Alþýðublaðið - 22.09.1938, Blaðsíða 2

FIMTUDAG 22. SEPT. 1938
^HEYRT OG SÉÐ^
Eitt ístiínin fór Linné til Praklí-
ALÞYÐUBLAÐIÐ
UMRÆ 9 UEFNI
Norðurferðir
til og frá Akureyri
alla mánudaga, þriðjudaga og f imtudaga
Mgreiðsla á Akureyri:
Bifreiðastðð Oddeyrar.
Beztar eru bifreiðar Steindórs.
Sfml 1580. Steindér.
ÍÞRÓTTAFRÉTTIR
Innlendar og erlendar.
■»--
PRÓFESSORSFRÚIN pmrfti að
láta „isitiem!ma“ píanófó sitt.
Hiajfði húin iá'ðnr frétt ,af Winiditum
nnanni', siemi fjótti hitnin mesti snill-
ingfnr )áð ,Tstemima“ píanó, og haló
hiún mann sinn að' útvega pemnan
miann til verkgiin.s.
Prófessorhm hringdi nokfcrum
dógiuim sieinma fijá vinniustofu
sinni og réði míainn tiil þess aið
,Tstemima“ pianóió, og átti hann
að fcornia á tilteknum idiejgi.
Þegar tíminn var kominn iog
hringt var dyrafbiölltunni, vax pró-
fessoitsfrúin ein hieimia og viair
mjög léttfclædd, því aö þetíta var
snemma' niorgiuns. Hún hngsað’i
anleð sér, að þetta hlyti að vtera
biinidi maóuriim, siem1 átti aö
,,srtemma“ pianóið, og fór tái dyr-
iannai, teins og hún var iklædd.
Því næst lieiddi hún manninn a<ð
píanóinn og siagði:
— Nú gétíið þér hjálpað yður
sjálfur.
— Jú, sitamaói mlaönrihin hálf-
ntan viÖ ság.
Þegair próSessojrinn fcom heim
tíl þess að boiröa, siagði fiiúin
meðal ainnara orða:
— biindi malðwrinn kom í
moignn til þess a!ð „sbemma"
pfanóiö.
— Btíndi miáðnjrinn? Sajgði pró-
fessorinn. — Ég njáöi iekki í
blintíai mannirm, ,svo iaÖ ég réÖi
annan, sem hefir fulla sjón. En
hvaö gengur aíð þér?
* 1
Frúin:
— Ég sfcil hvorki npp né niÖwr
í þessu ikaUphiailliarhraisfci ykfcör
kaiílinannanna.
MaÖiurinn:
— Þaö er lekki ,svo flókiÖ, sem
þaö títnr út fyrir. Ég kianpd dálít-
iö, sem ég ekki fæ, fyrir pen-
inga, sem ég ekki á, því næst sel
ég þaö ,aem ég hefi ekki fengið,
fyríir meira ien satnnviiröi.
*
Á þessn ári héldn Svíar hátíð-
Iiegt 200 ára afmæli hins heims-
fræga sænska graisiaifræöings Oarl
von Linnés.
1 sambaindi viö hátíóahöldin
kom leftirfamanidi skrífLa á flot.
liands. Þegar hann kom tíl Pairis-
ar, flýtti hann sér til Jardin diu
Roi, þar sem grasafræðiingu'rinn
Btemard de Jiussien var að íkienna
nemendnmi siínlum.
Þegair Linné bar þar að, var
prófessoriinn aö gnefina áönr ó-
þékta plöntn, og áttu nemend-
ncnir aö reyma aið átta sig á því,
hvar piantan sprytti. En ©ngfcin
þeirra gat náðjið þá gátu. Ató í
einn heyrðlist rödid, sero siagði:
— Pacies amjerioaina,.
Jnssien snéri isér lundriandii við,
athngaði mainniinn granidgæfiiiega
og siagðíi:
— Þér hljótíö aið vera Linné,
hrópláöi hann; því laið hann vissi,
taÖ í heimimum voru áð eins1 til
tveir menn, sem' viið fyrstu sýn
gátn þekt g.róðiur hims nýja heims
frá gróðri þess gatoia.
Beztn kolln,
v\J
GEIR H. ZOEGA
Slmar: 1964 og 4017.
Sjálfblekimgaviðgerðir.
Viðgerðarverkstæði okkar ann-
ast alls konar viðgerðir á sjálf-
hlekungum. Varahlutir í flestar
tegundir fyrirliggjandi.
Sækjum. Sendum.
Lækjargötu 2. Sími 3736.
Útbreiðið Alþýðublaðið!
