Helgarpósturinn - 23.04.1982, Side 6

L-helgai___________________
pásturihrL.
Blað um þióðmál,
listir og menningarmál.
Útgefandi: Vitaðsgjafi hf.
Framkvæmdastjóri: Bjarni P.
AAagnússon.
Ritstjórar: Árni Þórarinsson,
Björn Vignir Sigurpálsson.
Blaðámenn: Guðjón Arn
grimsson, Guðlaugur Berg-
mundsson, Gunnar Gunnars-
son og Þorgrimur Gestsson.
Utlit: Kristinn G. Harðarson.
Ljósmyndir: Jim Smart
Auglýsingar: Inga Birna
Gunnarsdóttir
Gjaldkeri: Halldóra Jónsdótt- j
ir.
Dreif ingarstjóri: Sigurður
Steinarsson.
Ritstjórn og auglýsingar eru
að Siðumúla 11, Reykjavik.
Simi 81866. Afgreiösla að
Hverfisgötu 8 - 10. Símar:
81866, 81741, og 14906.
Prentun: Blaðaprent hf.
Askriftarverð
á mánuði kr. 40.
Lausasöluverð kr. 12.
Jón og séra Jón
Það eru sláandi upplýsingar,
sem Helgarpósturinn birtir i dag
um fjölda fjárdráttar- og fjár-
svikamála á tslandi. Mikiu fleiri
slik mál koma upp árlega en fram
kemur opinberlega i fjölmiOlum.
t flestum tilfellum er um smærri
upphæöir að ræða en af og til
koma upp fjárdráttar- og fjár-
svikamál, þar sem tugum og
hundruðum þúsunda hefur verið
stungið undan.
Aliir hugsandi menn sjá alvöru
þessa máls. Það hlýtur að vera
umhuuunarefni sem fram
kemurM blaðinu í dag, að fjár-
dráttur hjá opinberum fyrir-
tækjum ogstofnunum kemur upp
mörgum sinnum á ári. Til
skamms tima var meðaltaliö eitt
mál á mánuði. t langflestum til-
fellum veröur niðurstaöan sd, að
viðkomandi er gefinn kostur á að
segja upp starfi sinu og endur-
greiöa peningana. Slik mál fara
lágt og það má heita umdeilan-
legt á sama tima og unglingar I
vandræðum og óreglu verða að
sæta þeim refsingum, sem lög
gera ráð fyrir.
A það hefur margsinnis verið
bent, að mikill meirihluti svo-
kallaöra sibrotamanna á fyrst og
fremst við áfengisvandamál að
striöa. Það sama má segja um
fjölmarga þeirra, sem gerast
sekir um fjárdrátt — i mörgum
tilfellum er um að ræða fólk, sem
býr viö óreiðu á öðrum sviðu m, að
þvi er kemur fram I viðtali f
blaðinu i dag. Hér er þvi ekki
siöur um mannlega harmleiki að
ræða en þaulhugsuð og skipulögð
lögbrot — yfir leitt kemur ásetn-
ingurinn ekki til fyrr en siöar.
Helgarpósturinn gerir i dag út-
tekt á þessum málum. Ekki er
nóg meö aö á þennan hátt sé eyöi-
lögð hamingja fjölskyldna og
stórfé fariöi súginn heldur spilla
mál af þessu tagi hugarfari
þjóðarinnar. Ef hann má og getur
þá skiptir ekki máli hvað ég geri,
hugsa ýmsir með sér. Hvað
hiiföingjarnir hafast að...
Hvítflibbabrot svokölluð hafa
færst talsvert i vöxt hérlendis á
undanförnum árum. Meiri pen-
ingar eru i umferð en áður og
flciri fyrirtæki og stofnanir hafa
sjálfstæöan — og oft rúman —
fjárhag. Lifsgæðakapphlaupið er
oröið svo yfirgengilegt, að stöðugt
fleiri þurfa stöðugt meira fé
handa á milli til aö geta látið eftir
sér það sem nágranninn lætur eft-
ir sér. Þeir sem gerst þekkja til
telja útilokaö, að hægt sé að
stunda fjárdrátt um lengri tima
án þess að upp komist. Af og til
koma þó upp á yfirborðið slik
mál, sem staöið hafa árum
saman.
