Alþýðublaðið - 23.06.1938, Blaðsíða 2

FIMTUÐAG 23. JÚNÍ 1938.
alþYðublabw
UMRÆÐUEFNI
EKTASTI bókasafnari í
Skandiln:avílu, ei' H. I. Ander-
aen heildsali.
Hamn byrjaöi að safna bókUm,
þiegair hainn var átta ára gaimaíli
og hefir hajidiið því áfram í 52
ár. í hi|lIuTn smuim1 á hattm 30
púsund biindi, og fombóksaji eimm
í Kaupmannahöfn hefir veTðJiagt
bókasafnib á 700 þúsund krón-
ur og bioðist ti|l áð greiöa fyriir
þá& 600 þúsund krónur út í
hönd.
Nýjliega kom blaðaimiaðuir frá
Poilitiken heim til Amdersens
hiei|ldsala, til þesis a'ð lita á bœk-
umar.
— Hver|a þýðingu hafa bæk-
urnar fyrir yður? spurði bilaða-
inaðurinn í mestu einfieildni.
Andersen var staddur uppi í
stiga, þegar spumingin var (lögð
fyriir hamn. Hann .teit morðingja-
augium á b|laðamiaínniinn og svar-
alði: ,
— Bækumar eru' mér ajt.
— Haffið þér (lesið þær? hélt
bilaðamaðurinn áfrajm1.
Hieriu Andersein gekk mðnr úr
stiganum og svaraði:
— Þegair ég bjó í Ryvangen
haffðl ég sérstakan viðbiúmialð
gagmvari mönnulm1, sem báru
frialm siíka spurnfflgu sem þessa.
Ég haff'ði þungt b|lýlóð uppi í
jloftinu, sem féli ofan í höfuðið
á spyrjandanuim. í samia b*i»li opn-
aðist h|Iiemmuir í gólfinu og spyrj-
andinn féll niðuir uim opið. Þeir,
siern þessa útreið fiengu, sáu ekki
dagsins jljés upp frá'því.
*
Elztu eftirlaiun sem miemn vita,
tijl að hafi vierið veitt, erui frá því
fyrir þúsuinid árum. Það var Að-
alráður Engiandskonungur, siem
veitti phesti eiinum í Exeter 16
shillinga í eftirjaun árið 936. —
Eftiriauinin votu viburkienning
fyrir mótstöðu prestsins gegn
Dönlum.
*
Nizkur stórbónidi hafði ráöið til
sín'inýjan viimutmann, og fyrsta
mioTgunínn, siemi nýi vininiumaö-
uirinn var í vistinni, sietíuist þeir
áð moTgunverði.
Þegar vinnumaðiurinn var or'ó-
inin miettur, stakk bóndimn upp á
því, að fyrst þeir væru nú að
biorða hvort siem væri, þá skyidu
þieir borða miðdegisverðiiinn um
leið.
Vinnumaðiurinn hafði efekeri
við það að athuga og gat komið
niðuir ofurfitlu enm.
Þegar bóndinn sá, að viinnu-
maðurinn var orðinn ailvel aadid-
ur., stakk hiann upp á því, að þeir
.skyldu bo'fða kvöldverðinin líka,
sve að þeiff þyxftu ekki að tefja
sig á því seiinna.
Vinnumaðiudnn hafði ekkert á
móti því, oig enin þá gat h,ann
bætt á sig.
— Jæja, sagði bóndinn, sem
var hreykinn yfiir því, að geta á
þennan hátt spairað tvær mál-
tíð:i;r. — Nú skulum við leggja
af stað til vinnunnar.
— Til vinnunnar? sagði vimmu-
maðurinm grajlaralaus. — Að
minista kosti fer ég ekki tíi vinn-
Uininaff. Eftir kvöldmat er ekki
venja að viinna; þá fier miaður og
háttar.
*
Afiimn:
— Svo1 að þú ert ástfanginn
af hinini frægu Jeikkonu?
