Alþýðublaðið - 19.09.1939, Blaðsíða 3

ÞRIÐJUDAGUR W. SEPT. 1939.
ALÞYÐUBLAÐIÐ
Jónas Guðmundsson:
Baráttan milli lýðræðisins
og einræðisins i heiminum.
♦ -----------------------a
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
RITSTJÓRI:
F. R. VALDEMARSSON.
í fjarveru hans:
STEFÁN PÉTURSSON.
AFGREIÐSLA:
ALÞÝÐUHÚSINU
(Inngangur frá Hverfisgötu).
SÍMAR:
4900: Afgreiðsla, auglýsingar.
49(U: Ritstjórn (innl. fréttir).
4902: Ritstjóri.
4903: V. S. Vilhjálms (heima).
4905: AlþýðuprentsmiSjan.
4906: Afgreiðsla.
5021 Stefán Pétursson (heima).
alþýðuprentsmiðjan
♦ ----------------------•
Hrakspár.
ENGINN neitar því, að við
verðum nú að horfast í
augu við óvenjulega erfiðleika
af völdum stríðsins. En hvað
eru þeir í samanburði við þær
hörmungar, sem yfir ófriðar-
þjóðirnar sjálfar ganga? Við
höfum, þegar á hlutskipti
þeirra er litið, harla litla á-
stæðu til þess að kvarta.
Það er að vísu rétt: Landið
var sökum langvarandi gjald-
eyrisskorts ekki vel undir ó-
friðinn búið. Það hafði litlar
birgðir af erlendum matvæl-
um og hráefnum fyrirliggjandi.
Það verður að gera ráð fyrir
þeim möguleika, að erfitt verði
um aðdrætti á þeim sökum sigl-
ingateppu. Og jafnvel þótt hægt
yrði að halda uppi nokkurn
veginn reglulegum samgöngum
við útlönd, þá myndu allar er-
lendar vörur verða okkur miklu <
dýrari en hingað til vegna
hækkaðs vöruverðs í útlöndum
og hækkaðs flutningsgjalds
með skipunum.
En þrátt fyrir allt þetta höf-
um við enga ástæðu til þess að
æðrast. Landið framleiðir svo
mikið af matvælum, að við
þurfum enga hungursneyð að
óttast. Og við getum vel tak-
■ markað neyzlu ýmissa erlendra
matvæla án þess að líða við það
nokkurn tilfinnanlegan skort.
En til þess hefir ekki einu sinni
komið fram að þessu. Því að
enda þótt við höfum tekið upp
skömmtun einstakra erlendra
matvörutegunda, eru skammt-
arnir að minnsta kosti til að
byrja með svo ríflegir, að þess
munu fá eða ef til vill engin
dæmi í öðrum löndum, þar sem
matvælaskömmtun hefir verið
komið á. Við fáum fjögur pund
af sykri á mánuði. Norðmenn
ekki nema þrjú, Þannig mætti
halda áfram að telja.
En þegar svo lítil ástæða er
til þess að óttast hér nokkra
neyðartíma, en mikið getur
hins vegar oltið á því, að þjóðin
taki þeim erfiðleikum, sem að
höndum ber, með karlmennsku
og ró, þá verður það að teljast
furðuleg framkoma af einu
stærsta blaði landsins, heildsala-
blaðinu Vísi, að gera sér beinlín-
is leik að því, eins og það gerði
í leiðara sínum í gær, að reyna
að skapa hér óróa meðal al-
mennings með því að halda
þeim hrakspám að honum, að
hér séu einhverjir „neyðar-
tímar“ í nánd og ,,óskapleg
dýrtíð innan fárra mánaða“
eða jafnvel „óbærileg dýrtíð“
eins og þlaðið komst að orði —
til þess að tvinna þessar hrak-
spár sínar svo sem frekast var
unnt. Hingað til hefir ekkert
blað annað en kommúnista-
blaðið, Þjóðviljinn, leyft sér
svo ábyrgðarlausar ýkjur um
þá erfiðleika, sem við eigum nú
við að stríða, En það er líka á
HINN heimsfrægi þýzki rit-
höfundur, Thomas Mann,
sem nú er landflótta, hefir sagt,
að kommúnisminn og nazisminn
séu bræður, að yngri bróðirinn
(nazisminn) hafi lært allar
starfsaðferðir eldri bróðurins
(kommúnismans) og endurbætt
pær á ýmsan veg, hins vegar
skilji ekkert eðli þessara ein-
ræðisstefna. Margir hafa hrist
höfuðið yfir „slíkri firru“ sem
þessu, og þá einkum kommún-
istar, áem síðan hafa talið
Thomas Mann óalandi og óferj-
andi,
En nú eru menn að skilja til
fulls, að hið þýzka skáld hefir
haft fullkomlega rétt fyrir sér.
