Alþýðublaðið - 24.08.1939, Blaðsíða 2

FIMMTUDAGUR 24. ágúst 1939.
ALÞYÐUBLAÐIÐ
— Já, það er verið að steikja kjúklinga í dag, Og allir skrifararnir skrifuðu: — Hva —
sagði konungsdóttirin. — Hva — hvað segið hvað segið þér?
þér?

~ Þetta dugir ekki, sagði kóngsdóttirin. — Og svo kom Hans klaufi.
Burt með hann.
Toliheimtan.
Maður kom með stóra tösku,
tók úr henni tvo brandgula seðla
og fékk mér. Ég las með áfergju
og sá strax, að þetta var skatt-
heimta, en ólögleg, því að allar
tölur voru skrifaðar með blýanti,
og það er ekkert löglegt, sem
skrifað er með blýanti (nema
bláðagreinar), og svo stóð ekkert
nafn undir, aðeins tvö strik og
klessur. Svona seðla geta allir
búið út og slegið með. Svo var
innihaldið: Nr. 12998, lífeyris-
sjóðsgjald 7 kr. Ekkert um það,
hve lengi ég fæ að lifa fyrir
þessar 7 kr. — Og svo hinn
seðillinn: Nr. 8108. Handa kirkj-
unni 1.25.(Mér er alveg sama,
hvort nokkur kirkja er eða ekki;
ég skipti nrér ekkert af henni, og
hún getur látið mig í friði.) —
Handa prestinum 1 kr. og 50 aur.
(Ég þarf ekkert á presti að halda;
hann hefir aldrei gert neitt fyrir
mig. Því ætti ég að vera að
borga honum peninga?) — Og
svo kemur það kindugasta: 2 kr.
fyrir orgelslátt og söng. — Svei-
attan! Ég er ekkert fyrir orgel-
slátt og söng; enda heyri ég það
ekki, þótt ég vildi. Þeir mega
slást og syngja svo mikið sem
þeir vilja fyrir mér; bara ekki
fyrir utan gluggann hjá mér á
nóttunni, því þá get ég ekki sof-
ið. En að heimta af mér peninga
fyrir slagsmál og gaul. Nei, takk!
Það nær ekki nokkurri átt. Og
svo að ég, sem fæ ekki nema
15 kr. um vikuna til að lifa af,
eigi að borga af því 11 kr. 75
aura fyrir svona grín, kemur ekki
til mála. Það er úttalað mál. Ég
hvorki vil né get það. — Oddur
Sigurgeirsson, Sundlaugavegi, hjá
Guðm. Sigurðssyni skipstjóra.
Norðmenn
hafa gert samning um sölu á
150000 pökkum af saltfiski til
Portugals, og fer afhending fram
í haust. Verðið er 30 shillings
jrakkinn. FO.
Útbreiðið Alþýðublaðið!
UMRÆÐUEFNI
Akureyri, fegursti bærinn.
Ráðhússtorgið og bílastæðin.
Rafmagnsverðið í Reykavík.
Halldór Kiljan Laxness er
ekki eins mikið skáld og Jón-
as eða Breiðförð, segir Hall-
dór Kiljan Laxness.
ATHUGANIR HANNESAR
Á HORNINU.
AKUREYHI er víst áreiðanlega
fegursti bærinn á íslandi og auk
þess hreinlegasti. Bærinn er vel
skipulagður og hús og götur vel
byggðar, en ef einhver Hannes á
horninu ætti þar heima, myndi
hann áreiðanlega geta fundið að
einhverju og finna sér tilefni til
þess að rífast. Ég dvaldi til dæmis
núna aðeins einn dag í þessum
myndarlega bæ, og ég sá ekki bæ-
inn allan, ekki öll skot hans og af-
kima, en hið svokallaða Ráðhúss-
torg sá ég. Þar eru fögur tré í
miðju, sem raunverulega setja svip
á allan bæinn, en ljótt er að sjá
bílastallana á torginu. Þarna hefir
verið komið fyrir yfir þvert torgið
einhvers konar stokk, og eru á hon-
um númer. Virðist svo sem bif-
reiðastæði séu þarna afmörkuð.
Burt með þennan stokk undir eins,
ekkert molbúamark á höfuðstað
Norðurlands, það er alveg nóg að
hafa þau um alla Reykjavík.
JÖKULL skrifar mér eftirfar-
andi: ,,Þú skrifar um svo margt,
Hannes minn, sem bæði ég og aðr-
ir hafa gagn og gaman af að lesa.
