Alþýðublaðið - 04.03.1936, Blaðsíða 3

MIÐVIKUDAGINN 4. MARZ 1936
ALÞÍÐUBLAÐIÐ
RITSTJÓRI:
F. R. VALDEMARSSON
RITSTJÓRN:
Aðalstræti 8.
AFGREIÐSLA:
Hafnarstræti 16.
SlMAR:
4900—4906.
4900: Afgreiðsla, auglýsingar.
4901: Ritstjórn (innlendar fréttir)
4902: Ritstjóri.
4903: Vilhj. S. Vilhjálmss. (heinia)
4904: ,F. R. Valdemarsson iheima)
4905: Ritstjórn. ‘
4906: Afgreiðsla.
STEINDÓRSPRENT H.F.
Amerikumark-
aðurinn.
EITT af |)ví allramerkasta, sem
gerst hefir í verzlunarmál-
um okkar á síðustu tímum, eru
tilraunir fiskimálanefndar með að
vjnna markaði fyrir frosinn fisk
í Norður-Ameríku.
Allar líkur benda til, að þar
sé um mjög mikinn framtíðar-
markað að ræða, því fiskneyzla
fer stöðugt vaxandi msðal hinna
mörgu milljóna, sem þessi lönd
byggja. Það virðist því engum
efa bundið, að beinar skipaferðir
verður að taka upp héðan til
austurstrandar Bandarikjanna.
Bandaríkjamenn framleiða all.ir
þær vörur, sem við purfum að
kaupa, og peir kaupa allar þær
vörutegundir, sem við jmrfum að
selja.
Það er pví mjög sennilegt, að
hægt væri og hagkvæmt að flytja
mikið af verzlunarsatnböndum
okkar jtangað, og það er að
minsta kosti sjálfsagt að rannsaka
petta mál til hlítar og gera
no'kkrar tilraunir með beinar
s'kipaaferðir vestur
I sambandi við hinar stórmerku
tilraunir fiskimálanefndar með
að vinna markað vestur frá hefir
íhaldið enn pá einu sinni orðið
sér til athlægis frammi fýrir al-
jjjóð.
Þegar vitað var, að fiskimála-
nefndin hafði ákveðið að geta
pessar tilraunir, komu forstjórar
Fisksölusamlagsins, mennirnir,
sem stóðu að Gismondisamn-
ingnum og SpánarsamningnuD'
nnennirnir, sem árum saman hafa
einblínt á saltfiskverkun og Suð-
urlandamarkað, og ætla að hrifsg
undir sig péssa tilraunastarfsemi,
enda pótt allir viti, að slíkt var
starfsvið fiskimálanefndar lögum
samkvæmt, og að hún var pegar
búin að ákveða að hefja starfið.
En pegar vitað er, að nefndin
muni halda áfram markaðsleitun-
um í Ameríku, að hún muni
halda áfram að vinna markað fyr-
ir harðfisk, að hún muni halda
áfram að stuðla að karfaveiðum
og fleiri nýbreytni á sviði útvegs-
málanna, pá fcemur íhaldið á pingi
og hieimtar að hún hætti störfum.
Hvað segja smáútgerðarmenn
um alt land um Jiessa hluti?
Hver ð að vera í
tOGthðSÍDB?
MARGHÁTTAÐIR óknyttir
unglinga hafa á siðari ár-
um vafeið ugg og ótta mætra
manna á síðustu árum.
Sjálfsagt hefir pótt að láta ung-
linga sæta refsingum, pegar ó-
knyttir peirra hafa komið fram í
alvarlegum myndum. Þannigvoru
peir unglingar, sem staðnir voru
að jneirri óhæfu að ræna kapólsku
kirkjuna, dæmdir til betrunar-
hússvinnu, og eru nú að afplána
sékt sína austur á Litla-Hrauni.
Það er upplýst, að pessir ung-
lingar lögðu út á glæpabrautina
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
Er steinsteypa varanlegt efni?
Efíirlit með bygglngnm hér
á landi verður að ankast.
Eftir Þorlák Ófeigsson, byggingameistara.
E INS og : kuíiiiugt er, hefir 1
sú breyting gerst á húsa-
byggingum hér á landi hina síð-
ustu áratugi, að tekið er nú al-
ment að byggja úr steinsteypu,
í stað torfbæja í sveitum og
timburhúsa í káupstöðum. Þetta
telst meðal framfara og er haft
á orði i ræðu og ritum, að nú
sé af sem áður var, nú sé bygt
úr „varanlegu efni“. — Að
nokkru leyti er þetta rétt, en
ekki að öllu leyti.
