Alþýðublaðið - 01.03.1936, Side 3

>4-
ALÞfÐUBLAÐlÐ
Svikráð S|álfstæðisflokksins.
SUNNUDAGINN i. ma^. ísgp.
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
RITSTJÓRI:
F. R. VALDEMARSSON
RITSTJÓRN:
Aðalatræti 8.
AFGREIÐSLA:
Hafnarstræti 16.
SlMAR:
4900—4906.
4900: Afgreiðsla, auglýsingar.
4901: Ritstjórn (innlendar fréttir)
4902: Ritstjóri.
4903: Vilhj. S. Vilhjálmss. (heima)
4904: F. R. Valdemarsson (heima)
4905: Ritstjóm.
4906: Afgreiðsla.
STEINDÖRSPRENT H.F.
SIOFNUN sjúkrasamlagia sam-
kvæmt hiirum nýju lögum um
alþýðutryggingar er án alls efa
eitt hið rnesta hagsmunamál al-
þýðunnar. Með stofnun þessara
samlaga :er með öllu komið í
veg fyrir það, að veikindi, sem
ekki vara því lengur, geti komið
mönnum á vonarvöl. Þessu markj
ér náð með því þrennu, að ríki og
bæjarfélög veita sjúkrasamlögum
styrk, að allir, fátækir sem ríkir,
borgi til þeirra, þó aðeins þeir
efnaminni njóti þeirra hlunninda,
er þau veita, og að menn borgi ár-
lega til samlaganna, þó þeir séu
hieilif heilsu, og myndi sér þann-
lig í vissum skilningi sjóð, mieðán
iireystin varir, sem þeir geta grip-
ið til þegar vanheilsu ber aö
höndum.
Það mætti ætla að allir vjæru
samtaka um það að vinna að
þvi, að samlögin hái sem aílra
bezt tilgangi sínum, og skylt er
að trúa því að svo verði, þar til
reynslan sýnir annað.
En því ber ekki að neita, að
kosning Sjálfstæðisflokksins í
Sjúkrasamlagsstjörn Reykjjavíkur
vekur hjá mönnum nokkurn ugg
og ótta.
Það er út af fyrir sig næsta
furðulegt, að fiokkurinn skuii
kjósa til þessa starfs forroann
Læknafélags Islands. Nú er það
Ijóst, að sjúkrasamlögin og
Læknafélagið eru tveir aðiljar,
sem eiga að semja um mikilsverð
fjárhagsatriði. .Eagsmunir þess-
ara aöilja fara ekki saman, frem-
ur en hagsmunir vinnuveitenda og
vinnUþiggjenda.
Þetta eitt út af fyrir sig er
næg ástæða til þess, að dr. Helgi
Tómasson ætti ekki að vera í
stjórn samlagsins, en þegar svo
við þetta bætist, að hann hefir
opinberlega lýst sig andvígan
þeim meginreglum, sem lögin
um sjúkrasamlög eru bygð á, þá
verður ljóst, að doktornum ber
sem heiðarlegum borgara að neita
að taka við þessu starfi, því alt
þr svo í pottinn búið, að fyllsta
ástæða er til að efast um, að
hann geti gegnt því á þá lund,
siem vera ber.
Allur almenningur mun fyigj-
ast vei með því, sem gerist í
þessu máli'.
Anoað kvðld.
A NNAÐ kvöld halda Jafnaðar-
mannafélag íslands og Félag
ungra jafnaðarmanna sameigin-
lega skemtisamkomu í Iðnó.
Ekki er að efa það, að hvert
sæti verður skipað í Iðnó þctta
kvöld. Þannig var það á hinni
samieiginiegu skemtun þessara
félaga í fyrra, og þiannig á það
að vera. Það er gott til þess að
vita, að menn gera sér ljóst að
skemtanir eru nauðsynlegur lið-
ur í starfi hvers konar flokka
og féiaga. Alþýðuflokksmenn í
áður greindum félögum hafa gert
sér þetta fullijóst og einnig hitt,
að þieirn ber að keppa að því, að
gera skemtanir sinar svo úr
garði, að fj:rirmynd sé.