Bréffrá ungum verslunar-
manni um kjör verslunar-
manna. Hann hefur 100
kr. á mánuði og kunn-
ingi hans 200 eftir 10 ára
starf hjá samm fyrirtœki.
Geta huglausar undirlœgj-
ur vœnst pess að geta
nokkurn tíma risið úr ösk-
unni? Hvað gerðu versl-
unarmennirnir dönsku ?
Getur Dagsbrún tekið að
sér málstað verslunar-
manna? Er fylgi uersl-
unarmanna við ihaldið
eðlilegt?
Athugaeir Hannesar á berninu
ÉG ER búinn aS vinna í 214
ár hjá sama verzlunarfyr-
irtækinu. f júlí varð ég 21 árs
gamall. Ég hefi lítillar mentunar
notið, nema hvað ég hefi lesið ís-
lenzku, dönsku, reikning og ensku
í kvöldtímum síðustu 2 vetur og
svo hefi eg lesið alt, sem ég hefi
komist yfir. — En eftir þessa 214
árs vinnu hjá sama verzlunarfyr-
irtækinu hefi ég í mánaðarkaup
100 krónur á mánuði! Ég byrjaði
með 85 króna mánaðarkaupi —
og svona hátt er ég nú kominn
efíir þessa þjónustu.“
*
Þannig skrifar ungur verzlun-
armaður mér í gær og bréf hans
er athyglisvert og á mikið erindi
til almennings. Hann heldur á-
frara:
*
„Ég skrifa þér um þetta, Hann-
es minn, ekki vegna þess að ég
búist við að það þýði nokkuð að
kvarta fyrir þér, þó að ég viti að
þú vilt helzt geta leyst allra vand-
ræði, heldur skrifa ég þér um
þetta af því að þetta hvílir svo
þungt á mér og eins vegna þess
að mér finst að það megi gjarnan
komast til almennings, hvernig
kjör fjölda margra verzlunarþjóna
eru, ekki minnist Morgunblaðið á
það frekar en annað, sem mætti
verða til úrbóta á kjörum alþýð-
unnar. Ég þekki ungan mann, sem
búinn er nú að vinna í 10% ár
hjá sama fyrirtækinu. Núna ell-
efta árið hans fær hann 200 krón-
ur á mánuði! Þetta er uppkominn
maður nú. — Finst þér t. d. að
DAGSINS
nokkurt vit sé í því fyrir hann að
ætla að gifta sig með þessu kaupi?
Ég skal geta þess, að fyrirtækið,
sem hann vinnur hjá, stendur sig
mjög vel — og talið af kunnugum
að það hafi grætt vel á undan-
förnum árum.“
*
Hann heldur áfram: „Ég veit
að þetta, sem ég hefi nefnt, er
ekki annað en 2 dæmi, þetta er
algengt. Hvað eigum við að gera?
Ég og þessi. maður höfum báðir
farið kurteislega fram á kaup-
hækkun, hann fékk neitun strax,
með þeim ummælum, að í raun og
veru væri ekki þörf fyrir hann,
því að 15 ára piltur, sem eklci
þyrfti að borga nema 125 krónur
(ég hefi nú 100 og er þó 21!),
gæti komið í staðinn fyrir hann.
Og mér var sagt að ég yrði að
vinna lengur til að fá hækkun.
Húsbóndi kunningja míns og eig-
andi fyrirtækisins lifir góðu lífi,
á bíl og fallegt hús og virðist hafa
meira en nóg af peningum. Líkt
má segja um minn húsbónda."
*
„Eina vonin, sem við höfum,
sem svona er ástatt með, er að fag-
félög taki mál okkar að sér. Það
eru nú til tvö verzlunarmannafé-
lög hér í bænum. Annað er að-
eins kosningafélag fyrir íhaldið og
gerir aldrei neitt fyrir verzlunar-
mannastéttina, sem ekki er svo
sem hægt að ætlast til, eins og í
pottinn er búið. Hitt er ungt og
ekki tekið mark á því, af því að
kommúnistar virðast ráða mestu
um stefnu þess. Getur Dagsbrún
ekki tekið að sér málefni verzlun-
armanna?"
*
Bréf unga verzlunarmannsins
er nokkuð lengra, en ástæðulaust
að birta niðurlag þess. Að mínu
áliti getur Dagsbrún ekki tekið að
sér málefni verzlunarmanna. Ef
verkalýðurinn hjálpar sér ekki
sjálfur, þá hjálpar honum enginn.
