Alþýðublaðið - 28.03.1939, Blaðsíða 2

ÞRIÐJUDAG 28, MARZ 1939
ALÞYÐUBLAÐIÐ

ffcjiltn
WRssssi
mmm
,.s>- ■
MÉIIIÍÍ
I I
y^^/Vy^K/0r

UMRÆÐUEFNI
Kjör vinnukvenna. Stúlkurn-
ar, frúrnar, sólin og frídag-
arnir. Bókaverzlun ísafold-
arprentsmiðju. Sundlaugarn-
ar. Jafnrétti kvenna við karl-
raenn, atvinna giftra og ó-
giftra.
ATHUGANIR HANNESAR
Á HORNINU.
STAÐA vinnukonunnar er ekki
öfundsverð í flestum tilfellum og
sízt af öllu í hinum „fínni“ hús-
um. þar sem vinnukonan er allt
af látin finna það, að hún sé svo
að segja utan heimilis. Þrátt fyrir
þetta kvarta margar húsmæður
mjög undan vinnukonunum og
hefir það víst lengst af verið svo,
að . vinnukonum . og . húsfreyjum
hefir borið margt á milli. Nýlega
fékk ég bréf frá vinnukonu og af
efai þess að dæma, lítur út fyrir,
að hún starfi í einu af hinum fínni
húsum bæjarins. Bréf „Vinnu-
konu“ er svohljóðandi:.......
„ÉG FYLGIST alltaf með því
sem þú skrifar í Alþýðublaðinu og
er mjög hrifin af því, og sérstak-
lega varð ég hrifin. þegar ég sá
stungið upp á því, að flýta klukk-
unni, það hefði auðvitað alltaf átt
að hafa það þannig á sumrin, það
er að segja, ef allir gætu þá notið
sólarinnar, en það er bara eins og
að þið hugsið mest um að húsmóð-
irin eigi að njóta sólarinnar, en
það er alveg sama. þó að við vinnu
konurnar sjáum aldrei sól.“
„SUMAR OKKAR hafa auðvitað
svokallaða frídaga, það er dálítið
mikið í munni, þegar maður er að
ráða sig í vist, og frúrnar segja
„al.la fimtudaga“ og „annan hvern
sunnudag", en það er bara þetta,
að við fáum aldrei þessi frí fyr
en við erum búnar að öllum verk-
úhum, svo að frúrnar þurfi ekk-
ert að gera, og venjulega komumst
við út kl. 3—4 og eigum svo að
koma inn kl. 6—7 og taka mat og
koma krökkunum í rúmið og svo
megum við auðvitað fara út. Ef
þessar frúr lofa manni út á kveld-
in, þá þykir þeim sjálfsagt sem
þær hafi gert óttalegt góðverk,
auðvitað láta þær mann aldrei
fara út, ef að það gæti komið í
bága við þtirra verkahring, sem
er að mestu leyti að hafa boð eða
vera í boðum.“
,.ÉG ER ALVEG VISS um að
það er engin atvinna eins ófrjáls
og leiðinleg eins og vist, það er al-
vég voðalegt fyrir stúlkur, sem
þurfa eingöngu að vinna fyrir sér
í vistum, þær fá ekki einn einasta
heilan dag frí allt árið út í gegn,
DAGSINS.
mér fyndist ekki nema sanngjarnt
að breyta þessu og láta okkur hafa
að minnsta kosti einn heilan dag
í mánuði. Ég er viss um að þá yrði
betra að fá stúlkur í vist, og svo
fyndist mér ekki nema sanngjarnt
að frúrnar fengju að spreyta sig
einn og einn dag á því að vera
einar. þær hefðu bara gott af því,
og þær mundu þá ekkx ætlast til
eins mikils af okkur, ef að þær
hefðu hugmynd um, hvað það er að
vera vinnukona. en það breytast
nú líkast til seint vinnukonukjör-
in. og af hverju er það? Það
er svo sem hægt að kenna okkur
sjálfum um það. það er aldrei
hægt að hafa nógu mikil samtök
og stræka eins og á hverja aðra
vinnu. Þetta er líka ekki eins og
hver önnur vinna.“
. ÞETTA ER ALT GOTT og bless-
að kæra mín. ”Frúrnar,“ sem þú
talar ðm, ættu sannarlega að fá
að reyna að taka til höndunum.
En við megum hvorugt okkar
gleyma fátæku alþýðukonunum,
sem eru einar með hópinn sinn
nótt og dag, þær hafa líkast til fá
boð og þær sleikja ekki sólskinið.
Sólin kemur ekki til þeirra, hvað
mikið sem klukkunni er flýtt.