Annað kvökl mæfa Alþýðu-
flokksmenn í Iðnó meðan hús-
rúm leyfir, og gera allir sem,
einn alt, sem þeim er auðið, til
þess að gera kvöldið skemtilegt,
og til þess að sýna, að skemtanir
Alþýðuflokksmanna ieru fyrir-
myndar skemtanir.
Músikk iu'o bu r irm.
Þar sem hljömsveitin á Hótel
Island hefir fengið framlengingu
á dvalarleyfi, hefjast aftur kon-
siertar Músikklúbbsins, og verða
haldnir reglulega anínianhvern
miðvikudag eins og áður. Næsti
konsert verður miðvikudaginn 4.
Inarz kl. 9 á Hótel Island.
bendingu minni vel, eins og áð-
ur er sa'gt, vörðust þeir allra
frétta og má því gera ráð fyrir,
að þeir hafi álitið, að mig varð-
aði ekkert um það.“
Þannig skýrði Jón Pálsson
frá. Af framkomu Sjálístæðis-
flokksins við þennan ötula for-
vígismann og brautryðjanda
sjúkrasamlagsmálanna hér, má
sjá, hvaða álit forkólfar flokks-
ins hafa á hinu mikla starfi
hans og að flokkurinn telur ekki
örugt að hann muni fylgja
þeirri stefnu, sem flokkurinn
ætlar sér að hafa í stjórn Sam-
lagsirís, og að þeir eru eklti
ánægðir með þær starfsaðferðir,
sem hanrí hefir haft og að þeir
vilja að aðrar starfsaðferðir
gildi í framtíðinni.
Grunur um svikráð
Það er kunnugt um þá báða,
Jakob Möller og Gunnar E.
Benediktsson, að þeir eru einna
óvinsælastir alira manna, sem
starfa fyrir Sjálfstæðisflokkinn,
enda hefir flokkurinn alt af
notað þessa menn til verstu
i verkanna. IJggur því beint við
að álykta, að enn ætíi flökkur-
inn sér að láta þá vinna óhappa-
verk, og það því fremur, þár
sem þeir eru nú láðir kósnir
saman í sömu stjórnina. Er elns'
og flokknura þyki nú mikils við
þurfa.
Það er einnig eðlilegt, að
menn hafi orðið töluvert hissa,
þegar formáður Læknafélags-
ins, dr. Flelgi Tómasson, var-
kosinn í stjórnina, því bæði er,
að Sjúkrasamlag Reykjavíkur
hefir iöngurn útt í höggi við bað
félag, og svo einnig hitt, að af-
staðþ dr. Helga Tómassonar til
tryggin garip ála liggur opinber-
lega fyrir og samkvæmt henni
er hann algerlega andvígur því
fyrirkomulagi, sem lögfest hef-
ir verið nú með sjúkratrygging-
aríögunum.
Reynslan verður hins vegar
að skera úr um það, hvernig í
starf dr. H, T. verðnr í stjórn
samlagsins. En hann verður að
sætta sig við það, að grunur
liggi á honum, þar til reynslan
sýnir annað, um að hann sé 1
vitorði með Sjálfstæðisflokkn-
um og hinum tveimur umboðs-
mönnum hans, um svikráð við
þá starfsemi, sem þeim hefir nú
verið falið að stjórna og ástæð-
an fyrir þessu eru þær skoðan-
ir hans, sem frám koma í fyrir-
lestri, sem hann flutti í Lækna-
félaginu fyrir rúmu ári síðan,
um sjúkratryggingar, en þar
túlkar hann hinar verstu aftur-
haldsstefnur í þessum málum
og skal nú nokkuð skýrt frá því,
sem fram kemur í þessum fyrir-
lestri:
Pyrirlestur dr. Helga
Tómassonar.
Dr. Helgi Tómasson byrjar
með því að lýsa, hverjar stefn-
ur séu uppi í tryggingarmálum.
