Alþýðublaðið - 08.04.1939, Blaðsíða 2

LAUGAHDAGINN 8. MARZ 1939
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
UMRÆÐUEFNI
flwA'f'ftlinSvona litla og laglega stúlku hefir mig lengi langað til a8
UlUimillft 11.1» eignast, sagði gamla konan. Nú skulum við sjá hvort okkur
semur ekki vel. Og meðan hún var að greiða Gerðu gleymdi
hún Óla litla, leikbróður sínum, því að gamla konan var
galdrakona.
En hún var ekki vond galdrakona, hún galdr- Og þó að þær hefðu staðið áður í fullum
aði bara að gamni síhu og nú vildi hún gjam- blóma, þá hurfu þær nú allar ofan í moldina.
an hafa Gerðu litlu hjá sér. Þess vegna fór Því að gamla konan var hrædd um, að ef
hún út í garðinn og veifaði stafnum sínum Gerða sæi rósirnar, þá myndi hún eftir Óla
yfir rósimar. leikbróður sínum.
Nú fór hún með Gerðu út í blómagarðirin og þar voru öll hugsanleg blóm, nema rósir. Og
Gerða hoppaði um garðinn allan guðslangan daginn, en um kvöldið fékk hún rauðar silkí-
. ' dýnur til þess að sofa á.
vera ströngum hömlum háðar. Ég
Páskarnir. Gengislækkunin.
Hvað gerir þú, e£ kviknar í
húsinú þínu? Merking reið-
hjóla. Gegn tóbaksnautn.
Neðanmálssögurnar. Fjalla-
Eyvindur. Bjarni Ásgeirsson
leiðréttir.
ATHUGANIR HANNESAR
Á HORNINU.
MÉR HEFIR frá því ég fyrst
man eftir mér liðiff ákaflega vel á
páskunum. Og þaff er víst affal-
iega vegna þess, að um páskana
er sumarblíffa oftast nær, þó aff
páskahretiff væri illfrægt, aff
minsta kósti i gamla daga. Ég man
ekki eftir hér. í Reykjavík öffru en
beztu veffurblíffu um páskana, og
svo virffist einnig ætla aff vera nú,
enda brygffi þá eitthváff nýrra viff,
ef alt í einu nú undir sumarmálin
færi aff versna í veffri.
EN ÞÓ AÐ EKKERT sé upp á
náttúruna að kíaga, þá er hálígerð
slydda meðal almennings og það-
er ekki -nema eðlilegt. Gengis-
lækkunin . grípur inn í líf og af-
komu allra, þó áð misjafnlega
mikið sé. Ef til vill héfir ékki verið
um að ræða annað en að lækka
gengið. svo aðþrengdir voru at-
vinnuvégirnir orðnir og gengi pen-
inganna raunverulega örðið lágt. -
Hvað.gat verkalýðurinn gert undir
slíkum kringumstæðum? Átti
hann að horfa á og hafast ekki að,
eins og Héð|nn Valdimarsson hefir
haft forystuna í sem formaður
DagsBrúnar? Leiða verkamerininá
undir skufðarhnífinri: þegjaridi og •
hljóða}aust- eins og gert var áður
en gengislækkunin var samþykt?
Eða átti aÍ5 reýna að bjarga því,
sem bjargað yrði eins og Stefáii
Jóh. pg-;Alþýðuflokkurinn gerðu?
ÉG?.SEGT éiris og : verkamaður-
inn, sem; talaði á síðasta Dags-
brúnarfundi. Ef húsið, sem ég á
heima í, er að brenna, reyni eg
að bjarga.. því, sem hægt er að
bjarga, ég byrja ekki á því að
krossfcrölva slökkviliðinu. Aiþýðu-
flokkríum tókst að verja verkalýð-
inn tii sjós og lands fyrir afleið-
ingum' gengislækkunarinnar til
mikilla muna. Og er það ólíkt því,
sem kommúnistar hafast að.