Meðan verzlunarmennirnir eru
slíkir dauðans aumingjar að þora
ekki að bindast sterkum samtök-
um um hagsmunamál sín, þá er
þeim ekki viðreisnar von.
*
Dagsbrún er verkamannafélag
og á að vinna fyrir verkamenn-
ina, eins verða verzlunarmennirnir
að skipuleggja kraftana í sínu eig-
in félagi og njóta svo stuðnings
annara alþýðufélaga. Ástandið í
málefnum verzlunarmanna t. d. í
Kaupmannahöfn var fyrir 15—20
árum eins og það er hér nú, og
InnjanÆéliagtStoót.
Siðiaistliðíinin þriðjiudajg fóm
þiessi tonianféliaigismót fnaim1:
Ármann:
1500 m.: Óllaifiuir SímonaiKiOin 4,
32,5, SigtuBjgpLr Ársiælsispn 4,37,7.
Fyrir dnengi inniain 16 ára fónu
þessair keppmir fraim hjá Áhmiann
s. I. lauigardaig:
þá voru verzlunar- og skrifstofu-
þjónarnir lafhræddar undirlægjur
húsbænda sinna. Með þrotlausri
baráttu taeztu manna verzlunar-
stéttarinnar tókst að skapa ágæt
samtök, og nú er ástandinu breytt.
Verzlunarstéttin í Kaupmannahöfn
er nú í fremstu röð danskra verka-
lýðssamtaka og forvígismenn henn
ar 1 forystu Alþýðuflokksins
danska. Á aðalfundi, sem sam-
band danskra verzlunarmanna hélt
nýlega, var samþykt að gefa í
kosningasjóð Alþýðuflokksins 10
þúsund krónur, og er sambandið
þó ekki fjáð, af því að það er enn
svo ungt.
*
Það er alveg þarflaust fyrir
verzlunarmenn að láta arðræna
sig eins og gert er, eins og það er
þarflaust fyrir þá, að láta komm-
únista setja svip sinn á Verzlunar-
mannafélagið. Þeir eiga að rísa
upp, vera menn, en ekki þegjandi,
lafhræddar undirlægjur. Þeir eiga
að efla sinn félagsskap, gerast sín-
ir eigin herrar í sínum málum.
Hannes á horninu.
80 m.: Jén Emilsso.n 10,6, Árni
Kjairtamsson 10,6.
Langstökk: ólafiuir Jaikohsson
4,73, Árití Kjiartamsson 4,72.
Kúliuviarp: Halldór SvfiLnsson
9,96, ÓLafur Jako,bs,S'On 9,83 (10,10
/m. í ia!ukafcais,tí).
Þristöifck: HalkLór Sv'einsson
10,60, ÓLafur Jakobsson 10,30.
200 m.: ÓLafiu'r Jako,bs,son 28,5,
Berjgiur Haiukdal 30,3.
1500 m.: Árni Kjartansson 4,57,
GuÖm. Gíslason 5,27.
Hástökk: Árni Kjartansson 1,48,
ÓLafiur Jako.bs,s-{>,n 1,40.
Stanigaristökk: ÓLaÆur Jakobss'on
2,30, Þoratieiinn Þorláfcsson 2,10.
Kriíiigliufcast: Guðmundur Þór-
ariwsson 24,26, Ólafur Jakobsison
23,25.
Spjótfcast: Guðm. Þórarinsson
31,08, Hailld. Sveinsson 29,05.
l. R.
KringHukaist: Ólafur Guömiunds-
son 40,28, Si,giu'nðlur Sliguríðsisioon
27,75.
Þri'stökk: Siguröiur Sigurösson
12,97, Ellert Sölvason 11,20.
800 m.: Gunmalr Sigurðsson 2,
09,7, ÓLafur Guömundsson 2,11,2.
K. R.
Fyrir dpengi á aildrinum 10—12
ára:
Þrístökk: Guöm. Gíslason 8,88,
Gunnar Simonarisioin 8,50.
300 m.: Gunmar Slmoniarison
49,5, Giuöm. Gislason 53,8.
Á fimtudaig för þessi kieppni
friam hjá' K. R. fyrir drengii in,n-
am 19 á ra:
100 m. grin-d'ahlaup: Slig'uriður
Finresson 17,5 sek., Guðbjöm
Árinason 19,2 sek.
