Alþýðublaðið - 20.04.1938, Blaðsíða 2

Alþýðublaðið - 20.04.1938, Blaðsíða 2
MIÐVIKUD. 20. APRÍL 1938. ALÞÝÐyBLABIÐ . HEYRT OG SEÐ ———----- FJÖLDI manna hefir gaim|an af því að' fást við að rálðb krossgáttir, en fáir vita, hvernig krossgiátan varð til. Eftirfariandi friásögn er 'uni það: Fyrir nokkrum áratugtuim síöan var tingur kenmári í New York, sem, langaði til að verða frægur og auðvitað ríkur um leið. Hann sat við það öllum stundum, þeg^ ar hiann var ekki að silnnldi skyldustörfum sínium, að máilia. Þegar hann hafði miálað no'kkr- ar myndir og innriaimmað þær, 'sendi ’nann þær á sýniingu i Monteviiedio, því að enginn er spámaður í siniu fððurlapdi. Myndimar fengu afarhrialklega dóma, en miaöuriinn gafst siamt ekki' upp. Nú tók hantn sig til og skrifaði skemtibækur og ætlaði laið fana fram úr Mlaifk gamia Twain á því siviði, og hanin fékk jiafnvel rit sín prentuð. En engi'nu vildi kaupia. En ennþá þráði hann fé og frægð og fór nú að hujgsiai um, hvað hiamtn ætti að taka sér fyrlr hendur ,næist. Meðan hiann var að velta því fyrir sér, raðiaði hanin upp fáemum kroissgátuim af rælni og iaf því að hann vant- aðii vasapemiingia, brá hiauu sér imn til ritstjóra mieð krossgát- Urnar. Fiáeinum vikum seiinna var hann orðinn frægur miaiður. G. Bourgiet varð á svipstundu frægur um allai Ameríku; knoss- gátur hans seldust huindruðluanj þúsunda siamain, og penii'nigiarnir streymdu inin. Og ofan á þetta, alt siaman bættist svo það, að fólk fór að kaupa og lesa skemíibækur hens, sem engiinn hafði viljað líta við áður. Forlag það, er gaf út kriossigát- ur hans, lét hiainin hafia. þiaið venk- efni að iskrifa1 bók, þar sem aðal- uppiistaðan var krossgiátia og iauisn á heinni. Þessii bók kom út í stórum upplöigum og seldist' gríðárlegia. Nú er G. Bourget þiektur mað- ur — að minstai kosti í Amierjíku, og krossgátur hans haifa farið sigurför um allian heimilnn. — Reyndar hefir höfulndurinn engiair tekjur af uppfinninig sinná utem Ameríku; en hann á siaimt sem áður nokkrar milljóinir dolliara — og frægur er hanm. * Nýlega hélit Kemaii paischia ræðu í tyrkneska útviarpið og; kvatti pjóð' símai til að veria káta og neifa. Þiair með sianniaiðii hainn, að piað var ekki til einskis, þegiar Mark Twain féliagið sæmdi hann heiðursmeTki sínu siðaisit liðið haust. Kemal fékk heiðurismeTki Miairk Twain félia|gsinis í hiaiusit vegma, þes,s, að siamkvæimt skoðun fé- lagissitjórniarininur hafði haun kent Tyrkjum að hlæja,. Tyrkir eru í (eðli isínu mjög al- varlegir menn, og samkvæmt stooðun félagsiinis hafia, þeir ekki hlegið í þúsund ár. Eín þiegar Kemal pascha kom til söigunniar, giátu þeir ekki varist hlátri. Reykjaskóla í Hrútafirði var slitiiö 13. þ. m. í skólanuim stunduðu mám í vetur 60 nemendur. Fæðiskostnaður á dag fyrix pilta nám' kr. 1,35 ogi fyriir stúlkur kr. 1,21. Skóilinn var raflýstur í vetur og gerðar á honum ým,sar fleiri utabætuir. Fulráðið er nú, að keypt vierðii kvikmyndavél fyr.iir byrjun næsta. skófaiárs og áætliað er, aö aukið verði hiústrúm skó'lans, bæði til aUkinnar vinniukisns'lu1 og viegnia yaxjandi aðsóknar. Stofnað hefir veriö til happdrættis í þvf skyni, að koma upp heitri s'jó'iaug við skió'lann, og er mi'kiill áhugi fyrir því máli. Hafa ma'rgar stofnanir o,g einistaklingiar í biuita’ði&igandi hérúöum og víðar þiegiar styrkt