Og raunin mun vera sú, að hvit-
flibbabófarnir hljóta vægari
dóma en smábisarnir. Eitt slikt
dæmi er rakið i Helgarpóstinum I
dag. Forsendur vægs dóms i mjög
umsvifamiklu fjárdráttar- og
skjalafalsmáli voru meðal annars
þær, að hinn ákærði hafði misst
góða stöðu vegna brots sins. Hvít-
flibbabófarnir eiga hins vegar I
flestum tilfellum uppreisnarvon
— spurningin er hvort unglingar,
sem leiðast út f afbrot og óreglu
m.a. vegna upplausnar á heim-
ilum, eiga sér uppreisnar von eft-
ir margra ára fangelsisvist. Þaö
er ekki alltaf spurt hvers þeir
fara á mis.
Föstudagur 23. apríl 1982 Hp/rjarpri^tl irínn
Með ábyrgð og virðingu
Það er oröiö býsna langt
slöan skrifari Eyjapósts
kláraði sig af þvi aö taka
próf út úr Kennaraskólan-
um gamla og þótti þaö i þá
daga bara þó nokkur hand-
leggur, þótt ekki væri þaö
nám þá komiö á háskóla-
stig eins og nú er.
Eyjapóstur frá Sigurgeiri JOnssyni
Þegar út á akurinn kom
aö námi loknu, voru ýmis
viöhorf rikjandi sem þættu
einkennileg i dag, bæöi þaö
er að starfinu laut svo og
almennri framkomu og
hegöan kennarans. Gömlu
lærifeðurnir i Kennara-
skólanum sáu aö mestu um
að uppfræöa okkur um þaö
sem helst væri viö hæfi i
starfinu sjálfu og nemend-
um okkar væntanlegum
fyrir bestu og þótti þaö hin
ágætasta latina á þeim
tima.
En svo þegar heim
kom i héraö og taka skyldi
til við uppfræðslu, skorti
ekki aö heldur á aö ýmsir
mætir menn og konur vildu
taka aö sér aö uppfræða
hinn nýja kennara um það
hvaö honum væri sæmilegt
i starfi og utan þess og
kenndi þar ýmissa grasa.
Honum var m.a. sagt ab
gallabuxur þættu heldur
óæskilegur klæönaður i
þessu starfi og vafasamt i
meira lagi aö nemendur
gætu boriö viröingu fyrir
manni sem þannig klædd-
ist. Likast til hefur hér ver-
iö um arfleifö aö ræöa frá
skólamanni einum ágætum
sem hér starfaöi lengi og
bannaði nemendum sinum
m.a. lengi vel að mæta i
gallabuxum i skóla. Þótti
honum þá taka út yfir allan
þjófabálk þegar kvenfólk i
hópi nemenda tók upp á •
þeim fjanda að mæta i
gallabuxum með klauf og
gat aldrei skiliö hverju
slikt ætti aö þjóna.
á var kennaranum
óreynda einnig sterklega
tekinn vari fyrir þvi aö
leggja lag sitt viö mjög
vinstri sinnað fólk,enda var
þaö ekki talinn æskilegur
félagsskapur fyrir uppal-
endur. A þessum tima var
nefnilega hin alkunna inn-
ræting aö ná tökum á skóla
lifinu þótt ekki væri það i
öðrum eins mæli og nú hin
siðari ár þegar allt morar í
vafasömu fólki með enn
vafasamari skoöanir.
Og svo var þaö eitt atriði
sem þótti þó skipta hvað
mestu máli fyrir kennara-
stéttina. Þaö var samneyt-
iö við Bakkus.
Best þótti náttúrlega af
öllu að kennarar afneituöu
öllu vinfengi við hann en
væri ekkisliku til aö dreifa,
þá varð það samneyti allt
aö vera mun meira en i
meðalhófi litið. Ekki þótti
tiltökumál þótt dreypt væri
á púrtvinsglasi viö hátiöleg
tækifæri ellegar sérrilögg
og þess þá vandlega gætt
aö ekki örlaöi fyrir neinum
áhrifum eftir slika
drykkju.