Nákvæmlega sömu aðferðirnar
hafa báðar þessar stefnur við-
haft til þess að ná völdunum og
halda þeim. Þegar kommúnist-
ar brutust til valda í Rússlandi,
lofuðu þeir fólkinu meira frelsi.
Hið sama gerðu nazistar í
Þýzkalandi. En það frelsi er
ókomið enn í báðum löndunum,
hins vegar hefir fólkið tapað
því frelsi, sem það hafði áður.
Þegar kommúnistar náðu
völdum í Rússlandi, 'hnepptu
þeir í þrældóm alla yfirstétt
og mikinn hluta borgarastéttar
Rússlands, en þær stéttir voru
þar hinir pólitísku andstæðing-
ar kommúnistanna. Þegar naz-
istar náðu völdum í Þýzkalandi
— hnepptu þeir í þrældóm alla
pólitíska andstæðinga sína —
jafnaðarmenn, frjálslynda og
jafnvel kommúnista.
Kommúnistar í Rússlandi
tóku fyrstir upp vöruskipta-
verzlunina og eru feður þess
viðskiptakerfis. Nazistar í
Þýzkalandi tóku það kerfi óð-
ara upp er þeir komu til valda,
og hafa skerpt það að veruleg-
um mun síðan eða „aukið það
og endurbætt," eins og kallað
er, svo nú er heimaverzlunin
í fjötrum vegna þessa skipu-
lags.
Kommúnistar hafa hvað eftir
annað „hreinsað til“ í flokki
sínum, þ. e. tekið af lífi fjölda
flokksmanna, sem grunaðir
voru um óhollustu við „flokk-
inn og föðurlandið.“ Sams kon-
ar „hreinsanir11 hafa átt sér
stað í stórum stíl hjá nazistum
í Þýzkalandi.
Kommúnistar í Rússlandi
voru þeir, sem fyrstir hófu víg-
búnað af kappi eftir heimsstyrj-
öldina. Nazistarnir þýzku hafa
allra vitorði, að það blað hefir
engan annan tilgang með skrif-
um sínum en þann, að skapa
óróa og öngþveiti meðal al-
mennings, hinu rússneska úti-
búi hér á landi til framdráttar.
Það er ótrúlegt, en engu að
síður satt, enda má vel lesa
það á milli línanna, að tilgang-
ur heildsalablaðsins Vísis með
hrakspám sínum er heldur eng-
inn annar en pólitískur. Hann
ógnar þjóðinni með neyðará-
standi til þess að reyna að skapa
hér hljómgrunn fyrir vissum
„sparnaðarkröfum" stórkaup-
mannastéttarinnar, svo sem
þeim, að gjaldeyrisnefnd, fiski-
málanefnd og nokkrar fleiri
opinberar stofnanir, sem eru
henni þyrnir í augum, verði
lagðar niður, enda þótt erfitt
sé að sjá, í hvaða skynsamlegu
sambandi slíkar kröfur geta
staðið við erfiðleikana af völd-
um stríðsins. En það er eins
konar ,,taugastríð“, sem fyrir-
Vísi vakir. Það á, með því að
lýsa horfunum nógu skuggalega
— að hræða þjóðina til þess að
beygja sig fyrir kröfum stór-
kaupmannastéttarinnar. Öðru-
vísi verða hin gálauslegu skrif
blaðsins varla skilin. .
fetað dyggilega í fótspor þeirra
einnig í því efni, síðan þeir
fengu völd.
