Alþýðublaðið - 07.03.1936, Blaðsíða 3

LAUGARDAGINN 7. MARZ 1936.
AL.ÞYÐUBLAÐIÐ
ALÞfÐUBLAÐIÐ
RXTSTJÓRI:
F. R. VAJL.DEMARSSON
RITSTJÓRN:
Aðalatræti 8.
AFGREIÐSLA:
Hafnarstræti 16.
SIMAR:
4900—4906.
4900: Afgreiðsla, auglýsingar.
4901: Ritstjórn (innlendar fréttir)
4902: Ritstjóri.
4903: Vilhj. S. Vilhjálmas. (heima)
4904: F. R. Valdemarsson (heima)
4905: Ritstjórn.
4906: Afgreiðsla.
STEINDÓRSPRENT H.F.
Sljsavarnir og landhelgisgæsl
Eftir Jón Bergsveinsson erind-
reka Slysavarnaféíags Islands.
Ð
VíbnMíí.
FLESTAR pjóðir hafa fyrir
all-löngu sett sér lög um
vinnudeilur. I þeim lögum er rétt-
urinn til pess að hefja verkíall
eða verkbann ákveðinn og ná-
kvæm fyrirmæli um það, hvaða
rlndirbúning slí'kar ráðstafanir
skuli hljóta til þess að teljast lög-
mætar.
Hvað verkalýðnum viðvíkur, þá
feer hann með slíkri löggjöf fulla
viðurkenningu þess, að verkföll
séu réttmæt og lögleg vopn í
hagsmunabaráttu hans. Hann fær
einnig tryggingu fyrir því, að at-
vinnureksturinn sé ekki stöðvaður
fyrirvaralaust eftir bláberum geð-
þótta einhvers atvinnurekanda.
Það er ljóst að verkalýðurinn
á geysimikið undir því, að slík
lög séu byggð á fullum skilningi
á kjörum hans og rættmætum
kröfum hans til þess, að atvinnu-
lifíð skapi honum gott lífsfram-
færi. Þess vegna er það, að hér
á landi verður engin vinnulög-
gjöf sett fyr en það mál hefir
verið rætt rækilega í öllum verka-
lýðsfélögum landsins og síðan á
sambandsþingi þeirra, þingi Al-
þýðfusambandsins, og þar sam-
þyktur grundvöllurinn að lögum.
Það mun engum efa bundið,
að verklýðsfélögin verða sammála
um það, að setja vinnulöggjöf,
og ekki þarf að óttast það heldur,
að þau verði ekki sammála um
meginatriði hennar. Islenzkur
verkalýður hefir sýnt mikinn
þroska í baráttu sinni fyrir bætt-
um kjörum og auknum réttind-
um, og svo mun enn verða.
Formaður Vinnuveitendafélags-
ins sneri sér í vetur til Alþýðu-
sambandsins og fór þess á leit
að það hefði samvinnu við hann
og félag hans um undirbúning
vinnulaga.
Ar sjálfsögðu svaraði Alþýðu-
sambandið á þá leið, að það
myndi ©kkert aðhafast í þessu
máli fyr en það hefði verið rætt
í verklýðsfélögunum, en taldi sig
reiðubúið til þess að stuðla að
því, að umræður 'yrðu hafnar þar.
Það hefði því mátt vænta þess,
að vinnuveitendafélagið biði með
að fcoma fram með málið á þingi,
þar til næsta vetur. Það hefði það
gert, ef því hefði verið full alvara
. með að vilja samvinnu við verfca-
lýðinn í þessu meika máli. En
þetta hefir farið á aðra lund.
Frumvarp til vinnulaga liggur nú
fyrir þingi frá Vinnuveitendafé-
laginu, iog er það að sjálfsögðu á
ýmsa lund á annan veg en verka-
lýðsfélögin geta sætt sig við.
Þetta frumvarp verður því ekki að
lögum með aðstoð Alþýðuflokks-
ins, en verkalýðsfélögin og Al-
þýðusambandið munu taka málið
til rækilegrar meðferðar.
