Alþýðublaðið - 19.11.1935, Blaðsíða 3

ÞRIÐJUD'AGINN 19. nóv. 1935.
ALÞÍÐUBLAÐIÐ
ALÞÝÐtBLAÐiÐ
OTGEFANDX:
-J.PÝÐUFDOIGKURINN
RITSTJORI:
F R. V ALDEMARSSON
RITSTJÖRN:
AOalatræti 8.
AFGRKIÐSLA:
Hafnarstræti 16.
SlMAR:
4900—4906.
4900: AfgTeiðsla, auglýsingar.
4901: Ritstjórn (innlendar fréttir)
4902: Ritstjóri.
4903: Vllhj. S. Vilhjálmss. (heirna)
4904: F. R. Valdemarsson (heima)
4905: Ritstjórn.
4906: Aigreiðsla.
STEINDORSPRBNT H.F.
Ný skáldsaga
um lífið í Reykjavík
eftir Gunnar M. Mapðss
GUNNAR M. MAGNÚSS.
Gunnar M. Magnúss er fyrir
löngu oröinn frægur og vinsæll
rithöfundur fyrir barnabækur
sinar. Undanfarin ár hafa komiö
margar barna- og unglingabækur
frá honum, og allar hafa þessar
bækur selst betur en flestar aðrar.
Flestir munu hafa litið á Gunn-
ar M. Magnúss sem skáld barna
og unglinga, fæstir hafa vitað að
hann fengist við að skrifa fyrir
fullorðna.
En i gær kom fyrsta stóra
skáldsagan út eftir Gunnar M.
Magnúss, og er óhætt að segja
pað strax, að hjá því getur ekki
farið, að pessi nýja skáldsaga
hans muni vekja stórkostlega at-
hygli og umtal. Með pessari
skáldsögu er Gunnar alt í einu
kominn í fremstu röð ísLenzkra
rithöfunda og framvegis munu
ekki aöeins börnin og unglingarn-
ir bíða með eftirvæntingu eftir
bókum hans, heldur aliir, sem á-
næg.ju hafa af góðurn bókment-
um.
Þessi nýja skáldsaga heitir
„Brennandi skip“. Sagan gerist
að mestu hér í Reýkjavík rétt eft-
ir að togararnir komu hingað og
borgin var að stækka sem mest.
Hún er lýsing á bæjarlífinu, lýs- *
ing á lífsbaráttunni í bakhúsun-
um og kjöllurunum, lýsing á líf-
ftnu í híbýlum heldra fólksins, á
bænasamkomum og í veizlunum.
En framar öllu öðru er hún lýsing
á barnssálinni.
Þ'að er ómögulegt að leggja
pessa bók frá sér fyr en maður
hefir lokið við að lesa hana, eitt-
hvað nýtt og undursamlegt mætir
auganu á hverri síðu, pað er auð-
fundið, að hér skrifar mannvinur,
sem lítur með samúð á lífsbaráttu
alls fólksins og lifir hana sjálfur.
hér er maður, sem finnur til með
öreigabarninu, pjáist með pví og
gleðst með pví. Gunnar M. Magn-
úss er enginn yfirborðsmaður.
Hann skrifar ekki til að ausa auri
yfir alt, sem er í kringum hann.
Hann fer ekki eftir peirri reglu,
að ata auri í andlit allra persóna
sinna. Hann veit að enginn verður
hreinn af pví.
Deiia húsgagnasveina og
húsgagnameistara.
Skýrsla frá stjörn Sveinafélagsins, sem hrekur
rangfærsiur mBÍstaranna.
STJÓRN Sveinafélags Hús-
gagnasmiða hafði ekki hugs-
að sér að gera að blaðamáli deilu
pá, sem staðið befir undanfarið
milli Sveinafélagsins og Meistara-
félagsins. En vegna skýrslu þeirr-
ar, er Mieistarafélagið birtir í
Morgunblaðinu laugardaginn 9.
nóv. sl„ pykir okkur eftir atvik-
um rétt að skýra málið fyrir al-
menningi, einnig frá sjónarmiði
Sveinafélagsins.
