Alþýðublaðið - 23.12.1936, Qupperneq 2

MÍÖVIKÚDAGINN 23. dez. 1936.
lílflOÍHtfllÍ

Bókmenntasí
[s\
'v'i
Híraðssaga
Borjarfjarðar.
EG mirmist þess, að fyrir 16
—18 áram heyrði ég rætt
|um það í Borgarfjarðardölum, að
gefa ætti út ,,menningarsögu“
Borgarfjarðar. Var þá ætlun
ýmsra, að eigi mundi þeirrar út-
gáfu langt að bíða, og var það
vegna þess, að þá þegar átti
Kristleifur á Kroppi ýmsa merka
frásagnarþætti í handriti.
Á næstu áram heyrði ég Krist-
leif flytja nokkra þessa þætti á
mannamótum heima í sveitinni,
og ég hlakkaði þá mjög til að
lesa alla þætti hans í einni bók,
efcki sízt vegna þess, að um sumt
hafði ég heyrt meira og minna
sundurleitar frásagnir og í mol-
um.
Loks er þessi tilhlökkun eða
von orðin að veruleika; fyrir
síðustu jól, — fyrir ári síðan —
barst mér í hendur 1. bindi af
héraðssögu Borgarfjarðar. Síðan
hefir vitanlega birzt um bók
þessa fjöldi ritdóma, sem fallið
hafa á ýmsa vegu, svo sem venja
er til, en ég ætla, að enginn hafi
neitað því, að með útgáfu sagna-
þátta Kristleifs er stóraukinn sá
bókakostur, er telja verður til
menningarsögu þjóðarinnar, og
tel ég þætti hans ganga næst
hinu mikla ritverki séra Jónasar
Jónassonar frá Hrafnagili um ís-
lenzka þjóðhætti, þó að Krist-
leifur miði sína frásögn að visu
að eins við eitt hérað.
Til þess að auka fjölbreytni
ritsins enn meir, hafa útgefend-
ur þess fengið tvo fræðimenn til
að rita sérsíaka kafla í ritið, þá
Pálma Hannesson rektor, er rit-
ar landfræðilegt yfirlit héraðsins
mjög skýrt og skemtilega, og
próf. Guðbrand Jónsson, er ritar
ágrip af sögu héraðsins frá land-
námi fram til 1800.
í sambandi við þann þátt hefir
verið réttilega á það bent, að
niður fellur saga héraðsins um
hálfrar aldar sfeeið, eða frá 1800
—1850, er telja rná að þættir
Kristleifs hefjist.
Eins saknaði ég mjög í frá-
sögn próf. Guðbrandar, en það
er vitanlega örðugt úr því að
bæta, en þar er ekki minst á
þær hörðu deilur og miklu nmnn-
víg, sem getur í Heiðarvígasögu
og stóðu milli Vatnsdælinga og
Hvítsíðiinga. En því miður er sú
saga erfið viðfangs, þar sem
vantar í handrit hennar, en e. t.
v. einmitt þess vegna sakna . ég
þess, að hennar er hvergi getið.
En annars var ekki ætlun mín
gð ritdæma sérstafelega þessa
bók, og hvað sízt vegna þess,
að ófeomið er síðara bindi, er
mun að sjálfsögðu bæta úr ýmsu,
er enn vantar, og þá sérstaklega
írásögnum utan Skarðsheiðar.
Ég vildi aðeins með þessum
línum færa úígefendum þakkir
fyrir að koma riti þiessu á fram-
færi, og það af tveimur ástæðum.
1 fyrsta lagi vegna þess sögulega
gildis, er það hefir o g ég hefi
áður getið, og í öðra lagi vegna,
þess sérstaka gildis, er það hefir
fyrir Borgfirðinga, jafnt heima og
heiman.
Átthagarnir hafa sterk ítök í
hverjum heiibrigðum manni, og
er sá sárt 'leikinn í lífinu, sem
eigi ber alveg sérstæðar tilfinn-
ingar gagnvart sínum bernsku-
stöðvum.
Er og eðlilegt, að myndir og
minningar uppvaxtaráranna séu
tengdar umhverfinu, sem vitan-
lega meitlar nokkuð hugsun
barnsins í deiglunni, þegar líkami
og sál eru að mótast 'Og þroskast.
Hjá þeim, er flytja burtu, kemur
líka til blámi fjarlægðarinnar, er
hjúpar æskusýnii'nax.
Ég ætla að hverjum manni
hlýni nokkuð innanbrjósts, er
hann les átthagafræði síns hér-
aðs, umhverfislýsingu, sögu þess
— lýsingu þess jarðvegs, sem
hann er vaxinn upp úr. Af þass-
um áistæðum tel ég, að Borgfirð-
ingum geti vart talist annar jóla-
lestur betri en 1. bindið af eigin
héraðssögu, hvort heldur sem
þeir dvelja heima eða heiman.