Hlaup þietta befir aiðeins einu
sinni ,áÖur veriið hlaiupið hér,
0g néÖisit þá beztur tími 18,6
aek. Er tími Siguröar því nýtt
drengjiaimet. Þá viar einnág kept
í 200 m. hlaupi fullorðiinnai. Or-
alitiLn urðiu þessi:
1. Ga'rðiar S. ’Gíslason 24,4 sek.
2. Jóhajnn Bermhard 24,7 sek.
í 100 m. grindahlaup’i urðu úr-
®Iit þes'si:
1. Sig. Fd'nnsaan 21,2.
2. Jóhann Bernhaird 23,9.
Þá hefiir nýiiega fariö fram iinin-
anfél agskieppni í tugþraut hjá
K. R. Þrír keppieindu'r tófcu þátt í
keppuLnmi, en aðieins eiran, Sig-
urður Finnsson, lauk hereni. Bezt
v.ar afnek hans í kúluvarpiuu,
þar ,sem hann kastaöii 13,10 m. Er
það ,annað -bezta aifrek, sem ís-
lendingair bafa uninLÖ á mótum. í
tilraun', sem Siiguröiuir geiröi til
þesis iað hnekkja (Irengjaimei i
sinU, kastaði hlann d'-'engjakúiunni
16,49 m. Fyrra metíð var 15,73.
Meðial hinna afreka hflns voru
þessi bezt: 100 m. 12,0 sek., 400
m. 56,9 sek., kringlufcaist 33,39 m.
o,g spjótkast 39,40 m.
B. S. G.
Útbreiðið Alþýðublaðið!
H. R. Haggard: ‘%tó.
Kynjalandið.
45.
um, og á því augnabliki isfc'aut slöruim logabreiðum
upp frá fenjunum, og fylgdi þvi br,ak mifciö. Loksins
h,afð,i til fulls, kvifcniað í neyriiUm, og vind'urám, sem-
fór vaxandi, var aö flytja eldinn til þeirra.
XIV. KAPÍTULI.
Hefnd.
— Svifc! Svifc! orgaöi Pereiira.. — Það hefir verið
kveikt í fienjunum,, Oig þ,es,si gaidranorn hefir svikiö'
okkur.
— Ha! hal ha! hieyrðlLst aftur tiii Oturs uppi í loftiinu.
— Svifc! sviik! Og hvað &eg5rau um þáð, ef S'Lagbrönd-
um heflr verið' hLeypt fyrir hliöin?
Himgað til hiafði múgurinn stiaðiLð þegjandii af ótta-
0,g undrun. Þarna stóöu menn í þéttri þyrpingu, einiiir
hiuindnaö eða fjetri, og störöu fyrst á Otuir og svo á
eídiinn, sem var að fænast nær og naeir. Nú fen|gu þeir
máliö. 1
— Þetta er einhver púki! Drepiö þiö hann! Ráðist
þið á þrælabúÖirmair! Til hliöianna! æptu þejtr á ýms-
uim tungumáLum.
Þietta var síöasta óp niargna þeiir,r;a hér á jörðu, þv-í
aö á þessu augnabliki brauzt eldalda yfí;r viggirði|ng>-
arinar, og svo komu druriur frá Mlbyssunni, er sex
punda skoti var skutiÖ gegnum hópi'hn. Þiað flaiug
beint gegnum þyrpinjguna og sfcildi eftir breiða Laiut
af dauðium og deyjiamdi mönnum, og barst þá slíkt
óp upp tii himáms, að anmiaö eins haföi jafnvel ekki
heyrzt áðiuir á þessum kvalastaö.
Svo tvístruöust þeir, flýðu í aillar átti'r og orguðtui
út úr isér btó tsyröum.
Þegar þeir Leonard og pnestuirinm höfðu oltið' niður
brúninia, hittu þeir Júönu heila á húfi; hún stóö við,
va-rðJrúis,ið og umkringdu hama -niokkriir af mönnum
föiður hennar.
— Fariö til f,allbys.sunhiar! hrópaöd Leonamd, — til
fallbyssunnar! Skjótið þið á þá! Ég sfcal koma mieð
yklmr.
Þá var þ,aö, áð hainn sá aö Otur hafði orðið efti,r í
daiuðares hættu, o,g þá hrópaöi tiainn upp yfír sig af'
hræöisiunni. En Otur bjargaöi sér, einis og áður er
skýrt, o;g klifraði ofan, brúnia heill og óskaddalður.
Leonard studdist við' dverginn'Og FrancLsco, og stiaiul-
aðist að víggarðmum, þangaÖ sem fállbyssán var, og
fylgdist Júama með honum. En áöur en hann vair
kominm eitt 'skrief, fcojmi harun iauga á Sóu; bar hana
hátt við eLdrnn, og umhverfis. hana voru nokkriir af
mönnum Rodds, sem teystir höfðiu veriö. Á þv'í augna-
bliki, ,sem banrn sá hana, var hún aíð stöfcfcva að aftur-
endanum á fallbyssWjnmi: og hélt í tflugina, ,siem hLeypt
var af fallbyssunni meö. Svo kO'miu skotdnunurnar og
ohljóö þeirra, sem fyrir skotinu höfðiu orðið.