Auk þess virðist það vera hlutverk
þitt að vera rödd hrópandans í
eyðimörkinni og benda á það, sem
miður fer hjá einstaklingum, bæj-
arstjórn og jafnvel sjálfri ríkis-
stjórninni, auk allra stofnana og
félaga, sem eru þarna á milli. En
hvernig er það með hækkun þá,
sem fyrirhuguð er á rafmagninu,
hefir þú ekkert við hana að athuga,
og ertu þegar búinn að lýsa bless-
un þinni yfir þeirri ráðstöfun bæj-
arstjórnarinnar?“
„FRÁ SJÓNARMIÐI þeirra, sem
eiga að borga þessa hækkun án
þess að hafa íengið launahækkun,
sem ekki er leyfileg lögum sam-
kvæmt, virðist það óneitanlega
vera dálítið hart, að Reykjavíkur-
bær skuli strax rjúka til að hækka
rafmagnið. Til þess að friða menn
er látið heita svo að hækka skuli
aðeins um svo sem 10%, en er
raunverulega miklu meira, eða allt
að 15%. Eða er ekki hækkun úr
7 aurum upp í 8 aura pr. kilowatt
nálægt því að vera 15 %? Ég býst
við, að þú myndir segja eitthvað
um vesalings heildsalana, ef þeir
leyfðu sér að leggja svo sem 22%
á vöru, sem þeir mættu leggja á
— samkvæmt fyrirmælum verð-
DAGSINS.
lagsnefndar -— aðeins 15%, en
þetta er alveg hliðstætt,“
„ÞAÐ ER AUGLJÓST MÁL, að
það er tvímælalaust hagur Reykja-
víkurbæjar, að notkun á rafmagni
aukist sem mest, en því aðeins
eykst notkunin, að verðinu sé stillt í
hóf, svo að sem flestir geti veitt sér
það og þurfi ekki að sitja í myrkr-
inu, þegar skammdegið kemur, og
það virðist óneitanlega mannúð-
legri aðferð að selja rafmagnið ó-
dýrt, þar sem sannað er, að nógu
er af að taka, heldur en að selja
það svo dýrt, að almenningur verði
að spara það við sig'.“
„KUNNUGIR MENN fullyrða,
að Reykjavíkurbær hagnist meira
á sölu á rafmagni til borgarbúa
en t. d. heildsalar á því að selja
vefnaðarvörur með 15% heildsölu-
álagningu, sem er vitanlegt, að er
sú lægsta heildsöluálagning, sem
þekkist hér í nálægum löndum, og
er ekkert nema gott við því að
segja. En á það ber að líta í þessu
tilfelli, að heildsalar geta ekki auk-
ið innflutning sinn á þessari vöru-
tegund, meðan innflutningshöftin
eru við líði, jafnvel þótt þeir selji
ódýrt, en Reykjavíkurbær stendur
að því leyti betur að vígi, að hann
hefir svo að segja óþrjótandi raf-
magn.“
„f SAMBANDI VIÐ þessa hækk-
un á rafmagninu dettur mér í hug,
hvort Reykjavíkurbær sé svo illa
settur með menn þá, er vinna á
skrifstofu Rafmagnsveitu Reykja-
víkur, að þeim sé ekki trúandi til
að reikna rafmagnið með broti úr
eyri og reikna t. d. 7,7 aura pr.
kilowatt í stað 8 aura, eða er það
gamla sagan með að reyna að
blekkja almenning, því að brotið í
þessu tilfelli 0,3 aurar sé svo lítið,
að menn reikni ekki með því og
yfir því verði þagað. Eða eru menn
orðnir því svo vanir, að Reykjavík-
urbær seilist svo langt niður í
vasa bæjarbúa og selji svo dýrt
allar nauðsynjar, sem menn geta
ómögulega án verið, svo sem vatn,
gas og rafmagn, að við því sé ekk-
ert að segja og taka beri því mögl-
unarlaust, líkt og þegar klyfjar eru
lagðar á vissa skepnu.“
„EÐA ÞVÍ EKKI að skipa nefnd,
sem hafi hönd í bagga með verð-
lagi á ofantöldum nauðsynjum, sem
Reykjavíkurbær selur bæjarbú-
um? Það virðist full þörf á, að slík
nefnd væri starfandi ekki síður en
t. d. verðlagsnefnd og húsaleigu-
nefnd, því að á það ber að líta, að
stofnanir bæjarins eru til fyrir
bæjarbúa, en bæjarbúar eru ekki
til fyrir þær, þótt manni virðist
oftastnær í viðskiptum sínum við
bæjarfélagið, eða réttara sagt við
þá, sem völdin hafa í bænum, að
þessum sannleika sé snúið við.“
HALLDÓR KILJAN LAXNESS
skrifaði • mér á þessa leið í gær:
„Kæri gamli vin: Út af fyrirspurn
um peninga, sem þér barst nýlega,
og þú biður mig að svara, er mér
sérstök ánægja að taka þetta fram:
Jónas Hallgrímsson og Sigurður
Breiðfjörð voru meiri skáld en ég
og var launað með þeim hætti, sem
frægt er orðið. Hvaða dag sem vera
skal er ég reiðubúinn að sæta sömu
kjörum og þeir, — en sízt af öllu
til þess að kosta uppeldi fleiri
skálda; svo illt má enginn ætla
mér. Aftur á móti er fátækum
bankastjórum landsins og öðrum
bágstöddum launþegum ríkisins,
sem hafa ekki nema 20—40 þús-
und krónur í árstekjur, allt niður í
þær hversdagslegu bitlingahetjur.
