Haukur - 23.04.1898, Blaðsíða 2

74
HAUKUR.
I. ig.—20.
»Hann er bæði duglegur sjómaður og góður flski-
maður, nú og svo...........ja, einhvern varð jeg þó
að taka...........En vertu nú ekki svona hnuggin,
elskan mín«, sagði hann blíðari í rómi, fór til hennar,
og lagði höndina á öxlina á henni; »jeg skalnúkoma
snemma heim til þin í kvöld«.
»En fæ jeg svo ekki að vita, hvert þú ferð?»
spurði hún, jafn niðurlút, eins og áður.
»0, jeg þarf bara að skreppa snöggvast niður í
húsið hennar Eauðu-Mettu, við þurfum nefnilega að
koma okkur saman um ýmisllegt viðvíkjandi nýju
lagneti, sem við erum að hugsa um að fá okkur«.
Hún leit upp, og horfði með viðkvæmnislegu, en
þó kvíðafullu, augnaráði, inn í grábláu, hreinskilnis-
legu augun hans.
»En..........en þú ert alls ekki ánægjulegur að
sjá, Páll!«
»Ánægjulegur?« — hann reyndi að brosa; »hvað
ætti svo sem sjerstaklega að kæta mig?.........Láttu
nú liggja vel á þjer, þangað til jeg kem aptur«.
Hún horfði áhyggjufull á eptir honum, þegar hann
gekk utar epíir góifinu, og svo þegar hann var kom-
inn út, og skundaði ofan eptir grundunum, þá fylgdi
hún honum með augunum, þar til hann hvaif út í
kvöldrökkrið.
Svo lagðist hún á hnjen fyrir framan vögguna,
þrýsti andlitinu ofan að mjúka, kalda yflrsængurver-
inu, og grjet. Og meðan tárin flutu jafnt og þjett,
og runnu eins og lækir eptir sængurverinu, flugu
hugsanirnar fram og aptur í höfði hennar, hugsanir,
sem.voru óstjórnlegar og ægilegar, eins og stormur-
inn og brimið úti fyrir.
Nei, hún kannaðist alls ekki við manninn sinn,
nú orðið! Hann var orðinn allt annar maður, en hann
hafði verið. Þessar þrjár síðastliðnu vikur, hafði hann
verið í fjelagsskap með Kláusi flngurlausa, og öðrum
þess konar þorpurum og bófum, og á þeim tíma var
eins og hann hefði einnig smátt og smátt þokast brott
frá henni.........frá barninu ...... frá heimilinu.
Áður hafði hann ævinlega verið svo vingjarnlegur
og blíður, svo glaður og alúðlegur; á kvöldin, þegar
hann kom heim frá sjónum, gerði hann að gamni
sinu við hana, sagði henni frá öllu, sem hann hafði
verið að hugsa um við vinnu sína, tók barnið í fang
sjer, og dansaði með það um gólflð — en nú var
þetta ekki lengur þannig. Þau fáu kvöld, sem hann
var heima nú orðið, sat hann þegjandi og þungbúinn,
líkt og hann byggi yfir einhverju, sem hann yrði að
halda leyndu fyrir henni. En venjulega fór hann til
fandar við Kláus og einhverja hans líka niður í drykkju-
smugunni hennar Rauðu-Mettu............já, nú vissi
hún það orðið, að það var þar, sem þeir höfðu bæki-
stöðu sína........Eina nótt kom hann drukkinn
heim; hann hafði laumazt inn svo hægt og gætilega,
sem honum var auðið, og þó hafði hann hrasað um
herbergisþrepskjöldinn; og þegar hann var kominu
upp í rúmið, þá hafði hún fundið heitan og eitraðan
brennivínsdauninn út úr honum leika um andlit sjer
........þá hafði hún skilið það, hvernig í öllu lá.
Þetta var fyrsta skiptið — en — mátti þá ekki búast
við því, að það kæmi fyrir aptur og aptur og apt-
ur?..........Guð almáttugur!
