Helgarpósturinn - 09.06.1983, Qupperneq 18

18
Fimmtudagur 9. júní 1983 Irjnn
Loranstöðvarinnar að Gufuskálum
á Snæfellsnesi?
í annálum sínum um árin 1959 og
1960 i Almanaki Þjóðvinafélagsins
getur hinn glöggi sagnfræðingur
próf. Ólafur Hannesson þess, að í
byggingu sé flugþjónustustöð
skammt frá Rifi. Hvernig sem þær
upplýsingar eru til komnar eru þær
rangar. Þegar flett er alþingistíð-
indum frá þessum tíma er ekki stakt
orð að finna um framkvæmdirnar
og innan veggja Alþingishússins
virðist málið aldrei hafa borið á
góma, svo kynlegt sem það kann að
virðast. í Stjórnartíðindum er ekki
stafkrókur um Loranstöðina og öll
afskipti stjórnarinnar af henni — ef
lútandi ættu að fást dregin fram í
dagsljósið um 1990.
Það er til marks um viðkvæmni
allra herstöðva- og NATO málanna
hérlertdis, að ef ekki væru reglur
um takmarkaða skjalaleynd í
Bandaríkjunum fengist liklega
seint vitneskja um afstöðu og mál-
flutning íslenskra stjórnmála-
manna í hermálasamningum við
bandarísk stjórnvöld og í viðræð-
um við Bandaríkjaher.
Það er ljóst að afnot Bandaríkj-
anna af Loranstöðinni á Snæfells-
nesi byggjast á herstöðvasamningn-
um við Bandaríkin frá 1951.
Að öðru leyti eru upplýsingarnar
um samkomulag þetta, eða samn-
Úr sögu kjarngrkuvíg-
væðingar við ísland
3. hluti
Síðasti hluti erindisins birtist
svo í næsta blaði, en þar verður
fjallað um þann sérkenniiega
blekkingaleik sem hafður var í
frammi er sá hluti Pólaris
áætlunarinnar sem tengdist
Islandi var framkvæmdur. Þar
kemur einnig glögglega fram sá
óheiðarleiki gagnvart almenn-
ingi og það ábyrgðarleysi, sem
einkennt hefur stefnu íslenska
Utanríkisráðuneytisins i her-
stöðva- og vígbúnaðarmálum.
Loranstööin á
Snæfellsnesi
En hvernig þróuðust þessi mál á
íslandi? Hvað vissu stjórnvöld, al-
þingi og almenningur um tilgang
nokkur hafa verið — vírðast því
hafa fallið undir ríkisleyndarmál. í
hinum miklu ritum „Samningar ís-
lands við erlend ríki“ sem utanrík-
isráðuneytið hefur gefið út í 6—7
bindum er ekki að finna neina
samninga eða samkomulag um af-
not bandarísku Strandgæslunnar
af landi Gufuskála né greinargerðir
um samvinnu við Landssímann um
byggingu og rekstur loranstöðvar.
Allur þessi gagnaskortur er væg-
ast sagt furðulegur og gæti bent í þá
átt, að íslenskir aðilar hafi tekið
þátt í feluleik með þetta mál allt.
Eftir því sem næst verður komist
munu þó vera til plögg um málið í
utanríkisráðuneytinu. Þau skjöl
hafa ekki verið gerð opinber og lík-
legt er að bíða verði gagna frá
Bandaríkjunum til að fá botn í mál-
ið en bandarísk leyndarskjöl þar að
ing, af of skornum skammti til að
unnt sé að átta sig á hversu mikið ís-
lensk stjórnvöld eða embættismenn
hafi vitað um hið leynilega hlutverk
Loranstöðvarinnan Starfsmenn
Landsímans sem rekið hafa stöðina
í rúma tvo áratugi hafa aldrei verið
upplýstir um hinn hernaðarlega
þátt starfseminnar að öðru leyti en
því að bandaríska Strandgæslan
borgar brúsann.
Samkomulagið var gert í janúar
1959 en þá sat minnihlutastjórn AI-
þýðuflokksins að völdum, en utan-
ríkisráðherra hennar var Guð-
mundur í. Guðmundsson.