sem hafa aðeins tíu þúsund krón-
ur í árslaun, óhætt að vitja til mín
nokkurrar launauppbótar mánað-
arlega fyrst um sinn. Með kærri
vinsemd, þinn Halldór Kiljan Lax-
ness.“
ÉG ÞAKKA bréfið. Bréfritari
minn var ekki að spyrja um það,
hvort Halldór vildi gefa hálauna-
mönnum. Spurningin var um allt
annað, og með því að svara svona
svarar Halldór spurningunni neit-
andi, sem líka er von, enda var
hún grín, þó að Halldór hafi tekið
hana alvarlega. Svo þakka ég hól-
ið fyrir hönd Jónasar Hallgríms-
sonar og Sigurðar Breiðfjörðs.
Hannes á horninu.
Geri við saumavélar, alls kon-
ar heimilisvélar og skrár. H.
Sandholt, Klpparstíg 11. Sími
2635.
Hraðferðlr B. S. A.
Alla daga nema mánudaga
um Akranes og Borgarnes. — M.s. Laxfoss annast sjó-
Ieiðina. Afgreiðslan í Reykjavík á Bifreiðastöð ís-
lands, sími 1540.
Bifreiðastllð Akureyrar.

SKS5
CHARLES NORDHOFF og JAMES NORMAN HALL:
Uppreisnin á Bonnty.
51. Karl ísfeld íslenzkaði.
yillimenn. Þið hefðuð átt að drepa þá alla og leggja undir
ykkur eyjuna.
— En hvað þú ert herská, Hina, sagði ég og brosti. —- Hvers
vegna ættum við að drepa saklaust fólk, sem hefir það eitt
til saka unnið að láta sér þykja vænt um landið sitt? Þó að
við hefðum viljað drepa þá, hefði Christian ekki leyft það.
— Þá er hann heimskur. Reyndu þeir ekki að drepa hann
og þig? En hvað ætlarðu nú að gera? Ætlarðu að vera lengi
hér hjá okkur?
— Á morgun eða hinn daginn mun Christian og átta skips-
menn hans sigla til Aitutaki til þess að hitta Cook skipstjóra.
Við hinir höfum fengið leyfi til að setjast hér að.
Allir, sem ætluðu að verða eftir á Tahiti, höfðu lofað því há-
tíðlega, að segja sömu söguna, og þótt mér þætti það ekki
gott, laug ég án minnstu blygðunarsemi. Hina laut að mér,
faðmaði mig og lyktaði af kinnum mínum.
— O, Byam, sagði hún, — við erum öll svo glöð. Hér hefir
verið tómt hús frá því þú fórst.
— Já, sagði maður hennar vingjarnlega. — Þú ert einn af
okkur, og við viljum ekki, að þú farir.
Snemma um kvöldið kom Stewart upp stiginn frá Matavai.
Með honum var Peggy, unnusta hans, og faðir hennar, Tipan
gamli. Hitihiti var kominn aftur um borð til þess að sækja
Christian og Maimiti. Ég fór niður á ströndina ásamt Stewart
og unnustu hans.
Bárur Kyrrahafsins gjálfruðu við sandinn og við sátum graf-
kyrrir, eins og fegurð kvöldsins hefði töfrað okkur.
Rökkrið færðist yfir og Stewart- hrökk við og horfði út á
sjóinn. — Þarna koma þau, sagði hann. Ég kom auga á bát- )
inn, sem vaggaðist á öldutoppunum fyrir utan virkið. Báturinn
nálgaðist skjótt og brátt kom hann upp að sandinum og Chris-
tian stökk fyrir borð og snéri sér við til þess að hjálpa Mai-
miti yfir borðstokkinn. Hann kinkaði kolli til okkar og sagði;
— Bíðið eftir mér hér. Svo fylgdi hann Hitihiti upp til húss-
ins, til þess að kveðja fjölskylduna. Peggy fór með þeim,
þegar Stewart bað hana þess.