í DAG opnar Rafskinna sýningu
sína í skemmuglugganum. Það er
bara heilt æfintýri að lítá í glugg-
ann. 1935 byrjáði Gunnar Bach-
mann á Rafskinnu og frumlegri
auglýsingastarfsemi, en hann hefir
er ekki til hér. á landi. Er Raf-
skinnu og stöðugt að fara fram.
DAGSINS.
Það er mesti myndarbragur á
teikningum Tryggva Magnússonar
og ekki vantar frumleikann í hug-
myndir Gunnars Bachmanns.
' • • S
R. H. SKRIFAR mér: Hvers
vegna er ekki byrjað á að númera
reiðhjól nú þegar? Það hefir verið
skrifað um þetta í blöðum bæjar-
ins nokkuð oft, en ekki farið að
framkvæma það enn, þó tími sé
nú kominn til þess. Þetta er í alla
staði ágætt, bæði vegna þess, að lög
reglan gæti betur haft gát á hjól-
reiðamönnum og svo yrði minna
um reiðhjólaþjófnaði. Hvað til
dæmis hjóla ekki drengir oft of
hratt, vitlausu rnegin, hanga aftan
í bílum, hjóla á gangstéttum o. s.
frv., án þess að lögréglan nái í þá,
vegna þess eins að þeir hjóla í
burtu undir eins og þeir sjá lög-
regluþjóna, eins og gefur að ski}ja?
T. d. um daginn er ég gekk niður
Hverfisgötu tók ég eftir að lög-
regluþjónn stóð á horninu fyrir
framan Safnhúsið, og vörubíll
kom upp Hverfisgötu, sömu megin
og lögregluþjónninn stóð. Aftan í
bílnum hékk drengur á hjóli. Blíl-
inn keyrði áfram upþ götuná Og
drengurinn var hinn rólegasti aft-
an í bílnum, enda þótt lögreglu-
þjónn. stæði á næsta horni, hann
hefir hugsaff sem svo, að lögreglu-
•þjónninn mundi ekki sjá sig fyr en
bíllinn væri kominn fram hjá, og
þá ekki geta náð sér, sem satt var.
Bíllinn keyrði áfram rétt fyrir
framan lögregluþjóninn og dreng-
urinn rólegur aftan í. Hefði nú
reiðhjólið verið numerað, þá gát
lögregluþjórininn tekið éftir riúm-
eri þess og þekt það aftur: Ég læt
nú hér staðar numið, en vona að
bráðlega verði hafist handa að
númefa reiðhjól."
LOTTJS skrifar: „Ég las í vetur
fyrirspurn í' dálkum yðar, um
hvor.t nokkurt-.lyf myndi- vera til
gegn tóbaksnautn. Ég er einn af
mörgum, sem oftlega spyrja sjálfa -
sig hins sama. Því nær allir, sem
stöðugt neyta tóbaks, una þess-
um ósið illa, óg 'vilja losna við
hann, þó þeir láfi ekki hátt með
það. En'getum við nú ekkert gert
fyrir þennan góða vilja þeirre?
Geta bindindisfélögin ekki glætt
hann? Gætu þau ekki — til. dæmis
— komið á árlegri bindindisviku
um land alt? Væri það framkvæm-
anlegt, hefði lum þessa kosti í för
með sér: f fyrsta lagi, hverjum,
sem þátt tæki í vikunni, yrði gert
hægara fyrir, þar sem hann sæi
litla neyzlu tóbaks eða víns þessa
daga. Annað, að stoðva reykingar
um stund er öllum holt og bindind-
ið eflir viljalífið. í þriðja lagi, hug-
ur almennings mundi beinast að
þyí, hvort ekki væri tími til kom-
inn að draga úr þessum vana eða
leggja hann niður með öllu. Og
það síðasta, sem væri lítilsvert, en.