Hún hafði beðið hann, grátbænt hann um, að
hætta að umgangast þessa slarkara, en það hafði ekki
komið að neinu liði. Hann hafði að eins svarað henni
einhverjum markleysis-skætingi, og ferðir hans niður
til Rauðu-Mettu urðu æ tíðari og tíðari; og nú fyrir
nokkrum dögum hafði hún svo fengið að vita, að
Kláus, sem í hennar augum var andstyggilegastur
allra drykkjuslarkaranna, ætti í sumar að fá part í nýja
bátnum, nýja bátnum, sem hún hafði fengið í heim-
anmund og gefið Páli............Ó, hvernig gat hann
fengið af sjer, að haga sjer þannig, hann, sem ávalt
hafði verið svo einstaklega góður og ástúðlegur, hann,
sem hafði notið allrar hennar miklu, eldheitu, inni-
legu ástar, hann, sem hún hafði trúað og treyst, trú-
að fyrir sjálfri sjer — öllu.........sem hún þóttist
aldrei geta hrósað og hælt nógu mikið, þegar ein-
hverjar vinstúlkurnar heimsóttu hana á sunnudögun-
um...........Hvernig gat hann allt í einu orðið
svona harðbrjósta, svona tilfinningarlaus, svona skeyt-
ingarlaus!
Á einum þrem vikum hafði öll þessi breyting orð-
ið — að hugsa sjer, hvernig það muni verða eptir
þrjá mánuði, eptir þrjú ár! Hvers vegna fjekkst hann
ekki til þess, að fara að ráðum hennar 0g bænum?
Var hann svo ánægður yfir því sjálfur, að vera kom-
inn á þennan böivunarveg? Nei, nei, hún var viss
um, að hann var það ekki. Það var ekki í fyrsta
skipti í kvöld, að hann hafði horft á hana með þessu
raunalega, örvæntingarfulla augnaráði.............En
hvers vegna vildi hann vera að halda þessu leyndu
fyrir henni, ræna hana þeirri einlægni og hreinskilni,
sem hún átti heimtingu á, að hann sýndi henni?........
Hann færðist ávalt íjær og fjær...........eitthvað út
í storminn, út í myrkrið, út 1 brimið og boðana-------
hún þóttist vita, að hann yrði aldrei hennar eiginleg
eign framar...........Ó, Páll, Páll!
Hún hafði hrópað nafn hans, svo hátt sem hún
gat. Barnið vaknaði við það, og tók að gráta. Svo
íjekk hún nóg að gera, að annast um það, og þegar
hún loksins hafði fengið það til að þagna, þá lagðist
hún aptur á hnjen við vögguna, og fór að raula eitt-
hvert lag, dimmt og raunalegt. En stormurinn ólm-
aðist úti fyrir, lamdi og barði í gluggana, og hvein og
greujaði eins og óartarstrákur ofan í reykháfinn. (Meira.)
Neistar.
Frjálslyndi er orð, sem opt er notað nú á dögum.
Það er talað um frjálslyndi í þjóðfjelagsmálum og frjáls-
lyndi í andlegum málum. Og margir eru þeir, sem gjarn-
an vilja láta telja sig í tölu hinna f'rjálslyndu, en fæstir
þeirra hafa neitt af hinu sanna eðli frjáislyndisins. Hið
reglulega og sanna frjálslyndi lítilsvirðir ekkert, sem
ekki er íllt, eða dýrslegt og dónalegt — það rífst ekki og
ónotast út af smámunum, og það skammast ekki æruleysis-
skömmum, þó aðrir haldi fram einhverri annari skoðun
á því eða því máli. En það hatar íllskuna og kúgunina,
í hverri mynd, sem hún er; það hatar fyrirlitningu þá,
sem hinum smáu og umkomulausu er sýnd; og það er
svarinn óvinur alls þess illa, sem fram við mann kemur,
hvort sem það er einstakra manna verk, eða það er af-
leiöing af þjóðfjelagsskipuninni. Frjálslyndi er hvorki
hægt að kaupa nje selja, og enginn pólitískur fiokkur
getur leigt það öðrum eða þegið það að gjöf. Talsmenn
þess finnast jafnt í öllum flokkum, öllum stigum og stjett-
um mannkynsins; en þeir, sem hafa mest af því, munu
komast lengst í kappleik framsókcarinnar, og um leið vinna
mest að heill og hamingju mannanna.
Um þá menn, sem ætíð hafa hjartað á vörunum, er
ekki hægt að segja, að þeir beri það á rjettum stað.
Það er opt auðveldara, að læra, heldur en að gleyma.
Fæðingin er fyrsta stigið til ódauðlegleikans.