Hann tekur það fram, að hann
sé mjög ándvígur þeim stefnum,
sem sigrað hafi í sjúkratrygg-
ingarmálum á Skandinavíu og í
Þýzkalandi, en það ér mjög lík
stefna og sigrað hefir hér. Hann
talár mjög fyrir þeirri stefnu,
að menn tryggi sig hjá félagi
lækna og það innheimti svo
lækniskostnaðinn. Hann virðist
lítá á sjúkrasamlögin sem fénd-
ur læknastéttarinnar og segir
svö um það atriði:
„Því öflugri, sem sjúlirasam-
lögin verða, því meiri krÖfu gera
þau til þeirra aðila, sem við þau
skifta, fyrst og fremst lækna,
lyfjabúða og sjúkrahúsa. Kröf-
ur sjúkrasamlaganna til þéss-
ara aðila ganga ávalt fyrst óg
fremst út á það, að þeir verði
að lækka sig; læknar að fá
miima fyrir störfín, lyfjabúð-
irnar að gefa meiri afslátt af
lyfjum, sjúkrahúsin að veita
sjúkrasamlagsmeðlimum meiri
ívilnanir“
Hann talar um þau illu áhrif
sem ýmsir menn hafi er vilji
„rýra samband sjúklinga og
læknis.“
Um samstarf Sjúkrasamlags-
ins og L. R. segir hann m. a.:
„Það hafa auðvitað oft verið
árekstrar milli félaganna meiri
og minni, en sem þó hafa jafn-
Frh af 1 • síða.
ast aftur. Það má því til sanns
vegar færa að L. K. þurfi ekki
undan neimi að kvarta við S. B.,
sem fyrir lipurð L. R. yfirleitt
hefir getað unnið mikið og gott
starf í bæáum.
En viðbúið er að viðliorf
þessara félaga breytist, ef
samiagslireyfingin hér
færi í líka átt og í sumum
öðrnm íömlum.“
Og síðar segir hann:
„Yið höfðum t. d. upphaílega
hugsað okkur, að L. R. yfirtæki
alveg S. R. og færði síðan kerf-
ið út eftir þeim línum, sem
seinna virtust heppilegar.“
Kolsvart afturhald.
Stefna dr. Helga Tómassonar
í þessum málum, um þetta leyti
í fyrra, er því mjög skýr. Hann
vill, eins og atvinnurekendur í
Ameríku vilja, að verkamenn
hafi ekki rétt til að hafa sam-
tök, en krefjast sjálfir fullkom-
ins samtakafrelsis, að þeir sem
tryggi sig hafi engin samtök og
að Lælmafélagið ráði eitt öllu
um þau kjör, sem sjúklingar
hafi við að búa, og svo virðist
jafn vel, að hann vilji koma í
veg fyrir það, að almenningur
geti haft nein áhrif á verð lyf ja
frá lyfjabúðunum. Þetta er
hin kolsvartasta afturhalds-
pólitík, sem brýtur alveg í bág
við hagsmuni almennings. Dr.
H. T. vill að Læknafélagið yfir-
taki Sjúkrasamlagið og að fé-
lag hans verði yfirleitt algerlega
einrátt í þessum rnálum.
Allir hljóta því að sjá, að ef
dæma á Helga Tómasson eftir
þessum tyrirlestri hans einum,
og ef draga á ályktanir um starf
hans í Sjúkrasamlaginu og til-
gang Sjálfstæðisflokksins með
því að kjósa hann í stjórnina,
af þeim skoðunum, sem fram
koma í fyrirlestrinum, þá verða
allir sannfærðir um að dr. H. T.
hafi verið kosinn í stjórn sam-
lagsins til þess að eyðileggja tU-
gang laganna og leggja samlag-
ið undir Læknafélagið.
Fjöldi manna hefir og þegar
dæmt dr. Helga Tómasson og
um bæinn eru farnar að ganga.
sögur um fyrirætlanir hans og
ummæli höfð eftir honum um
það, sem hann ætli að gera.