Sveinafélag Húsgagnasmiða
var stofnað 2. nóv. 1933 af hús-
gagnasveinum, er voru ófélags-
bundnir, og aúk pess af sveinum
úr sömu iðngrein, er voru með-
limir Trésmiðafélags Reykjavík-
ur. Má í þessu sambandi geta
þess, að sumir húsgagnameistarar
voru pví mjög fylgjandi, að slíkt
félag yrði stofnað og hvöttumjög
til þess. Það kom lika brátt í Ijós
eftir stofnun félagsins, að við svo
búið mátti eigi standa, svo mikið
óréttlæti rikti um kaup og kjör
sveina. Því var það, að Sveina-
félagið hófst handa um að fá
bætt kjör sveina, og virðist okk-
ur sveinum, að meistarar .hefðu
átt að geta gert sér pað ljóst, að
til ágréinings og þá jafnframt
átaka kynni að koma milli meist-
ara og sveinafélagsins, jafnt í
pessari iðngrein eins og í öðrum
atvinnugreinum.
Það má segja, að Sveinafélagið
hafi fengið viðurkenningu meist-
ara, er peir gengu inn á þá mála-,
leitun Sveinafélagsins, að Tialda
eftir af kaupi sveina 50 aurum
á viku, er síðar afhentist gjald-
kera Sveinafélagsins upp í fé-
lagagjöld sveina.
Hinn 12. júní 1934 og hinn 25.
júní sama ár snéri Sveinafélag
húsgagnasmiða sér bréflega til
Húsgagnameistarafélagsins við-
víkjandi ýmsum smávægilegum
kjarabótum fyrir sveina, ien meist-
arafél. virti sveina ekki svars, eða
ekki fyr en sveinaiélagið hafði
ítrekað að fá svar með bréfi 24.
okt. En pá eftir fjögra mánaða
pögn svaraði Meistarafél. mála-
leitun sveina með pví einu, að
alt gæti verið eins og áður var.
Viðvikjandi uppsagnarfresti
sveina tjáðu peir sig fúsa til að
semja.
Hinn 24. apríl 1935 leggur
Sveinafélag húsgagnasmiða friam
kröfur sínar til Meistarafélagsins.
Svar frá Meistarafélaginu við
kröfum sveina var eftirfarandi
bréf:
„Ot af bréfi yðar dags. 24. apríl
viljum vér geta piess, að Hús-
gagnameistarafélag Reykjiavíkur
er að sjálfsögðu nú sem að und-
anförnu reiðubúið til að ræða við
Sveinafélag Húsgagnasmiða, hve-
nær sem pað æskir pess. Hins
vegar álítum vér, að þegar um
kröfur frá hendi Sveinafélagsins
er að ræða, pá sé pað pess, en
ekki Meistarafélagsins, að koma
fram með ákveðnar óskir um hvar
og hvenær slíkar umræður skuli
fara fram. Um efni bréfsins að
öðru leyti sjáum vér ekki ástæðu
til að ræða í þessu bréfi.
Virðingarfyllst.
F. h. Húsgagnam.fél. Reykjavíkur.
Fridrik Þorsteinsson.“
Svar Sveincifélagsins:
Ot af bréfi yðar dags. 26. p. mí„
viljum vér geta þess, að Sveina-
félagið hefir kosið priggja manna
nefnd til að semja við H. M. F.
R. Nefnd pessa skipa Ólafur B.
Ólafs, Gísli Skúlason og Guðm.
Breiðdal. Öskum vér pess, að þér
mætið á Hótel Skjaldbreið sunnu-
daginn 5. maí kl. 2 e. h. og ræðiðí
við nefnd vora.
Virðingarfyllst.
F. h. Sveinafél. húsgagnasmiða.
Meistarar mættu ekki á til-
greindum samningafundi, og ekk-
ert varð af samningaumleitunum
fyr en 14. maí, ien fundargerð
pá hefir Húsgagnameistarafél.
eigi óskað að birta, en hún skýr-
ir betur en margt annað sanngirni
meistara í garð sveina.
Fitndargerdin:
Þriðjudaginn 14. maí 1935, kl.
9 e. h. var fundur haldinn í IBað-
stofu iðnaðarmanna í Reykjavík.
Fundur pessi var haldinn til að
semja um kröfu ’ pær, se n Sv Jna-
félag Húsgagnasmiða hafði sent
Meistarafélagi húsgagnasmiða í
Reykjavík. Fundinn setti formað-
ur meistaranefndar, Jón Halldórs-
son. Byrjað var á að lesa upp
kröfurr sveinanna, og báðu meist-
arar um nánari skýringar.
Rætt var fyrst um, hvernig fara
ætti með pá menn, sem væru ó-
félagsbundnir í viðkomandi fag-
félögum. Fanst meisturum, að
petta ættu sveinar að hafa i sími
valdi með samtökum síns félags.