Steinsteypa er áreiðanlega
varanlegt efni, ef Mn er gerð
á réttan hátt. En sé það ekki
gert, þá er síður en svo, að Mm
sé vai’anleg. lila gerð stein-
steypa hrörnar niður á nokkr-
um áratugum engu að síður en
torfbæir og timburhús.
En eru þá steypuhús hér á
landi illa steypt? Þessari spurn-
ingu má í alt of mörgum til-
fellum svara játandi. Vitanlega
eru mörg hús vel steypt, bæði
í sveitum og í kaupstöðum, en
hin eru alt of mörg og að ég
hygg, miklu fleiri.
Mistökin við steinsteypu eru
all-algeng, og verða að teljast,
eins og nú er komið, aigerlega
óafsakanleg. Þetta gildii’ bæði
um hús og ýms önnur mann-
virki.
Undanfarin ár mun innílutsi-
ingur stundum hafa numið um
einni miljón króna á ári, eða
ríflega það.
Mikill hluti þess fer í stein-
steypu. Steinsteypugerðin er sú
grein iðnaðar hér á landi, sem
einna mest ríður á að vel tak-
ist. Öll veigamestu og dýrustu
mannvirki Islendinga eru gerð
úr þessu efni. Og einmitt sá
hluti þeirra, sem mest ríður á
og mestu tjóni veldur, ef hann
bilar. Það virðist því, svo sem
allir þeir, sem þarna eiga hlut
að máli myndu skilja það, að
leggja bæri rækt við þennan
iðnað. En það er öðru nær, en
svo sé, þess vegna fer nú oft
sem fer. Steinsteypan er einmitt
sú iðngrein, sem einna mest er
vanrækt og minstur sómi er
sýndur, bæði hvað kunnáttu og
eftirlit snertir. Það er þess
vegna í mörgum tilfellum ekk-
ert annað en blekking, þegar
nýbygð steypuhús eru talin var-
anlegri en torfbæir eða timbur-
hús.
Ég hygg, að mestu sé þessu
þó ábótavant í sveitum. Stafar
það efalaust oftast af þessu
tvennu: vankunnáttu og vöntun
á eftirliti. Stundum vitanlega af
undiö áhrifum víns, en þrátt fyrir
það eru mæður þeirra svo blygð-
unarlausar að færa jiessum son-
um sínurn áfengi að gjöf austur á
vinnuhælið.
Það þarf iekki að taka það fram,
að fangavörðurinn hindraði aö
driengirnir fengju áfengið.
Hviernig hefir uppeldi ungling-
anna verið háttað undir hand-
leiðslu slíkra mæðra? Hvílíka ó-
hæfu ieru þær ekki líkiegar tii
að hafa framið gagnvart börnurn
sínum?
Það mun engum dyljast, að
rétt ier að ríkið hlutist til um
verustað fyrir slíka unglinga, þar
siem þeim sé séð fyrir hollum
lifnaðarháttum; en hins vegar
hljóta rnenn að spyrja: Hvort eru
það synirnir eða mæðurnar, sem
eiga að sæ a refsingu? Hver á
að vera í tugthúsinu? Eru það
synirnir eða mæðurnar?
því að reynt er að spara sement
meir en góðu hófi gegnir, en
það er efcki algengasta orsökin.
Hitt er tíðast, að stærð' sands
og malar er óheppileg og blönd-
unarhlutföllin rong. Margt
fleira kemur ýitanlega til
greina,.. en það er oftast smá-
munir hjá , þessu.- Ég gæti í
þessu sambandi minst á ýmsar
leiðbeiningar íim steypugerð, en
svo virðist sem þess háttar
fræðslu sé fremur lítill gaum-
ur .gefinn.
Það er nokkuð almenn hjá-
trú hér á landi, að það sé eng-
inn vandi að steypa, þetta kunni
allir af sjáífu sér.
Hér er því margt sem gera
þarf.
í fyrsta lagi þarf að skapa
almennan skilning á því, að
steinsteypan er veigamesti lið-
ur byggingánna.
I öðru lagi þurfa menn að
skilja það; að steinsteypugerð
er vandasamt verk, en ekki
vandalaust.
