Alþýðublaðið - 05.02.1938, Page 2

LAUGARDAGINN 5. FEBR. 1938.
ÞINGHOLTSSTRÆTI 9, þar sem félagið var stofnað 5. 2. ‘08.
■OAKARASVÉINAFÉLAG
** ÍSLANDS er 30 ára í
dag og minnast félagarnir
afmælis síns með hátíð í Odd-
feliowhúsinu í kvöld.
Bakarasveinafélag íslands
var stofnað mitt í þeirri
vakningn er varð meðal al-
þýðustéttanna um og upp úr
1906, er Bagsbrún var stofn-
uð, þegar gamla Alþýðublað-
ið hafði rutt brautina og
prentarastéttin hafði sýnt
með félagsskap sínum hvað
alþýðustéttin gat gert er hún
var sameinuð í samtökum.
Það er talið, að dansktir bait-
arasveinn., er bér siíarfaði 1908,
P. 0. Andsrsen að nafinl, hafi áitt
mœtan þáttinm i því, að bakara-
iagatrhæli Crosbtes umt að setja
sig í saimbtaind við lögmegliuina?
Þaið eir áreiðianalegt, að Lana
Morne hefir ekki verið eini
sjúkliingurinin, ssm var í-. sjúkna-
vögrjunjuim. Ilvað heflir orðið um
hina?
— Jú, þaið skulium við gera,
Mick. Ég get ekki hætt að velta
því fyrir mér, hvem skollamin þoir
hafa. getáð gert af sjúkravögimm-
uai; það er ekki hægt að stinga
þeirn í mscua, eða geyma þá í
etahverri ho'.u niðxi í jörðtunntt.
— Mig langiar ennþá miaira til
að komaist efíir því, hver er eig-
aindi vagnainna.
Hras.singarhæ'li þurfa að vera
stærri en hæ'i dr. Craabies óður
en þiau hafa sjalf efni á því að
eiga sjálf sína sjúkravagna. Ef
þeir hafa ve.ið leigðir, þá hlýt-
ur eigandlnn aið sakœ peirm. —
Hefir löigreglan nokku/ð gert til
þess aið hafa uppi ó eigandnj
vagnanna?
— Ég hdld að lögregian hafi
hiaft svo mörguai hnöppuim að
hnsppa nú upp á síðkastið', að
hún hafi ekki haft tíma ti!l þess
að athuga þaö mál ennþá.
— VeizíU' hvort ennþá hefir
teíkist áð uipp’lýsa það, af hverj-
um líkrð er, sem íannst í Leek
Wootten ?•
— Éig efast uni að þáð sé búið
ennþá. Eflir því sem ésg komst
raest, mun það ekki ye á svoa uð-
velt, verk.
... . ....
— Var. iíkfð orðið svo Mtið.
svefaar.nir réðusit í það stórvirtó
— á þeim tíma — að mynda xneð
eér fé agsskap uim hagsmninair.ál
s.'n g:gn atvinnu e'.ændunum, sem
áðuff höfðu ætíð verið eimráðir
uim alt kaupgjald, vi'nnutima og
aila, aðbúð við vinnuna. „Hefir
AndeKén vafalaust kumnað að
seigja frá þeim ntiklu réttarbót-
uim, sem danisikir bakarasveinar
böfðu öðlast með stofnun drmska
bffika.’a3veinafélagsins árið 1892,“
begir i 25 ára starfssögu félags-
ins'.
Fðlagið var stofnað 5. febrúar
1903. í húsinu nr. 9 við Þingholts-
stræli, og vom stofnendur, eftir
því 'sem' séð verður, allir bakarar
sveinax bæjarins, eða um 16 að
töíu. ■:
Tiilganguir félaigsins er ákveðinn
í 2. gtr. þsirra laga, er samþykt
— Já, þáð var orðið rnjög rot-
ið. Fyi'st við fimmuon' ekkert hér,
sem ge'.ur orðið til þess að upp-
lýsa rnálið, þá siting ég upp á
því, 'iað við föruim aftur ti'l lög-
regluistöðvarfamar. Það bezta,
sem við gæixxm búizt við að
fiétta er það, að búið sé að fcorni-
aist að því, hvar sjútówagmam-
ir séu miðutiko'mmir. Ég á éfcki
von á, að þeir hafi fengið emmþá
neinar fregnir af „Morðjmgjam-
um.“
— Þú síkalt aldrei vera of viss í
þinni sök gaigmvart glæpamönn-
úm, Mick. Ei'nu simmi leitaði ég
usn Load'On þvera og endiianga
áð imnb otsþjðfi, sem hafði brot-
ist imn i skartgripaverz’.um í
Wálworth. Eg lsiíaði um allar
kræpu'nar í Walworth og víðar.