Kröfur sveina voru, að mieist-
ara hefðu ekki aðra menn í vininlu
en pá, sem væru í sveinafélaginu,
og varð samkomulag um að
leggja petta fyrir félagsfund til
nánari athugunar.
Sveinar gerðu kröfu til, að
meistarar gneiddu að fullu vinnu-
laun vikulega en meistarar gerðu
ýmsar athugasemdir, sökum piess
hve pröngt væri oft um fé hjá
smáiðnrekiendum og ekki víst að
þetta væri altaf hægt, en hins
vegar töldu peir petta réttmæta
kröfu, ef hægt væri að fram-
fylgja henni, en töldu sitt félag
ekki geta skuldbundið alla við
petta. Félst nefnd sveina á, að
svo gæti staðið á, að ekki væri
þetta hægt, en töldu hins vegar,
að ef kaupgjald væri alt af látið
ganga fyrir öðru, pá ætti pað
ekki að purfa að dragast fram
yfir ákveðinn tíma.
Einnig var rætt um kauptaxta
pann, sem sveinar settu fram í
kröfum sínum, og töldu sveinar,
að vélamenn inman félags síns
ættu að hafa meiri laun en þeir,
sem stæðu við bekkvinnu. og
meistarar féllust á, að þetta yæri
réttmætt; en ekki var gengið frá
kauptaxta. Samkomulag var um,
að eftirvinna skyldi teljast eftir
10 tima dagvinnu, eða eftir kl.
6 að kvöldi. Rætt var um kaffi-
tíma, og gerðu sveinar kröfu til
að fá 30 mín. tvisvar á dag, en
meistarar bundu sig við að láta
ekki meiri tima en 15 mín., og um
pað náðist ekki samkomulag. Því
næst var rætt um uppsagnarfrest.
Sveinar vildu fá mánaðar upp-
sagnarfrest, og meistarar töldu
líklegt, að samkomulag yrði um
pað með pá menn, sem búnir
væru að vinna hjá sama meistara
1 ár eða lengur. Byrjað var að
ræða um sumarfrí, en iekki komist
að neinni niðurstöðu, en ákveðið
að halda framhaldsfund í pessu
máli föstudag 17. maí. Fundi slit-
R) kl. 12 e. h.
Fundarritari,
Œsli K. Skúlason.
Hinn 21. maí var framhalds-
fundur samninganefnda, og skýrir
eftirfarandi fundargerð frá ár-
angri pess fundar.
Fnndargcrdin:
Framhaldsfundur var haldinn
priðjudaginn 21. maí á sama stað.
Haldið var áfram að ræða sumar-
fríið. Meistarar lögðu fram miðl-
unartillögu, sem hljóðar pannig:
Sveinn, sem búinn er að vinna
eitt ár hjá sama meistara, fái
frí með fullurn launum 1 dag, og
fyrir 2 ára starf 2 daga og 3 ára
3 daga, og pað sé hámark. Þó
gáfu meistarar kost á samningum
um að sveinar fengju 3 daga sum-
arfrí með launum á nýjum vinmu-
stað strax á fyrsta ári, ef hann í
3 ár hefði unnið sem sveinn. —
Fundi var slitið kl. 11 e. h.
Fundarritari,
Gísli K. Skúlason.
Að afloknum fyrri samninga-
fundum barst Sveinafélaginu frá
Húsgagnameistarafélaginu eftir-
f arandi:
í sambandi við yfirstandandi
samningaumleitanir leyfir Hús-
gagnameistarafélag Reykjavíkui
sér að setja fram eftirfarandi at-
riði, sem skilyrði frá félagsins
hendi fyrir áframhaldandi samn-
ingatilraunum:
I. öll eftirvinna sveina leggist
niður, hvort sem er fyrir sjálfa
pá eða aðra utan verkstæðanna.
II. Heimilt skal félögum meist-
arafélagsins að taka ófélags-
bundna menn, geti sveinafélagið
ekki uppfylt óskir og þarfir peirra
með félagsbundnum sveinum.
III. Nýsveinar fái kaup, sem hér
segir:
fyrstu 6 mán. kr. 1,20 per klst.
aðra 6 — — 1,25 — —
þriðju 6 — — 1,30 — —
fjórðu 6 — — 1,35 — —
Eftir þann tíma hafi sveinin rétt
til kaups eftir taxta sveinafélags-
ins.
IV. Sveinar noti pað sumarfri,
sem peir fá til hvíldar og hress-
ingar, en ekki til vinnu, nema
samkomulag verði um pað við
hlutaðeigandi meistara.