Sonarsionúirinn:
— Já, afi; og ég voma, að þú
hafiff ekkeri við það að athuga.
Afinn:
— Ekki hið allra minsta. Ég
var sjálfuff ástafanginn iaff hienni,
þegar ég vair á þínuim aldri.
Ný bók eítlr Slgrid Undset
kom út þessa dagania. Þetta er
ritgierðasaffn, sem heitir „Sélv-
pioriTietter iog lanidskapsbillieder“.
Fyrsti kafli bókarinnar heitir
„Blasfiemi“ og lýsir skáldkonan
þar afstöðu sinni til „spirití&m-
an,s“. Næsti kafli er ium eniska
rithöfundinin D. H. Lawffenoe oig
bækur hans. Tvær ritgerðianmia
íjalla úm tímabil trúiarbragðadeil-
anma í Englandi og enskia borg-
anastríðið. FO. !
Útbreiðið Alþýðublaðið4
Deilurnar um göturnar,
steinsteypti uegurinn, hœkk
un eignareikningsins.Huern
ig Hringbrautin á að uerða,
tjaran í skósólunum, lund-
urinn i hjarta bœjarins,
fyruerandiforsœtisráðherra
rifjar upp gamalt togstreitu
mál.
Atlmiamr Hasnesar á hornimi
GATNAGERÐIN í bænum hef-
ir Söngum verið ásteytingar-
steinn manna og það er ekki von
á öðru, því að fullyrða má aö ef
vel ætti að vera þyrfti að rífa all-
ar helzíu göturnar upp einu sinni
á hverju ári. Miklar deilur hafa
staðið um gatnagerðina, og hafa
fróðir menn látið þar Ijós sitt
skína. Kunnust er hin mikla deila
milli Þoriáks Ófeigssonar bygg-
ingameistara og Jóns Gunnarsson-
ar hér á árunum og allar þær ljótu
myndir af holunum í götunum —
sumum götum, sem jafnvel voru
nýgerðar, sem J. G. birti meö sín-
um greinum.
Margar skoðanir hafa verið látn
ar uppi um það, hvernig ætti að
byggja göturnar svo að þær héld-
ust óskemdar þrátt fyrir mikla
umferð. En reynsla virðist nú feng
in fyrir því, að bezt sé að steypa
þær, eins og vegarspottann á
leiðinni inn að Elliðaám. Sagði
fulltrúi vegamálastjóra mér ný-
lega, að hinn steypti vegur hefði
reynst ágætlega það sem af er. í
vetur voru ekki mikil frost og er
því ekki fyllilega að marka
hvernig steypan reynist. En allir
bifreiðarstjórar telja þetta bezta
veginn, sem þeir hafi fengið. Eins
og kunnugt er, var vegurinn
steyptur fyrir fé, sem fékst með
benzínskattinum. Hafnarfjarðar-
vegurinn nýi er líka gerður fyrir
það fé.
*
En þetta verður mjög dýr vega-
gerð og erfitt fyrir Reykjavíkur-
bæ að gera allar götur í bænum
þannig, nema þá á fjölda mörgum
árum og þá með það fyrir augum.
að ekki þurfi að rífa þær upp um
ófyrirsjáanlegan tíma. En ef göt-
urnar í bænum væru þannig gerð-
ar,' þá myndi eignareikningur
bæjarins hækka allverulega, því
að göturnar eru færðar á eigna-
reikning hans eins og kunnugt er
— og margir hafa brosað að.
DAGSINS
Þannig hafa göturnar verið hér í
bænum, fullar af holum, sem börn
hafa síðan haft að leikvelli.
Vitið þið það, að bærinn er að
framkvæma tilraun með alveg
nýja götugerð, sem ekki hefir áð-
ur þekst hér? — í vetur var lögð
undirstaða að Hringbraut frá
Hofsvallagötu og að Elliheimilinu.