má'lið höfðingli&ga. (FO.) Fáein minniaearorð m Sisia irlendssðn frá Heliasiðnm. GÍSLI ERLENDSSON. Hér er í valinn hníiginn unigur maður, — áðeinis 25 ára. Svo ungur maður á sjaid,an viðburðaríka' ævisögu að biaki, og því síðiur þá, þegar möiig ár af hinni stuttu ævi hiafa farið í bariát'tui við þjáningair og heilsu- leysi eins og hér átti sér stað. En það stóðu ávalt bjartar vonir uirm Gísla,, og því er hamis sárt saknað aif vinum og vamdaim'önm- um„ Vonir þær siem ávalt fylgdu l’onuni urðu snemima fléygar, því að dremgu'rinin .dafniaði vel, og var smemma gjörfulegu,r og fríð- ur. Þamnig liðu æsiku og ungl- iingsárin, og urðu voniTnar fleiri og stærri eftir þ'vi siem timiinn leið. En þegar drengurimm hafði um þiað bil lok'ið þroiskaislkeiði sinu, dnó upp dirnt siký á vomiarhiimníi f jölskyldunnar, því að diemgurinn efnilegi fór að verða. veikur mieð köflum, og sú veiki vakti strax ú|gg og kvíða um framtíð hains1. Svo kiornu fimm veikiinidaiár, og dv'aldi hainn þá ýinást í sjiúkra- hæli eða hieima hjá foreldrumum. Batavonin liifði iengi og mildaði kriingumstæðiumiar. Og isitundum bárust hlý geisllabrot irnn til hin!s: sijúka mianinis. Hamm átti umnuistu, sieml var hoinum eimls og góður isnigill í 'þrautum siemldur. Og hiajnm á’tti umhyggjuis’aama' foreldra, siean fórmiuðu ölilu isiem, þ'au gátu til að l'étta byrði hans. 0,g það er nú hluggum í harmi fyrir þ,aU', að haf á gert ál't, siern í þeárra válídi stóð' til að sœtta þenna siom simn við hin þungu örlögh siemi hviti daúði ska'puði hionum'. Gís'li lézt 6. þ. m. á heimili foœldría isinna, sem mú eiga hieima í Hiafnárfirði, oig í dag verður hann borimm til mioildair í jgrafjieitnurn í Fioisisiviogi. Þa’r mun jafnan rikja friður yfir leiifum haus. Og þega,r isuimia’rblómin koma,, munu spretta 'litfögur b'lómi á leiði hans, — blóm, siem hin trygg'lynida uiunuistia gróðuir- setur og h'lúir að, — hlóm, sieirn b'era kveðjur mi’LM tveggja héima. Aðstandendur og viinir blesisa niinningu hunis. M. G. Nansensskóli í Noregi. NÝR SKÓLI hefir verið stofnaður í Noregi, og er kallaður Nansensskóli, og er það takmark skólans að vinna áfram að þeim mannúðarhug- sjónum, sem Frithjof Nansen gerði að aðalstarfi sínu síðari hluta æfinnar. Á skólinn að vinna að auknum skilningi og vmsemd miíli þjóðanna. Við skóilann verður kenid bók- mientasflga, stjórnimúLaisiaga og ail- menn listasiaga, og auk þess verðuir lögð mikil áherzla á flð kynna nemiendum helztu breyt- Sujgar í landleigu lífi niútímanis og stjórmuála- og laitviunuiífi hain's. Dr. Chriistian ScheLdenuip hefir verið kjörinn fioristöðiumaiður sfcó'I- ans, ieni í skólariáðiiniu lenu meða] anuarg Frederiik Paasche, Edgár Sohelderup, Diidrik A. Seip og Birgier Bergiersen. Enn fremur ieru í skó'LaiáÖmu Emsnies dóls'ent og skiáldkonan Sigrid Undset. Fyrst uiu siun starfiaT skóilinh í luisakynnum hiásfcóillaus í Os'IiO', ieji það er ráð|gert, að hann eigmst; bráðiLega s'i'tt eigið hús, og verð- ur það á Litlia Halmri. Þár á að verða heiimavist fyrir 40 nem- endur, en aðrir nemiendur búa jþar í igrond'imni. Keuslia í skó'Lain'- um verður ókeypis. (FO.) laria Walevska 01 Siapoleoa. jafnvel þó ekki væri nema um stutta sitund að ræða. En. hér var alt öðiru máli að gegna, og þiað var því ekiki um) annað að ræða fyrir Duroc en að beria Napoleon kveðju