Alþýðublaðið - 15.02.1938, Side 3

WtlÐJUDAG 1S. FEBE. 1938.
AljÞtBÍSBhABl®
i hverjum straudaði sameiningiu 1. des.?
Loddaraleikur Héðins Valdimarss.
á sfiðasta Alþýðusambandsþingn
...«4» ■■■. .
Eftir Ingimar Jónsson.
ALÞÝBUBLAÐIÐ
u igTJÓRli
F. R. VALDEMARSSON
Á FOREICSLAí:
AL ÞYÐUHUSIND
(InnKangnr trít Hverft»götu/.
SlHARi 4900-1808.
4900: Atgreiðíia, auglýsingar.
4901: Ritstjórn (lnnlendar fréttir).
4902: Ritstjóri.
»03: Vllhj, S.VUhjálmsson(belnia)
4904: F. R. Valdemarsson (heima)
4905: Alpýðuprentsmiðjan.
4906: Afgreiðsla.
Ai.PÝÐUP«ENTSMIBiAS
„Sameinmfl“ Héðins
Taldimarssonar i
verhi.
MÁNUÐUM saman hefir
Héðinn Valdimarsson rek-
ið klofningsstarf sitt innain Al-
Iiýðuflokksins undir því yfirskini,
að liann væri að vinna að „s!am-
■( ining'u" Alþýðuflokksins og
Kommúnistaflokksins og þar
’með allrar alþýðu i landinu.
ÞaÖ er að vísu fyrir löngu
siðan orðið augljóst hverjum
liugsandi manni, að sameining
Í Lokkanna á þeim grundvelli, sean
Héðinn Valdimarsson meira að
. egja sjálfur setti í sinni upp-
runalegui tillögu í verkamanna-
félaginu Dagsbrún í fyrrasumar,
er óhugsanleg, eftir að Kommún-
istaflokkurinn hefir þvemeitað
að fallast á þann sameiningiar-
grundvöll.
En Héðinn Valdimars&on hefir
síðan sýnt, að fyrir hann er
hvorki sameiningin né sameiining-
aigrundvöllurfnn nokkurt aðal-
atriði, heldux hitt, að spekúlera
fyrir sína eigin persónu í einiing-
arviíja -verkalýðsins, i þeirri von,
að honum gæti tekist að vinna
aftur eitthvað af þeim vinsæld-
um, sem hann hafði endur fyrir
löngu, á meðan hann starfaði í
anda Alþýðuflokksins, en hefir
fyrirgert í seinni tið.
Héðni Valdimarssyni mun hafa
Verið það ljðst strax í haust, einss
og flestum öðrum trúnaðarmönn-
um Alþýðuflokksins, að aiUar
sameiningartilraunir við kofm-
múnista væru árangurslausar,
enda játaði hann það alveg af-
dráttarlaust, eftir að Alþýðusamr
bandsþingið i vetur hafði með
sameiningartilboði sínu gert síð-
ustu tilraun til þess að sameina
flokkana og feommúnistar höfða
hafnað því, að hann væri nú loks-
ins orðinn sarmfærður um, að
sameiningin væri ströndiuð á þvi,
að forsprakka kommúnista vant-
aði viljann til sameindngar.
Ef nokkurt mark væri yfirleitt
takandl á orðum Héðins Vaildi-
jnarssfOnar, hefði mátt ætlast til
þess, að hann hefði eftir slíka
reynslu >og slíka yfirlýsingu hætt
'öllu leynimakki við forsprakka
kommúnista og reynt sem ærleg-
ur Álþýðuflokksmaður að styrkja
áftur .raðir flokksins, sem hann
var búinn að rugla bneð blekk-
ingavef sinum. En harm gerði það
ekki, enda þótt Alþýðusam-
bandsþingið, sem Héðinn Valdi-
marsson hefir þó fram að þessu
ekki þoraið að neita að væri
æðsta vald Aíþýðuf lokksins,
hefði með öllum atkvæðum gegn
aðeinS þriemivr saimþykt blátt
bann við því, að nokkur AI-
þýðuf lokksmaður tæki sig út úr í
þessu máli og fyrirfram brenni-
merkt slíkt sem ,klofnings<starf-
semi, hættulega einíngu flokksins,
sem nauðsyn beri til að komið sé
í veg fyrir.“
Hann hélt áfram' leynimakkinu
við kommúnista, þvert ofan í yf-
irlýstar eigin skoðanir og þvert
tofan i bann Alþýðusambandsi-
þingsins. Hann gerði það vegna
þess, að fyrir hann var samein-
ingín ekkert anrnað en yörsíkto og
híð raunverulega takmaTk aðeina
það, að skapa þann glttndroöa 1
Alþýðuflokknuim ó þessu við-
kvæma, en lítt hugsaða máli, að
hann gæti annaðhvort brotist þaT
til þeirra valda, sem meirihluti
flokkisins hefir af góðum og gild-
um ástæðum, sem nú em öllum
ljósar, aldrei treysit honum til
þess að fara með, eða klofið
flokkinn að öðrum kosti.