Og meðan ég einm daginm, var að
dreikka bjór meö efauim af njó'sn-
urumi' okkar, framdi sami náungi
amnað innbrot í Warworth — ör-
S'kammt fná fyrri s'ta&num.
M skaTt ékki vera viss um, nema
þcir, fyr eða siðar, fcomi aftuir
rá'ægt þsim sfað, sem þeir h,afa
áðúr fra'miö g.’æp á. Feðgarnir
gengu aftur út að bí'lnum og óku
í áttina ti'l Escleshall. Það var
þegar tekið að rckkva og þokam
"æddisí um hæðir og lautir. Ek-
iTIinm þurfd alltaf. amnað -slagið
að þurka af rúðumni döggfaia.
Þeir höfðu ekíki ekið róeir en
í 3—4 mí'nú'ur, þsgar M'ck, &em
hafði litið út um gluggaaxn, sá
hauðlsitam bfarma úti I skógar-
vo'u á stofnfunidimumi, en þar
segir svo:
— — „að efía og vernda vel-
líðan og hags'muni manna á ís-
landi, er bakaraiðn stumda, halda
úpp! réííl þ I ra giagmvart viium-
vd endram og öðrum stéttum að
svo mlklu leyfl, sem ujit er að
tryggja bölcurunx sæmRsgia llfs-
s ö>a I framliðjnni. Enn fremur
styðja af nxegni að öliu þvi, sem
lý.ur að fullkomnun og framför-
urn í bakaraiðn.“
Þessurn tílgangi hugðíst félagið
að ná með því „að koma á fé-
•iagsskap og samtökuim meðai
allra, sem' vinna »ð bakaraiðn,
efliá áhuga þeirra með fundumi
og ræðuhöldum, ná samninguim
,og samkomulagi við vinnuveit-
enidur og við önnur félög, semx
haafa svipað markmið, ef það
borfir félaginu til t®.“
Og það leið ektó á löngu, áður
en bakarasveinar hófust hamda
urnii að fá kjarabætuir. Eins og
saga allra verikal ýðss'axntaíka
grdnir, geltk það í fyrstu. í all-
xriiklu þófi að fá bskanameístara
til að viöunkenna félagssikapinn,
og úrðiU fyrstu átökin um það,
er baikarasveinar höfðu, fcosið
nefnd til að ræða, við atvi'mmreik-
endur um samnfaga. Bakarai-
mcislurunum fansit dmngalega
horfa um iðnað sinn og afrakstiiir
hans, ef sveinarnir æ duðu nú að
fara að ákveða sjálfir kjör sín
og aðstöðu gagnvarf þeim. En
samxkomu’ag varð þó og samxn-
ingur var gerður, sem fól í sér
ýmsar kjarabælur fyrir sveinana.
E: mjög gamam að athuga þennam
fyrsta samning og hera samam
vfö ikjörfn nú, en athuga jafn-
framt, að samningurfam var ali-
stór endurböt frá því, sem áður
var. ■ ■
1 1. grein sarnningsfas er á-
kveðið að vfanutími skuli vera
11 s'iuivdir á dag, uuk tfaxa til
fcorðhalds og hvíldiar, sem skaf.
vera tvijvar á dag, hálf kiufcka-
js'fcixi í hvört sinn!
Þá segir, aíð það skuli taíih
yfirvisxna, sem unmið er friaim yfír
11 stundir á drg, svo og ,ÖU
h'rfgidajjiavihna. Fyrfr helgidaga
bsr að borga 40 aura urn klukku-
stundina, en fyrir aukavimmu á
xúimhe'ljgum döguim 35 aurta úm
klst.
Þrátt fyrir þettai þóttust svein-
arnir há"a unr.fö stórsigur og geta
mcnn af þvf ráðið nokkuð uaxx
STEFÁN THORDAR5EN
ritari.
kjörln áður; — „endaj var sanxn-
ingu-inn sveinunum algerlega í
vi’," segir íi gtairfssögunni.
Þessi samningur gflti i nokku’f
ár, én upp úr 1911 fæhðis't deyfð
yllr fé'ajglð, en upp úr 1914 vakn-
aði féiagiö af t-ur óg heflr starfað
vel og óslitið síða,n. H’áfa kjör
svdnanna báfaað stöðugt, ið'ixfa
aukdst og fu'llkommun henrmr
orðið þvi betri sem kjör svein-
annia böfauðu. Hefír og fé'lagið
haft styrkfarsjóð, sam margir fé-
Tagiar hafa notið góðs af.
1 fyrstu stjóyn Bakarasvein’afé-'
iagsfas voru kosnir:; Sigurður Á.
