Alþýðublaðið - 08.02.1937, Síða 2

MANUDAGINN 8. FEBR'. 1937._
Hver verður glfti pin
vatusslóli?
Laugar-
DAGBLÖÐUNUM hér í
Reykjavík hefir orðið
nokkuð tíðrætt um atburð pann,
sem gerðist á Laugarvatni nú
fyrir nokkrum dögum.
Af frásögn blaðanna að dærna,
þá hefir skólastjórinn á Laugar-
vatai lýst yfir því á málfundi í
'skólafélaginu, að hann áliti pá
menn, ,siem ekki vildu styðja, lýð-
ræðið í landinu, en aðhyltust hins
vegar byltingasinnaðar öfgastefn-
ur, ekki eiga að hafa sömu
réttindi til peirra hlunninda, sem
þjóðfélagið veitir, og peir menn,
seim lýðræðið styðja,. — Pess’i
ummæli poldu ekki nokkrir
kommúnistar, sem í skólanum
voru, og gengu á burt úr skólan-
um, og viðurkemna þar með að
„Kommúnistaflokkur ís.lands“ sé
eikki lýðræðisflokkur.
En sleppuin pví.
I síkrifum um peitta mál hefir
pess verið getið, að í ráði væri
að geira pað að skilyrði fyrir
s'kólavist á Laugarvatni, að um-
sækjemdur gefi pá yfirlýsingu, að
þeór vilji styðja lýðræðið í land-
inu.
Sam'kvæmt pessu á pví ekki að
k(yfa peim unglingum, sem að-
hyllast skoðanir kommúnista og
mazista, að stunda nám við hér-
áðss'kólana, og par með að
skerða rétt peirra til hinna al-
mennu hlunninda, sem íslenzkum
rfkisborgurum er ætlað að verða
aðmjótandi.
I lögunum um héraðsskólana
er sagt eitthvað á pessa leið:
„Héraðsskólarnir skulu vera sam-
s'kólar pilta og stúlkna, og til-
gangur peirra er að búa æskuna
und’ir íslemzkt athafnalíf með
bóklogu og verklegu námi.“
Það mun öilurn hugsamdi
mönnum veira ijóst, að þetta
veirður að vera æð,sta takmark
allra héraðsskólanna, og pað heí-
'ir einmitt verið viðleitni peirra í
peissa átt, sem hefir gtírt pá eft-
irsótta og iskapað peim vinsældir
me,ðal almennings.
En nú virðist petta ékki leng-
ur vera aðalverkefni héraðsskól-
anna, að áliti sumra manna,
heldur eiga peir nú að gerast
Stjóramál al egar up pel d isstofn an-
ir, sem ætiað er að ala upp lýð-
ræðis'sinnaða æsku.
Um lýðræðið ef fátt annað en
gott eitt að segja, pó að galla
megi á pví finna, sem pó raun-
ar ejru frekar að ketiína misbeit-
ingu, heildur en raunverulegum
göllum á Iýðræðishugsjóminni
sjálfri. Og tvímælalaust vefðum
við að viðurkemna lýðræðið sem
pað eðlilegasta og réttlátasta
pjóðskipulag, sepi nú pekkist.
Því er réttilega haldið fram,
að nauðsyn beiri til pesís að
vc/rnda lýðræðið og berjast gegn
utanaðkomandi byltingastefnum.
En með hvaða ráðurn skal pað
gert? Á að gera pað með hmefa-
rétti, peirsónulegum árásum á
e'instaklinga eða með skoðana-
kúgun og einræði ?
Ég svara pví neitandi.
Það verður að gera á lýðræð-
islegan hátt. Með peim baráttu-
aðfeirðum eingöngu, sem sam-
kvæmt lýðræðishugsjó'ninni eru
heiðarlegar og siðuðum pjóðum
.sæmandi.
Meö hvaða rökum geta þeir
meinn, sem fordæma ofbeldi og
sfcoðanakúgun hinna byltinga-
sinnuðu flokka, leyft sér pað að
viinna með þeim vopnum, sem
pei.r .sjálfir fordæma, og alls ekki
e/ru lýðræðinu samræmanleg og
brjóta á móti anda poss?
Geita þeir menn, sem þessi,
vininubröigð nota, talist lýðræðis-
sinnar?
Er ofbeldi, sfcoðanakúgun og
réttarskerðing á nokkurn hátt
botri eða réttlætanlegri, pó að
það komi frá lýðræðissinna,
heldur en pó að það komi frá
kommúnista eða nazista?
Ég býst ekki við að margir að-
hyllist þá skoðun, og pað verður
að vinna á móti, hinu illa og ó-
réttmæta, hvaðan sé/m pað kem-
ur.
Það eru éinkum tvær baráttu-
aðfarðir,'sem notaðar eru í hinni
hörðu pjóðmálabaráttu.