A mannamótum mátti
kennarinn alls ekki láta sjá
að hann notaði áfengi
meira en lýst hefur veriö og
reyndar þurfti hann mjög
að vanda val sitt á þeim
skemmtunum er sóttar
voru. Almennir dansleikir
þóttu aldeilis ekki hæfa
þessari stétt manna. Eöa
eins og einn ágætur maöur
sagði vera meiningu sina
aö prestar, læknar og kenn-
arar mættu ekki láta sjá á
sér vin, slik virðing hvildi
yfir þeirra starfi, og slik
væri ábyrgö þeirra.
Þá þótti það i meira lagi
varhugavert þegar nýi
kennarinn tók upp á þvi að
stunda hljóðfæraleik á
vafasömum skemmtunum
og fannst ýmsum þaö tæp-
lega við hæfi. Var þó að
mestu látiö óátalið.
Nú skyldu ýmsir ætla aö
menn meö slika ábyrgð og
virðingu i starfi svo aö
nálgaöist meinlætalif á
vissum sviðum væru metn-
ir að veröleikum i launum
umfram aöra menn. Raun-
in var hins vegar sú aö þau
laun sem skömmtuð voru
fyrir starfiö voru þannig
mæld aö útilokaö var annað
en iifa meinlætalifi af
þeim. Ef til vill hefur þetta
allt verið meö ráðum gert
og til að koma i veg fyrir aö
kennarastéttin hellti sér út
i taumlaust bilifi.
Siöan þetta var og hét
hefur mikiö vatn til sjávar
runniö. Og margt er þaö
sem breyst hefur á þeim
tima. Trúað gæti ég þvi aö
nálægt 90 prósent af kenn-
arastéttinni mæti til vinnu i
gallabuxum á okkar tima.
Þá er heilmikiö um aö
kennarar i dag láti hár sitt
og skegg vaxa (sem þótti
lítt viö hæfi áöur). Þá er
stéttin i dag talin mjög svo
vinstrisinnuð og hafa ýmsir
af þvi hvaö mestar áhyggj-
ur. Þá ber og aö nefna aö
þeir innan stéttarinnar sem
á annaö borö eiga sam-
neyti viö Bakkus hafa fyrir
löngu lagt niður púrtvins-
drukk og sérriþarnb og
þykir nú fæstum tiltökumál
þótt uppfræöara sjáist
ingurinn einnig veriö aö
bardúsa eitthvaö svipaö i
landi.
En kunningjar skrifara
eru þeim mun betur gefnir
en hann aö þeir eru búnir
aö sjá aö þetta dæmi geng-
ur ekki upp, jafnvel þótt
þeir séu ekki búnir aö vera
i starfi nema tvö til þrjú ár.
Einn gerðist innanbúöar-
maöur i fyrra og unir vel
sinum hag, annar er upp-
gefinn á tómu umslagi um
hver mánaðamót og ætlar i
lögguna og sá þriðji hætti i
fyrra, fór að vinna á skrif-
stofu i Reykjavik og vinnur
þar hálfan daginn fyrir
bregöa fyrir á skemmtistað
þótt ekki sé þar allt uppfullt
fyrir af betri borgurum.
En eitt hefur ekkert
breyst i timans rás og það
eru launin fyrir starfið.
Einhvern veginn er skrif-
ara fyrirmunað aö skilja
hvernig hann hefur gegn-
um tiöina látið enda ná
saman og það jafnvel þótt
betri helmingurinn hafi
einnig stundaö sina vinnu
(á sömu launum).
Sennilega hefur það
bjargað hlutunum aö skrif-
ari hefur jafnan hoppaö um
borð i fiskibát yfir blásum-
ariö og önglaö þar saman
fé sem nægt hefur fram á
vetur. Þá hefur betri helm-
sömu launum og hann haföi
áöur sem kennari i fullu
starfi
Þeir um þaö. Skrifari er
svo meö endemum þrjósk-
ur aö hani' neitar aö gefast
upp á þvi starfi sem hann
læröi til endur fyrir löngu.