I þriðja lagi og í beinu fram-
haldi af hinu síðartalda, þarf
kensla í steypugerð að táka
miklum endui'bótum frá því,
sem nú er, einkum verklega.
I fjórða lagi þarf að korna
á opinberu eftirliti, sem tryggir
það, að öll steýpumánnvirki séu
unnin undir stjórn kunnáttu-
manns og fullnægi áður settum
skilyrðum' um styrkleik og
vöndun.
Sumir, sem þetta lesa, munu
álíta að alt sé gott eins og það
er og . mistökin séu ekki all-
mikil. En ég vi,l benda þeim
mönnum á það, að ég hefi fylgst
með í þessu síöastliðinn áratug,
og raunar lengur, og veit því
vel, hvað líður í þessum efnum.
Ennfremur vii ég biðja þá hina
sömu að líta í kringum sig, þar
sem þeir fara, þá munu augu
þeirra opnast fyrir því, að víða
er pottur brotinn.
Það ei’ t. d. ekki óalgengt í
sveitum, að sjá veggi úr svo lé-
legri steypu, að með þolinmæði
mætti rífa þá niður svo að segja^
með tómimi höndunum. Úr
þessu er svo oft reynt að bæta
méð því að klessa utan á þá
múrhúðun, en það er alveg
gagnslaust; múrhúðun tollir
aldrei lengi á ónýtri steypu.
Hún dettur bráðlega af og tek-
ur með sér meira eða minna af
steypunni.
Það er ekki til nerna ein að-
ferð tií að bæta ónýta steypu-
byggingu: Að rífa hana niður
og byggja að nýju.'
Gera má ráð fyrir, að steypu-
byggingar verði almennari hér
á íandi og fjölgi með hverju
ári, sem líður, að minsta kosti
næstu áratugi. Það er því
ómaksins vert að gefa þessu
gaum. Það á ekki að vera undir
tilviljun komið hvort steypu-
bygging verður varanleg eða
ekki. Steinsteypumannvirki eiga
alt af að vera varanleg. Sá, sem
ætlar að byggja fyrir aðeins
eina kynslóð, á ekki að byggja
úr steypu, heldur einhverju, sem
ér ódýrara. Hitt nær engri átt,
að kosta miklu til og gera sér
vonir um góða endingu, en ná
þó lakari árangri fyrir sakir
vankunnáttu eða óvandvirkni,
heldur en þó að bygt væri úr
torfi eða timbri.
Mikíð af þeim steypumann-
virkjum, sem bygð eru árlega á
þessu landi, eru og verða gerð
ÞORLÁKUR ÓFEIGSSON.
fyrir almannafé, að öliu eða þá
nokkru leyti. Ég viidi því með
línum þessum yekja athygli
þeiri'a, sem með völd fara x
þessum efnum, sérstaklega at-
vsumtmálaráðherra, að það ér
alveg náuðsynleg og sjálfsögð
krafa, að komið verði á betri
fræðslu og víðtækara eítii'liti
með húsabyggingum hér á
land, sérsíakiega steinsteypu-
Iiúsum og steypumaiinvirkjum
yfirleitt. Eftii'iitið á vitaniega
einuig að ná til þeirra bygginga,
sem einstáklingar reisa, því að
þjóðarhagsiega séð, er öli
óvandvirkni og mistök óforsvar-
anleg sóun verðmæta.
Rvík, 25. febr.
Þorlákur Öfeigsson.
Daysbrún sendir
einn fulitiúa
til Hóssiands.
Á fundi Verkamannafélags-
ins Dagsbrún síðast liðinn
sunnudag voi'u samþyktar svo-
hljóðandi tillögur:
„Fundurinn samþykkir að
taka boði Sovétvinafélagsins,
um að tilnefna mann í sendi-
nefnd er ferðist til Sovét-Rúss-
lands, og felur stjórninni að
velja manninn. Enfremur sam-
þykkir fundurinn að styðja fjár-
öflun Sovétvinafélagsins til þess
að standast nauðsynlegan
kostnað við sendiförina.“
„Verkamannafélagið Dags-
brún skorar á meðiimi sína að
styðja bæði í orði og gerðum
fjársöfnun Sovétvinafélagsins
til þess að standast kostnað við
væntanlega sendiför nefndar til
Sovét-Rússlands, þ.ar sem einn
meðlimur „Dagsbrúnar“ verður
í förinni."
SkæS innfiúenza í
Oslé.
KAUPM.HÖFN 2. marz. F.Ú.
