Alþýðublaðið - 21.05.1938, Blaðsíða 3

LAB©A1I©A« M. MAÍ 1 m.
ALÞYBOBLAÐIÐ
ALÞÝBUBLAÐIÐ
RKt'gaCJÓRI:
F. R. VALÐSMARSSON.
AFQREIÐSLA:
ALÞÍÐUHÚSINU
(Inngangur frá Hverfiagötu).
SÍMAR; 4900—4906.
4900: Afgreiðíia, auglýsingar.
4901: Ritstjórn (innlendar fréttir).
4902: Ritstjóri.
4963: Vilhj. S.Vilhjálmsson(heima)
4M4: F, R. Valdemarsson (heima)
4905: Alþýðuprentsmiðjan.
4906: Afgreiðsla.
ALÞÝÐOPRENTSMIÐJAN
Snmarleyfí
verkamama.
ALPÝÐUBLAÐIÐ skýríði í gær
frá lögum sem danska þiing-
ið hefit’ nýlieigia samþykt um að
vierkamena skuli framvegis fá
hálfsmániaðar sumarfrí með fiuillu
kaiupi. Samskonar löggjöf er nú
í iundi'r!búin,in|gi í Noregi og Svi-
Þjóð.
Með þesslum löguim hefir
danski wrkúlýðtuirinn fengið flull-
nægt gamalli kröflu, sem hefír
verið eitt af baráttumálum verka-
lýðssaimtakanina, undanfairna ára-
tiugi. Méð siatmniingtum! við ,at-
vininmekendusr hafði allmöijgum
starfsgreinjum teklist áð fá inn á-
kvæði 1 kialupsalmniingania um
suima'r'lieyf'i, misjafnlega lömg að
vi'su, en samt vo'nu mjög margir
vérkihmenin o|g einkuln þó þeir
lægstlaluniuðu algerlega afskifth.
Þaö' é’r því stórt s,por til hags-
bóta fyrir danska verkalýðiinn,
sem stigið hefir verið með þiess-
uim lögum o|g er það aðeiras eitt
dæmtð af mörigum utm þau aluknu
þjóðfélagsréttlndi, sem dainskir
vierkamenn hafa hlotið undir
stjóm Staunings. Um þemnan
mann hefir hið islenzka komm-
únlstablað, skrlfað hverjia svívirð-
ingargreinlna eftfr aðra undan-
flarna dajgia.
íslienski verkalýðurinn er emmþá
larigt frlá því marki, að ölltuttn
vérkamönnlumi sé trygt siumarfrí
með fúllu kaupi, enda þótt vtérka-
lýðsfélöigto og Alþýðiufliokkuttton
hafi á lundainförnum áxum' iagt
miklai áherzlui á að hrfnda þessu
máli iaf stað.
Engiinn nieitar því að þeir sem
erfiðasta vinnluma vinnia- iallan
tí'má állstos hafi etos mikla þörf
á sumarleyfi og aðrar stéttír
þjóðféiagstos. En það er svo með
þiessar réttarbætur etos og alliar
aðUhr til hánda verkafólkiinu, að
þiáð vef-ður áð sækjia þær í fgttieiip-
ar atvinniu'rekendaininia með- harð-
vítugii baráttu og fullra’r laluisniair
á mólinu er varla að væntia nema
m©ð aðistoð ríkisvaldsins. Þetta
ásamt mörgu öðru ætti þvi aiö
sýna verkálýðinum hvers1 virði
þiaði er fyrir hann að treysto1 og
efla hin pólitísku s,amtök sto.
Nokku-r íslienzk vérkalýðsfélög
t. d. prentaranniir hafa fyriir ali-
löngiu fengið sumarleyfi mieð
siamntojgiuim' við atvminUihekendur;
síðustu ánin hefiir verið lögð á
þiað mikll áherzla af Alþýðuisiam-
bándtou og verkallýðsfélögulnum
að tekin væru upp í sattnritogamia
ákvæði Um sUiihairfri og heflir tfils-
veirt orðið ágengt. Af starfsgneiiin-
um, isemi þegiar hafla trygt með-
limum stoUm lengéa eðfl skemmira
sumairfrí má rnefnía bókhtodara,
h úsgiagnasmiði, j ámiðnaðiairmenn,
sendisvéiina, bilstjóra, A. S. B.