Gatan er á þessu svæði, sem mun
vera um 180 metra, mjög breið. í
miðið er breitt svæði, en sitt hvor-
um megin akbrautir og út frá þeim
gangstéttir. Á svæðinu í miðið á
engin umferð að vera. Ofan í það
hefir undanfarið verið ekið mold
og nú á að fara að þekja það með
grasþökum, en síðan er ætlunin
að planta þarna trjám. Akbraut-
irnar og gangstéttirnar (götunni
er raunverulega skift í 5 hluta)
verða malbikaðar og ætlast til að
einstefnuakstur verði aðeins
leyfður. Milli svæðisins í miðið og
akbrautanna sitt til hvorrar
handar eru einnig mjóar gang-
brautir fyrir fólk.
*
Þetta verður falleg gata. í líkingu
við hina frægu „búlevarða“ í Par-
ís, en því aðeins að almenningur,
bæði börn og fullorðnir, gangi vel
um miðbrautina og skemmi ekki
það, sem þar verður gert. Það er
með þetta eins og annað, að ef al-
menningur kann ekki að meta það,
sem vel er gert, þá fer öll fyrir-
höfnin til ónýtis.
*
Bolli Thoroddsen, sem sér um
vegagerðina fyrir bæjarins hönd,
sagði mér í gær, að ætlunin væri
að gera alla Hringbrautina þann-
ig. Fær bærinn þá fallegt belti um
sig — og þó er varla hægt að segja
það, því að bærinn hefir þegar
sprengt það og mörg hús komin út
fyrir Hringbraut.
*
í sambandi við þessar umræður
er bezt að birta smábréf frá Veg-
faranda, sem mér barst í gær.
Hann segir:
„Mér datt í hug er ég fór niður
Laugaveg og inn Hverfisgötu í gær
þegar sólarhitinn var mestur og sá
hvernig göturnar voru, að þetta
þyrfti Hannes á horninu að at-
huga. Það er nú búið að gera við
þessar götur og þær eru orðnar
sléttar og holulausar, en svo þegar
sól kemur, þá veður þetta alt út í
tjöru og fólk fær hana neðan í
skó sína og börnum þykir gaman
að ösla í henni. Svo berst hún inn
í húsin. Ég hefði viljað stinga upp
á því að láta borgarstjóra og bæj-
arverkfræðing með alla verkfræð-
ingana fara í skrúðgöngu eftir
þessum götum, þegar mýkst væri
undir fótinn, og vita svo hvort
þeir færu ekki að athuga hvort
ekki væri heppilegra að ganga
öðruvísi frá götunum.“
*
Ég heimsótti Hressingarskálann
í fyrrad. meðan sólskinið var mest.
Þar hafa nú verið gerðar ýmsar
breytingar til bóta, bæði inni og
þó fyrst og fremst úti. Yfir pallinn
meðfram vesturhliðinni hefir ver-
ið bygt „glerhús“ með hreyfanleg-
um rúðum og glerþaki. Er þarna
notalegt og fagurt með laufskrúð
hinna myndarlegu trjáa við hlið-
ina.
*
Sigurður Eggerz sat í insta horni
glersalsins, þegar ég kom þarna.
Hann var augsýnilega glaður og á-
nægður með sjálfan sig og aðra,
eins og ungur maður í vorhug, sem
ólgar af fögnuði yfir lífinu. Hann
sagði: „Ég á nokkurn þátt í sögu
þessa staðar. Landið vildi á sín-
um tíma eignast lóð K. F. U. M.
við Lækjargötu, en vegna vin-
sælda séra Friðriks vildi alþingi
ekki taka hana eignarnámi. Eftir
að Hannes Thorsteinsson dó, gat
ég komið eignaskiftum á. Landið
fékk K. F. U. M. lóðina og á nú
alla lengjuna meðfram Kalkofns-
vegi, Lækjartorgi og Lækjargötu
að lóð Guðm. heitins landlæknis,
en K. F. U. M. fékk þennan ágæta
stað. Þetta kostaði mig mikið
stimabrak, en við fengum okkar
mál fram.“
*
Fáir Reykvíkingar höfðu séð
þennan fallega trjágarð, þó að
hann væri í hjarta bæjarins, fyr
en eftir að Hannes Thorsteinsson
dó. — Þá opnðist lundurinn öllum,
sem vildu.