Auk þess er hverjum fróðlejiks-
þyrstum manni svölun að teiga
af þeirri frásagnarlind, sem bók-
in býður. Hlýt ég að telja það
býsn mikil, ef á heimili nokkurs
Borgfirðings vantar bókina um
hans eigin frjósama, hlýlega hér-
að.
Guðjón B. Rialtlvinsson.
Bjð^álf'r ðlafssoB:
Frá HalaialðidiB.
Björgúlfur læknir Ólafsson hef-
ir gefið út bók um dvöl sína i
Malajalöndum, en þar dvaldi
hann um skeið sem herlæknir í
nýlenduher Hollendinga.
Er bók þessi hin ýtarlegasta
lýsing á löndum Malaja, veðráttu,
íbúum og sögu þeirra.
Skemtilegur og vel ritaður er
kaflinn um Ah Tjuh, rickshaw-
kúlíann, sem átti einn einasta
ihlut í eigu sinni, ópiumspípuna,
en það var honum nóg; hann
gerði ekki svo háar kröfur til
lifsins.
Þá er líka vel ritaður kaflinn
um Amok, hina undarlegu vit-
Alexander Bloeks
inir tólf.
I gær botn í bókaverzlanlr ljöða-
flokkurinn „Hinir tólf“ eftir rúss-
neska skáldið Alexander Block.
íslenzkað hefir
MAGNCS ÁSGEIRSSON
Þessi Ijóðjáflobkur er þýddur á
öll helztu tungumál, Ojg er meðal
frægustu verka, frá tímuxn bylt-
Ingiarinnar.
Útgáfan er sérstaklega vönduð og
skrjautleg.
„HINIR TÓLF“ eiu pví
einhver ágætasta Jóia-
gjöf, sem völ er á.
’ firring, sem grípur Malajana. Þá
' stökkva þe-ir alt í einu á fætur,
1 grípa hníf sinn og reka hann í
kvíðinn á þeixn, siem næstir era.
Þannig verða þeir stundum
mörgum mönnum að ba-na, áður
en hægt er að yfirbuga þá. En á
eftír, þegar móðurinn er runninn
af þeim, muna þeir ekkert eftir
því, sem fram hefir farið.
Þetta er einkar fróðleg bók um
siði og háttu hins framandi þjóð-
flokksi. Útgefandi er bókaverzl-
unin Mímir.
Bókaútgáfan Heiiskriogla.
Laugavegi 38. — Sími 2184.
Sigurður Helgason:
Ber er bver
að babi.
Saga. — Prentsm.
Acta h/f. Reykjavík
1936.
Sigurður Helgason kenna,ri á
Klébergi gaf árið 1932 út laglegt
smásagnasafn eftir sig, og nefnd-
ist það Svipir. Bar það ótvíræðan
votí um frás,agna,rgáfu höfund-
arins og verðskuldaði meiri at-
hygli en það fékk, því að sög-
umar voru góða,r. Nú hefir hann
gefið út eftir sig stærri sögu,
e,r lýsír lífsstríði fátæklings í
sveit, viðuneign hans við menn-
ina, einkum tvo skilningslitla, og
mentunarsnauða stórbændur, og
því, hvemig hann missir konuna
frá bömunum og flosnar upp að
lokum. Ekki hirði ég að rekja
nánar efni sögunna,r, en flest,
sem þar er sagt, fer að líkindum
og eðli, þótt einstaka, atvik séu
dálítið ötrúleg. — Einar bóndi
er að eðlisfari rola, svo að segja
fæddur fcotungur, en sejglast
furðanlega, þegar á reynir. Er
eðlj hans og háttum vel lýst í
sögunni, enda er hann aðalper-
sónan og sú, sem mest veltur á.
En nokkrar aukapersónur eru og
skýrt dregnar, t. d. Anna, kona
E.inars, — stórbændurnir tveir,
sem verstan hlut e:iga að málum
h,ans, og svo bjargvættur hans,
Ásmundur á Suðurnesji. öllum
þiessum persónum eru gerð góð
skpl með fáum dráttum.
Samúöjn með þeim, sem bera
skarðan hlut frá borð,i í lífinu
eða eru lítilmagnar að einhverju
leyti, skín út úr lýsingunum og
allri frásögninni.
Stíllinn er fremur tilþrifalítill,
en blátt áfram og laus við alla
tílgerð og ónáttúra. Yfirleitt gef-
ur bók þessi góðar vonir um
höfundinn framvegis, — að hann
eigi eftir að afkasta góðu í rit-
störfum eftirleiðis.
Jakob Jóh. Smárí.
Grétar Fells:
Sitlaa spðmsðsr.
Fyrirlestur, fluttur í
Reykjavík haustið 1936.