Það hafði djúp áhrif á mig að sjá Christian í kvöldrökkrinu
þarna á ströndinni. Það var ekki erfitt að geta sér til um til-
finningar hans nú, þegar hann var að kveðja Tahiti. Skömmu
seinna heyrði ég skóhljóð hans í sandinum. Við stóðum strax
á fætur, en Christian gaf okkur merki um að fá okkur sæti.
Svo settist hann sjálfur við hlið okkar í sandinn og krosslagði
fæturna. Hann tók ofan hattinn og strauk fingrunum gegn-
um hárið.
— Þetta er í síðasta sinn, sem ég fæ að sjá ykkur, sagði
hann eftir stundarþögn. — Við siglum í fyrramálið, ef byr
verður.
— Ég hefi sagt ykkur frá uppreisninni, sagði hann. — Minn-
ist þess, að ég ber einn ábyrgðina. Það er sennilegt, að Bligh og
menn hans séu allir dauðir fyrir löngu. Um Bligh er það að
segja, að ég harma hann ekki. En örlög hinna hvíla eins og
skuggi á samvizku minni. Þið þekkið kringumstæðurnar. Þið
getið skýrt frá því, hverjar ástæður lágu til þess, að ég varð að
taka þessa ákvörðun. En þið getið aldrei afplánað afbrot mitt.
Ég er uppreisnarmaður og enn fremur sjóræningi, því að ég
hefi rænt einu af skipum Hans Hátignar. Þið þekkið áætlanir
mínar. Það er skylda mín að vernda þá, sem hafa fylgt mér og
valið mig til foringja. Þetta er hið stærsta af heimshöfunum og
það er fullt af eyjum. Á einni þeirra setjumst við að og eyði-
leggjum skipið. Þið munuð ekki fá að sjá okkur oftar.
Aftur varð þögult um stund. Þögnin var aðeins rofin af
bylgjuhljóðinu. í fjarska sást rauðleitt bál, þar var verið að
brenna kókosblöðum. Ég heyrði kjökur smábarns, s?m hafði
vaknað.
— Fyrr eða seinna, hélt Christian áfram eftir langa þögn, —
mun brezkt herskip varpa akkerum hér. Ef Bligh eða einhverj-
um af mönnum hans heppnast að komast til Englands, mun
hermálaráðuneytið þegar í stað senda af stað skip til þess að
ná uppreisnarmönnunum. Ef allir, sem fóru í skipsbátnum, hafa
farizt, mun skip verða sent af stað til þess að leita að okkur,
þegar við komum ekki heim á réttum tíma. Þegar skipið kemur.
þætti mér vænst um, að þið gæfuð ykkur fram, þið, sem ekki
tókuð þátt í uppreisninni. Hinir verða að haga sér eins og þeim
finnst skynsamlegast. Fyrst þeir vilja ekki fara með mér, þvse
ég hendur mínar.
Einu sinni áður bað ég yður, Byam, að heimsækja föður
minn, ef ég kæmi ekki aftur til Englands. Faðir minn heitir
Charles Christian og býr í Mairlandelere í Cumberland. Vill
sá ykkar, sem fyrr kemur til Englands, heimsækja hann og
skýra honum frá því, sem gerzt hefir? Segið honum söguna
eins og ég hefi sagt ykkur hana og skýrið honum sérstaklega
frá þvi, að ég hafi einungis ætlað að taka Bligh fastan og
flytja hann heim í böndum. Ef til vill fyrirgefur faðir minn
mér, ef hann fær að vita um orsakir uppreisnarinnar, enda
þótt ég geti aldrei fullkomlega afsakað gerðir mínar. Viljið
þið gera þessa bón mína?
Christian stóð á fætur, og við Stewart stukkum á fætur.
— Já, sagði ég alltof hrærður til þess að geta sagt meira.
Stundarkorni seinna snéri Christian sér við og kallaði heim
að húsinu: — Maimiti! hrópaði hann sinni sterku sjómanns-
rödd. Hún hefir hlotið að eiga von á því, að han kallaði, því
að hún kom nærri því strax. Ræðararnir komu með henni,
gripu bátinn og settu hann á flot. Maimiti kom til mín og
faðmaði mig. Svo faðmaði hún Stewart og stökk því næst í
bátinn. Christian þrýsti hönd okkar í síðasta sinn: — Guð
blessi ykkur taáða, sagði hann.
Við stóðum á ströndinni og sáum bátinn hverfa út í myrkr-
ið. Um sþlaruppkomu, þegar ég fór á fætur til þess að baða