0|g fleirf. En mikill hluti verka-
fólksins og ailuir þiorri' dagjtoumía-
mainna, etomitt þeir sem hvað
mesta þörfina hafla fyrfr sumiar-
frí hafla ekki ennþá fénigið það.
Vitanlega er það mestuim lerflið-
leikurn biuridið að útve,gia þieilm,
sem eru stuitta'n tíiröia í vtonu hjá
saun* atvíninhiiebund*, eða iytja
Skuldaskll
Ihaldið vill iáta handelta sjðnen
eg verianen
I>að vill ekki láta þá 1 á samskonar skulda
skil í skuldaskilasjóði vélbátaeigenda
og aðrir átgerðarmenn hafa fiengið.
----«--
Eftir Ftnn Jónsson.
OIGURÐUR KRISTJÁNS-
^ SON, sem einu sinni var
barnakennari og ritstjóri á
ísafirði, ritar langa grein í
Morgunblaðið 19. þ. m. um
skuldaskil fyrir „tekjuhæstu
þingmenn Álþýðuflokksins“,
sem hann svo nefnir. Reynir
hann að telja almenningi trú
um, að um 90 þús. kr. eigi
að verja úr ríkissjóði á árinu
1939 í þessa menn, eftir til-
lögu atvinnumálaráðherra
Skúla Guðmundssonar. Vef-
ur S. K. mál þetta hinum ó-
trúlegustu blekkingum og
kryddar greinina stóryrðum,
til þess að leiða athygli les-
endanna sem allra mest á
villigötur. Tel ég því rétt að
skýra þetta stuttlega, ef ein-
hverjir skyldu verða til að
trúa gífuryrðum S. K.
Við skuldaskil vélbátaeig-
enda og línuveiðagufuskipa,
var þeirri reglu fylgt, nema í
hlutafélögum, að eigendur
framseldu bú sín og fengu þá
jafnframt skuldaskil fyrir öll-
um skuldum sínum fyrir milli-
göngu skuldaskilasjóðs, og þá
eins þeim, sem ekki voru
stofnaðar beinlínis vegna út-
gerðar. Þessi regla var látin
gilda hvort sem einn eða fleiri
eigendur voru að sama skipi.
Um fiskveiðasamvinnufélög.
þau, er leituðu skuldaskila, var
hinsvegar viðhöfð * sú aðferð af
stjórn skuldaskilasjóðs, að taka
ekki bú hvers einstaks félaga
með í skuldaskilin, heldur gera
eingöngu upp eignir og skuldir
félagsins sjálfs, og var þessi að-
ferð samþykt af öllum þorra
skuldheimtumanna. Fiskveiða-
samvinnufélögin, er skuldaskil
fengu, voru alls 6 að tölu með
19 skip, en félagar munu alls
hafa verið hátt á fjórða hundr-
að. Allir þessir menn eru eig-
endur hver í skipum síns fé-
áflieigai á milli byg'ða'rlaga í at-
viinnuiieit, sumairlieyfi.
Þessi va'ndi hefir verið leystar
á mjög éinfajldain hátt nteö bánum
dönisku lögum. Með því að snúia
sér til næsta1 pósthúsis igeta vierkia-
menntoníir flengið suimiarJeyfliiskoirt
og þiejgair þeir hlafla uniniö 6 diaga
hjá sarnia ;atvininJur]ekianída er hainn
skyldutr til aö kaUipa einskoinlar
„frí“merki!, fyriir upphæö, sem
svarar til nokkurs hluta af verka-
laununum.