Önnur ©r sú, að ráðast á and-
stæðinginn, hvort se|«n pað er
fliokkur ejða einstaklingur, með
öllum þeim vopnum, ,sem líkleg
pykja til þeiss að koma honum
á kné, og kecnur pá .sjaldnast
mannúð eða réttleeti til greina.
Hin aðferðin er sú, að halda
fast fram sinni esgin skoðun og
gera hana sem aðgengilegasta.
Fyrri aðfeirðina nota einkum
peir menn, sem slæint málefni
éiga að verja og ekki treysta
sinni steifnu fyllilega til þess að
vinna sigur með heiðarlegum
vopnaburði. Hin er baráttuaðferð
peirra, sem sannfærðir eru um
pað í hjarta sínu, að þeirra stefna
sé pað, sem koma skal, og pað
eiru pessi vinnubrögð, sem allir
sannir lýðræðissinnar nota.
Er pað ekki athugunarvert, að
nú slkuli koma frarn krafa um
pað, að þeim unglingum, sem af
vanþroska og re/ynsluskorti að-
Hiniat ígajsfylíu OSRAM-D-ljós

kúlur meið tvinnuðum ljóspræðj
géEa ait að pví 20»/o mriira ljós
én sfnaumeyösia peiirra hendir til.
Biðjið ávalt um OSRAM-D-ljós
kúlur, se(m tryggja yður gott og
m(iltið ljós og hlutf;allsk»ga lfitla
straumeyðslu
OSRAM
D
TRYGGJA YÐUR ÓDÝRT LJÓS.

Þessar bæknr íás! hjá
AlDýðublaðínn:
ÞÓRBERGUR ÞÓRÐARSON: Bréf tU Láru. -
JÓN BERGMANN GISLASON: Eitt ár úr æfisögu mlnui. Laag-
ferðasaga um íslands fjöll og bygBir.
UPTON SINCLAIR: Smiður er ég nefndur, skáidaaga.
SAMI: Jimmie Higgins, skáldsaga.
EINAR SKÁLAGLAMM: Húslð vlð Noröurá, islenuk loynilögreglu-
saga.
HANS FALLADA: Hvað nú, ungi maður? skáldsaga.
MABEL WAGNALLS: Höll hættunnar, skáldsaga.
ÞÓRBERGUR ÞÓRÐARSON: Bylting og fhald, úr Bréfi til Lám.
DAN GRIFFITHS: Höfuðóvlnurinn, ritgerð um jafnaðarstefmina.
ÞÓRBERGUR ÞóRÐARSON: Eldvígslan, opið bréf til Rt1at}úna
Albertssonar.
THEODÓR FRIÐRIKSSON: Mlstur, skéldsaga, framhald af Loka-
degi.
VILM. JóNSSON: Straumur og skjáKtl og Iögfn G landinu, íit-
gerðir.
SÖNGVAR IAFNAÐARMANNA.
Höfn opiuð á Hræilandl
hyllasft öfgakepdar stjórnmála-
stefnur, eigi skilyrðislaust að
vísa frá peim stofnunum, sem
liklegastar eru til pess að veita
peim proska, skilning og heil-
brigða dómgreind, og pað áþeim
tíma, sem pessum öfgaflokkum
éru veitt full réttindi sem öðr-
um flokkum í landmu og viður-
keindir af alpingi og öðruin ráð-
andi, mönnum þjóðfélagsims sem
hlutgengir aðilar í stjórnmála-
baráttunni?
Væri ekki rétt að pesisir flokk-
ar væru sviftir réttinum til setu
á alpingi og í opinberum stöð-
um áður en farið er að loka pá
uti frá prioskalindum pjóðfélags-
ins, skólunum?
Æskan er örlynd og fljót að
taka ákvarðanir. Hún sér að
rnargt ge,ngur öfugt og að margt
parf að laga í pjóðfélaginu. En
hana vantar skilning, og hún
kann efcki að hugsa rökrétt, og
grípur pe.ss vegna pað, sem læt-
ur bezt í eyrum.
Hún drekkur í sig slagorðin,
sem nazistar hrópa í eyru henn-
ar, og hún práir jafnrétti handa
öllum og jafnmikla peninga
handa öllum, se,m kommúnistar
bjóða.
En hún hugsar ekkert urn það,
á hvern hátt sé hægt að veita
petta, heldur aðeins að peir einir
geti, sem mælt hafa, en aðrir
e,kki.
En lifsreynslan kennir mönn-
um að velja það rétta og hafna
þvi, se,m ekki, hefir við rök að
styðjast.
Þess vegna álít ég, að bezta
og um leið öruggasta ráðið til
pe.ss að verjast öfgastefnunum,
sé einmitt pað, aið veita öllu
ungu fólki sem víðtækastan
prdska, án nókkurs tillits til
stjórnmálaskoðana pe,ss á líðandi
stund.