Hannes á horninu.
Auglýsið í Alþýðublaðinu!
Haría Walewsba og Napoleon.
myndiin, sem þér báruð á yður?
— Hún er af unigiu síúlkunni,
sem ég elska.
— Hún muin gráta, þegiar hún
fréttir, hvað þér hiafflið gert.
— Nei, herra miinn! Hún mun
harin'a það, að mér mistókst
framkvæmdin, því að hún hataff
yðuff og fyrirlítar iaffnm.ikið og
ég.
— En ef ég náðaði yðuff?
— Þá myndi ég drepa yður
seinna.
Kdsárinn ypti öxlum og snéri
sér uindab.
Rapp skiidi þetta svo, sem
haínn ætíaðist til þeas, að uingi)
m,a!ðuffiinn væri leiddur út.
Þiega’r hiainn var koniiinn út ú,r
sto/fuinini snéri feeiisa.ffjinn sér afft-
ur að aðstoðarniönnum sínum og
sagði:
— Þalð er víst ekki um annað
að ræða en að skjóto hann. Méff
iízt vel á þennan Uingai manin, /en
eiins og á stenduff, eff. ómögulegt
að náðia hanln. Komist þiiið að
því, hveriillg hainin 'veffðuff við
da’uiða síinum.
Stapps dó, eilnis og hainin hafði
lifað. Siðusta o,tI5 haps voffu: Lifi-
friðuffinn, Irelsið oig Þýzkadaind!
Um þesisaff muindiff var keilsar-
iinn ekki vel frísfeuff, og úr þess-
um krainkleika hans vaffð sjúk-
------------- 48.
dómuff. Marskálkamiir vissiu ekki,
hviað raunvieffuléga gekk að hon-
Um.
Napiolieon hafði veriö eilnu
þieiria mainina, sem þoldi lalla á-
reynslu, alia viðhur&i og a.lla
erfiðieilka.. Stundum koim þó fyrir,
að halnn virii'st þneyttur, en í
þetta skifli viriist hann alviegi
mðurbTiotilnn. Sá lOffðirómur barst
út meðal hersims, að Napoileon
lægi dauðvona. Hiinir æðstu hier-
foriingjar hains vo-ru grilpnir ótta,
og 'sfceifimgu, en þeiff, siem næst
hioinum stóðu, kynokuðu sér við
að 'segja*, hvað alð honum gieugk
D.uiloc, Muiriat og elztu mar-
skálkarniir sátu á stöðugum ráð-
stefinum. Hraðboði vair sendur af
stað til Parísair tiil þess að sækja
iíflækni Na,poleoin.s, d.r. Corviísiart;,
,og flytja hanin tiil Schönhrunn.
Enn fremUff hafði prófesisor eáimn
verið sóttur til VinarboTgar.
Þietta var ekki neitt létt sjúk-
dónistilfelli, en keiisaffinn siigrað-
iist þó á sjúkleika. sín’um. Það
vaff ekkl í fyffsta ,sinn, siem keiis-
arinn haifðl fiemgið þvilíkt ka:st.
Napoleoin fékk oft köst lik þess’u,
og þietta vaffð ekki hieldur það
síðaistai.
Það er enginn efl á því, að
margi/r ósijgralr þerr, sem hann
beið á efri árum, voru því að
kenna, að hann í slíkum köistum'
hafð'i engin tök á því að gefa
hiinar nauðsynliegu fyrirskipan.ir.
Eftiir mokkxa, daga, þegiar keis-
arinn var á batiavegi, kom ferða-
vagn Maríu Walewsku inn í hlailil-
aijgaffðinn í Schöubirunm.
