Alþýðublaðið - 23.06.1936, Blaðsíða 3

ÞRIÐJUDAGINN 23. JÚNI 1936.
ALÞTÐUBLAÐI©
AL1**©UBLAÐIB
MT3TJÖÍII:
J. R. VALDEMARS8©N
RITSTJÖRN:
Alþýðuhöelnu.
(Inng-«,sgur frá IngólfMtrwti).
AFGREUDSLA:
ASþj'öufefitsinu.
(Innganfur frá HT«rfi»g#t«).
SÐÆAR:
4900—4906.
4900: Afgreioíla, auglý«lngnr.
4901: Fdtstjóra (innlendar frótttr)
4902: Ritstjóri.
4903: VUhj. S. ViUaJ&bnM. íþ&im&',
4904: E. R. Valdem&rsson (beima)
4906: Ritstjóm.
4906: Afgreiðsla.
Alþýí5ttpawtí3BaiBJain.
iiifidstBidir Sjáií'
stflBjistiokksias.
L.ANDSFUNDUR Sjálfsteeðis-
flolíksins hefir staðið í þrjá
dag'ia.
Að því er séð vierður hafa lieið-
togar fl'Okksins no:að m-est af
þieim tíma til þess að flytja er-
indi. Morgunblaðið hefir vierið að
birta þessi. erindi, eða útdrætti úr
þeim. Hv-ersu vel sem leitað er,
finst þar ekki eitt einias'a nýmæli,
heldur eru érindin endursagnir
gamalla eldhúsdagsræðna og
Morgunblaðsgreinia, og bera end-
ursagnirnar á engan hátí af frum-
hieimildunum, hvorki um rökvísi
né sannleiksgildi.
Meira veit almenningur ekkx um
þennan fund. Morgunblaðið hefir
að vísu getið þiess, að á honum
hafi verið samþyktur fjöldi til-
lagna, en um hvað þær tillögur
fjalla, er enn sem komið er
flokksklíku leyndarmál.
Almenningur spyr réttilega og
að vonum:
Hvað vill Sjálfstæðisfl'Okkurinn
leggj-a til þjóðmálanna eins '0g
nú standa sakir? Þess er beðið
með nokkurri leftirvæntingu hjá
sumum, að þingmenn hans tali
og geri alþjóð Ijóst, hvað flokk-
uriinn vill g-era til'þess að greiða
úr viðskiftaörðugleikum vorum út
á við, hvað hann vill gera til að
bæta úr atvinnuleysinu, hvernig
,:unn vill hiaga utanríkisverzlun-
inni svo að skapast geti viðun-
ar.di viðskiftajöfnuður, svo xiefnd
séu aðeins þrjú af þeim stóru
vandamálum, sem nú eru á dag-
skrá þjóðarinnar, stórmálum, sem
hver sá stjórnmálaflokkur, sem
hefir mokkra ábyrgðartilfinningu
gerir kröfu til þess að vera
ickinn alvarlega, verður að taka
afetöðu til og koma fram með
ákveðnar tillögur um.
Það er fjöldi manns hér í bæn-
um og annars staðar, sem gaf
Sjálfstæðisflokknum atkvæði sití
við síðustu kosningar, sem biður
þess nú að hieyra tillögur l:ans.
Fylgi þeirra við flokkinn í
framtíðinnx er undir því komið,
hviort eða hvernig hann svarar
vandaspurningum yfirstandandi
tíma, þögn þýðir upplausn í
fiokknum, liðsmenn hans munu
hverfá til hægri og vinstri.
Það er ekki Alþýðublaðsins að
harma það, þó óvitrir menn hafi
sezt að völdum í Sjálfstæðis-
flokknum, og þó hin ábyrgðar-
lausa framkjoma þeirra sé nú í
þann veginn að ríða flokknum að
fullu, flokkurinn er hvort sem er
teyfar giamals tíma og gamallar
menningar, sem er að taiu »om-
in iog hiýtur að falla. En það skal
viðurkent, að sá gamli tími hefir
unnið sitt sögulega hlutverk, og
hann ætti skilið betri eftirmæli
en þau, sem menn með manngildi
Óiafs Thors geta veitt honum,.
betri eftirmæli en þau, að nokkr-
ir menn komi saman á þriggja
daga fund, hlusti þar á lélegar
.ræður, fluttar af steingierðum
mönnum, og fari síðan heim án
þess að giera tilrnun til þess að
g»ra sér gr*in fyrir vandamálum
tímans.