Gupniaugsson fo'-imaður, Kristjám
P. Á. Háll varaformaður ^niokfc-
Ujn Muta ársins 1908—1909
gegmdi hann einrig rifarastörfujm')
K istinn Þ. Guðmumdsson gjáld-
fceri, Guðm. Þorsteimsson varaj-
gjáldfceri iog Þórhadur Arpason
va.a:i:ari.
Núverar.di stjórn félagsfas
skipa Þorgils Guðmundsison for-
maður, Stefám Thordarsen ritari
og Guðm. Bjaxma&on gjaldfcerii.
Bakarasveinaifélagið gékk árið
1923 i Alþýðusaimbairjd íslands og
hefir æ síðárn reynst þar hinn
traustasti hlekkur í samtaíkai-
keðjunni.
I dag á 30 ár,a aifmæli félogs-
ims fæ ir A’þýðublaðið Bakara-
svcinafé'aginu hugheilar á: naðar-
óskir og þakkar því gott sa'm*-
starf í alþýðusaimtökuinum á um-
liðnum árum.
Til útvarpsraðstas.
Vrnrir sakna ópera'.agá úðvarps-
in® ,sén» nú heyrast svo sja’.dan,
þessara hrífamdi og listilegu laga,
sem> syngja kjark í þjóðina i
ska’inmdegisskuiggunu m. Ég mæl-
ist éindregið til, að þeini sé ekki
ptungið undir stól, héldur spiluð
sem oftast, velur og sumar. Virð-
ingarfyllst. Oívarpsnolandi.
KMtjurfilð.
Jamúarhefti ylirsifandandi ár-
gamgs er nýkooiið út. Flyítir það
sáfaxa og greiaiar «m kirkjiunál.
David Hume: 22
Hús daiiðans.
Mick, að það hafi ekki tafíð
glæpamennfaa meir en tvær mfa-
ú:ur að nema staðar, bera líkið
hiíiigað fam í ru'nmaimx og leggja
af stað aftur. Ef þessi s'tóri og
sterklegi náumgi, sem ég sá í
gærkvel'di, hefir verið hér iað
verki, þá hefir honum ekki orð-
ið mikið fyrfr því, að bera likið
hingiað fan. Ég he’.d, að við ætt-
urn iað fara inm í líkhúsið, þegar
vði höflim tokið raimisófcnuim okk-
ar hér.
— Já, ég heid að það væri
hyggilegt, siagði Candby eldri, án
þess að líta upp. Þegar því er
lofcið, ælla ég að senda Morne
lávarði skeyli. Hanm er nú einu
sinmi skjólstæðingur okkar og vill
senmilega fá að sjá einhvenx ár-
angur af kostoaði sfaum.
— Áttu von á því, að „Morð-
ingian brelli hanm meira en orð-
ið er.
— Já. það e.r ég sanmfærður
um.
— Það held ég nú samt ektó.
Þessx ógnun hlýtur að vera ixægi-
)eg handa homum, gömlum mann-
inum.
—■ Þú lítur ekki á málið frá
sjór.armi'ði „Morðingjans," ef þú
' heldur, að hanm geri sig énægð-
an með spellvirki, sem hanm er
búinm að framja. Gleymdu því
íekid, að hanm hefir óðiur hótáð
Morne lávarði, og bamrn hefir sýnt
að hanm stemdur við hótanir símar
og er ekkert smieykur við að
fremja morð, ef hianm þarf þess
ixxeð. Setjum nú svo, að bamm nái
í Morne lávarð og segi við hamm:
Pér vilið, hvernig fór um dóttur
y'Qar. Ef þér boqgið mxér ektó tíu
þú.iund síerlfagspumd, þá skuluð
þér deyja sjálfur. Fái ég ekki
peningiama, þá er úíi umx yður og
þér eiuð se.nmilega orðlnn samn-
færQur utm það, að ég stend við
hó.anir uifaiar. Og ef Morme lá-
vargiur yrði fyiir slíku, þá er ég
sarunfærðfur umx, að hainn xnyndi
fcorga.
— Já, það er rétt, en nxér befir
biamai ektó dottið þaífa í huig.
— „Morðingimn" — hver svo
sem 'hanm er, er bersýnilega efcki
taugaveiklaður. Másfce morðið á
Lenu Morr.e sé a'ðeims efam ófomg-
inm á eið hains og mxorðið sé
framið aðeins til þess að gera
M'orne! lávarð veikojri fyrir. Ef
svo er, þá vildi ég ógjarnom vera
í spoium lávarða'rins.
— Það er lifca rétt hjá þér,
fiaðir minm, stagði M'.ck. En svo að
við töfcum mú umx eitthvað unmað,
værf þá ekfci bezt að biðja út-
varpið fy.ir tilkynnimgu til fólks,
sem heflr átt ættfagja á hress-
ÞORGILS GUÐMUNDSSON
formaður.