Kei.sar.inn visisi þegur í stað,
hver var kominn. Hapin klæddi
sig í flýti og beið ástmeyjar
sinnar. Hanin vaff; að visu mj.ög
fölur ennþá, ©n bar sig hieirmann-
lega.
Hún hafði flýtt sér mikið, ekki
ein'ungis vegna þesis, að hún
þiráði að sjá hanin, helduir einnig
vegna þess, að húin vildi inieyta
áhjrifia. sinina á Niapoleoin, áður
en friðuriinn yrði samiimn.
Hún þurfti að sjá um áhugaimál
Póllands.
Kéis'arinn var afíur hiamiugjuh
samur, þegaff hann viisisi Muríu í
nálægð sinni.
Duffoc isá um, að einginn ónáð-
aði þaiui.
Hinin trúi marskálkuir keisariains
bafð'i ekki venið aðgettiðlaliaus.
Þegar Napoleon lét kalla á liaam
eftir inokkra klukkutíma og M'aria
Walewska rétti horuuim bnoisandii
hienidima', gat harnn borið þeim,
þá firétt, aíð hanin hefði keypt
lítalð hús í Hitráng, rétt hjá Schöin-
b'ffun/n, og þian|gað ætti að flytja
greifaffrúnia.
— ér eigið þá aftur að vera
hinn trúi fyligdaffsveinn miPn,
saigði Maria í gamni.
En keisarinn svaraði:
— Kæra greifiaifrú! Á Duroc
hvila nú þær skyldur, siern hitnidna
hainu í því að takia ,að sér svo
þægtiiegt emhœtti.
— Hvað? spuffði María undr-
aindi. Á ég þá að dvelja í Hit-
ifimg án þess að fá tæk’ifæri. til
þiess a,ð sjá þiig? Eða ætlaffðu
að beimsækja; mig?
— Hvoffugt, svaffiaði NapoTieon.
— Constant m'uin sjá um, að vdð
gietum stöðuigt staðið í siaimbandi
hvoirt víið annað.
Á hverju kvöldi kom hainn til
H'itring og flutti greifajrána eftir
leyniiegum veguim* í lokuðuim
vagni t'i.1 hallariirmiar í Schön-
bffunn.
Þar voru þau hamipgjusöm.
NapoTeon náöi afftur he'ilsunni,
og Mairíia gieymdi þeim ttmurn
anigurs og örvæntingar, sem að
bafci lágu,
Veggir þessaffa hierbiergja munu
ætíð geyma m'iinnTngu þess, að
Napoleon dvaldi þaff. Hér 2;a's
hann leyndarrrtara sínum fyriir
bréf til fursta oig konunga, ráð-
herra og herfioffingjai. Hérna hélt
hamn um stjómiariaumia hins víð-
lenda rikis sínis, og það var saTveg
eiln's og keisairinin sætí í Pairís,
en ekkr í Schönbffunn.
En þanmi|g höfðu öfflögin. á-
kveð’ið framtíðlna, aö hálfum
öðrum árata|g seiinna dvaldi í
þessum he'ffbergjium uniguir, fal-
íegur maður, sem þjáði'st afi ein-
verunni: og misti Jifiskraft sinn
smátt og smátt af örvæntingu
yfiff því, að vera soinur h’ins
mikia keisara og eiga aldrei að
fá að skynja vængjaþytinn firá
hinum franska effná.
Ungliing þennan dffeymdi um
'Stríð iqg sigra., bilaktandi fánia og
gffá'skaggjaða heffmienn með
Irjamarskinnslriifur, og um litinn
mamn méð þ’rikantáðan hiatt í
gffáffri kápu, sem neiið uim mijli
rjúkandi Mibyssina og blaktanidi
fána og sigffaiðd heiinininn.
Þessi maður vaT faðir hianisi.