þó ekki einskisvert, menn spöruðu
fáeina aura, sem þeir gætu notað
til sinna þarfa, eða lagt í sérstak-
an bindindissjóð. Þannig er þá til-
lagan, en munið, að þótt hún falli,
þá stendur máiið og bíður úriausn-
ar.“
S SKRIFAR og er heldur en
ekki kröfuharður: „Bréfið frá
„Guðlaugi“, sem þú birtir 17. fe-
brúar s.l., grípur réttilega á neð-
anmálssagnakýlum blaðanna. Þær
voru, ég vil ekki ókveða, kvikind-
in, sem koma þurfti við. Þessar
reyfarasagnaþýðingar ættu að
held að rétt væri að banna allar
þýðingar fagurfræðilegs efnis,
nema þess, er hefði meðmæli
Mentamálaráðs og eins háskóla-
kennara í bókmentum. En það
væri samt sem áður ekki nóg. Það
þyrfti einnig að banna hér sölu
ruslbóka á erlendum málum, og
— flestar kvikmyndir, þær, er nú
eru fengnar hingað til notkunar.
Er þar sérstaklega mikið og veg-
legt hlutverk fyrir Mentamálaráð,
að koma kvikmyndamálunum í rétt
horf, samkvæmt kjörorðinu: Ekk-
ert hæft nema það. sem mennlnc-
arlegt giidi hefir,
EN SVO að ég víkí aftur aö
neðanmálssögunum, þá vil ég
segja það um „Kynjalandið", sem
birzt hefir i Alþýðublaðíriu, að e£
þýðingin á því hefði verið eftir
Steingrím Thorsteinsson, mundi
sú saga hafa verið dýrgripur á
borð við beztu æfintýri „Þúsund
og einnar nætur“. Menn gera sér
eigí nógu Ijóst, hvert gildi þáð
hefir fyrir bókmentirnar, að snill-
ingar einir fáist við þýðingar, ög
ritstörf yfirleitt.“ (Þýðingin ;á
„Kynjalandinu“ var ekki eftir
starfsmann við Alþbl.)
„í MERKU TÍMARITI, sem gef-
ið er út á Akureyri, hefír nýlega
verið birt svonefnt „Eftirspil.“
Það er skraut-atriði, sem ætlað er
tíl sýningar á eftir leikriti J§-
hanns Sigurjónssonar um Fjalla-
Eyvind. Atriðið sýnir Eyvind finná
Höllu úti í hríðinni, eftir að hann
hefir komið að tómum kofanuni;
Þá er og sýnt andlát þeirra fcæggja
og síðan uppvöknun þeirra í Para-
dís, með vofuþyt og ljósagangi.
Ég verð að segja eins og mér
finst, að þó að atriðið sé að ýmsu
leyti vel úr garði gert, þá álít ég
að það spilli áhrifum aðalleiksins,
ef það væri tekið til sýningar í
framhaldi af honum. Og vil ég
biðja leikara að athuga þetta vel.“
Wff'iS, 'iftíÉi. MSMiÉSi
S. HELDUR ÁFRAM:
„Því er bezt í þögn að vefja
þessa stund, og kveðjast hljótt.
Söknuð mixui til munns að hef ja
mér er ofraun. Góða nótt!“
— stendur í kvæði nokkru. Og hér
eiga þessar ljóðlinur vel við. Ör-
lög Eyvindar og Höllu í skáldriti
Jóhanns Sigurjónssonar eru átak-
anlegri en svo, að hægt sé á til-
hlýðilegan hátt að hefja slfká
harma „til munns“ þegar í stað,
eins og gert er í nefndu skraut-
atriði. Enda er fullkomið efamál
að svo skyndilega breiðist skugg-
ar, þótt í eilífðina sé komið, setp
höfundur atriðisins vill Vera láta.“
BJARNI ÁSGEIRSSON segií
síðustu vísuna í bragnum, sem ég
birti um daginn, vitlausa. Rétt ér
hún svoona:
Ókunnugir undur létt
öðlast valdaljómann.
En enginn heldur stöðu og stétt
með stjórnarhattinn tóman.
ÉG SLÆ ÞVl FÖSTU, að eftif
4 mánuði verða flestallir orðníf
sannfærðir um að gengislækkuníri
hafi verið óhjákvæmileg.
Hannes á horninn.
Útbreiðið Alþýðublaðið!