irðir Thorarensen varfl
laloiunnw i 6. sinn
Ágúst Kristjásisson vann stefnnhornið
tii fnilrar eignar.
lefíviliiðf mei
relptegið.
Teikningin
O i
í þjónustu uppeldisins og skólastarfsfes
Eftir Jón Sigurðsson skólastjóra.
ISLANDSGLÍMAN fór fram á
þróttavellinum á sunnudag-
inn og hófst kl. 5.
Konnngur var viðstaddur glím-
una, en drottningin kom ekki.
Lærra fólk var nú á íþrót'avell-
i-num en fyrra kvöldið, er kon-
ungur k'Om þangað — og þó voru
þar þúsundir manna. Veður var
allhvast, en, lygndi, er á leið dag-
inn.
ÁGUST KRíSTJÁNSSON
, glímusnillingur ís’nnds“.
Þátttakendur í glímunni voru
aðeiin'S 8 frá einu íþrótiafélagi,
GlímufélagLnu Ármianni.
Glíman gekk mjög hratt, og var
hin bezta stjórn á leiknum öll-
um. Hins vegar var hún að heild-
arsvip ekki hin bezta — Sig-
urður Th'orarens-en vann til dæm-
is urslitaglímuna við Ágúst Kriist-
jánsson með því að keyna hann
aftur á bak og losna þar með úr
hælkrók, sem Ágúst hafði sett á
hann, en fróðir menn í íslenzkri
glímu t-elja hælkrók ekki fall-egt
bragð og sízt í úrslitiaglímu milli
tvieggja góðra kappa.
Ú-rslit glímunnar urðu þau, að
Sigurður Thorariensien feldi alla
keppiniauta sína og fékk 7 vinn-
inga óg vann þar með'bieltíð í 6.
siinai, og er það met. Aðeins einn
maður, Sigurður Greipsson, nú-
verandi skólastjóri í Iiaukadal,
hefir unnið það 5 sinnum.
Ágúst Kristjánssion vann stefnu-
hornið í 3. sinn og þar með til
full-rar eignar. Var öll dómnefnd-
in og allir áhorfendur sammála
um, að hann hefði unnið meb
miklum yfirburðum til f-egurðar-
V'er-ðliaunanna. Ágúst liafði 6 vinn-
inga.
Skúli Þorleifsson hafði 5 vinn-
iinga, Gústav A. Guðjónsson 4,
Árni Jónsson, Einar Óláfsson og
Jóhannes Bjarnason 2 hver og
Guðni K-ristjánsson engan, enda
var hann yngstur allra keppend-
anna, aðeins 17 ára, og léttaslur.
Annars er hann mjög liðlegur og
efnilegur glímumaður.
Að glímunni lok-inni kaliaði
konungur Sigurð Thorarensen
fyrir sig og gaf honum fagnan
silfurbikar.
Næst fóru fram fiml-eikasýning-
ar stúlk-na og pilta úr Ármanni
undir itjórn Jóns Þor*teinsionar,
og var þeim t»ki'ð með *f«r-mikl-
um fagtt'aðarlátum. Er og óhætt
að fullyrða. að þessir flokkar hafi
sýnt einna beztu fimleikaria, sem
hér hafá sést.
Keflvíkingar unmi
reiptogið.
Síðast fór frnm reipíog milli
Reykvíkinga og Keflvíkinga, og
höfðu verið valdir miklir krafta-
jötnar frá hvorum stað. Akkeris-
menn voru frá Keflvíkingum
Guðmundur Pálsson og frá Reyk-
víkingum Sigu.ður Thorarensien.