En þessi iskaggi' af unigiingi,
siem aðeins um sfeamma hffíð átti
að lifa af frægðartimiabiJ Napo-
Teons I., var hinn fy’rveriandi'
konuniguir af Rómaborg, sem
eyddi æskuánam sínum' meðal
hinnia. miskunnaPlaiu'su fjiand-
mainna föðuff síns, sienn baff diapð-
■ann í hjarianUj, áður en bann
var oðffðiim nógu, þnoskaður til
pess að ná befnd.
Friða.ruml©i:tanirnar mi'lli keis-
airans og Austurríkis stóðu Lengi
yfiff. Loks vaff- feomið svo langt,
að hægt var að neyðia Austuirrík-
ismienn til þeas að ganga að auð-
mýkjandi skilmálum.
Maffía Walewska var að ofur-
litlu Leyti orsök þess, að friðair-
UmleitaniffnaT dróigu'st svona á
langinn. Austunrikismenin ve.igr-
uðui sér við aö gangast undir
aukin áhffif Pólveffja'. En Maria
Waíiews'ka heimtaði hvað eftir
ainnað, að Niapoleon stæði við
lofiorð sitt.
Fyrst um sinn hafði hún gefist
uipp við að reyna að hafia áhrif
Auglýsið í Alþýðublaðinu!
Bezfu kolin,
GEIRVH.Z0EBA
Slœarg 1 MI4 oy 4017.
Hreingeraingarnar
verða anðveldasw |
ar með
Fer vel
með mái-
ninou oo
hendnrnar
oo hostar
aðeins
anra
If lilstoli i iberdeen.
í Aberdeen var vígð ný bál-
stofa 14. marz sl. Það er nyrsta
bálstofan í Bretlandi, og sú
fertugasta í röðinni. Bæjar-
stjórn var viðstödd þessa aí-
höfn, og fulltrúar úr stéttum
presta, lækna, kaupsýslumanna
o. fl.
Borgarstjórinn bauð gesti
velkomna og gat þess, að í fjöru
tíu ár hefði verið unnið að þessu
verki, að borgin eignaðist bál-
stofu. Hann lýsti yfir því, að
með bálstofu væri bundinn end-
ir á mál, sem er mjög erfitt í
mörgum brezkum borgum —
bæði frá heilbrigðislegu og fjár-
hagslegu sjónarmiði — sem sé
að finna einfalda og ódýra með-
ferð á líkama framliðinna borg-
ara. Borgarstjórinn gat þess, að
stofnunina gætu notað söfnuðir
með ýmsum trúarbrögðum, en
útför mætti líka fara þar fram
án kirkjulegrar athafnar. Hann
lauk máli sínu með því að segja
það kröfu alls almennings, að
bálstofa væri reist í borginni.
Biskupinn yfir Aberdeen og
Orkneyjum stýrði nú kirkju-
legri athöfn og tóku þátt í
henni prestar úr baptista-, met-
hodista- og únítarasöfnuðum
borgarinnar (kaþólska kirkjan
leyfir ekki bálfarir).
Bálstofan er öll bygð úr gra-
nitsteini, en eikarklæðning á
lofti, gólfi og upp eftir veggj-
um. Byggingarverð tíu þúsund
sterlingspund.
Yið bálstofuna er duftreitur.
í Breílandi er það algengt, að
eftir bálförina sé dufti hins
framliðna stráð á grasvöll, og
má með sanni segja, að það
hverfi þá aftur til jarðarinnar.
Áhugi Skota er mikill í þessu
máli, enda skoðuðu yfir 3000
manns bálstofuna sunnudaginn
eftir vígsluna. Bálstofur hafa
verið reistar í Glasgow, Edin-
borg og í Dundee. Borgarbúar í
Aberdeen, sem með skáldlegum
orðum nefna borg sína „Silver
City by the Sea“, telja sig hafa
eignast mikilsverða menningar-
stofnun með hinni nýju bál-
stofu. (Tilk. frá Bálfarafél. ís-
lands. — FB.)