Ólafur Hannesson skrifar mér
nú á þessa leiö:
„í GREIN ÞINNI í Alþýðublað-
inu 17. marz í „Umræðuefni dags-
ins“ segir „Eftirtektarsamur“ frá
búðargluggum, í Austurstræti,
sem voru þvegnir að utan og
pússaðir að innan, Ég þykist vita
að hér sé um Bókaverzlun ísafold-
arprentsmiðju að ræða, þar sem
engin önnur verziun hreinsaði
glugga sína þennan umrædda
morgun í Austurstræti, og vil ég
þess vegna taka þetta fram:
1. Gluggarnir eru pússaðir að
utan bæði kvölds og morgna á
hverjum degi nema sunnudögum
og öðrum frídögum. Þar að auki
eru þeir þvegnir öðru hverju.
2. í hvert skifti, sem stilt er út
í gluggana, eru þeir pússaðir að
innan auk þess, sem þeir eru
pússaðir (eða þvegnir) að utan.
Þennan umrædda dag var verið að
stilla út. Af þessu má sjá, að það
er ekki nýtt, þótt að gluggarnir séu
pússaðir.
Að lokum vil ég óska þess, að
,,Eftirtektarsamur“ faki betur eftir
næst.
Virðingarfyllst.
Ólafur Hannesson.
Aðfinnsluseggur skrifar:
„NÚ FER VORIÐ að nálgast.
Sundlaugaferðir verða tíðari hjá
mönnum. Margir kjósa heldur sund
laugarnar en Sundhöllina, þegar
veðrið fer að hlýna. Mjög finst
mér sundlaugarnar vera að mörgu
leyti óaðlaðandi og mér liggur við
að segja sóðalegar. Viðgerð sú og
bygging, er gerð var síðastliðið
sumar var ágæt og alveg nauðsyn-
leg, en margt hefir gleymst, og
mætti þar með nefna hrákarennur
í laugina, sem eru nauðsynlegar,
og finnst mér ei, sæmandi að hafa
það eins og nú er.“
„Kolskeggur" skrifar:
„MÍG LANGAR TIL AÐ biðja
um örlítið rúm í hinum ágæta
bálki þínum; tilefnið er grein Ól-
afs Friðrikssonar: „Jafnrétti
kvenna." Ég er sammála Ólafi um
það, að ekki sé hölt að sækja fyr-
irmyndir um þessi mál til Þýzka-
lands, fyr má nú rota en dauð-
rota. Um hitt er ég honum alger-
lega ósammála, a) að það sé rangt
að víkja konu vinnandi manns úr
stöðú. (svo að atvinnulaus maður,
heimilisfaðir, fái tækifæri til að
vinna fyrir sinni konu og börnum),
og b) að það muni stuðla að fækk-
un barneigna, ef konur hverfa úr
stöðum sínum, er þær ganga í
hjónaband."
Maírósfðt,
blússufðt eða jafeka-
fðt, anðvitað úr
FatabúOinni*
Beztu og ódýrustu páskaegg-
in fást í Confektbúðinni, Laugú-
vegi 8.
Útbreiðið Alþýðublaðið!
Þau flugu yfir skóga og vötn, yfir höf og En efst uppi á festingunni skein máninn, stór
lönd. Fyrir neðan þau glitraði hjarnið, úlf- og bjartur, og Óli horfði á hann þessa löngu
arnir ýlfruðu og fyrir ofan þau görguðu vetrarnótt, en um daginn svaf hann við fætur
svartar krákur. Snædrottningarinnar.
„ÉG VIL SKÝRA þetta rxánar.
Atvinnuleysið er staðreynd; —
hundruð heimilisfeðra eru atvinnu
lausir, þúsundir barna líða meiri
og minni skort. Á sama tíma hafa
fjölda mörg heimili tvöfalda fyrir-
vinnu, og á þessum heimilum eru
oft engin börn og sjaldan mörg
(alveg gagnstætt því, sem Ólafur
virðist halda) — og stafar þetta af
þeirri einföldu ástæðu, að konan
má ekki vera að því að sinna
móðurskyldum vegna stöðunnar.