Það verður ávalt að sýna æsk-
unni sanngirni, pó a,;ð pað sé
jafnvel vitað, að hún sé ekki á
réttri leið, í peirri von, að hlýtt
viðmót og góð ráð beri betri ár-
angur heldur en fúkyrði og ógn-
anir.
Um pað pr nú dei.lt, hvort veita,
eigi byltinigasinnaiðri æsku að-
gang að héraðsskólunum, og láta
hana par með hafa fullan rétt til
peirra áhrifa, sem par piiga að
vera fáanleg, eða hvort rétt sé
að loka hana úti frá öllurn rétt-
indum til héraðsskólavistar.
Frá uppeldislegu sjónarmiði
séð verður fyrra atriðinu qkki
svarað nema jáitandi, en hinu
síðara neitandi, pví reynslan hef-
i!r sýnt pað og samnað, að hin
hlýja vinarhönd kennara og
skólastjóra hefir ávalt áorkað
meiru í áttina til framfara og
göfgi. helidur ©n hinn krepti og
refsandi hnefi harðstjórans.
Að endingu vil ég svo segja
þetta, og ég veit að ég tala fyrir
munn margra, sejn lýðræðinu j
unna:
Héraðsskólarnir verða að
halda áfram að hafa pað fyrir
sitt æðsta takmark, að búa æsku-
lýðinn undir lífið án nokkurrar
hlutdrægni.
Og pað e.r vpn mín, sem peiss-
ar línur skrifa, að Laugarvatns-
skóiinn bed ávalt giftu til pess
að vera svalandi proskabrunn-
ur mentunarpyrstra og leitandi
sálna, og riipgi pví halda áfram
að ve.ra hin leiðandi vinarhönd
æsikunnar í landinu.
G. G.
Norð-
lesdingamót.
Aðgöngumlða að
Norð íendingamót-
inn verður að sækja
fyrir kl. 4 á þriðjudag.
Níia Dagblaðið
neitar staðreyndum
Fimtudaginn, 4. febr. birtir Nýja
Dagblaðið yfirlýsingu pá, sem
nemendur Kennaraskólians gáfu
. sökum pess, að sú „aamúðiarálykt-
un“ — leins og N.-Dagblaðið kall-
ar það — sem fumdur í nemenda-
félagi skólans gerði og birt var í
blöðunum, olli nokkrum misskiln-
ingi, sérstaklega meðal nenxenda
p.eirra, er ekki sátu fundinn og
hinna, siem að yfirlýsingunini
stóðu.
Nú hefir pessi misskilningur
vierið leiðréttur, eins og yfirlýs-
ingin, sem N.-dagblaðið flylur, ber
mieð sér. Allir nemendur skólaní
hafa viðurkennt, lað mótmælin
giegn skioðianakúguiri í skólium hafi
lekki verið biorin fram af pólitísk-
um ástæðum, enda er slíkt á-
stæðulaus ágizkun, par eð skoö-
xm allra nemienda skólans er ein-
róma sú, að lýðræði eigi að ríkja
í opinberum málum.
Mér fcom bað mjög á óvart, að.
sjá yfirlýsingu okkar birta í N.-
dagblaðinu, pví að það er eina
dagblað bæjarins, sem hingað til
hiefir ekki fundið köllun sína í
pví, að viðurkenna lýðræði í skól-
um.
En mn leið og blaðið flytiur
yfirlýsingu okkar, neitar piað stað-
reyndum peim, s.emi í henni fel-
ast, með pví að gera þetta mál
að séreign kommúnista, er hóað
hafi s.aman fund|i í pví skyni, að
gera samúðarályktun mað piltuim
þeim, sem síukkiu frá Laugarvatni
í óleyfi skólastjóra! samkv. upp-
lýsingum N.-dagblaðsins.
Hér fer blaðið með algjörlega
xiangt ínál, því málið var tekið
fyrir á löglega boðuðum fundi
i nemendafélagi skólans. Dagskrá
fundarins \ ar auglýst með tvcggja
daga fyrirvara, og einn dagskrár-
liðurinn var: „Lýðræði í skólUm",
svo öllum nemendum, var full-
kunnugt um petta mál.
Ég var flutningsmaður málsins
og yfirlýsingar peirrar, sem fund-
urinn birti. Neita ég því harðlegia,
að málið hafi vierið tekið fyrir á
pólitískum grundvielli, enda tek
ég engan þátt í stjórnmálastiárf-
semi, þótt ég sé hins vegar á-
kveðinn fylgismaður lýðræðis og
mannréttinda.
í rauninni er óparfi að gera at--
hugasemd við slíka málsmieðferð
sem pessa, pví blaðið sjálft alær
vo.pnlð úr höndum sér með pví
að birfa yfirlýsingu okkar.