ÉILUK háfa risið iniUi
. • B
áhugasamra björgunar-
starfsmaiuía um það, hvort rétt
sé að björgunarskip gegni jafn-
framt íandhelgisvörnum og kom
mál þetta til umræðu á aðal-
fundi Slysavarhafélags íslands
nú fyrir skömmu.
Aiþýðublaðið hefir flutt
nokkrar greinar uni þetta mál
og nýlega birti það grein eftir
Ólaf B. Björnsson á Akranesi,
þar sem hann lýsti sig fylgj-
andi hugmyndinni ufn, að björg-
unarskip stunduðu jafnframt
landhelgisgæzlu.
Jðn Bergsveinsson erindreki
Slysavarnafélags Islands géng-
ur í eftirfarandi grein gegn
þessari skoðun:
Er það vitúrlegt, að gera ráð
fyrir því, að björgunarskip
Slysavarnafélags Islands verði
notuð sem varðskip?
Grein hr. Öl. B. Bjömssonar
í Alþýðublaðinu 28. f. m. gefur
tilefni til þess, að félagar Slysa
varnafélagsins hugleiði þessa
spurningu og svari henni hver
fyrir sig, á þann hátt, er þeir
telja hentugast.
Ég hefi lagt þessa spurningu
fyrir sjálfan mig, hvað eftir
annað, síðan hugmyndin um það
var fyrst fram sett opinberlega.
Svarið hefir alt af orðið hið
sama, ákveðið og neitandi.
Ég skal fúslega játa, að mér
er það bæði tilfinninga- og
metnaðarmál, að hið væntan-
lega íslenzka björgunarskip,
verði ekki að neinu leyti not-
að sem varðskip til landhelgis-
gæzlu.
Erlent björgunar-
Farþegar
mieð Gullfossi frá útlöndum i
gær: Grethe Nielsen, Guðný
Stefánsson, Georg Tufves-en, Jó-
hann Kristjánsgon, Skúli Pálsson,
Karl Olsen, Richard Thors, James
Mc. Lay, Robert Wigham, Hall-
Öóra Guðmundsdóttir, Camilla
Þorgeirsdóttir með barn, Björn
Úlnf*S0D> Ðjamí Einwsi&or
skip.
Björgunarskip, sem fyrst og
fremst eru ætluð til björgunar
mannslífum, eru erlendis sér-
kennileg að lit og álitin nokk-
urs konar helgidómur. I Eng-
landi t. d., eru allir björgunar-
bátar hvítir í sjó, bláir — nán-
ast fjólubláir — ofan sjómáls,
með rauðri rönd neðan öldu
stokks og hvítum hvalbak. I
Danmörku eru þeir rauðir.
Noregi hvítir, með rauðum
krossi í bláum hring máluðum
að kinnung bátsins að framan,
o. s. frv. Enginn notar þessa
liti, éins og þeim er fyrirkomið,
á önnur skip eða báta, m. a. af
því, áð jafnvel litirnir eru helg-
ur dómur í augum fólksins og
aðeins eign bjöi gunarfélaganna.
I Englandi er björgunarfélags-
skapurinn elstur og hefir náð
mestri festu í huga almennings.
Þar eru bátarnir vígðir til
björgunarstarfseminnar, af
prestvígðum manni, venjulega
biskupi, áður en þeir eru tekn-
ir til notkunar, að sínu leyti
eins og kirkjur eru vígðar til
guðsþjónustugerða af opinber-
um starfsmanni kirkjunnar, áð-
ur en þær eru teknar í notkun.
I Noregi hefir þessi siður verið
upptekinn, og ég held að þetta
sé orðin föst venja yfirleitt hjá
björgunarfélögum, þar sem slík-
ur félagsskapur hefir náð fót-
festu.
Slysavarnafélag íslands hefir
tekið erlenda björgunarstarf-
semi sér til fyrirmyndar í þessu
sem öðru. Það Jhefir látið mála
björgunarbáta sína og önnur
áhöld með ákveðnum litum.