hiininiflr tilbeðnu og tilkynnn hoiniumi hryg'gbnotið. Napoieon var sofckiun niður í viimú iSma. Uiuhverfis hiaimn stóðu hierfioringjar og stjómnnáliaimienln, verkfræðingar og hríáðboðair, slenfii á hverri istundu gátu átt voin á því að þurfa að ríðia till Pairísur1 í þeysisprieng með áríðandi skilia- hoð. Um þessar mundÍT átti Nap- óileon yfir að ráðia hinum fairiar- s'kjótustu sendiboðum!, og hrað- b'oðar háms þutu með nærri því ó kiljanlegum flýti. Keisiariimn hafði mikið í hlugia. Hiamn var áð fara í geguum nokfcur uppfcöst, so;n höfðu komiið frá Pariisi. H;ajnn ætlaði iað láltla byggja miinnis- jiuerki í Paríls,, sem áttd að geta staðið af sér allan veðurgný næstu alda og það átti að vera tiil luimungar um hin geysiegu afrek hiins mikla bensi. Hainin ætl- aði aö iáta höggva nöfu fræiguistu hetja 'smna' í marmiaratöflu, en míinning þeiira, sem féliu á víg- vellihum átti aÖ geymiast um áld- ir alda grafin í guilltöflu. AðaLáil'Ctrun þiessia mimniis,merkis ------------- 5. átti að’ veria: „Tiil luininmgár um hermeninin'a í hiilnium máfcl'a her NapioLeons“. Á töfliu úr hviitum' manmlara átti að grafa nöfin allra hetja bains frá hiinuau mörgu ox- ustum’. Kieisarinn hafði sjálfur giert uji.pkast ;að miunáislmierki'nu. ÞiaÖ át'ti að veria fornt mlústeri í róaur venskum stil, uiugiát 56 bor- irntskum isiúlium og yffir því áfti að vera ,stóT hvelfing. Að þesis- ari bygganjgu var Wniniið í 36 ár og NapoLeon var löngu, diauður, þieg- ar verkinu viar lokið'. Þaið er hin núvera’ndi Miadeleiiniekirkja. En annað var það líka, sem keiisarinn hafði í huga. Þáð var afiardj'aífinannlegt fyrirtækd. Strax 21. nóvember hafði keiis- arinn gefið út skipuu í Berlin, þar iseiu alt brezkia eyríkið var lýst í hafnba'nn. Ölluiu löndum sem viðurfeendu veldi Frakfca Var banuáð áð verzlia viö Engíland og þéiim var ennfremuir hainniað að hafa bréfiaviösfcifti við Eng- land. S:var Englendinga' hafði verið þáð að banma öllum hlutlausum slkipum að sigla til franiskíahafna eða til bafna þiöirria landá, sem voru undir fröniskum áihrifum. — Ég vii, sagði keisiarinn — koma gagngerðri bxeytingu á verzlunina og iðnáðinn. Ég vil framleiða sykUr á Frakfcllanidi, ger,a bómuil og flieiri vörur að innlendum varn'iingi, og við sku.1,- um komast að rauin uin þaö, að ég geri uýleudurinar þýölngajn- Ifllusiar, fyxsit mé’r er bainnlaÖ' að njóta þeirra. Þegar hafnn hafði skrifað síð- áistai is’tafkrókinn stóð hiann á fæt- ur og gaf Duroc bendi’ngu. Mariskálkurin’n gaf skýrsilú sii'na. Hainn: bafði ótta'st eitt af reiði- kö'stum keisarans. En Napóleon hlustaði rólegur á hajnn. Hamn gekk út ,að glujgganum og horfði yfir boirgima. Duffó.c heyrð'i' hann hvísla: Hún er töfr- andi kioma. Hún er engill. Svo sinéri h,ann sér aftuir að marskálkinum o.g sagð'i: — Duroc, siál þessarfl.r komu er jafn fögur og líkami hermiaff. Mar'skiáikurinn hneigði sig. En hann va'ð mjög und an,di y'ir þvi að heyra hú'shónida siinm tala þann'ig. Þ.að vair ekfci á þeníniam hátt, 'Siem hamn hafði unnið Car- Lottu Garroni, eða Blieoinio're Do- meliLe. En Napoleon hafði á réttu að 'stamda. Mflffia Welewsfca var ekkert lík þeirn toonum, siem Muirat og koina, hanis færðu fceisr aranum til skiftis. Þar 'sem Duroc var ©kki einaista fyrsti þjómn k'ei’saranis, helduff ei-nnig tminaðaTviinuir hams, siagði