hwheimta. Fasteignasala.