Fyrirlestur þessi segir frá
dönskum manni, Martinus Thom-
sen, og bók, er hann hefir ritað,
og nefnist hún „Livets Bog“ eða
„bók lífsins". Maður þessi er
spámaður, að því leyti að hann
hefir dulrænan („mystiskan")
boðskap að flytja, — boðskapinn
um samvitund við guðdóminn,
alheimssálina, og um leiðirnar að
því marki, að öðlast hana. Þetta
er að vísu gamall boðskapur,
,sem flestir meiri háttar trúspek-
ingar hafa boðað og allmargir
hversdagismenn neynt í lífi sínu,
en hann er hér settur fram á
nýjan hátt. Að hér er ekki um
að ræða ueinn boðskap, sem er
fjarlægur verulieikanum í þeim
skilningi, að snúið sé ba,ki við
tímabærum vandamálum, má sjá
á framtíðair-„]andabréfi“ hans,
þar sem meðal annara atriða er
gert ráð fyrir „sigri samhyggju
yfir sérhyggju", afvopnun, hag-
nýtingu véla til að stytta vinnu-
tímann og gefa, mönnum kost á
tíma og tækifærum til andlegra
iökana o. s. frv. Þfetta virðist ef
til vill nokkuð fjarlægt aðalboð-
skapnum, en er þó í raun og
veru aðeins rökrétt afleiðing af
h-onum, þegar horft er dýpra en
aðeins á yfirborðið.
Nú er það að vísu svo, að duí-
raein (mystisk) reynsla sannfærir
engan nema þann, sem- fyrir
ihenni verðiur, en „af ávöxtunum
skuluð þér þekkja þá“, og ef á-
vextirnir eru góðlieikur, umhurð-
arlyndi, lítillæti og það, að skipa
sér í fylkingu með framsóknar-
öfium mannlífsins, þá finst mér,
að vel megi við una.
Jakob Jóh. Smári.
Vélin.
Hitavélin mín brotnaði svolítið,
en þó gat ég kveikt í. Ég fór til
Ragnars og hann lofaði að gera
það, en það drógst. Svo hitti ég
Magnús V. og sagði hvernig
komið væri. Hann lét strax laga
þetta bg var vondur yfir hvað
dregist hefði. Þá sá ég að Ragn-
ar var bara að plata miig. Svo
hitti ég Vilmund lækni og hann
gaf mér nokkrar króniur og sagði
að sjálfsagt væri að flytja húsið
mitt nær bænium, svo að ég æ.tti
hægara með aðdrætti. Nú er
þetta svona. Magnús sagði sjálf-
sia;gt að láta mig fá nýja mask-
ínu — en Ragnar laug að mér.
Gleðileg jól, allir alþýðumenn!
Oddur Siguxigeirsson, Oddhöfða,
hægra megin við Kleppaveg.
iratMUi KTUiTIKH
Jélasjilig.
,Kvenlæknifimi4
giaimanleikur í 3 þáttum eftir
P. G. WODEHOUSE.
Sýningar á 2. í jólum, frumsýn-
in,g, og á 3. í jólum klukkain 8.
Aðgönigumiðar að báðum sýning-
unum eru sieldir í tíag kl. 1—4 í
Iðnó.
Slmi 3191.
Kappteflið:
Tionda umferö tefld
i fyrrakveld.
1 fyrrakvöld var tefld 10. um-
fierð í Eingels-kappskákinni 'Og
fóru leikar þainnig:
Eingels vann Þráin Sigurðsson,
Sturla Pétursson vann Magnús
G. Jóinsson, Kristján Kristjánsison
vamn Jóhann Jóhannsson. E. Gilf-
er vainn Benedikt Jóhannsson,
Bialdur Möller vann Ásmund Ás-
geirsson, Gústaf Ágústsison gerði
jafntefli við Konráð Árnason.
Goðiaspil
heitir skemmtilegt spil, sem
Sigurliinni Pétursson trésmiður
hefir fuindið ’upp og gefið út.
Það er spilað með venjulegum
spilum á sérstöku spjaldi, sem
er líkt iog úrskífa. Tveir, þrír eðia
fjórir geta spilað samiain. Spilið
ier spilað upp á spiliapeninga eða
ainniað og er afar spennandi og
tilbreytini tialsverð. Spilið er auð-
lært bæði börinum og fulliDrðnum
af spilareglum þeim. sem fylgja
hverju spjaldi. Spjöldin og regl-
urnar fást í ýmsum búðum hér í
bænum.
Islenzk Mii
er eina hékin$ sem allir lesa
nna lélin.
Bókadeild Menningarsjóðs.
Mlajgnús Ásgeirsson:
Þýdd ijóð, 5. hefti,
Fæst í bókaverzluinum í dag.
Aðalumboð:
Bókaverzlunin Mímir h.f.
Austurstræti 1.
Sími 1336.
Ails konar grænmeti, súpuaspas og géOgætl i jélapokana.
Drifandi, Laufásveg! 58, síml 4911 og Langavegi 63, siml 2393.