Eftir læknum úr Læknafélagi
Rieykjavíkur er það haft, að dr.
H. T. hafi átt að segja á fundi í
L. R. nýlega ,að það þyrfti iekki
að taka nema 2 mánuði að „drepa
þiessar nýju sjúkratryggingafyrir-
ætlanir“.
Og það fylgir sögu þessara
lækna, að þessi ummæli liafi
lmieykslað marga lækna, sem
voru á fundi, því að innan lækna-
stéttarinnar í bænum eru marg-
ir læknar, og ekki sízt hinir merk-
ustu þieirra, sem eru eindregnir
fylgismenn sjúkratryggingarlag-
anna og er mikið áhugamál, að
framkvæmd þeirra fari sem bezt
úr höndum.
Viðtal við dr. Helga
Tómasson.
Ég snéri mér því af þessu til-
efni nýlega til dr.. Helga Tómas-
sonar, og fór eftirfarandi viðtal
fram milli okkar:
Þér hafið nýlega verið kosinn í
stjórn hins nýja sjúkrasamlags af
bæjarstjórn?
„Já.“
Ég hefi hér fyrir mér fyrir-
liestur, sem þér fluttuð í Lækna-
félagi Reykjavíkur véturinn 1935.
Af honum er ekki hægt að sjá
annað en að þér álítið það trygg-
ingarfyrirkómulag, sem nú hefir
verið staðfest, alt annað en heppi-
legt.
„Ja, þessi fyrirlestur er saminn
og fluttur tæpu ári áður en
sjúkratryggingalögin voru sam-
þykt á þingi.“
Eruð þér andvígur hinum nýju
sjúkratryggingalögum ?
„Niei, ekki get ég sagt þaðí,
mema þá í einstökum smávægi-
liegum atriðum.“
Það ganga ýmsar sögur um
bæinn um afstöðu yðar til þiess-
ara mála, meðal annars þær, að
þér hafið verið kosinn í stjórn
hins nýja samlags í þeirn tilgaingi
nö eyðileggja það og framkvæmd
sjúkratryggingarlaganna.
„Þær sögur eru rangar."
Það er haft eftir læknum úr
L. R., að þér hafið átt að segjia
á fundi í félaginu, að það þyrfti
ekki að taka meira en 2 mán-
Frh. á 4. síðu.
lestnr-íslenzknr
Friðrik H.
Fljózdal er hinn geðþekkasti
ínaður ásýndum og í viðkynn-
ingu. Hatm er, eins og Eyford
lýsir hpnum í fyrnefndri grein
sinni, „vel meðalmaður á hæ'ðj,
hierðabreiður og þrekvaxinn".
Starfsferill hans ber því einnig
vitni ,að liann muni vera „þéttur
í lund“ eigi síður en að vallarsýn.
Væri hann svo skapi farinn, að
hann sveigði frá settu marki við
hvern mótblástur skoðana-and-
, stæðinga, eða þegar úr vand-
kvæðum vierður að ráða, myntli
hann fráleitt hafa reynst jafn 'fast-
pr í virðingarsessi sínum og rauii
er á orðin.
II.
Skal þá farið nokkrum fleiri
orðurn um hið fjölmenna og út-
bneidda verkaroannafélag —
Bandalag járnbrautarmainna
sem Fljózdal er forseti í, og um
hlutdeild hans í 'vexti og viðgangi
þeirra víðtæku samtaka sam-
verkamanna hans, þeim til bættra
lífskjara og aukinnar menningar.
Rn í féiagsskap þess'um eru þeir
járnbrautarmenn, sem vinna á
vierkstæðum, að viðgerð og um-
sjón brautanna, verkstjórar og
stöðvagæzlumenn.
Gierðist Fljózdal áhrifamaður í
verklýOsforingi:
Fijózdal.
--- Nl.