Svo eru nú ýmsir kostir viö
þetta. Þú eyðir til aö
mynda og spreðar ekki i
einhverja vitleysu ef þú
héfur ekki aura til þess. Þú
leggst ekki heldur i neitt
hóglifi I þessari atvinnu-
grein. Og svo er þaö svo
óskaplega kitlandi að vita
af allri þeirri viröingu og
ábyrgö sem er samfara
þessu starfi. Þaö riöur
baggamuninn.
Til varnar góðskáldum
Barni var mér kennt að
til væri svo fákænt fólk aö
þaö færi rangt meö visuna
Yfir kaldan eyðisand og
héldi að i öllum braglinum
hennar gilti sama regla
þannig að fremst stæði tvi-
liður — væri vikið frá þvi
hlyti aö koma forliður.
Þetta fólk las sem sagt eða
söng siðustu li'nuna svona
,,nú A éghvergiheima” og
haföi áherslu á A i staöinn
fyrir Nú á ég... (meö til-
svarandi áherslu á NU).
Meö slikum flutningi varö
Kristján Fjallaskáld sekur
um rangstuðlun og slikt
þótti i bernsku minni aðal
rassböguskálda.
Siðan hefur býsna mik-
iö vatn runnið til sjávar og
margar hrellingar hefur
boriö aö brageyra minu.
Einkum eru þær þó
hremmilegar þegar tón-
skáld eöa söngvarar eru að
misþyrma bragnum. Og af
þvi það er nokkur lenska að
fjargviörast i greinum af
þessu tagi yfir einhverju
sem manni þykir miður
verður þessu hringboröi
variö til aö skrafla um
brageyra og bragfræði eða
misjafnan skilning mann-
anna.
Þaö var á laugardaginn I
siöustu viku aö ég heyröi
einhvern meginpoppara
landsins (hann var ekki
kynntur) fara meö önd-
vegisþýöingu Magnúsar
Ásgeirssonar á ljóði eða
ballööu Frödings um
laugardagskvöldið á Giii.
Þetta byrjaöi allt sæmilega
þó svo takturinn væri
hræmulegur, þvi'flytjendur
voru búnir að gera eitthvað
sem helst minnti á enskan
vals úr öllu saman. En svo
komu linurnar góöu:
„Hann Hofs-Láki, æringi
austan af landi / þar úti i
túnfæti dragspiliö þandi”
og þá fór nú heldur að fara
um Gvend og meyna. Þvi
popparinn frægi söng (og
nú eru upphafsstafir aðeins
notaðir til að tákna áherslu
eöa ris): „hann Hofsláki
Æringi Austan af Landi /
ÞarútiTúnfæti Dragspilið
Þandi” og guöimir mega
vita hvar hann héit að
höfuðstafurinn i seinni lin-
unni væri.
Rflergurinn málsins er
vitanlega sá aö meö svona
flutningi er gefiö i skyn að
þessi snillingur islensks
bragar sem Magnús Ás-
geirsson var hafi veriö
brageyrnalaus rassbögu-
smiður. Það skal aö sönnu
viöurkennt aö Magnús orti
dálitiö frjálslega uppá
hljóögap og þessvegna
veröa sumar visur hans
torveldar i flutningi, en
hann haföi alltaf skilning á
ljóðstafasetningu og brag
og það eru ekki aörir en
sérlega fákænir flytjendur
sem þurfa nokkurn tima aö
misþyrma islenskum brag-
reglum þegar þeir flytja
ljóö hans.
Núer Magnús þvi'miöur
ekki einn um að veröa illa
úti þarna. 1 hérumbil
hverri kirkju landsins er
fluttur á jólum sálmurinn
um fæöingu frelsarans sem
hefstmeö oröunum „Nóttin
var sú ágæt ein” og heitir
Kvæði af stallinum Kristi.
Sigvaldi heitinn Kaldalóns
samdi við þetta ágætislag
og skrifaöi aöeins texta
fyrsta erindisins viö þaö.