Leikstjóri var Erlingur Pálsson
yfirlögregluþjónn.
t fyrstu alrennu unnu Keflvík-
ingar snarplega -og á mjög
skömmum tírna.
í annari atrennu hófu Keflvik-
ingar snarpa sókn og drógu Reyk-
víkinga, en þei-r settu sig í vörn
og mátti lengi ekki á milli sjá,
hægt og fast drógu þó Reykvík-
ingar á Keflvikingana og unnu
sigur. Féllu þ-eir allir aftur á bak,
því að Keflvíkingar sieptu kaðl-
inum snögglega, og er það óvið-
eigandi eða að minsta kosíi ekki
fallegt í slíkum leik.
Þriðja iotan s;óð lengi yfir, og
va-r „spenningur'" í áhorfendum
afskaplegur. Kieflvikingar sióðu
eins og fætur þeirra væru \ axn-
ir ofan í völfinn, og herðarrar
hnykluðust undir peysunum.
Rieykvíkingar ætiuðu ekki að lá a
sig, því að nú voru úrslitaátökin,
—■ ioks föru Keflvíkingar að hall-
ast mieira afiur á bak, en Reykvik-
ingar áfram —* og nú mistu Reyk-
víkingar fótfestuna.
Keflvíkingar unnu.
Svo virtist, að Keflvíkingar
væru meira samíaka. Mannamun-
ur í liði þeirra var sama s-em
enginn, en í liði Reykvíkinga \’0r
töluverður mannamunur.
Reiptog er s'kemtiieg íþrótt, og
er sjálfsagt að halda því áfram.
Óhæf sorphreinsun
i Vesturbænura
Fjöldamargir íbi-ar í Vestur-
bænum hafia kvartað undan því,
að mikið sleifarlag væri á sorp-
hreinsuninni í Vesturbænum.
1 þessum hluta bæjarins mun
ekki vera ‘hreinsað úr sorpílátunr
um nema á ellefu til seytján
daga fresti, og gela allir skilið,
hver óhæfa það er.
Ástandið mun vera öllu beíra
í Austurbænum; þar munu íláiin
vera tæmd öllu tíðiar, en þó ekki
nógu oft.
Það verður að gera kröfu til
þess, að siorpílátin séu ekki tæmd
sjaldnar en vikulega, að minsta
kosti yfir sumarmánuðina, því að
á hitatímum leggur meiri fýlu úr
sorpílátunum en á veturna, eins
iog eðlilegt er.
Bæja-rbúiar borga það mikið í
hneinsunargjald, að þeir eiga
kröf'U á því að bæjarstj-órn sjái
svo um, að hreinaun sorpíláta
við hús þ'eirra sé í fullkomnu
lagi.
Sundmót
var háð í Vestmiannaeyjum 17.
þ. m. Þátttakendur voru 50. Með-
al annars synti Erla Isleifsdóttir,
13 ára gömul, 50 rnetra með
frjálsri aðférð á 41,4 sek. og
vantaði rúmlega 1 sek. upp á
ísl»nzkt mi»t í því sundi. (FÚ.)
Andsvar
til Einars H. Kvarans.
Ég hefi verdð fjarverandi úr
bænum um mánaðartíma, og því
ekki til þiessa átt kost á að sjá
né andmæla síðasta tilsvará Ein-
ars H. Kvarans í dieilu okkar um
strauminn og skjálftann, en það
er grein hans í Morgunblaðinu, er
hann nefnir Ósannindi landlæknis.
Ósannindi mín -eiga að vera
tvenn:
1. I fijmkt layi á ég ap hafa
sagt ptafi ósatt, aði Halldór Kiljanj
Laxtsesis hafi ekki fmgið aði sjá
rétíd w'ijöli-i, í stmum- og skjálfta-
i málim sk\agfirzka nema stutta
* stu d „með p í loið E. H. Kv. h fði
vQrið l\ofa& að fá pau ctð láni“.