ÞaÖ þairf ekki að útiskýria
hveúsu mikils virði þiaö er fyrir
verkafóikiö! að fá hálflsmáuaiðlar
stttmiártieyfi imeö flullu kaiupi'. En
óhætt er a'Ö fullyrðb áð etonig frá
sj óniarmiði atvinnuxekiaridains
myndi það hott]ga sig að verkia-
fólkið flengi þanniig tækifæri til
að saflna kröftuim og hvila sig.
Auk þess fá fleM atvinnu en
áðuir og þáð eir einniitt mjög
þýöingjajrmikið aitriöi þegar lat-
vin»to!ey&iö #r jafn mikíö oig nú.
lags og jafnframt útgerðarmenn
að þeim. Ef sama regla hefði
átt að gilda um þá og aðra út-
gerðarmenn, hefði stjórn Skulda
skilasjóðs þurft að taka bú
þeirra allra til skifta, og hefðu
þeir þá auðvitað fengið samn-
inga eða afskriftir á öllum sín-
um skuldum, eins og aðrir út-
gerðarmenn. Á þennan hátt
hefðu vitanlega blandast inn í
skuldaskilin mikið af skuldum,
sem raunar voru útgerðinni ó-
viðkomandi, og þó nokkuð af
eignum hefði komið á móti, er
mjög vafasamt að þetta hefði
svarað kostnaði, enda hefði það
orðið umfangsmeira starf, en
sanngjarnt var, að stjórn
Skuldaskilasjóðs tæki að sér, og
eftirtekjan ekki orðið að sama
skapi. Stjórn Skuldaskilasjóðs
fylgdi þessvegna svo sem áður
segir þeirri reglu um þessi fé-
lög, að taka ekki skuldir fé-
lagsmanna, aðrar en beinar
skuldir sjájlfrar útgerðarinnar
með í skuldaskilin, þannig, að
félagsmenn fengu vitanlega
engar afskriftir af eigin skuld-
um sínum, og engin lán til að
borga þær, en héldu hinsvegar
eignunum. Allur fjöldi skuld-
heimtumanna mun hafa litið á
þetta eins og stjórn Skulda-
skilasjóðs og var -þessari aðferð
mótmælt aðeins af örfáum
skuldheimtumönnum, en allur
þorri þeirra samþykkti hana,
og þar eð ákveðið var í lögunum
um Skuldaslcilasjóð vélbátaeig-
enda, að meirihluti kröfuhafa
réði úrslitum, virtist ekki á-
stæða til annars en að ætla að
skuldaskilin væru lögmæt.
Hinsvegar hefir nú komið í
ljós að nokkrir þeirra sem
mótmælt höfðu aðferð stjórnar
Skuldaskilasjóðsins, hafa feng-
ið dóma fyrir kröfum sínum á
hendur félagsmönnum í fisk-
veiðasamvinnufélögum, þrátt
fyrir skuldaskilin, og virðast
þess albúnir að framfylgja
þeim. Á þennan hátt væri hugs
anlegt, að allir meðlimir fisk-
veiðasamvinnufélaganna yrðu
gerðir gjaldþrota. Að því loknu
gætu skuldheimtumenn heimt-
að, að félagsmenn framseldu
eignir sínar í samvinnufélögun-
um, og gætu síðan selt þær á
opinberu uppboði, þannig, að
skuldaskil þau, er félögin hafa
fengið, verða að öllu gerð ónýt,
þrátt fyrir framkvæmd Skulda-
skilasjóðslaganna. Þannig yrðu
félagar í fiskveiðasamvinnufé-
lagi, sem jafnframt með eign
sinni í skipum félagsins eru all-
ir útgerðarmenn, settir skör
lægra en aðrir útgerðarmenn,
sem skuldaskil hafa fengið hjá
Skuldaskilasjóði vélbátaeig-
enda, en það er hvorki réttlátt
né heldur ætlan Alþingis.
Atvinnumálaráðherra hefir
fengið hina umræddu 90 þús.