Þetta er nú orðið svo augljóst
máí eftir Dagsbrúnarfundinn síð-
ast liðínn sunnudag, að engum
nema svörnum samsærismönmun
Héðins Valdimarssonar utan og
innam Alþýðuflokksins dettur í
Jhug í móti að mæla.
Jón Baldvinisson, hinn þraut-
reyndi fonseti Alþýðusambands
Islands 'Og leiðtogi íslenzku
Verkalýðshreyfingarinnar um
meira en tuttugu úra skeið, gerði
ekkert annað en það, sem var
skylda hans við Alþýðuflokkinn,
þegar hann samkvæmt samþykt
Alþýðusambandsþingsinis í vetur
bar fram tillögu sína í sambands-
stjórn I vikunni sem leiö, Um að
víkja Héðni Valdimarssyni úr
flokknum fyrir margfalt brot á
samþyktum A lþýðusaimband s-
þingsins og skyldum hans við
Alþýðuflokkinn. Það var sjálfs-
varoaroáðstöfun fiokksins gegn
opinberum svikum, sem Héðirrn
Váldimarsson hafði haft í framjmi
við hann í samráði og samvinnu
við annan flokk, sem frá upp-
hafi hefir haft það að yfirlýstu
stefnumarki að eyðiteggja Al-
þýðuflokkinn.
Þessi sjólfsvarnaroáðstöfun AI-
þýðuflokksins hefir nú knúið
Héðinn Valdimarsson til þess að
kasta sameiningargrímunni fyrir
fult og alt og sýna frammi fyrir
allri aiþýðu landsins, að tilgangur
hans var aldrei sá, að sameina
hina klofnu verkalýðshreyfingu,
heldur hinn, að svala metorða-
girnd sinni og hatri sinu ó þeim
mönnuim innain Alþýðuflokksins,
sem rieynst hafa farsælli og þar
af leiðandi vinsælli foringjar
verkalýðshreyfingarinnar en hamn.
Þess vegna greip hann til þess
örþrifaráðs, að gera bandaiag við
kommúnista og íhaldsmenn í
Dagsbrún á sunnudaginn um að
reka Jón Baldvinsson úr félaginu.
Slíkt smánarframferði gagnvart
fiortíð, nútíð og framtíö islenzku
ýerkalýðshreyfingarinnar verður
áreiðantega. skammgóður vermir
fyrir Héðin Valdimarsson. En
það hefir táknræna þýðingu. Það
sýnir hvernig „sameining“ Héð-
ins Valdimarssonar lítur út í
verki.

í „olíublaðinu“ birtir Héðinn
Valdimarsson greinargerð, sem
hann hefir sett saman til að verja
klofningsstarfsemi sína. -Tíl dæm-
is um meðferð sannleikans í þess-
ari ritsmíð, sem annars ber flest
einkenni þess, sem miður er um
höfundinn, er það, að hann reynir
þar að láta líta svo út, að hann(!)
hafi. staðið að samþykkt tillögu
Vilmundar Jónssonar á Sambands-
þinginu síðasta, um að hver sá, sem
tæki sig út úr til þess að makka
við kommúnista á bak við flokk-
inn, gerði sig sekan um klofnings-
starfsemi, og væri flokksrækur.