Dunoc br,osandi v’ið keisáramn, enda þótt haun héldi fast við hirðsiðina. ,—fÞetta er fyrsti óisligulrinn, , —------------_______ eem þér hafið beðið, yðfllr há- tign. Napoleom 'speirti brýrnajr og svacaði: — En óg skal haifa liag á að breyta þesisum' ósigáii í sigur. Svo fékk hann sér sæti og sifcrifaðd amnað bréf. .... Þéir hafið begðað yður illa gagnvart marskálki mínum Það miyndi ég euguim líðia óhegnt En þér hafið e'mungis valdiö mér siorgar. Hefi ég ekki fallið yður í geð? Ég hiefi þö haft ástæðu til aö vona hið giagn’stæðfl. Þér hafið álið í brjósti heitari tilfiinningu, glagnvflrt mér, en þér viljið játa; þiað, veit ég. Eru þieslsar tilfimn- iinjgar fa’rmia að kólmV Miniair táil- finni'ngar hafa orðið heitairi'. Þér sviftið mdg ró. Veitíð hjarta mílnu frið og 'siáil mdun'i gleði og h:a|m- ingju. Er það þá svo erfitt að svara. Ég á þegar hjá yður tvö bréf. Napoleom. Keisarimn iinusíigilaðá bréfið. — Farið með það til viðtak- anda, mársfcálkur, en gætið' iað því að færfl: •mér ekki afsviar aftur. Dutíoc Lét færa greifiafriámnii bréfið, án þe’sls að gefia. henm tækiíæri til að ’svara hoinum sjiálfum. En jafnvél þessiu sSðiara bréfi þess'a voLdugia mflmms vair látið ósvarað. Mariia Waleewsika hafði tekið á móti bréfinu og lesið þaið,. Og hún befði ©kki verið fcona, ef Eftir Pétur Slgnrðsson. í 'dag skín blessuð sólin hér, og húm skín vist oft á Austfjörö- trni. Dagurinn er bjflrtur og fia|gur og dregur hugi, mainniaj að- sól- skinsamdiiti sínju, frá kroppu og atvinniuleysi. Einu simmi átti ég og Eskifjörður eimjs konar trú- loiunardaga, og á þeirn dögum er alt af gamiau að lifa. E:n sæt’a- hraUðisdiag'ar emdiaist ekki ævin- lega eilíflegia, og enginin muindi verða hisisa, þó :ég gierði ráð fyrir, ,að hér mundi ég hafa fæ!t eLtthvað af mömnum frá mér. Ýmsir þekkja mig að- slíku. Einga hneiigð hiefi ég samt til þesis að segja r.oitt slæmt um menm á Eskifiið'. En Eskifjörður er illa staddur. Ríkið fæðir hér hóp af mönmuim, og má næffri geta, hvort sjálfsbjargiairviðleitmi þieirra mamn’aj lamast ekki, siem ©kki haffl við neitt aö fást. Þiað er sennilega viandaisiamt að benda á, hvað geria sfculi, ©n eitthvað þ|arf að gera. Bezt fyrir mdg að t,ala, dkki mieira um það, en láta stjórnmálamöninunum þiað' eftir. Ég er að koma fótumum undir stúku hér emn eirnu simni. Sigurinn jar umnimm í bráð, þótt ekki væri hann fenjgimm fyrjgrhiafnarliaUst. S'túkan befir tiefcið' til stiaprfai á ný, í óþökk við ejimh'verja, em miuin eiga samúð og fylgii hinna beztu mainna hér. Ég hefi eimmitt átt tal við all'a laðálforyztumiemn- ima, og mætti þar aðeinis irimni mestU alúð og ’samhyggð m©ð því starfi, semj ég vinn að. Eitthvað hafia þessir iruann gert nú í vetur til þesis ;að útrýmia h'inum miesta óislóimia í láfienjgiismálunum hér á E'skifirði, og skal það eklki af þeim dnegið. Þó etr ég hislsia, að þeir skÚLu ekk‘i sækjfl þiað mál fastar, leggja stúkunm’i lið og bera bindindiisimiálefmið fnam til 'sigursi á staðnumi. Það væri þess- U!m mönmum ininan hatodar með siamtökum isín á milli. — Þiað er þó viöurkent bæði af þeim' og flestum h’ér á sitaðmum, tað eitt- hvað meiria þurfi :að gera. / Ég hefi það eftir hinum áireið- anlegustu heimildum, o,g get nafnigrieint mienninia, hvenær siem vera vill, úð hér sé ekkja, sem hönidli láfiengi að máklUm miun, og