— Ó! aagöi Otur. — Gamia konan hefir ek'ki veriö
flðgierðalau's. Hún. er eins lagteg i sér eires og karl-
maður, 'kerl ingar&auðurinn.
Á næstu núnútu voru flllir f.arnir að hjálpast að við
að hlaða fallbyssu-na iaf nýju, — þaÖ er alð sqojjá.,
að Sóu un.dantekinni. Hún bafði 'kropiö á kné og var
að kyssa hendumur á Júönu.
— HeyrÖU; hættu þiessiu! siagði Leonard oig hneig
niður, þvi að híann var ulveg örmiagma,. — Þessir
djöflar eru farnir að sækja: vopn sín. Þeir gera árás
á okkur rétt strax. Er skotið k'oaniö í fallbyssuniaí,
Pétur? HLeypið þið þá flf, fljótt; og þú, Sóa, sfcrúfaðu
hana miður.
Svo sfcipflði hann þrælunum, seni Ley^stir höfðu verdð,
aið vopnia&t steurum, og hverju ööru, saro þeLr
g,ætu fundiö, því flð ekki vonu ti reema fjóriar bys,sur,
og höfðu tvær þeirira fundi&t í viarlðhúsinu.
Rétt á eftir komu þræLafcaupmennirnir mieð óhljóö-
um miklium; þeir báriu lön;g og þykfc borð; þeir von-
uðu að 'geta komlsit á þeim yfir sýfciö.
— Gætið þið að yfckur! sagöi Leonard; — þeiir ætla
að fa'ria áð skjóta. B.ak við ga'röinn, hver einasti ykkar!
Og hann þneif í Júönu, sem stóö næst honum,, og dró
hána niður, til þes.s áð, gafðurinn skyldi hlífa benni.
Það mátti ekki aeáinna vera. Á næ-st'a auginábtíká! þaut
hfljglhríÖ yfir þau. FLestir menniriiir höfðu sfciliÖ hiann
og farið, í iskjól, en nokkrir ufðu of seiniir eða voriui
of heimskir til |að hiýða. Af þeLm' féil ©iinn daúður
niður og tveir |aðrir særðust.
Sóia og Pétur hirtu ©kki um að hlífa sér neitt viö
hættunni og srtóöu þó ósköddúð. Þarma srtóð kiorean
og Lagaði til fallbysisuna, þó asð kúlumar þytiu alt í
kring um harea, og var hún eires, róleg, eins og hún
hefðii verið hiermaöuir í fconúngtega stórsfcotaliöiinu, og
hjá hienni ,stóð Pétur ráðsmaður. Vestið á Pétiri hafði
rifnaö af sfcoti, og fcúlia hafði farið giegnum gráa hárið'
á Sóu, en hvorugt þeirra viri'isit tak-a, eftár sHí'kiun
amámunium.
— Þeir eru vitLausir, B.aas! h'rópað-i Otur, siem vair
aÖ gæ,gjast Upp yfir garöinn. — Sko! Þieir koma yfrr
bersvæðáÖ.
Þá leit Leoraard upp. Dvergurinn hafði rétt aö mæLa;
í æði sínu o,g fiaustri komu þræl.akaupmenmrreir, hálf-
huldir í neykjairmekki, ,S|em stafaði af því, hve ótt þe,ir
skutiu, yfir autt svæði, í |staö þiasls aö skríð'a frlam roeð
sýkisbarmlnum. Og meira aö siegja, ,af því aö þeir
þurftlu iáð bera boröin, voiTu þiedr i hópum.
Sóa lauk v'ið- aö laga til falLbyssuna, beið við, og
hélt í skot'tiaugina. Kúla ein sfcar taugLrea í sundur, ,en
ek'ki hljóp af falLbysisunni, og Sóa þreif í spottann.,
sem eftir var,
— Láttu þá nú hafa það! hrópaði Leonard, þegan
fyrsti flokkuriren kom fram fyri'r faillbyssiukjaftinin.
Sóa stökk flftur á bak og æpti; aft'ur koma drunur,
frá fallbyssunni, og skotið þaut gegraum loftið. Það
reif sig áfram geignum' flokkana-, sem vom að fæ'T'ast
nær og nær, sfcall svo á jörðunini, hrökfc swo aftur: á