Þessi ummæli mín styð ég nneð
eftirfarandi vottorði:
Réttausk j ölin í síraum- og
skjálfta-málinu skagfirzka voru
mér á sinum tíma léð af dóms-
málaráðuneytinu með þeim um-
mælum sk-rifstofustjórans, að ég
mætti ekki hafa þau nem-a stutta
stund, því að þau hefðu verið
lofuð herra Einari H. Kvaran.
Reykajvík, 20. júní 1936.
Halldór Kiljan Laxness.
Við þetta bæti ég' svo því, a'ð
skrifstofustjórinn tjáir mér, er ég
sýni bonurn þetta vott-orð, að
hann muni hafa skilið samtal, er
, E. H. Kv. átti við hann um málið,
þannig, að hann þyrfti að fá að
sjá -réttarskjölin, og t-ekið svo
undi-r það, að hann hafi talið sig
haía gefið lof-orð um það. Sé hér
um einhvern misskilning að ræða,
ber ég væntanlega ekki ábyrgð á
þeim misskilningi, sein -raunar
skiftir engu máli, heidur það, að
H. K. L. van hér enginn greiði
gerður, sem ekki stóð hverjum
öðnum til boða, og þar á m-eðal
E. H. Kv. sjálfum. En það va-r á
sínum tíma d-regiö í efa.
(2. I öcm tagi, á ég að hafa st:gt
pað ós,:itt, að E. H. Kv. hatfi „orð-
ið pap, á að skúra rtíagt frá efni
lœknmcpfmmvarps“ pcss, er ný-
leýa var lagt fyrir brszka parla-
mentið og tilrœtt hefir orðið um
í þes&wi cleiiu. Þetía kallar ,E.
H. Kv. enn „illkynjaðra“.
E. H. Kv. hefir sagt uxn þetía
lækningafrumvarp (The Miedicines
amd Surgical Appliances (Advar-
tisement) Bill): „Sálrænar lækn-
in-gar eru orðnar afar atkvæða-
miklar á Englandi, svo að hinum
almennu og lærðu læknum er
ekki farið að lítasí á blikuna. Fyr-
ir því eru þeir um þessar mundir
að reyna að fá samþykt lög, sem
banna þ-essa saxnkeppni við þá.“
Ég hefi sagt, að hér sé rangt
skýrt frá, og ég enduríiek það
hér. í frumvarpinu er ekkert slíkt
bann, og fer því svo fjarri, að sál-
nænar lækningar spiritis a eru
þvert á móti beinlínis beimilaðar
í friumvarpinu. Ég hefi hin beztu
gögn fyrir þessu og er fús til að
leggja þiau fyrir E. H. Kv. sjálían,
eða hvern þiann sæmilega viti
borjnn mann, er hiann kynni að
vilja nefna til. Ég sko:a hér nxeð
á E. H. Kv. að tilfæria úr fruin-
vanpinu einhvern stafkrók, er rétt-
læti þessi ummæli hans, el!a við-
urkenni hann þiað, sem ég hefi
btorið á hainn með svo vægum
orðum senx mér var unt, að hon-
um hafi orðið það á, að faxa hér
rangt með. Það nægir ekki, að
hann tilfæri, hvað Lansbury hafi
sagt, að fælist í frumvarpinu, og
enn síður hvað brezk blöð (og
sízt spíritista bloð) hafi £€igt, að
Lansbu-ry bafi sagt. Slík undan-
b-rögð og vandræða-vífilengjur er
vita gagnslaus: að viðhafa í deil-
um við mig og menn á mínu
ueki.
Ég skulda að sjálfsögðu E. H.
Kv. mei-ri kurtei-si en hartn skuld-
ar mór, enda t#l ég *kki á mxig
Um þesisar mundir stendur yfir
kiennaranámskeið hér í Re'yk'avík.