MAÐURINN SEM HVARF
16.
ar línur á bakið á 'natseðlunum og rétti henni.
„Ég er kominn á krossgötur. Og nú ætla ég að yfirgefa það
líf, þá leið, sem ég hefi hingað til gengið. — Ég hefi aðrar
fyrirætlanir, — stærri fyrirætlanir. Og þér getið hjálpað
mér til að framkvæma þær. Ég þarfnast hjálpar yðár. Ég
elska yður. Og ég bið yður að sýna mér traust. Hverfið með
mér á brott héðan, — getið þér hugsað yðúr það, Charlotta?“
,,Ég skil yður Jim,“ — Þetta var í fyrsta skifti, sem hann
heyrði hana ávarpa sig með fornafni og hann heyrði að það
kendi- skjálfta í röddinni.-•. ,,Ég skil yður betur en þér
sjálfur gerið. — Þér hafið orðið fyrir óþægilegum árekstri
og nú haldið þér að líf yðar sé eyðilagt. — En það er það
ekki. — Þér elskið Ilku ennþá, — — nei, nei, það þýðir ekk-
ert fyrir yður að ætla að fara að mótmæla þessu, því ég veit
það. Og engin, — engin önnur kona mun nokkru sinni ræna
hana sæti sínu við hlið yðar. — Þó að alt mæli á móti
henni þessa stundina, er raunveruleikinn alt annar, og ekki
nærri því eins. alvarlegur eins og þér álítið.“
Hún knúði sig til-að segja þetta aðeins til að reyna að létta
þjáningar hans. — „Þið getið byrjað riýtt líf saman, ef þér
viljiðvaðeins reyn*.“ .
„En ég elska yður,“ sagði hann nærri því þrjózkulega.
„Ef til vill sem. varaskeifu, w- Nei, Jim, ég er ekki sköpuð
til þéss. Ég held ég geti aldrei sætt mig við á néinu sviði,
að vera önnur i röðinni. En ég vil gjarnan vera vinur yðar,
ákaflega góður vinúr yðar.“
„Það er ávalt sérstök ástæða til að kona segir þannig við
karlmann: — Það er einhver annar, sem þér elskið, Char-
lotta.“ .
Þarna sá hún opnast leið, sem annaðhvort var að nota til
þess að losna við þetta kvalafulla samtal. Hún hóf höfuðið
og sagði fastmælt með hljómstyrkri rödd: ,
„Já; ég elska annan.“
„Það er svo, — þá sé ég að hugmyndaflug mitt hefir leitt
mig afvega og látið mig dreyma um það, sem aldrei hefir
verið til.“ — Með erfiðismunum tókst honum að leyna þján-
ingunni í svipnum með ofurlitlu brosi. Og ef sú ást gerir yður
hamingjusama gleður það mig óendanlega.
„Hamingjusama! — Það er ofsagt. — Hann er ekki frjáls."
Hún svaraði þannig af því að hún fann að það mundi verða
henni ofraun að leika hlutverk hinnar hamingjusömu ást-
meyjar í daglegu samstarfi og samveru við hann.
„Það er sárt., barnið mitt, ákaflega sárt,“ ...... hann
hætti í miðri setningu og með einbeittu viljaþreki tókst
honum að ná jafnvægi á tilfinningum sínum. Og í stað þess
að ljúka við setninguna, sagði hann eins og í gamni: „Ef þér
þurfið á lögfræðilegri hjálp að halda, þá get ég mælt með
„Blake Driscoll & Shapiro,“ þó að hjónaskilnaðir séu í raun
og veru ekki sérgrein okkar......... En meðal -annars. Þér
mætið á skrifstofunni á morgun á venjulegum tíma, ■—- er
það ekki?“
Hún gerði tilraun til að bro.sa, „jú, herra Blake, það geri
ég.“
Um Íeið og hann snéri sér við til að taka hatt sinn, greip
hún í flýti matseðilinn, sem hann líafði skrifað „meðmæli“
sín á. Hún þrýsti skriftinni að vörum sínum eitt andartak
og stakk svo seðlinum niður í handtösku sína.