Fyrsti björgunarbátur þess var
vígður af herra Jóni dr. Helga-
S5Tii biskupi Islands. Ef félagið
á eftir að eignast björgunarskip,
vona ég að það verði málað með
sömu ’litum og bátarnir, sem
fyrir eru og að það verði vígt
til björgunarstarfseminnar, áð-
ur en það tekur til starfa, af
prestvígðum mánni. Ef þetta
verður gert, er ég sannfærður
um, að mörgum, bæði konum
og körlum í Slysávarnafélaginu,.
mundí sárna það, ef síðar væri
farið að mála björgunarskipið
þeirra, gráum herskipalit, setja
á það fallbyssu, lögreglufor-
ingja og önnur einkenni laga-
varðar. — Jafnvel þótt ekki
væri nema um stuttan tíma að
ræða.
Þótt segja megi, að þetta og
þ. u. 1. sé tilfinningamál, þá
getur það orðið afleiðingaríkt
fyrir félagslega samheldni, að
særa eða misbjóða tilfinningum.
félaganna að nauðsynjalausu.
Þeta veit ég, að er auðskilið
jafn áhugasömum. manni um
trúmál og hi’. B. B. er.
Hlutverk slysavarna
félagsins.
Árlega eru sendir út frá skrif-
stofu félagsins tvenns konar
söfnunarlistar um borð í skip-
in hér við Fáxaflóa. .n. öðrum
listanum er greiniléga tekið
frarn, að það sém safnast kann
á hann, eigi að notast til kaupa
á björgúnárskipi fyrir Faxaflóa
Það éru haídnar skemtanir hér
og hvar dg beinlínis tekið fram,
að ágóðinn, sem verða kann af
skemtuninni, eigi áð renna í
þenna sjóð. Um sumar peninga-
gjafir, er félaginu berast, er það
skýrt tekið fram af gefendun-
um, að þær skuli fara í sjóðinn
til kaupa á hjörgimarskipi fyrir
Faxaflóa.:
Það er alkunna, að Slysí
varnafélag Islands 'hefir unmo
sér vinsældir og álit meðal er-
lendra björgunarfélaga og ann-
ara stofnana og einstaklinga, er
hafa áhuga fyrir því, að koma
í veg fyrir sjóslys við Island.
Enska björgunarfélagið minnist
árlega í tímariti sínu á þá hjálp
og aðstoð, sem veitt er enskum
skipum og mönnum af Slysa-
varnafélagi íslands. Þessi
skýrsla er venjulega lengri og
á ýmsan hátt fullkomnari, er
skýrslur um svipað efni frá öðr-
um löndum, og hefir á sér aug-
ljósan blæ vinsemdar og vel-
vilja. Lloyds-listinn um björg-
un hefir einnig getið um starf-
semi Slysavarnafélags Islands.
Rit beggja þessara félaga fara
um allan heim, og eru á þann
hátt hinir heztu boðberar þeirr-
ar menningarstarfsemi, sem
slysavarnafélagsskapurinn hef-
ir verið hér á landi, síðan hann
hóf starfsemi sína. SamL
enskra togaravátryggjenda,
hefir oftar en einu sinni sent
félaginu peningagjafir, sem
þakklætisvott fyrir starfsemi
þess, o. s. frv.
Eg ætla ekki að fjölyrða um
það hér, á hvaða menningar-
stigi, mentaðir og áhrifamiklir
menn þessara stofnana og þó
einkum forráðamenn björgunar-
félaganna í nágrannalöndum
vorum, mundu telja stjórn ís-
lenzka björgunarfélagsins og
aðra félaga þess, ef farið yrði
að nota björgunarskip félagsins
til landhelgisgæzlu eða annarar
löggæzlu. Ég-er þess fullviss, að
allar hinar erlendu vinsældir fé
lag#ins mundu þá hv»rfa aem
dögg fyrir sólu. Hin mikilsverða
samúð, velvilji og beinn og ó-
beinn styrkur, sem félagið hef-
ir notið erlendis frá til þessa,
mundi hverfa á augnabliki. Það
myndi verða litið á það, með
sárri meðaumkvun, bæði hér á
landi bg erlendis, líkt og góðir
menii líta á þann, sem svikið
hefir vin í tryggðum. Starfsemi
Slysáyarnafélagsins getur verið
svo mikilsvert útánrikismáí, að
hvorki núverandi utanríkismála-
ráðherra, né eftirkomendur
hans, munu telja séf fært að
láta það afskiftalaust, ef starf-
sémi félagsins er beint í þá átt,
er fer í bága við venjur og siði
slíks félagsskapar erlendis, eða
á annan hátt spillir áliti þess
og anara landsmanna, í augum
okkur vinveittra nágranna-
þjóða. En það tel ég vafalaust
að verða mundi, ef björgunar-
skip félagsins yrðu notuð til
landhelgisgæzlu.