Enda virðist það yfirleitt vera
regla, að því betur sem eitt
heimili er efnum búið, þess færri
verða börnin.“
„ÉG TEK ÞAÐ FRAM. að það
er fjarri mér að leggjast á móti
svo sjálfsögðum hlut, sem jafn-
rétti kvenna. En ég álít, að starfs-
svið hinnar giftu konu sé fyrst og
fremst heimilið. Það er enginn
hlutur eðlilegri, en að konan við
giftinguna hverfi frá metramálinu
eða ritvélinni og snúi sér að bú-
sýslu og saumaskap. Heimilið er
fullkomin staða fyrir hverja konu,
ég vil segja, göfugri og ábyrgðar-
meiri staða en flestar aðrar. En
fyrir því að heimili og heimilislíf
sé nokkurs virði, er eitt skilyrði:
að heimilisfaðirinn hafi vinnu. —
Sé svo, þá hefir hin gifta kona
enga réttmæta ástæðu til að
kvarta og kveina yfir því. þó að
hún hafi orðið að sleppa þeirri
atvinnu, er hún áður hafði.“
„OG AÐ LOKUM: Eins og á-
standið er nú í atvinmunálum, er
það óþolandi, hve -atvinnumögu-
leikarnir koma misjafnlega niður
á heimilin. Hérna vinna hjón fyrir
einu barni, þarna vinnur enginn
fyrir fimm. Er nú ekki eitthvað
athugavert við þetta? Mér finnst
það. Og mér finnst lika ég sjá,
hvernig leysa megi þetta litla
dæmi — og ég skal ábyrgjast, að
lausnin er rétt eins og sakir
standa, hvað sem öllum „teorium“
líður. Ég tek af heilum huga undir
með Ól. Friðrikssyni, er hann seg-
ir: „Æðsta boðorð lífsins er að
lifa. Við viljum að öll
börnin lifi.
Hannes á horninu.
drottningin.
— Nú kyssi ég þig ekki oftar, sagði hún, — því að þá
myndirðu deyja. Óli leit á hana, hún var falleg, fallegra og
gáfulegra andlit var varla hægt að hugsa sér. Honum
sýndist hún ekki lengur vera úr ís..
Honum sýndist hún vera fullkomnunin sjálf, Þá fanst honum hann ekki vita nóg, og hann
og hann var ekkert hræddur við hana. Hann horfði upp í hirningeiminn og hún flaug hátt
sagði henni, að hann kynni hugarreikning upp fyrir skýin. Og stormurinn söng og það
og það meira að segja með brotum. Hann var eins og hann væri að syngja gamlar vísur.
sagðist vita, hvað landið væru margir fer- •
kílómetrar, og hvað væru margir íbúar í
landinu. Og hún brosti stöðugt.
MAÐURINN SEM HVARF
11.
ara, sjónhverfingamenn og loddara, eftirhermusnillinga og
búktalara. Því var það sem honum hafði dottið Vanrot í hug,
sem var mesti snillingur, sem hann hafði séð á því sviði.
Hann gat suðað eins og býfluga, sungið eins og sagarblað, náð
hinum einkennilegu og angurværu tónum Hawaiianskra gít-
ara, — stælt smellina í kampavínstöppum og virtist geta tal-
að óteljandi tungumál og mállýzkur með jafnmörgum röddum
og tóntegundum.
Þetta var því ástæðan til þess, að hann hafði beðið Char-
lottu um að ná sambandi við búktalarann.
Hann sat svona lengi í djúpum hugleiðingum og leit ekki
Upp fyr en Charlotta alt í einu stóð fyrir framan hann.
,,Segið mér, — hafið þér annars borðað morgunverð í dag?“
spurði hún.
Hann kom upp um sig með augnaráðinu, þegar hann leit á
klukkuna og sá að hún var orðin nærri þrjú. Hann hafði setið
lengi yfir hugsunum sínum. Svo leit hann í augu hennar.
„Þér eruð sjálfsagt sjálfar að koma frá hádegisverðinum.“
Hún hristi höfuðið. „Ég hætti við að borða í dag. Ég átti
að borða hádegisverðinn með ákaflega þreytandi manni, sem
ég er alveg í ráðaleysi með að umgangast, og mér var ómögu-
legt að fá mig til þess í dag.“
Hún tók ekki eftir gleðiglampanum, sem brá fyrir í augum
hans, og því síður grunaði hana, að hann vissi hvað það þýddi,
að hún hafði neitað þessum hádegisverði. Hún sá að hann
var í geðshræringu, en skildi ekki hvers vegna. — Það var
heldur ekki ætlun hans að láta hana verða vara við til-
finningar sínar, en hann fann samt sem áður til gleði yfir
því, að hún hafði neitað öðrum.
„Ég er annars búin að finna þennan Vanrot,“ sagði hún
svo. „Hann heitir réttu nafni Tish og býr í lítilli íbúð út í
Bronx. Hann er bláfátækur.“
„Biðjið hann að koma hingað á skrifstofuna til mín' á morg-
un og tala við mig,“ sagði Blake.
AÐ minsta kosti hálft ár,“ hafði Vanrot ságt, þegar hann
var búinn að fá að vita, hvað þessi einkennilegi nem-
andi hans óskaði eftir að fá að læra.
„Það er alt of langur tími.“
„En það er ekki hægt að gera þetta á styttri tíma. Það
er jafnvel trúlegast, að sá tími nægi ekki.“
Blake b.rosti.