J kr. fjárveitingu úr Skuldaskila-
sjóði, er S. K. gerir að umtals-
efni, í því skyni, ef verða má, að
bæta úr þessari rangsleitni. Og
hér er ekki um hag fárra manna
að ræða, eins og S. K. vill telja
mönnum trú um, því svo sem áð
ur segir, eru á fjórða hundrað
félagar í þeim fiskveiðasam-
vinnufélögum, sem skuldaskil
hafa fengið. Allur fjöldi þessara
manna eru sjómenn og verka-
menn, og eigi veit ég til að af
alþingismönnum sé neinn, nema
sá er þetta ritar, félagi í slíku
fiskveiðasamvinnufélagi, minsta
kosti enginn annar þingmaður
Alþýðuflokksins. Það er ekki at
vinna þingmanna Alþýðuflokks
ins, heldur atvinna al&a þeirra
mörgu sjómanna og verka-
manna í samvinnufélögum
þeim, sem skuldaskil hafa feng-
ið, sem er í veði vegna mis-
smíðar á lögunum um skulda-
skilasjóð vélbátaeigenda. Um
það er S. K. ekki að fást. Öðru
nær. Hann reynir eftir mætti að
spilla því, að ríkisstjórnin geri
þá skyldu sína, að bæta úr aug-
ljósu ranglæti og vernda at-
atvinnu þessara mörgu fátæku
manna, og reynir að gera hina
sjálfsögðu fjárveitingu, sem
samþykt var í þessu skyni, að
einhverjum bitling handa þing-
mönnum Alþýðuflokksins.
Margir þeirra verkamanna
og sjómanna, sem S. K. vill láta
sýna ranglæti og hundelta, eru
gamlir samborgarar S. K., fé-
lagar í Samvinnufélagi ísfirð-
inga. Þeir verða ekkert hissa á
þessu. S. K. birti á sínum tíma
með fagnaðarlátum í blaði sínu
Vesturlandi stóra auglýsingu —
um að bankarnir hefðu ákveðið
að selja öll skipin burtu úr ísa-
fjarðarbæ. Þetta þýddi hungur
og atvinnuleysi fyrir fjölda
sjómanna og verkamanna á ísa-
firði. Samvinnufélag ísfirðinga
var stofnað til að bæta fyrir
þennan glæp Sjálfstæðismanna,
sem þá réðu íslandsbanka. S.
K. tók þessu fálega og hefir
jafnan kastað steinum að þess-
um félagsskap verkamanna og
sjómanna á ísafirði, eftir því
sem hann hefir verið maður til.
Var engu líkara enn að hann
vildi sjá ísafjarðarbæ í rústum,
þegar hann færi þaðan, bæinn,
sem þó hafði fóstrað hann ó-
verðugan á annan tug ára.
Enn sýnir S. K. í höfuðmál-
gagni Sjálfstæðisflokksins
verkamönnum og sjómönnum á
ísafirði fullan fjandskap. Og
ekki nóg með það. Verkamenn-
irnir og sjómennirnir í hinum
fiskveiðasamvinnufélögunum
verða fyrir sama fjandskapn-
um, félagar samvinnuútgerðar
innar í Stykkishólmi, félagarn-
ir í Grími í Borgarnesi, félag-
arnir í Samvinnufélagi Stokks-
eyrar, félagsmenn k./f. Fram
í Vestmannaeyjum, og félags-
mennirnir í Samvinnufélagi
ísfirðinga, og að öllum meðlim-
um þeirra reiðir S. K. hnefa
sína. Hvers eiga þeir að gjalda?