Til þess að sanna þetta, segir H. V.
að hann hafi lýst því yfir, að hann
„og aðrir, sem hefðu sömu skoðun
á þessum málum“, mundu sam-
þykkja tillöguna. „Var hún þá
samþykkt með öllum atkvæðum
gegn 3 atkvæðum anðstæffinga
sameiningarinnar“, segir H. V. —
„en mundi annars hafa verið feld“,
bætir samileikspostulinn við.
Þessir „3 andstæðingar samein-
ingarinnar“ sem greiddu atkvæði
gegn þessari tillögu, sem H. V. varð
loksins hált á, voru Laufey Valdi-
marsdóttir verzlunarmær, Guðrún
Finnsdóttir (kommúnisti) og þriðja
¥ • NÝÚTKOMNU „01íu!blaði“
sínu birtir Héðinn Valdimarsson
nefndarálit í saimeiningarmáliinu
frá honum, Jóhanni Bjömssyni og
Jóni Jóhannssyni, ásaimt árítuðu
samþykki 74 fulltrúa og eins
gests á saimbandsþinigi í haust
sem leið.
En með því að H. V. í þessu,
sem í öðni, er hann hefir dneift
út um sameiningarmálið og deilu-
hiál innan flokksstjómarinnar, —
skýrir mjög villandi og rangt frá
staðreyndum, sé ég mig knúðan
til að skýra mofckuð frá gangi
málsíns. Er ég því eins kunnug-
ur. og H. V., því að ég átti í
allt sumar í samningum við
kommúnista um sameiningu
flokkanná, og aftur í haust var
ég á sambandsþingi koeinn, á-
samt H. V. og 5 öðriim mönn-
Um til þess að gena úrsflitaitilraun
Um sameiningarsaimninga. Að vísu
ptáð ég allt af, eins og ég hefi
ávalt steðið sfðan 1916, með
báða fæíatr i Alþýðirílokknum, en
ekki með annan fótinin tomain við
dyragættirte i andstæðingaflokki
eins og surara er siður nú á sein-
ustu tímum. Mér er þvi vel kunn-
ugt um allt, sem gert hefir ver-
ið í málinu að undanteknu ef til
vill einhverju af því, sem Brynj-
ólfuf og Einar kunraa að hafei
hvíslað i eyra Héðins.
Þar er þá fyrst til að taka, að
á lokafundi samninganeffndanma
frá því í surnar þann 30. sept.
var bókað og undirritað af full-
kona, sem er flokksbundinn kom-
múnisti.
Nú má að vísu segja, að það sé
alveg rétt, þegar vel er að gáð, að
H. V., nánasta lið hans og komm-
únistar séu raunverulega „andstæð-
ingar sameiningarinnar“. En H. V.
er ekki til neins að reyna að sanna
með slíkum ,,rökum“, að tilgang-
urinn með tillögu Vilm. J. hafi ekki
verið sá, að beita henni gegn H. V.,
ef á þyrfti að halda, og hann héldi
áfram klofningsstarfsemi sinni. Til
þess muna allir, sem voru á síðasta
fundi sambandsþingsins, of vel
það systurlega viðbragð og þann ó-
róa, sem greip ungfrú Laufeyju,
þegar Vilmundur las upp tillög-
una. Héðinn stóð að vísu einn, lík-
astur þvöru í potti, og skildi hvorki
upp né niður; hann stamaði út úr
sér nokkrum orðum um að það
væri ekki gott að skilja þessa til-
lögu! En Laufey skildi, enda „er
hún greindari", eins og einum við-
stöddum varð að orði. En H. V. er
bezt að tala sem minnst um meiri-
hluta sinn á síðasa sambandsþingi.
Því að það vita allir, að hann hafði
aldrei meirihluta á þinginu, ef til
allsherjar atkvæðagreiðslu hefði
komið, þó að hann hefði í byrjun
meirihluta að höfðatölu, með öll-
um kommúnistunum, sem sviku
sig inn ó þingið með fölskum
drengskaparyfirlýsingum um að
þeir væru Alþýðuflokksmenn. Og
í lok þingsins, þegar allir sáu að
H. V. stefndi að því með tillögum
sínum og kommúnista að kljúfa
Alþýðuflokkinn, en fyrir lágu til-
lögur sem gengu svo langt, að
kommúnistar gátu ekki neitað
þeim, nema að þeir vildu sanna þaff
fyrir öllum landslýð aff þeir vildu
ekki sameiningu, eins og þeir hafa
gert, þá sneru allir þeir fylgismenn
H. V. sem vildu líta á velferð Al-
þýðuflokksins, við honum bakinu.