GUÐMUNDUR BJARNASON
gjaldkeri.
HEYRT OG SÉ
l1
NIELS JÓNSSON „SKALDI"
er fæddur skömmu ef.ir 1780
(1783 eða 1786). Hamn er fæddur
og a'.inn upp í Skagafirði og xnun
mestan aldur sinn hafia verið tal-
mn til heimiiis þar.
Hamn orfi rfaxnaflokka og
kvæði, en fátt muna menm siú
af Ijóðum hans.
Auk 6 rfaxmaflokka eru tll eftir
hann alTmðrg kvæði, og í suntíur-
Íausu máli 4 ritlimgar (Um foriög
og frívilja, Kall og skyldur rit-
höfumda, Vanaaiál og Ánægja og
rósemi).
Ein vísa eftír hann er þó al-
kumnur húsgangur. Hún er úr
Frans Dönmars rímum og er
svoma:
Ég að öllumi' háska hlæ
á hafi sóns óþrðngu.
Mér er sama nú hvort næ
mokkru iandi eða öngu.
$
Éftirfaramdi vísur eru úr kvæði
bams: „Mittisband 19. aldarinn-
ar“, og eru tekmar á víð og
dreif úr kvæðimu. Kvæðdð er ort
ttndir nafni íslenzks bóoda, sem
er að fiosma upp.
Nú er von mín öll á enda;
aldrei framar mig það henda
kamn, að eiga kofaráð;
varla tjáir við að dvelja;
verð ég hokrið burt að selja,
þurrabúð svo þiggja af náð.
Get ég ei lengur vetti valdið,
em verkafólks afskamtra haldið
ú gjöldfa, ei orðin rýr.
Hver, sem vill, þvi hrósi gemgi;
hefi ég verfð txógu lemgi
höfðfags-xnanna mjólkur-kýr.
Skyrtan af tnér skyldi þegin,
skömmu sí&ar húðta flegin,
nú ef hokrl hætti ég ei.
Amnara svo við áþján bætti
unz ég flakka og betla mætti,
ég hvort semi er í ólund dey.
Yfirfnenn, sem eigumi hlýða,
éf.ir sfaum höfðum sníða
til ávfanipgs sjálfum sér
álögur, sem dikta Danir
dcmsku þrælabandi vamir
og vitlausfr í háttum hér.
Verði sá á bygðum blettur,
að bómdi nokkur standl Uppréttur,
þjófnum' sekt hann þymgri ber;
skuli hann bú við lengi lafa,
lygar og svik má oft við hafa,
og hversu má þá verða ver.
Engin ritast um það saga,
að yfirvöldim sér til baga
Iar.ds hafi sjóðimi scfax au&gað
hót af aura sfana safni,
samkúguðu í laganna nafíii,
sem þeir hafa hártogað.
•
Tveir lærðir menn hringdu til
Alþýðublaðsins í gær, báðir æfir
yrfr því, sem' þeir höfðu le3ið í
, H:yrf og séð". Hinn fyrri kvað
það meira en litla villu, að
prenta í blaði, að Helga, dóttir
Bcnedikts Gröndal befði verið
kor.a Svcinbjarnar Egilssonar, þax
&em allir vissu, að hún hefði ver-
ið kona Þór&ar Edilonssonar,
læknis í HafnarfirQi. Hann varaðá
sig ekki á því, að hér var um
Bcnedikt Jónsson Gröndal að
ræða, en dóttir hans, Helga, var
kona Sveinbjamar og móðir
Gröndals yngra, en hanm var
tengdafaðir Þórðar Edilonssionar,
og bar Helga, kona hans, nafn
ömmu sinnar.
Litlu síðar hringdi prófessor til
blaðsins og helti úr skálurn reiði
sinnar yfir því, að Bsnedikt
Gröndal eldra hefði verið eignað
stefið: „Hossir þú hefaiskum
gikki,“ en það væri eftir Heá-
berg og aðeiixs þýtt af B. G.
Vissu fleirf en gagnfræðingar!
En hvað værf eftir af verkum
íslenzkra ljóðská’da (og prófes-
sora), ef nákvæoilega væri eftir
leitað í frumhefarildum?
Lelldclag Reykfavífeur
hafði síðastl. fiimtudag fnirn-
sýningu ó hinu ágæta leikrfti
, Fy i \ in.ran" ef l W. Somnexe;
Maughami, og var því mjög vel
tekið af áhorfendum. — Næsta
sýning verður anmað kvöld.
ALÞÝBUBLÁBil __
Bakarasvelnalélag ís-
lands er prjjátíu ára i dag
Mei þrautseigu sterfi I pessa prjá
áratugl hefur félaginu tekist al
skapa stéttinni riðunandi lífskjir.