Því eiga þeir ekki að fá sama
rétt og aðrir útgerðarmenn,
sem fengið hafa skuldaskil hjá
Dvöl,
1. og 2. hefti Dvalar yfirstand
andi árgangs hefir blaðinu ný-
lega borizt. Það er alltaf nokk-
ur bókmenntaviðburður, þegar
Dvöl kemur út. í þessum heft-
um eru margar þýddar skáld-
sögur eftir ýms öndvegisskáld
heimsins, svo sem; Dostojefskij,
O’ Henry, Alphonse Daudet,
Nexö, Pearl S. Buch, Johannes
V. Jensen, Sherwood Andersen
og ýmsa fleiri. Kvæði eru
þarna eftir allmarga yngri efnis
höfunda: Guðmund Böðvarsson,
Magnús Ásgeirsson (þýdd Ijóð),
Guðmund Inga, Þorstein á Úlfs-
stöðum, Pétur Beinteinsson o.
fl. Þá eru margar athyglisverð-
ar ritgerðir, m. a. eftir Sigurð
Einarsson dósent, Svein Björns
son sendiherra, Helga Péturs,
Richard Beck prófessor, Hallgr.
Jónasson kennara, Steinþór
bónda á Hala (bróðir Þórbergs),
Guðmund Davíðsson, Kristján
Jónsson frá Garðsstöðúm, rit-
stjórann o. s. frv. — Það er
ekki efamál, að þessi hefti eru
góður fengur bókhneigðu fólki,
sem hefir ánægju af góðu lestr-
arefni.
Skuldaskilasjóði vélbátaeig-
enda? Frá sjónarmiði S. K. eiga
þeir eflaust að gjalda sinnar
fátæktar.
Þessvegna gjammar nú S. K.
sem alltaf er að prédika, hvað
hann sé mikill „vinur” sjómann
anna, að þessum sjómönnum
og verkamönnum, sem hafa unn
ið þrekvirki með samtökum
sínum til að reyna að bjarga sér
og sínum frá atvinnuleysi og
hungri. ,
Finnur Jónsson.
Útbreiðið Alþýðublaðið!
Breimerningaroar
verda arat&welti&st-
ar sneð
Fer vel
með. mál-
nlngn og
henðurnar
og ftostar
aðems 45
anra
Alþýðuflokksfélag Reykjavíkur.
Þeir félagar, sem hafa haft
bústaðaskifti 14. maí, eru beðn-
ir að tilkynna það það fyrsta til
skrifstofu félagsins frá kl. 5—
7 e. h.
F. U. J.-félagar!
Greiðið gjöld ykkar það
fyrsta, og tilkynnið bústaða-
skifti á skrifstofu félagsins, —
opin þriðjudaga og föstudaga
frá kl. 6-----8.
Póstfer&ir.
SuTmtudajginin 22. mfií. Frá Rvík:
Þingvellir. Laxflolss til Borgiar-
ness. Póstbíll til Akttiirieyriair. Sal-
flos‘9 tiiil útlandia. Til Rvik: D:r.
Alexandrfne frá útlönduim. Grims-
nesa og Biskupstamgnap ósfair.
UUarprjónatuskur alls konar
keyptar gegn peningagreiðslu
út í hönd, enn fremur kopar og
aluminium. Vesturgötu 22, —
sími 3565.
Nlðurjðlnunar-
skrá
Skrá yfir aðalniðurj öfnun útsvara í Reykjavík
fyrir árið 1938 liggur frammi almenningi til sýn-
is í skrifstofu borgarstjóra, Austurstræti 16, frá
21. maí til 3. júní næstkomandi, að báðum dögum
meðtöldum, kl. 10—12 og 13—17 (á laugardögum
aðeins kl. 10—12).
Kærur yfir útsvörunum skulu komnar til nið-
urjöfnunarnefndar, þ. e. í bréfakassa Skattstof-
unnar í Alþýðuhúsinu við Hverfisgötu, áður en
liðinn er sá frestur, er niðurj öfnunarskráin liggur
frammi, eða fyrir kl. 24 þann 3. júní.
Reykjavík, 21. maí 1938.
Borprsíjörlnn.
**! **> fr,‘*»‘i*n.‘"tbf-r»r<pr..
rM-^VP-r rrtr-iyinMrto^'ViT''1 -r. ir, f-«r>
i Neskaupstað.
er laust til umsékiiar. Árslaun
4200 kr. Umsóknfr sendist ffor*
seta kæjarstlérnar fyrir 28. mai
næstkomandi.
Bælarstjórn.