Þeir neituðu að vera með honum i
því að kljúfa Alþýðuflokkinn og
hann hefði aðeins haft með sér
hverfandi minnihluta, aðallega
kommúnista, ef til atkvæðagreiðslu
hefði komið. Þessvegna þorði hann
ekki að fá atkvæðagreiðslu síðustu
daga þingsins og forðaðist sem
mest hann mótti að gefa nokkurt
tilefni til þess að hún ætti sér
stað.
trúum kommúnista, að grundvöll-
uir fjrrlr sameiningu væri ekki
ifyrir hendi, þiar sem við nefind-
armenn Alþýöufiokksins héldum
tost við það, að hinn samdnaði
Hokkiur yrði sósíalistískur iýð-
ræðJsflokkur, eins og okkur virð-
ist að H. V. ætiíaðist til í sinrn
frægu DagsbrúpJartillögu í sum-
ar. Þegár þetta var upplýst og
bókað, töldum við tilgangslaust
að halda lengur áfram að sinni.
Þessi afsteða okkar var samþykt
af saimbandsstjóro með öllum
atkv. gegn atkvæðum þedrra Héð-
íns og Jóns Guðlaugsisonar.
Valdabarátta eða
sameinlng?
Nú ber að geta eins atriðis til
skýringar. Það er vitað, að þeg-
ar irm miðjan september sögðu1
forsprakkur kommúnista Héðni,
að sameining væri þvi aðedns
möguleg, að Alþýðuflokkurinn
gengi frá sinni fyrri stefnu, og
itæki upp kommúnistiska eða hálf
kommúnistiska stefnusikrá, og um
leið yrði ýtt út úr flokknum
nokkrirm svonefndum „hægri“-
mönnuim. öllurn kunnugum mönn-
um hlaut að vera tjóst, að þetta
hlaut að þýða svo alvariegtan
klofning í Alþýðuflokknum, að ó-
víst var, hvort hinn sameinaði
flokkur yrði á eftir nokkuð stærri
en Alþýðuflokkurínn óklofinn.
Hver var þá ávinningurirai að
sameiningunni?
Enginn fyrir alþýðuna, en ef
til vill einhver í bití fyrir þann
eða þá, sem hugsuðu til vulda
i hinum sameirraða flokki.
Alt þetta vissi H. V. • mæta
vel. Þrátt fyrir það vildi hann
halda sameiningunni „til streitu“,
éins og hann kemst að orði. Af
þessu ©r bert, að H. V. hefir
þegar um mánaðamótin sept.—
fokt. í haust verið korninn á þá
skoðun, að bezt væri aið fómaj
Alþýðuflokknum og kljúfahann,
ef ekki tækist með öðru móti, til
þess eins að fullnægja persónu-
legri valdafíkn sinni, og án tillits
til hagsmuna verkalýðsins eða
möguleikanna fyrír raunverulegri
sameiningu hans.
Því næst kom auka-saímbands-
þingið sarnan seinaist í október.
Þar lögðu þeir Héðinn og Jón
Guðlaugsson- fram framvarp að
svonefndrt „sameiningarstefinu-
skrá“, sem átti að vera sniðin
eftir stefnuskrá norska Alþýðu-
flokksins. Þegar fiarið var að ab-
huga hana, kom í ljós, að hún
var full af málvilluim og hreinium
vitleysum, svo að ómögutegt var
annað en semja hana upp. Auk
þess var f mörgtum mjög veru-
iegaim atrtöum vikld frá norsku
stefinUskránni, en aftur á móti
nálega allsstaðar sett inn þau
ókvæði, sem kommúnistar höfðu
heimíaði, svo að enguim gat dul-
izt, að ÞESSI STEFNUSKRÁ
VAR KOMMÚNISTISKT PLAGG,
en EKKI STEFNUSKRA SÓSIAL-
ISTISKS LÝÐRÆÐISFLOKKS. —
Það fylgdi, að þetta myndu
kommúnistar samþykkja, en engu
mætti breyta nema ef til vill aug-
ljósurn málvillum og Rientvillum.