MIKIL vonbrigði hafa þau áhrif á flestar mannlegar ver-
ur að þær gefast upp. Svo mjög virðist þeim takmárk
sitt fjarlægjast. En á Jim Blake höfðu þau svipuð áhrif eins
og stríðsfákur væri knúinn sporum. Vitneskjan um að Char-
lotta elskaði annan varð til þess að hann eiribeitti nú ein-
göngu öllu sínu viljaþreki og dugnaði að því að undirbúa
hið nýja líf sitt, sem hann ætlaði að skapa, — eins fyrir því,
þó að hann yrði að standa einn í þeirri baráttu. Eitt af því
fyrsta sem hann gerði var að leigja sér lítið, rólegt og af-
skekt herbergi í einni smágötu í Brooklyns-borgarhlutanum.
Þangað stefndi hann Vanrot og þar héldu þeir áfram að
fullkomna þjálfun raddar hans. Svo bætti hann nýjum kenn-
ara við. Hann réði frægan leikara og snilling í framsögu til
að lesa með sér 5 daga í viku. Þegar fyrsta vikan var lið-
in, sagði hinn aldraði leikari:
„Fyrirgefið, herra Burton,“ — (það var nafnið, sem Blake
hafði valið sér fyrst um sinn og notaði á þessum slóðum). —
„Það 6r þó ekki tilgangur yðar, að gerast leikari eða upþ-
lesari?“
„Nei, það er ekkí það,“ játaði Blake og þótti gaman að
skarpskyggni kennara síns.
„Ef ég aðeins vissi nákvæmlega hver tilgangm- yðar er,
og hvaða takmarki þér ætlið að ná, mundi ég haga kennsluttrii
eftir því, og ná ennþá betri árangri.“
„Ég ætla að breyta mér í annan mann.“
„Hvern?“
„Hvern sem er. — Það skiftir engu máli.“
„Þar skjátlast yður, herra Burton,“ andmælti leikaririn.
Það hefir einmitt ákaflega mikið að segja, — við komumst
ekkert áleiðis með þessu lagi. Ef þér óskið að breyta yðíir
í annan mann, verðið þér fyrst og fremst að velja yður fyrir-
mynd. Svo getum við séð hvað hægt er að gera.“
Jim fann að þetta var skynsamlega mælt og eftir nokkra
umhugsun og athuganir, valdí hann sér Fallinson nokkum
sem fyrirmynd. Fallinson var miðaldra maður og í einu og
öllu hið ytra og innra hinn typiski meðalmaðui-, sem algeí*-
lega hverfur í fjöldanum og enginn veitir athygli. Én þrátt
fyrir sinn algjöra skort á persónuleika streymdu blátt áfram
einhver friðsæld og notalegheit út frá honum í daglegri um-
gengni. Þessvegna hafði Blake með sinn fjörmikla áhuga og
órólega blóð, oft fundið hvíld í því að sitja með horium -í
klúbbnum og borða morgunverð sinn í félagsskap hans.
Næstu aðgerðir hans yoru því að bjóða Fallinson í miðdegis-
verð ásamt leikaranum, Carnok gamla í afskektu og rólegu
veitingahúsi. — Leikarinn fél$t alveg .á val hans, þegpý
þeir töluðu saman á eftir. Hann hefðí ekki getað fundið
betri fyrirmynd fullyrti hann, — en það mundi líka kosta
töluvert nám og erfiði að ná takmarkinu.
Fyrir alla sem ekki höfðu hið ódreymandi viljaþrek Jim
Blakes, hefði Fallison orðið fyrirmjmd, sem þeim hefði reynst
ógerningur að eftirlíkja. — En járnvilji og þolinmæði lög-
fræðingsins yfirvann alla erfiðleika. Hann varði öllum stund-
um sem hann gat, í félagsskap með Fallinson svo þessi kyrláti
meðalmaður var farinn að undrast með sjálfum sér hve BI«ke
leitaði mikið eftir kunningsskap htans, Og svo flutti Jim