Bariniakennarar víðs vegar að af
landinu sækja námskeiðið, þrátt
fyrir örðugl-eika og slæmar á-
stæður. Sýnir þetta mjög áþreif-
anlega áhuga kennara og þá
kröfu, sem þeir gera til sín, og
þá um leið virðinguna, siem þeir
bera fyrir kenslunni og uppeld-
inu. Námskeið þetta er að mörgu
leyti merkilegt og hefir ágætum
kennurum á að skipa. Hinn víð-
frægi og ágæti sænski skólamað-
u-r hr. L. G. Sjöholm -er aðalkienn-
arimx, og lætur að líl ujm að allir
þátttakendur námskeiðsins flykkj-
ast urn hann til að læra af hon-
um. Þá ken-nir Gunnar Klængssoxi
frá ísafirði málm- og „fysik“-
smiði, sem er hér mjög ný grein,
en hefiir nú náð mikilli útbreiðslu
|og hylli í Skandinavíu og víðar.
Náttúrufræðiran-nsóknarferðir eru
farnar og íþrótíir iðkaðai-.
En þó er ein sú grein, sem svo
mikið hefir verið stxmduð á
námskeiðinu að furðu gegnir, og
það er teikningin.
Teikring er tiUölu'.ega ný náms-
grein í almennum skólum hér á
iamdi, en, hún er ein peirm greinai,
æm nútimu skólamenn felja
mjög pýðimjarmihto fijrir proska
biamwi :>g unglinga, hugkvœmni
petrlp og andlega pjálfun ctlla.
Nú síðustu árin hefir teikni-
kenslunni fleygt rnjög fram í
barmaskólum víðs vegar um lamd-
ið, og er það mest að þakka þeimi
áfburða snjalla teiknikennara
sem kennaraskóli Islands hefir
haft umdianfarin ár, hr. Birni
Björmssyni. En námskeiðið sýnir
líka lajniniað í þessu sambandi. Það
sýnir, ipð teýmikenston í Kerjpna-
að haga viðræðum mínum við
bann siamkvæmt því. Mér dettur
því ekkx í hug að segja, að ha,nn
fa-ri hér með „tilhæfulausan upp-
spuna“, eins og hann ber mér
svo ruddalega og rakalaust á
brýn um þau tvö atriði, sem hér
befir verið rætt um. Ég hefi þvert
á rnóti leitast við að afsaka hann
og skelt skuldinni á óvandaðar
heimildir hans. En það er sann-
leikurinn um þetta brezka lækn-
ingafrumvarp, að ummæli and-
stæðinganna um það eru í mesta
máta varhugaverð. „In my ex-
perienoe I have never known any
Bill to be so grossly misrepres-sn-
ted a-s íhis one,“ sagði annar
flutning'Smaður frumvarpsins, El-
liiston kafteinn, er hann mælti
fy-rir því í parlamentinu. Ein ó-
sanpindin um frumvarpið, sem E.
H. Kv. endurtekur og túlkar til
svívirðingar hinni brezku lækna-
stétt, eru þau, að frumvarpið hafi
verið hennar mál. En laékreastéttin
brezka átti þviert á móti mjög lít-
i-ttn þátt í frumvarpinu og lét
sér áreiðanlega fátí um það finn-
ast. Það v-erður heldur ekki séð á
umræðunum í parlamentinu, að
deilan hafi snúist þar um „sál-
rænar lækningar“, sv-o sem hér
hefir verið látið í veðri ^vaka,
enda gaf frumvarpið ekkert til-
efni til þiess. Frumvarpinu virð-
ist hafa verið andmælt þar ekki
-sízt á Jþeim grundvielli, að það
næði ekki tilgangi sínum fyrir
það, að það gengi ekki nógu
langt.
Að lokum vfi ég geta þes», að
ég hefi hina miestu samúð meö
fy>rirætiutt rníns háttvirta and-
stæðings um að draga sig nú út
úr blaðadeilum um þessi mál, en
birta heldur hugle iðingar sínar
úm þau í Morgni. Þar verða þær
áraiðainldgift á réttum stað.
Vttrn, Jón*,tton.
skókpium er ekki nógu mékil.