Nú var það vitantegt, að siam-
þykt siíkrar stefnuskrár hlaut að
þýða það, að ekki gæti tekist
samvinna um áframhalidandi
stjórnaraðstöðu milli hins nýja.
flokks og Framsóknarflokksins. I-
haldsöfliri i Fnamsóknarflokknum
hefðu þá fiengið því ráðið, að
tekin værf upp „hægri“ sam-
vinna og mynduð sambræðslu-
stjórn íhaids og Framsóknar, með
öllu því, sem af þvi hefði leitt.
Mikill meirihhiti fulltrúa á
sanibandsþinginu vildi áreiöanlega
ekki 'láta til þess korna, að minsta
kosti ekki að óreyndu, meðan
ekki var séö, hvaða samningar
gætu náðst við Framsóknarflokk-
inn um áframhaldandi samviranu.
Þrátt fyrir það var vegna til-
hliðranarsemi við.H. V. samþykt
að kjósia 7 manna saimtalsnefnd
iil þess að gena úrslitatilraun til
samninga við kommúnista, og
sendu þeir aðra 7 á móti.
Loddaraleikur
kommúnista.
Nefndiroar störfuðu í 3 diaga,
2.—4. nóvember. Við Alþýðu-
flokksmennirnir lögðum mikla á-
herz'lu á, að gengið væri frá sem
flestum meginatríðum stiiax, og
að sameining færí fraim ekki síð-
ar en 1. des., vegna undirbún-
íngs undir bæjarstjórniarkiosning-
arnjar. Ennfremur, að flokkuirirai
yrði lýðræðisflokkur, svo að
vinstri samvinua gæti haldist. Á
fundinum viriist H. V. oftast
standia með okkur hinum, en á-
berandi viar, hversu hann var oft
búinn að breytia skoðun um ein-
stök atriði, þegiar á næsta fund
kom, enda kom þá í Ijós, að
hann hjafði talað við Brynjólf eða
Einar i millibilinú.
Kommúnistar laftur á móti vttdu
engin ákveðin svör gefa, heldur
drógu alt á langinn. Höfðu þeir
og, bersýnitega með vilja, kall-
að flokksþing sitt saman þremur
vikUm siðar en Alþýðu-sambands-
þingið, augsýnilegia til þess, að
íúrslit gætu ekki fiengist um saan-
eininguna á bóðum þingum 6jatm-
tímis, sem vitanlega var langr
eðlitegast, ef sameining var al-
varlegia meint. Hið eina, sem
þeir vildu fallást á, voru tttlögur
H. V. og JórVs Guðlaugssonar um
samfylkingu í von um siamein-
ingu einhvern tíma síðar. En
þessar tillögur var vissa fyrir, að
ineiri hluti sambandsþings heföi
aldrei samþykt, enda skýrðum
við kommúnistum frá því, og
virtist H. V. okkur hinum sam-
rnála um þetta. Sameiningarvllji
kommúnlsta kom þaroa skýrt í
Ijós. Þelr neituðu öllam sam-
feomailagstíllögum, nema þelm
elnjumi, sem víst vair að Alþýiðu-
flokkurinn gat ekki gengið að.
Loks gerðUm við úrslitatilriaun,
með því að lofia að mæla með
flestum skilyrðum komimúnista,
sem má!i skiftu, og settuim þaö
éitt skilyrði á móti, að saanein-
ingin færi fnam ekki síðar en 1.
dez. Þá skeður það á síðasta
fundi nefndanina, 4. nóv., að
kommú'nIstaJ, neita að maela með
þessum tUIögum við flokksþing
sitfi, en héldu fast við aamfylk-
ingu.
Þessum síðasta samtalsfundi
lauk kl. 71/2 að kvöldi, en Héðinn
Valdimarsson, sem var forseti
sambandsþingsins, hafði tekið
málið á dagskrá kl. 10 þá um
kvöldið, svo að nefndin frá Al-
þýðuflokknum hafði lítinn tima
til þéss að ganga frá nefndar-
áliti.
Sameining eða sam-
fylklng?