Blekkingar
fjölmiðlum
framkvæmdir stóðu fyrir dyrum á
Snæfellsnesi. Tíminn virðist hafa
orðið fyrstur með fréttina, því þann
19. mars slær hann upp stuttri frétt
á forsíðu:
VARNARLIÐIÐ BYGGIR
TVÆR STÓRAR FLUGMIÐUN-
ARSTÖÐVAR VIÐ HELLIS-
SAND Á SNÆFELLSNESI. —
Síðan segir: „Farið hafa fram mæl-
ingar til staðsetningar stöðvum
þessum og mun þeim vera ákveðinn
staður utan við Hellissand á Snæ-
fellsnesi. Það er varnarliðið á Kefla-
víkurflugvelli sem lætur byggja
þessar flugmiðunarstöðvar og ann-
ast framkvæmdir, samningar hafa
verið gerðir við íslenska aðalverk-
taka um að þeir byggi mannvirk-
in.... Þegar flugmiðunarstöðvar
þessar eru upp komnar munu starfa
þar erlendir sérfræðingar fyrst í
stað en einnig íslenskir menn og
ráðgert er að Islendingar annist al-
veg starfræksluna síðar meir. Eins
og fyrr segir er gert ráð fyrir að
flugmiðunarstöðvar þessar verði
bæði til afhota fyrir herflugvélar og
herflug að og frá Keflavíkurflug-
velli o'g venjulegt farþega- og flutn-
ingaflug milli íslands og annarra
landa“.
Svona hljóðar fregnin um fyrstu
vettwangur
HÁSKÓLINN í
GREIP STEiN-
i TROLLA tíAií-:-
ijósnir um loranstöð?
skref íslands inn í kjarnorkuvíg-
væðingarnetið. Tíminn nefnir ekki
heimild sína en greinilegt er, að
hann hefur fengið alrangar upplýs-
ingar um stöðina og tilgang hennar.
Þjóðviljinn er með fréttina á for-
síðu daginn eftir, tekur hana að
mestu upp eftir Timanum en fær þó
viðbótarupplýsingar frá Tómasi
Árnasyni þáverand; deildarstjóra
varnarmáladeildar utanríkisráðu-
Framh. á síðu 17
Lausn á síðustu krossgátu
Það fór þó auðvitað ekki framhjá
almenningi veturinn 1959 að stór-
U • S • s ■ H ■ ■ B ■
f X 'i X 1 f? /< J R N 'I • R R U N
- F U L L U • 1 V P) R V m F) a R B K N F)
K f) f fí R R L) s F 0 K • 5 o r £ N V U R
ú N 5 U 0 /? 5 F) /< fí Ð 5 K R £ y r F) • R
P) N n f / 5 K R R • 5 P F) R ) K f) R F F)
l / N P) 5 r • f) U R fí R N / R r o ’R F) V
• P) Z? F) L L * 5 L • U ■ L ■ 5 T H K fí N
• H ■ /? L B / 6 P) • N u D V f) V fí N G F)
K K 'O • ‘f) 6 R £ / N / N 6 U R B '/ A F) r
F) L T • f) F L '0 f fí 6 R R R B K L 0 H Pi
5 P fí R f) • f) 0 w H F) • G O R / 5 f) L
• f U N D P) R • F) R <S n D Ð f) L
K — R\0 1 1 5 S & A' T A y
UPiKihlK BoSSi o 5/T/u, bé/jv 3E/nN ’/ QflKl ~Zv EK/</ þESSfíR fífíókfj S- PHUÐUfí VBFN fíÐ/ RflOS 'lLfíTi URGUR 8RR 2 c E/r/S 4- H
NLCrp S ORQ roFþ TÓN/V 2EINS
RbTfln 'ííSfl /a/FRfl
> Y EPK! RHTftft 8/m- ’/þflorr TRojf/Klfl 6RÓVUR LfíND HER 0EK6J
KÓN6S SON FFLfl
MPP/ BEtrok S/Gfl GöFó/
Hl/NV flNfl dehs/r E/VD.
PflSH? Nflfl OflNÆG JJL ~foí<fí 6BLT ST/N6 UR/N/V ÚT- Lfláfl
/ÍTfflR 5ÍTRI GISlDR
B/NS ÚFLflT HfíPP DR. DRfíP 'fí WR
SlE/F E-fl 5KST
VOND LBlK- INN GJÖLV HtlÖUR FfíRfí ÚR/flfll þvoT-f
’PíTT ST. Ln/flrtr0 AKnúD H0R6E rtiif/úVR þy//C,0 HELSt
v?/<r NFJD HÚS $rr?B- f/G P) 'fls- YNJfl
OÚKiR ’fíRBok
V TflNGfiR ‘OÚKIR fíLOffí
RI5TI ÍSlunD UR
t ftVÖ*TUe /yToT. V/PBoT . HflPP
VU68K ONfiVB
TuSKflt/ N’UKl/R VE/Ð/
ORKfl enV- LtlKUfí
%, FER HRFHy 1 VONT 'flR- FERDJ GRRFlt) ERKl FOEÐ
SKEm/<\ 1R \ 1 T QflP ÉFLJ FoR/ OLDU >
>