Skæð inflúenza gengur í Oslo.
1 nokkrum skólum hafa 50% af
nemendum sýkst. Æfingum
norska hersins hefir verið frest-
að, og samkomur bannaðar,
jafnvel guðsþjónustur í ein-
staka kii’kjum.
Áköf fannkoma er nú í Suð-
ur-Noregi, og hafa elgir og
önnur skógardýr komið alla leið
inn í Osloborg.
MÚSjÉKKLÚBBUEINN.
Konsert í kvöid ki. 9
á Ilótel ísland.
Margar fligíerdir milli Kanp-
mannahafnar og Reyhjavíknr á
komandi sumri.
„Pan American Airwaysu gengst fyrir
fiugferðíinum til pess að missa ekki
sérréttindi sín á Sslandi.
ICALJPM,HÖFN 2. marz. F,Ú.
AUGAARD JENSEN for-
stjóri dönsku Græniaxids-
verzlunax'innar, hefir skýrt
Extrahlaðinu frá því, að danski
fiugforiiigixiii Botved, fulltrúi
„Pan-American Áirways“, sé
nú byrjaður á víðtækum sanin-
ingum við dönsk yfirvöld, með
það fyrir augum, að stofnað
verði til margra flugferða milii
Kaupmannahafnar og Eeykja-
víkui' í sumar. Er það vegna
þess, að „Pan-American Air-
ways“ missa sérréttindi sín á
Islandi, ef ekki verður farið að
nota þau á árinu 1936.
Bandaríkin - ísland
- Sovét-Rússland?
Dagbladet í Osló skýrir frá
því í dag, að „Pan-American
Airways" muni leggja, flugleið
sína um Bergen og ísland í
flugferðakerfi, sem ætlað sé að
ná frá Bandaríkjunum yfir
Norðurlönd, bg alla leið til
Moskva. Hefir þegar verið keypt
fjögra hreyfla flugvél, til þess
að nota á þeim hluta leiðarinn-
ar, sem Norðmönnum er ætlað
að sjá um, en það er Reykja-
vík, Þórshöfn, Bergen, Oslo til
Stokkhólms, fram og aftur.
Nórska stjórnin hefir í
liyggju, að leggja fram tillögu
um 100 þúsund króna auka-
fjárveitingu til þessa flugs, á
komanda sumri.
Danska flugfélagið
stingur upp á föst-
um flugferðum til
íslands.
KAUPM.HÖFN 3. marz. F.Ú.
Norski flugmaðurinn Solberg
hefir látið 1 ljósi, að Reykjavík
sé ekki heppileg sem flughöfn,
og muni betra að hafa flughöfn-
ina á Atlantshafsleiðinni á
Norðurlandi.
„Social Demokraten" skýrir
frá því í dag, að danska flug-
félagið hafi sent verkamála-
ráðuneytinu danska tillögur um,
að koma á beinum flugferðum
milli íslands og Danmerkur.
Það hefir ekki tekist, að fá þetta
staðfest, en Extrabladet birtir
í dag áætlun um Atlantshafs-
fiugferðir, eftir sænska flug-
manninum Bernt Hassel, og
hefir hann lagt þessa áætlun
fyrir stjórn „Pan-American
Airways“. Hann stingur upp
á, að flugleiðin verði Chi-
cago, Godthaab, Angmagsalik,
Reykjavík, Austfirðir, Færeyj-
ar, ergen, Oslo, Kaupmanna-
höfn.
í kvöld 4. þ. m. kí. 9.
Til skemtunar verður:
Ræða: Sigfús Sigurhjartarson.
Söngur: Kvartett
DANZ — Hljómsveit Aage Lorange.
Aðgöngumiðar seldir í Iðnó eftir kl. 4 og kosta 2 kr.
Nefndin.

iailar.
Samkvæmt ályktun bæjarráðs er leigu á öllum
kálgörðum sagt upp.
Þeir, er síðast höfðu garð á leigu sitja fyrir af-
notum framvegis, enda sé áfallin skuld goldin og árs-
leiga greidd fyrir fram.
Næstu daga verður tekið á móti gjöldum og leigu-
skírteini gefin út á bæjarverkfræðingsskrifstofunni,
daglega, kl. iy2—Sy2, að laugardegi unaanteknum.
Leigutakar eru beðnir að koma með leigusamn-
inga með sér.
BÆJARVEHKFRÆÐINGUR.
ICanplH Alpýðsibiaslið.