Hr. Ól. B. Björnsson segir m.
a. í hinni áminstu Alþýðubl.-
grein: „Það er álit erindreka
Slysavarnafélagsins, að rekstur
slíkrar ,,skútu“, sem hér er gert
ráð fyrir, kosti a .m. k. 60 þús.
kr. á ári“. Mér þykir Ieitt, að
orð þau, er ég lét falla um
þetta efni, hafa verið misskilin.
Eg mun hafa sagt það, að ég
teldi ,ef alt væri reiknað fullu
verði, mundi rekstur hins vænt-
aniega björgunarskips geta far-
ið upp í 5000.00 kr. á mánuði.
En það er annað en 60 þús. kr.
á ári, m. a. vegna þess, að ef
skipinu er ekki haldið úti nema
hálft árið mundi rekstur þess
verða nálega helmingi minni.
Fyrst til að byrja með, finst
mér vel mætti við una frá því,
sem nú er, ef því væri haldið
úti frá byrjun nóv. til aprílloka,
eða um sex mánaða tíma, þótt
ákjósanlegra væri, að efnin
leyfðu að skipið væri í notkun
meginhluta ársins. I Noregi er
björgunarskipunum haldið úti
5—7 mánuði ársins eftir efnum
og ástæðum. Mér finst það eng-
in f jarstæða, þótt svipuð hugs-
un komi fram um reksturtím-
ann hér.
Slysavarnafélagið á nú í sjóði
í Landsbankanum rúml. 100
þús. kr. Það má gera ráð fyrir,
að mestöll þessi upphæð fari til
greiðslu á andvirði björgunar-
skipsins og útbúnaði þess. Ef
félagið fær svipaðar árstekjur
og verið hefir síðan það var
stofnað, eða um 34 þús. kr. á
ári, fyrir utan ríkisstyrkinn,
eins og Ö. B .B. telur að þær
hafi verið að méðáltali á ári,
og ef heppilegt verður talið, að
halda áfram að koma upp björg-
unarstöðvum á landi, líkt og
verið hefir, og til þess varið
svipaðri upphæð og áður, eða
um 10 þús. kr. á ári, verða eft-
ir af árstekjunum rúmar 20
þús. kr., sem nota mætti til
rekstursins. Kvennadeildirnar
við Faxaflóa hafa safnað fast
að 60 þús. kr. í sjóð, síðan þær
hófu starfsemi sína. Sú elsta
þeirra er 6 ára í næsta mánuði,
en sú yngsta tveggja. Meðal
árstekjur þeirra hafa því num-
ið rúmlega 10 þús. kr. á ári.
Þetta virðist benda til þess, að
nægar tekjur muni fáanlegar til
byrjunarrekstursins og það áð-
ur en nokkuð er gert til þess
sérstaklega, að safna fé í því
augnamiði.
Sumir gera sér miklar vonir
um nytsemi hins væntaníega
björgunarskips, aðrir minni.
Reynslan ein sker úr um það,
að hve miklu gagni starfsemi
þess verður. Ef reynslan sýnir,
að skipið veitir fleiri eða færri
bátum hjálp og aðstoð, er þeir
komast í hættu, bjargar mönn-
um frá drukknun o. s. frv., eins
og hlutverk þess er hugsað,
virðist öll sanngirni mæla með
því, að vátryggendur bátanna,
sem hjálpað yrði, mundu eins
vera fúsir til þess að greiða
björgunarskipi Slysavarnafé-
lagsins björgunarlaun, eða
þóknun fyrir veitta aðstoð, eins
og öðrum skipum.