V. Eins mánaðar uppsagnar-
frestur miðast við 1 árs vinnu
á sömu vinnustofu, uppsagnar-
frestur fellur pó niður, ef maður
kemuí of sieint til vinnu tvisvar
í sömu viiku, nema lögleg forföll
hamli. Einnig skal V2 klst. drag-
ast frá kaupi fyrir hverja 1/4 klst.
og 1 klst. fyrir hverja V2 klst.,
sem of seint er komið til vinnu.
VI. Rukkanirl og Ueimsóknir til
sveina á vinnustofuna leggist nið-
ur, einnig símahringingar, nema
frá heimili.
VII. Meistara- og sveina-félög-
in vinni að pví í sameiningu, að
útrýma „fúskurum“ úr iðninni.
Reykjavík, 22. mai 1935.
Hinn 3. júní komu samninga-
nefndir enn á ný saman, en ekki
varð af samningum.
Á fundi sveinafélagsins 5. júní
var svo sampykt að fela stjórn-
inni áframhaldandi samningaum-
leitanir til mánaðamóta ágúst og
sept., ef roeistarar óskuðu frekari
sa nningaumleitana, Sveinafélagið
vildi með þessu halda opinni 'leið
til samninga, en meistarar létu
ekfeert frá sér heyra, og var ekk-
ert aðhafst.
Er pvi af þessu ljóst, að skýrsla
meistarafélagsins í Morgunblað-
inu er röng að verulegu leyti.
I samningaumleitunum milli
okkar sveina og meistara hefir
vitanlega margt borið á góma,
meðal annars: kaffihlé, sumarfrí,
nýsveinakaup, kaup vegna slysa
eða veikinda, vinna utan verk-
stæða, trygging sveina fyrir vinnu
0. fl. 0. fl.
1 upphafi var það einnig mein-
ing okkar sveina, að fá umbætur
á kjörum okkar smátt og smátt,
og varð okkur af löngum bréfa-
viðskiftum og viðræðum Ijóst, að
einungis var um pá leið að ræða,
sem meistarafélagið hefir kosið,
að stöðva framleiöslu húsgagna
um sinn, ef pað mætti verða til
pess, að húsgagnameistarar vildu
lunna sveinum í húsgagnadðn eitt-
hvað svipaðra kjara og iðnaöar-
menn við innivinnu hafa hér í
Reykjavík.
Eins og almenningi er kunnúgt,
pá tekur pað svein fjögur ár að
læra húsgagnasmíði; pessi fjögur
ár eru piltar vart matvinnungar
til jafnaðar. Að fjögra ára námi
loknu hafa peir leyft sér að fara
fram á fcr. 1,36 um klst,, án nokk-
urrar annarar skuldbindingar til
meistara um vinnustundaf jölda en
mánaðar uppsagnarfrest.
Eftir fjögra ára nám og eins
árs vinnu sem sveinn, og stundum
utanfarar til mentunar í iöininni,
hafa peir leyft sér að fara fram á
1,55 um klst. án skuldbindingar
fyrir meistara um vinnustunda-
fjölda fyrir viðkomandi svein,
annara en mánaðar uppsagnar-
frests.
Svo djarfir höfum við sveinar
verið, að við höfum farið pess á
leit, að fá sumarleyfi sem svarar
6 dögum virkum; prentarar og al-
ment verkafólk í iðnfyrirtækjum
hefir 10 daga og par yfir.
Verði sveinar fyrir slysi eða ef
veikindi bera að höndum, höf-
um við farið þess á leit, að meist-
ara greiddu kau|), í alt að 10 dagla;
eða par til slysatryggingin tekur
við, ef um síys er að ræða.
Ófaglærðir veikamenn í iðn-
fyrirtækjum Reykjavikur njóta
þessara hlunninda, prentarar einn-
ig, en að áliti húsgagnameistara
í Reykjavík eru kröfur pessar ó-
sanngjarnar og auikinar úr hófi
fram.
Meistarafélagið fullyrðir, að
meðalárstekjur sveina hafi verið
kr. 4200; — en hvemig það má
verða er víst fæstum skiljanlegt
nema meisturunum íjálfum.
Það mun láta nærri, að Ú ári
megi telja um 302 venjulega
vinnudaga eða með 10 stunda
vinnu á dag 3020 vinmistundir
á ári. með
kaupi kr. 1,00 á klst. verður það kr. 3020 á ári
1,20 -
1,40 -
1,50 -
Ef gert er ráð fyrir að svipaður
fjöldi sveina í hverjum flokki hafi
unnið á verkstæðunum og að
aldrei hafi fallið dagur úr né
heldur að vinnutími hafi verið
styttur, pá er pó meðalkaup,
sveina ékki 4200, heldur 3850.