Kom hún satman kl. 8V2 og
virtist mér, eftir þessa síðustu
íneitun kommúnteta, málið nú
orðið svo ljóst sem orðiö gat,
sem sé, AÐ KOMMÚNISTAR
VILDU EKKI SAMEININGU,
heldur eingöngu sundran AJ-
þýðuflokksins. Datt mér ekki ann-
að í hug, en að H. V. væri þettð
ljóst, og að hann mundi ásasmí
okkur leggja til, að gerðar yrðu
þær ráðstafianir, sem flokknum
Væri fyrir beztu, En þá var lifea
ekki orðið einb ljóst og nú er,
að H. V. vildi hið sama og kom-
múnistar, sem sé klofningu og
sundurlimun AlþýðufLokksins. Og
hvað 'skeður? Þegar nefndin kom
saman, heimtaði H. V. að við
mæltum með samfyikingariillög-
um hans, þrátt fyrir neitrm kom-
ímúnista. Þetta gátum við vitan-
lega ekki gert. Það hefði verið
að svikja stefnu Alþýðuflokksins
og ráðaist að baki miktts meiri
hluta fulhrúa á sambandsþinginu,
sem vildu taka smneiningarinálið
alvarlega og reyna að knýja
kommúnista til þess að ganga,
að skynsamlegum samningum,
én ekki nota mólið til þess að
évala vaidafíkn einstekna manna.
Tveir nefndarmenn, Jón Jóhanns-
bon og Jóhann Bjömsson, gengu
með H. V. Einn, Hallbjöm Hall-
dórsson, kvaðst ekki búinn að
áíta sig á málinu. Við þrir, sem
feftir voram, gerðum svo hljóð-
andi nefndarálit til þmgsins:
Nefndarálit okkar.
„Það er nú orðið ljóst, aið nefnd
Kommúnis t aflokksins vill ekki
sameiningu Alþýðuflokksins og
Kommúnistaflokksins að sinni,
þnátt fyrir það, þó nefnd Alþýðu-
flokksins hafi teygt sig mjög
langt til samkomulags, i því
trau'Sti, að með því væri hægt að
vinna Kommúnistaflokkirvn til
skjótrar sameiningar,
Meðal annars hafa nú fcommún-
ístar iátið böka:
1. Að þeir samþykki ekki nafn
flokksins: „Alþýðuflokkur ls-
lands".
2. Ekkerí samtoomulag hefir
fengist um niðurskipun mantra í
trúnaöarslöður flokk&ins.
3. Nefnd Kommúnistaflokksiii>
getur ekki mælt með aðfierðlnni
við sameininguna samkvæmt sið-
ari tillðgu Héðins Valdimarssoti-
ar (tafariaus sameináng), held -
ur aðeins samkvæmt till. Héðins
Og Jóns Guðlaugssonar (samfylk-
ing).
Undirritaðir nefndarme1^ leggja
áherzlu á, að það sameiningartil-
boð, sem j>eir þó telja sjálfsagl
að 14. þing Alþýðusambands ís-
lands geri Kommúnistaflokki ís-
lands, feli i sér þrent:
1. Möguleika til skjótrar sam-
einingar, ef alvarlegur vttji til
hennar kynni að verða fyrir
hendi hjá flokksþingi Komrnún-
istaflokksins, sem saman kemur
í þessum mánuði.
2. Tryggirtgu fyrir þvi, að þing
Alþýðusambandsins klofni ekki
alvarlega um samjeiningartiiboöið,
fen af slíkum klofningi mundi
leiða, að Alþýðuflokkurinn klofn-
aði, og ef til vill án þess að
nokkurri sameiningu yrði náð við
Kommúnistaflokkinn.
3. Að ekki sé girí fyrir, að unt
verði að halda áfnam samvinnu
vinstri flokkanna á alþingi og í
rikisstjóm.
Fyrir þvi leggjum við til, að
þingið samþykki málamiðlunartil-
íögur þær um sameiningartilboð
til Kommúnistaflokksins, sem
okkur er kunnugt um að fluttar
verða af Jónasi Guðmundssyni
og fleiram.
Reykjavik, 4. nóv. 1937.
Hannibal Valdimarssion.
Ingimar Jónsson.
Bjarni M. Jónsson."
Frh. á 4. siöu.