Slysatrygging ríkisins hefir
á undanförnum árum veitt
Slysavarnafélaginu styrk til
starfseminnar, m. a. vegna þess
að hún telur sér það mikinn
fjárhagslegan ávinning. Ef hið
væntanlega björgunarskip verð-
ur svo gæfusamt, að því lánist
að bjarga mönnurn frá drukn-
un, virðist mér — eftir fram-
komnum vinsemdum Slysa-
tryggingarinnar gagnvart fé-
laginu — ekkert líklegra, en
að sá styrkur yrði þá hækkað-
ur og mætti þá skoða það sem
reksturstekjur skipsins. Það
virðist því bersýnilegt, að svo
framarlega reynslan sýni, að
þörf og gangnsemi skipsins
verði mikil, fái það einhverjar
tekjur af starfseminni upp í
reksturskostnaðinn. Hvað mikl-
ar þær kunna að verða, veit
enginn.
Verði aftur á móti reynslan
sú, að gagnsemi skipsins verði
lítil eða engin, virðist liggja
beinast við, að selja það hverj-
um, sem hafa vill. Ef skip eins
og það, sem hér er um að ræða,
eru talin heppileg til landhelg-
isgæzlu, efast ég ekki um, að
ríkisstjórnin muni eins vel vilja
kaupa skip af Slysavarnafélag-
inu sem öðrum, telji hún það
ríkinu hagkvæmt. Eg efast held-
ur ekki um, að stjórn Slysa-
varnafélagsins mundi þá ekki
síður vera kærkomið að fá svo
góðan kaupanda. Gagnkvæm
viðskifti munu þá verða báðum
til ánægju, svo sem vera ber.
Að öll.u þessu athuguðu, fæ
ég ekki komið auga á þá miklu
nauðsyn fyrir Slysavarnafélag-
ið, er einstöku menn virðast
telja það, að væntanlegt björg-
unarskip þess, skuli einhvern-
tíma í framtíðinni verða notað
til hvort tveggja, björgunar-
starfa og landhelgisgæzlu, eða
að þessi nauðsyn sé svo brýn,
að um það séu gerðar funda-
samþykktir, skrifað um það í
blöð og á annan hátt barist
fyrir því, eins og um lífið sé
að leysa, og alt þetta áður en
tekin hefir verið ákvörðun um
uppdrætti, stærð eða gerð hins
væntanlega björgunarskips.
Að sjálfsögðu hefi ég ekkert
á móti því, að stjórn félagsins
og deildir þess taki ákvörðun
um þetta nú þegar, þar eð mér
er full ljóst, hvernig sá ákvörð-
un á að vera.
Reykjavík, 5. marz 1936.
Jón E. Bergsveinsson.
Ferðaíélag íslands
Aðalfundur að Hótel Borg, þriðjudaginn 10. marz, kl.
20,30.
1. Aðalfundarstörf. Lagabreytingar.
2. Pálmi Hannesson fiytur erindi og sýnir skugga-
myndir.
Að lokmitn fundimim verður danzað.
Félagsmenn mega taka með sér einn gest hver.
STJÖRNIN.
Síðustu söiudaga fyrir 1. drátt verður opið hjá um-
boðsmönnum í Reykjavík:
í dag kl 10—12 og 1—10.
Á morgun kl. 2—7.
Á mánudag ki. 10—12 og kl. 1 til miðnættis.
Á þriðjudag verður dregið og engin sala þann dag.
Verkamannafélagið Hlíf
í Hafnarfirði.
heldur fund sunnudaginn 8. þ. m., kl. 4 e. h., í bæjarþingssalnum.
Á fundinum verða mikilsverðar ákvarðanir teknar í kaup-
gjaldsmálunum.
Skorum við því alvarlega á félagsmenn að fjölmenna og hafa
með sér félagsskírteini, því fundurinn er aðeins fyrir félagsmenn.
Stjóraitt.