Þar setti hann þvi miöur
áherslurnar svona i siöari
partinum: „það Er nú
Heimsins ÞrautarMein/ aö
Þekkja’ann Ei sem Bæri”
en svona orti Einar I Ey-
dölum ekki. Hann kvað
„Þaö er nú Heimsins
ÞrautarMein...” og kunni
aö stuðla uppá þ.Séu fleiri
erindi sálmsins athuguö
veröur alveg ljóst aö tvilið-
ur og þriliður geta skipt
sæti sem fyrsti bragliður
hjá Einari og gera þaö ein-
mitt þarna. En kirkju-
organistar landsins eru
"býsna ónæmir á aö leið-
rétta Sigvalda og gera þar
meö Einar aö rétt einu
rassb ögus ká ldinu.
Ekki væri nú margt að
þótt tvö skáld væru með
þessu móti rangtúlkuð i
landi voru. En stundum er
höggviö jafnvel atP' þeim
sem sist skyldi. Þaöeru t.d.
ekki mörg ár siðan Rikisút-
varpið veitti verölaun fyrir
lag viö texta eftir Jónas
Hallgrimsson þar sem gert
er ráö fyrir svona hljóö-
falli: „Hafaldan Háa /
hvaö Viltu Mér” og mundi
þó Jónas naumast geta tal-
ist til þeirra skálda sem
misþyrma bragreglum!
Og stundum er það svo
ekki bara ljóöstafsetning
sem flytjendur nauöga.
Einhver göfugasti rimari á
þessa tungu (og ég skal
taka fram aö rimari er hér
hrósyröi) er Reykjavikur-
skáldiö Tómas Guömunds-
son. Fáum mönnum hefur
rimlistin leikiö eins á tungu
og honum. En Heimir og
Jónas iáta sig þó ekki muna
um aö eyðileggja fyrir hon-
um eitt erindi Hótel jaröar
svo aö um munar. Tómas
kvað ( og enn er stafsett
einsogfyrr); „þá Streymir
sú Hugsun Um oss sem Is-
kaldur Foss/aö Allt veröi
Loks upp i Dvölina Tekið
Frá oss / er Dauöinn, sá
Mikli Rukkari Réttir Oss /
Reikninginn Yfir Þaö sem
Skrifaö var Hjá oss”. Og
þar meö var hann að leika
sér að tveggja-oröa-rimi
eða tviyrtu rimi, ,,frá oss:
hjá oss”, en Heimir og Jón-
as halda greinilega aö
Tómas sé rimböðull hinn
versti og syngja: „aö Allt
veröi Loks uppi Dvölina
Tekiö frá Oss” og „Reikn-
inginn Yfir Þaö sem var
Skrifaö hjá Oss”. Þar meö
heföi Tómas rimaö þrisvar
I sömu visu oss, oss, oss, og
gerst bragsóði af versta
tagi.
Sannleikurinn er sá aö
fyrir slikri meðferö á texta
finnst engin músíkölsk af-
sökun. Lag sem er samið i
föstum takti á sér alltaf
möguleika á upptöktum
eöa skiptingum á hálfnótu i
tvær f jóröapartsnótur,
fjórðapartsnótu i tvær átt-
undaparts nótur og svo
framvegis. Þess vegna
eiga tónskáld og flytjendur
tónlistar sér enga afsökun i
þessu efni og geta ekki var-
ið sig með ööru en fá-
kænsku og lágkúru.
Og með þvi maöur á allt-
af aö ljúka greinum meö
jákvæðum tillögum beini
ég þvi hér meö til nýkjör-
innar stjórnar Stefs aö
setja sér þær reglur aö
greiöa engin höfundar- eöa
flutningslaun til fólks sem
ekki kann aögera sér grein
fyrir hrynjandinni i is-
lenskum kveöskap. Menn
munu fljótt finna aö þaö
borgar sig illa aö gera sig
seka um fákænsku.
H.P.
Birgir Sigurísson- Heimir Pálsson—Hrafn Gunnlaugsson — Jón Bald
vin Hannibalsson — Jónas Jónasson — Magnea J. Matthiasdóttir — Sig-
urður A. Magnússon.
Hringborðið
I dag skrifar: Heimir Pálsson