Bandalaginu einmitt á fyrstu ár-
urn þiess, þegar ærin var þörf
slíkra samtakia, því að vierkamenn
á járnbrautum áttu þá við bág
kjör að búa, og stóð í tilbót
samtakaleysi sín á rneðal fyrir
þrifum. Beitti hapn sér strax í
byrjun ótrauðlega fyrir umbót-
urn á launakjörum og starfsskil-
yrðunr járnbrautarmanna og auk-
inni samvinnu þieirra innbyrðis.
Átti sú viðleitni hans frarnan af
i ekki upp á pallborðið hjá sum;
um; því að bæði var það, að hann
flutti djarflega málstað síarfs-
bræðra sinna, og kvað jafn ein-
arðliega upp úr um það, sem hon-
um þótti miður fara innan fé-
lagsskapar þeirra. En á sínurn
tíroa upppskar hann liaun ósér-
plægni siunar og stefnufestu.
Traust hans og viðurfcenning fór
vaxandi, og fólu félagsbræður
hans honum, eins og að framan
hiefir verið vikið að, ýrnsar trún-
aðarstöður. Og þiegar hópur á-
hrifamanna iinnan Bandalagsins,
sem óánægðir voru með þáver-
| andi stjórn [>ess, fóru að svipast
um eftir forsetaefni árið 1922,
útnefndu þeir Fljózdal, og hlaut
hann, sem fyr greinir, kosningu á
ársþingi félagsins í Detroit þá
um liaustið, er 700 fulltrúar sóttu
úr ölium landshlutum Bandaríkj-
anna og Canada. Hefir hann verið
endurkosinn gagnsóknarlaust jafn-
an síðan, og er það út ef fyrir
sig hin roesta traustsyfirlýsing á
embættisrekstur þessa mikilsvirta
landa vors. Þeir, sem til þekkja,
munu eiunig fúslega játa, að-hann ■
sé vel að [>eim heiðri kominn,
þar sem hann hefir lagt mikið í
sölurnar fyrir bætta hagsmuni
samverkamanna sinna og félags-
bræðra.
Mark og mið Bandalags járn-
brautarmanna >er það, eins og
[;iegar hefir verið gefið í skyn, að
bæta launakjör og í heild sinni
lífsskilyrði félagsmanna og eflia
starfshæfni þieirra og manindóm,
miéð samtökum og samningum.
Hiefir félagsskapur þessi marg-
faldliega réttlætt tilveru sína.
Árangur þrjátíu ára starfsemi
hans ier sá, að laun félagsmanna
hafa hækkað um hielming, og
mieira að segja þrefaldast hvað
snertir suma þeirra.. Vinnutím-
inn hefir verið styttur úr tólf nið-
lur í átta klukkustundir, og starfs-
skilyrði hlutaðeigandi verka-
manna eru yfirleitt stórum betri
en áður var. Eins og mörg önnur
bræðraféiög, er Bandalagið einnig
lífsábyrgðarfélag að öðrum þræði.
Kringum fimm hundruð þúsund
járnbrautarmannia teljast félagar
í Bandalaginu, beinlínis eða ó-
beinlínis, og vinna þeir á járn-
brautum í Bandaríkjum, Ganada1,
Newfoundland, Alaska og Canal
Zone, landsvæðinu umhverfis
Panamaskurðinn. Stendur féliagið
í sambandi við ýms önnur verka-
mannafélög, sv-o sem hið volduga
Samband amerískra verklýðsfé-
laga (The American Federation
of Labor), ennfremur „The Do-
mdnion Trades and Labor Con-
gness“ og „The Railway Labor
Executives Association". Saman-
stendur hið síðast nefnda af for-
setum tuttugu og eins verka-
mannafélagia jámbrautarmanna;
eiga félög þessi og gefa út viku-
blaðið „Labor" í Washington
sem kunnugir segja, að útbreidd-
ast sé allra vikublaða í Norður-
Amieríku. Er Fljózdal einn af á-
byrgðarmönnum blaðsins og á
sæti í ritstjórn þiess, sem fulltrúj
félags síns. Hefir blað þetta, eins
og vænta má, einkum á stefnu-
skrá sinni umbætur í atvinnu-
málum, en fjallar jafnhliða um
þjóðfélagsmál alment.