hefiir áðuir fiengiið dóm fyrir á- fiemgisbruggun, en auðvitað enga refsingU tekíð út. Frétt imi þann dómvar siend hé'ðan útvarpinu, en kom aldrei fram. Hvar sem hlana befir dagaö Uppi. Laust fyrir síðustu jól var gerð hiúisrainmisiókn hjiá þesisiari konU, og fuinduist þá h;jiá henni 33 flöskiuir af hinum rétt'nefnda ,,svaffta-diauða“. Mi'kiÖ af þiessu áfiengi hafði vierið fieng- ið á nafn ufppeldisisonar henmiar. Það er unguT maður, siem ekki kvað drekka. Sjálf drekkur kon<- a-n <ekki alt þett’a áfiangi, og hiefir vlí'st ekki ráð á að gefa það, og er þá ekki niema urn leiua, lieið að ræða. Það er líkai sagt að sjaidan ljúgi aLmanmarómur. Þá er hér maðiur, siem sieyðir heimahruigg. 1 vetur hiefír vierið helt tvisvar niðiuir hjá bohum, en hann kvað haldia áfriam'. Hainn jer á isiveitinnii, á 5 börn mleð konu sinni 0|g eiitt misð 17 áffa gamfllli systur hennair. Bamn er heiLsu- bilaður og miá vist ekki vinna. Bíuggið seyðir hanm inmí í þviefm- herberginu þar sem börnin siofia. Þar logaff á gasolíiuvél undir góð gætinu ré’tt hjá rúmisitokk sofandi barnanna. Hreppstjóffinn. siaigði mér, að það hefði verið „a|ga- Leg“ s'j'ón að litaisit þarnla um. Bæði toilþjóníinum og sýslumanm- inium hefðii líka blösk’rað'. Björn Blöndal kváð hafa sagt það í áheyrn mamna hér, að slíkt heim- ili ætti að gera upptæk. Enigin iurða. Er þiað ekki bliátt áframi glæpsmlegt af þjóðfólia)ginu að láta börn alaist upp á slík'um héimilum ? Síðast liðið ár hefir þessj fjöl- skylda fengið um tvö þúsunid kr. af sveitinni, og 'oddvitinm kvað ihafiai sagt, að hún fenigi það siero hún bæði um, <og þiess vegn.i þarf iekki þessi íníannaumingi að bræla börn sín imni í slíku á- fie'ngissiUÖuvíti. Meö þetta, og annað slíkt, er hér auðvittað al- menn óámæjgja. En því ekki að uppræta þennian ósóma, því það er hægt? — Annars sajgði hrepp- stjóxinn mér, rétt áðam, að þ-að væri „hroðalegur a|ustur“ af á- fiengi frá SeyÖiisfífiði til Eskifjarð- ar. — Ég varð hiissai. Hefír Eski- fjörður ráð á slíku? Það, að slagsmál og vamidræöi ko.ma fyrir á danzstoemtunum, er aUÖvitað ektoert eimisdæmi fyrir Eskifjörð, og víist síður nneira af siíkti hér en víða amnarsistaiðiaff. Eskifjörðuff! Yið erum maagir, siem viljum þér vel. Vexðii þá hollvættir landsins, stjórn þjóð- arinniar og framtak góðna mlatnha samtaka um það, að búa þér bjart'ári dag í friam'tiöjn.m. Skiifað' á Eskifirði. P. S. Reykholtsskóla var slitið 13. þ. m. og siama dag var h’áldin sýning á hauda- vimnlu nemienda. SkóLaun höfiðu sótt 99 nemenidur, en 35 Juk'u fulilnaðiarprófi. Stúlkur h'öfðu gext uim 100 miuni og piltair smiðað ýmsa gajgnlieigá hluti, þ. á. m. 6 skrifborð. Þeir höfðu og bundið fjölida bóka. í ræðu, sem sfcóila stjórinn. flutti við skióilaisilit, benti h'ann á niauðsyin áukinsi verfcliegs nárns við' héraðslsk'ó'lana og tallaði um væntánlegar frámkvæmdir í þieim efnum við Reykholtssfcóila á næsta skólaári, jafnframt aUknum húsiakiosti. Þrír piltar úr skóiián- lum keptu í v©tUr á sundmóti ís- llands, og vann Eðvárd Færs-et friá Siglufirði þpr önnur verðiliaiun. H’eilS’Ufiar niemenda vár ágætt í vetur. (FO.) 20 stk. Pakkinn kostar kr. 1,35

x

Alþýðublaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Alþýðublaðið
https://timarit.is/publication/2

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.