Jón H. Gu'ðmimdsson
nem. í Kennaraisk.
Fyrsta rafrnagns-
bálstofan á Bret-
landi.
Nýlega. vígði herra biskup
Hunt nýja bálstofu í Bretlandi,
og ©r hún sú 32. í röðinni par í
landi. í kapellunni eru sæti fyrir
hundrað manns. Þykir það
nægja, pví að í Bnejtlandi eru
! ekki aðrir menn viðstaddir út-
. íarir en nánustu vandamenn og
j vinir. Radio-áhöld annast söng
og hljóðfæraslátt, eins og farið
er að tíðkast sums staðar erlenid-
ís. Rafmaignislíkofn er settur í
þessa bálstofu, og er pað í fyrsta
skifti gert í Brietlanidi. Ofninn
gerði verksmiðja í Birmingham,
og er búist við, að framvegis
verði eingöngu notað rafmagn í
,stað annarar hitunar.
í Croydon er nú verið að reisa
bálstofu, og verður líka settur
þar niður rafmagnsofn. Um bál-
stofuna er stór grasgarður, ætl-
aður til pess að strá þar duftinu,
í ,stað pess að grafa það í jörð
'niður. Bretar hafa fyrstir manna
tekið upp pann sið að strá duft-
inu í gras, og má búast við, að
Nerskur raiisékaar-
leiðaíigirsiðnrihOf.
Lais Chflstesson formaðGsr
fararinnar
OSLO í gær. (FB.)
Norsk Telegrambyraa hefir
fengið .skeyti frá La,rs Christen-
sen, sem nú er við rannsóknir
ísuður í höfum. Er pað sent frá
leiðangursskipinu Thorshavn og
er á pessa. leið:
Widerö tilkyninir 31. janúar, að
hvalveiðabáturinm hafi komið í
auðau sjó milli Enderbylanids og
Kemplanids (66,16 gr. s. og 57,50
au.) og paðan hafi flugvélin haf-
■ið sig til flugs. iSvo leit út sem
parna væri lanid skamt frá, en er
flugvélin var fcomin upp, sáu
fiugmeranimir, aö pað, sem þeir
höfðu haldið að væri lanid, var
ein.dæma stór borgarisjaki. Land-
ið, sem þeir hugðu sig vera í ná-
mumda við, lá 50 kílómetrum
lengra til suðurs og vesturs en
segir á kortinu.
Stefna var nú tekin beint yfir
Framnesfjöllin, og var flogið
lenjgi yfir stórt íshellusvæði og
pví næst yfir jökla og fjallgarða.
Mar)gir stórir jöklar og fjallgarð-
ar sáust, sumir fjálligarðanna
voru s.nævi þaktir, en aðrir ekki.
Leiðangurinn leididi enn fremur í
ljós, að á allri stranidlengju
Kempslands eru lág fjöll, sem ná
alveg í sjó fram. Enn fremur,
að unidir Framnesfjöllunum var
fjöldi voga og éýjar margar og
milli peirra auður sjór, en ís-
hellusvæði er lengra kom út, alla
leiðina, sem flogið var meðfram
lanidinu. Flugið stóð yfir í fjórar
klukkustunidir, og var flogið 800
ikílóme^tra.
Thorshavn fer alt af í hujnátt-
ina á eftir hvalbátnum, og er
stöðugt loftskeytasamband við
flugvélina. (NRP.)
aðrir fari að Idæmi þeirra. (Tilk.
frá Bálfarafélagi islamds. — FB.)
KALUNDBORG, 5. flebr. FO.
Stauning forsætisráðheiTa, sem
er einnig Grænlandsmálaráðherria,
bar í dag upp í pinginu, uta,n
dagskrár, tillögu .um það, að
opna bæði Dönum og útlending-
um höfnina Godthaiab í Græn-
landi, en pó m.eð vissum taliWiöHk-
unum frá 1. maí til 1. lO'któber.
Ráðherrann taldi, lað petta
pyrfti undirbúnings með, og
mætti koma breytingunni á með-
al annars með því, að ákvieða
utanhafniarsvæði, þar sem bátar
miegi hafast við, en bannað sé
Grænlendingum. Bátum peim, eða
skipum, sem hafast við á u,ta,n-
hafnarsvæðinu ætti pá að veita
samband við iand fyrir milli-
göngu vissra embættismanna.
SnðBHdigsblað
Alpýðnblaðsiis
1936
loklciBr eintðk fást
keypt i blaðsins
nummmmmmumwz
KARTOFLUR
í siekkjum ag lausri vigt, »érstak-
l«.ga góðar.
¥er2sl@oiEa
Bergstaðastræti 35 og Njálsg. 40.
Sími 2148.