Bandalag járnbrautarmalnna
gefur einnig út myndarlegt mán-
aðarrit, „Railway Maintenainoe of
Way Employes Journal", sem vit-
anlega ræðir fremst og helzt á-
hugamál félagsmanna og flytur
fréttir frá hinum fjölmörgu og
dreifðu deildum þess. Skrifar
Fljózdal ritstjórnargreinar fyrir
tímarit þetta; og hefir samið
margt ritgierða um þjóðfélagsmál.
þjóðaneign járnbrauta, launa- og
starfskjör verkamanna, bæði fyrir
það og önnur málgögn járnbraut-
arstarfsmanna; meðal annars rit-
stjórnargnein þess efnis, að vel-
ferð verkamanna eigi að ganga
fyrir gróða vinnuveitenda („Hu-
manity should come before Pro-
fdts“), sem mikla athygli vakti
og mjög hefir verið vitnað í.
Vikið var að því, að Bandalag-
ið leitaðist við að ná takmarki
sínu með samtökum af hálfu járn-
brautarmanna og samningum við
vinnuveitiemdur þeirra, eigendur
járnbrautanna. Hefir það komið
ár sinni svo vel fyrir borð, að
nú eru í gildi atvinnusamningar
milli nefndra málsaðilja á öllum
járnbrautum í Canada og 85(>'o
járnbrauta í Bandaríkjum, og er
félagið stöðugt að færa út kví-
arnar.
Annars kemur stefna Fljózdals
í atvinnumálum, og þar með ráð-
andi stefna félagsskapar hains, á-
Jjætlega í ljós í ræðu, sem hann
hélt á fundi vitinuveitenda og
verkamannafulltrúa í Montreal,
■Í24. apríl í ár. Sýnir hann þar með
rökum fram á, að gagnkvæm
samvinna milli þessara aðilja hafi
orðið hvorumtveggja hin far. æl-
asta; að aukin samvinna hafi þar,
sem ávalt, leitt ti! aukins skilni gs
á báðar hiiðar og meiri vin-
siemdar. Fljózdal er því auðsjáan-
lega þeirrar skoðunar, að greiöar
ráðist fram úr ágreiningsmálum
vinnuveitenda og verkamanna
ímeð samvinnu og samningum.
Fylgir hann þó, eins og fyrri,
eindnegið fram málstað félags-
bræðra sinna. Þannig var hann
einn af tveim málsvörum þeirra
og annara verkamanna- á járn-
brautum, á söguríkri ráðsjefnu í
Chicago veturinn 1932, er rætt
var um launakjör þeirra. Sýnir
það hvers trausts liann nýíur inn-
an félagsskapiar síns og utan.
Hann stendur einnig framarlega í
fylkingarbrjósti þieirra verklýðs-
foringja, sem ótrauðir vinina að
því, að samþykt verði alþjóðar
slysa- og líftryggingarlög í þágu
verkamanna (Workmen's Fedcral
Compensation Law); álítur hann
slík lög alt í senn, rétílátari.
mannúðlegri og öruggari í garð
hlutaðieigenda, heldur en gildandi
löggjöf í þá átt.
Traust það og vinsældir, sem
Fljózdal á að fagna meðal fé-
lagsbræðra sinna og annara sam-
ínerja í hópi verkamanna og vel-
unnara þeirra, kom ágætlega
fram í miklu samsæti, er haldiö
var honum til heiðurs í Chicago
v'orið 1930, stuttu áður en hanln
lagð: á haf sem einn af fulltrúum
Bandaríkjanna á Alþingishátíðina.
Meðal aðalræðumanna við það
tækifæri var WiIIiam Green, for-
seti áður nefnds Sambands ame-
rískra Verklýðsfélaga, og að auki
leiðtogar og fulltrúar fjölda
Frh. á 4. síðu.