Það sýnir að Björn Björnssion fær
ekki nógan tíma; í skólaniun til
að kenna teikninguna, því að það
eru engu síður nýútskrifaðir kenn-
arar, sem sárast finna til ófull-
nægjandi kunnáttu í teiknikenslu
og sem ákafast stunda teikning-
una hjá Birni á námskeiðinu.
K ennwvAskólinn parf að auka
tei/mikensluna við kennamefnin.
Þau verða að fá að mvnista kostíl
4 stundir, -og helzt 6 stundir á
iviku í teikningu. Þá er meiri von
um að náð verði nægjanlegum
áraingri. (í þessu sajnbandi vildi
ég benda á þá furðulegu ráðstöf-
un menta-skólarma, að hafa ekki
tei-knikenslu í stærðfræðideildum
skólannd, og þó byggist fram-
haldsnám mikils hluta memend-
arrna á leikni og kunnáttu í teikní*
ingu.)
En það eru ekki barnaskóiarnii'
einir, sem eiga að k-enna teikn-
ingu. í alþýðuskólum og hinum
æðri skólum verður einmitt aí
gera -auknar kröfur til kenslu í
þessari göfugu íþrótt. Ungling-
arnir þrá að starfa og skapa, og
þeir þurfa að temja sér næmi og
þörf fyrir fegurð og frumleika.
Fá náms.efni skólannia eru eins
vel til þessa fallin og teikningin.
En hversu er svo teiknikenslan
í alþýðuskólunum og hærri skól-
um landsins? Þar er víða um of
lítinn skilning og álxuga að ræða,
og í sumum skólum er teikni-
kenslan enn lítil eða engin. Við
barn.askólana fá ekki aðrir að
kenna teikningu en þeir, sem í.aí'a
lögboðin kennaiaréttindi. En í
æðri skólurn eru hvorki ákvæði
né reglur um þetta, og dæmi eru
til um, að við æðri almenna skóia
landsins sé teiknikenslan fram-
kvæmd af mönnum, sem ekki
hafa þar til viðunandi fæmi né
kuinoáttu né áhuga, og það þótt
strangíar kröfur séu gerðar til
kennaria í öðrum námsgneinum
skólans. Þetta er sorglegt um iafn
göfuga námsgrein og teikninguna,
og sárt er það enn fremur vegna
þess, að á sama tíma eru margir
listamenn atvinnulausir og fá ekki
tækifæri til að noía lærdóm sinn
og leikni sjálfum sér og þjóðinni
til Vegs og uppörfunar. Sumir
þ-essir ungu listamenn hafa stund-
að langt nám (5 ár og meira|);
við víðfrægustu erl-enda fjöllisva-
skóla með lofuðurn ágætum ár-
angri. Síðan koma þeir heim,
fátækir og nneð skuldir á baki.
Heim hijngað í kneppuna og horfa
fram á það, að geta ekki selt
listaverk sín né aflað sér lífs-
viðurværis.
Vœri nú ekki ráð Iað gefa sem
ialhrp fleskim af pessum imgu
listovnönnnm tœktfceri til ap
mgfto Imafta sinna vtð að kemm
tetkningu við ceðri skóto Imdsins.
Á þann hátt orkuðu þeir meö í-
þrótt sinni á unga náms- og
xnenta-mienn í landinu, og þannig
yrði þeim giert kl-eyft að afla sér
lífsviðurværis og hafia þó afgangs
tíma til að iðka list sína að
nokkru. Ég hefi borið þessa skoð-
un mína undir álit nolikurra eldri
íslenzkra listmálara, og þeir eru
mér sammála iog telja að lista-
manninum 'eigi ekki að vera hætt
við afturfðr í Iist sinni, þó að
hann hafi slík störf með höndum.
Pálmi Hannesgon rektor hefir
hér riöið á vaðið. Hann hefir val-
ið ungan listaimann, ágætan mál-
ara, við teiknikenslu í Mentaskól-
anum, og fleiri skólar í Reykja-
vik og nágrenni keppa nú um
að hafa valinn listamann við
t'Wknikansluna. En betur má. Hver
i Frk. á 4. siðu.