,,Ég er nú vanur því að vinna af kappi, ef ég sný mér að
einhverju ákveðnu. Ef við nú t. d. verjum 12 tímum á viku ,
í þetta heima hjá yður, þar sem ekkert truflar. Hvað segið
þér um það?“
Hann bauð svo háa borgun, að búktalarinn hrökk við. Svp
mikla upphæð hafði hann ekki einu sinni vogað að láta sig
dreyma um. En þó það væri freistandi, varð heiðarleiki hans
yfirsterkari.
„Það er að vísu langur tími. En þrátt fyrir. það þó þér
takið 12 tíma á viku, verðið þér einnig að æfa yður milli
tímanna. Og samt sem áður þori ég ekki að ábyrgjast, að
það takist til fulls. En vitanlega geri ég alt, sem ég get.
Blake lét Vanrot halda, að þessi auðugi nemandi hans ætl-
aði að læra þetta og ýmsar smá-töfralistir til að nota í .sam-
kvæmum og veizlum. Og þá var skiljanlegt, að hann óskaði
eftir að enginn lifandi maður fengi vitneskju um það. Til
þess væri leikurinn gerður, að koma að vinum sínum óvörum.
Jim stundaði námið af kappi. Og það var ekki svo fjarri
því, að hann fyndi til strákslegrar ánægju yfir því að geta t.
d. gelt nákvæmlega eins og hundur eða náð hljóðinu í járn-
brautarlest, sem æðir gegnum neðanjarðargöng.
Margar nætur ráfaði hann einn í skógunum umhyerfis
landsetur sitt og æfði sig þá í því að herma eftir mönnum
eða dýrum, sem hann mætti, og alls konar hljóðum, sem-
hann heyrði úti í náttúrunni. Þessar næturfarir fór hann þó
ekki eingöngu til .þess að æfa sig, heldur. fann hann sig oft
blátt áfram knúðan til að flýja höllina, ef hann átti ekki að
missa stjórn á skapi sínu og misþyrma bæði Ilku og hinum
ósvífna unga manni, sem dirfðist að misnota svo takmarka-
laust gestrisni velgerðamanns síns.
En eftir að veturinn gekk í garð og Blake flutti frá land-
setri sínu til borgarinnar, hafði hann færri tækifæri til að
æfa sig og afleiðingin af því varð, að hann þurfti að fjölga
kenslutímunum heima hjá Vanrot.
„Þér virðist ætla að læra meira á hálfu ári en nokkur
annar, sem ég hefi haft reynslu af, hefir lært á tveimur ár-
um,“ sagði kennari hans, þegar þrír mánuðir voru liðnir.
Með hverjum deginum þessa mánuði fjarlægðist Blake
meira og meira heimili sitt. Hugsunin um þá svívirðingu, sem
honum var þar búin, og örvæntingin yfir því lífi, sem hann
lifði í því umhverfi, ágerðist stöðugt. Öll hans hugsun stefndi
nú að því eina takmarki að brjóta þá fjötra af sér fyrir fult
og alt. En samtímis óx vinátta þeirra Charlottu og honum fór
að verða sú hugsun nærri óbærileg að þurfa að skilja við
hana. Þau augnablik komu oftar og oftar, sem honum virtist,
að án hennar væri alt líf og öll framtíð hans dauði. Hann gat
ekki lengur hugsað sér hið nýja umhverfi og nýja líf, sem
hann ætlaði að skapa sér, án hennar. Hið ytra viðmót þeirra
breyttist þó í engu. Þau unnu eins og tveir góðir vinir og
félagar daginn út og daginn inn við hin margvíslegu störf, sem
skrifstofunni bárust. En hann bauð henni oftar og oftar út
með sér í frístundum þeirra og þeir tímar, sem hann dvaldi
með henni, voru einu björtu stundirnar, sem hann átti.
Henni var það fyllilega ljóst, að hann þjáðist mikið og að
hann barðist einhverri innri baráttu, þó hann nefndi slíkt
aldrei á nafn. Ög hann þorði ekki ennþá að trúa henni fyrir
leyndarmáli sínu og óskum sínum. Og þó þráði hann ekkert
heitara en að þau þyrftu aldrei að skilja og gætu verið sam-
an hverja stund það sem eftir væri æfinnar.
En hvernig gat nokkur maður beðið konu að fylgja sér út
í svo tvísýn æfintýri, sem fyrir honum lágu, og ætlast til, að
hún skifti svo að segja um tilveru? Ef hann hefði vitað, að
hún elskaði hann, hefði hann ef til vill árætt að nefna það.
En hann hafði eriga minstu ástæðu til að álite það. Það, sem