Nú er pað á allra vitund, að
— 3624 - — 1
— 4228 - —
— 4530 - —
4) 15402 (3850,5
12 : 1 1 ;
34 '1
32 1 1 '
20
vinnutími hefir ékki alt af ver-
ið fullar 10 stundir og sömuleiðis
hitt, að veikindi og ýms forföll
eru hjá húsgagnasveinum eins og
öðrum mannlegum veram, ber því
alt að sama brunni, að fullyrðing
meistara um meðalkaup sveina
er hin berfilegasta blékking. gerð
i pdm eina tilgangi að telja al-
menningi trú um, að sveinar i
húsgagnaiðnaði séu með ósann-
gjarnar kröfur í garð meistara.
Eins og áður hefir verið tekið
fram, tekur pað sveina fjögur ár
að læra húsgagnaiðn. Húsgagna-
iðnin er að allra dómi með
fremstu iðngreinum hérlendis, og
sýnlr pað betur en flest annað að
sveinar hafa gert sitt til að gera,
garðinn frægan hvað pað snertir
er pá heldur ekki ósanngjarnt
að þessir iðnaðarmenn njóti að
einhverju leyti svipaðra kjara og
aðrir iðnaðarmenn í Reykjavík,
nema að húsgagnameistarar vilji
halda pví fram að iðngrein pessi
sé dnhver hornreka, sem ekki poli
samanburð við aðrar iðngreinar.
Nýsveinar í bókbandsiðn hafa
fyrir 43 stunda vinnuviku kr. 75
miðað við 60 stundir á viku yrði
pað 93,75 á viku eða kr. 1,56 um
klst.
Nýsvdnar í húsgagnaiðnaði
krefjast kr. 1,36 eða 20 aurumi
lægra á klst. Er pað ósanngirni?
1 Sveinar í bókbandsiðn hafa fyr-
ir 48 stunda vinnuviku kr. 83,00,
en pað myndi gera fyrir 60 klst.
á viku kr. 103,75 eða kr. 1,73
um hv. klst. Svdnar í húsgagna-
smíði haf aleyft sér að fara framS
á kr. 1,55 um klst. og mundu
fúslega hafa gengið að lægra, ef
þeim nokkru sinni hefði verið
sýndur sanngirnisvottur af Hús-
gajnamd darafélaginu I yíirs'and-
andi ddlu. Kröfur sveina í hús-
gagnaiðnaði eru þannig í pessu
tilfelli 18 aurum lægri um klst.
heldur en svdna í bókbandsiðn.
Fldri iðngreinir mætti táka til
samanburðar, er sýndi enu betur
hversu sanngjarnar kröfur sveina
eru til meistaranna.
Um kaupsamanburð mdstara-
félagsius að öðra leyti skal fátt
dtt sagt. Hann er eigi annað en
staðlausir stáfir, og virðist okkur,
að stjórn meistarafélagsfns hafi
lítið gert til að kynna sér kaup
pg kjör í öðrum iðngreinum, eða
þá að hún porir dgi að láta pað
koma fyrir augu almennings.
Bæjarbúar ættu, af viðskiftum
sínum við húsgagnamdstara i
Reykjavík, að vita, að sveinar i
húsgagnaiðn smíða ágætis hús-
gögn. — Þessir sömu svtínar eru
fúsir, til að smiða fyrir hvern
sem er, án milligöngu meistar-
anna, par sem annars er ekki
kostur.
Svdnarnir treysta bæjarbúum
vel til pess að meta að verðleik-
um ósanngirni meistaranna í gprð
svdna og vita, að bæjarbúar
munu á sinn hátt styðja pá eiins
vel og tvö af öflugustu verka-
lýðsfélögum Reýkjavikur nú hafa
gert.
Sijórn félags húsgagnasmilki
l Reykjavík.
Lesið Alþýðublaðið.
Unðrakíkirinn
er leikfang, sem öll böm langar
að eignast, kostar 2.25
Seljum einnig:
Bíla fyrir 1.50
Skip fyrir 1.50
Flugvélar á 1.85
Mublur á 3.50
Kúlukassa frá 0.20
Taflmenn á 2.50
Taflborð á 1.50
Dúkkur frá 1.00
Spil, stór frá 0.75
Talnaspjöld 0.65
Hestar frá 1.00
K. Elnarsson
& Bjðrnsson.