Og þannig mætti lengi telja.
Kommúnisminn hefir alls
staðar verið undanfari nazism-
an,s. Hann hefir skapað öng-
þveitið og aðstæðurnar, sem
nauðsynlegar voru til þess að
nazisminn geti fest rætur og í
eðli sínu og aðferðum eru þess-
ar stefnur svo líkar, að þar ber
ekkert á milli nema aukaatriði.
❖
Það, sem innst inni terigir
einræðisstefnurnar órjúfandi
böndum, er hræðslan við lýð-
ræðið. Þegar einræðisríkin sjá
og finna, að lýðræðið ætlar ekki
lengur að láta þröngva kosti
sínum, rísa þær sameiginlega
upp. Stalin sagði í byrjun brezk-
rússnesku 1 samnfi4gaumleitan-
anna, að Rússland mundi ekki
„brenna sig á fingurgómunum11
vegna samkomulags við lýð-
ræðisríkin. Það er og vert að
veita því eftirtekt, að -þess hefir
aldrei verið getið, að Stalin
kæmi á fundi þá, sem haldnir
voru 1 Moskva með brezku og
frönsku samningamönnunum,
en Ribþentrop er ekki fyrr
kominn til Rússlands en Stalin
er þar fyrir og viðstaddur
fundi og undirskriftir. — Lit-
vinov var látinn fara, af því að
hann var andvígur Þj.óðverjum,
en vinveittur Bretum og Frökk
um.
Síðustu árin hafa Rússar
talið sér heppilegt, að þykjast
vera lýðræðissinnaðir, og í því
skyni samið og samþykkt
blekkingastjórnarskrá - og hald-
ið blekkingaþing, en þar í landi
ríkir meira einræði ennþá en
í nokkru landi öðru utan Þýzka-
lands.
Þessi blekkingarafstaða Rússa,
sem prédikuð hefir verið sem
hið eina sanna lýðræði af
kommúriistum allrp landa,
hefir leitt til þess, að ýmsir
hafa trúað ósiþmindunum og
haldið, að kommúnistarnir í
Rússlandi væru aðrir en þeir
eru.
Það kemur því nú eins og
reiðarslag yfir fjölda manna —
líka í kommúnistaflokkunum
— að kommúnistarnir á Rúss-
landi skuli verða þeir, sem
raunverulega hleypa hinni nýju
heimsstyrjöld af stað. Þó und-
arlegt sé, er það ekki Hitler,
sem meginsökina á á því, að
hleypt var af stað hinu
nýja blóðbaði, það eru engir
aðrir en kommúnistarnir í
Rússlandi, með Stalin í broddi
fylkingar, Án þeirra treysti
Hitler sér ekki til þess að hefja
Evrópustyrjöld, þar sem von
væri um sigur.
*
Sá, sem vill kynna sér
hverja aðferð nazistarnir
þýzku hafa viðhaft í utanríkis-
pólitík sinni, gerir réttast 1 því,
að kynna sér rækilega sögu
-Austurríkis síðustu árin, og
þær aðferðir, sem beitt var við
Tékkóslóvakíu. Ef vel er athug-
að, sést að hér er tekin upp
stefna, sem hlýtur að eyðileggja
allt traust þjóða í milli og fyrr
eða síðar hlýtur að leiða til
styrjaldar.
Aðferð nazistanna var sú að
lofa öllu fögru, að „fullvissa“
Breta og Frakka um heilindi
sín gagnvart ríkjunum við
♦
landamæri Þýzkalands og að
Þjóðverjar hefðu enga tilhneig-
ingu til landvinninga í Evrópu.
Sem dæmi um óheilindi þeirra
í þessum efnum, gagnvart Aust-
urríki er rétt að nefna nokkur
dæmi.
Hinn 30. janúar 1934 sagði
Hitler:
„Sú staðhæfing, að Þýzka-
land hafi í hyggju að taka Aust-
urríki, er fjarstæða, sem með
engum rökum er hægt að halda
fram. Ég verð því að vísa al-
gerlega á bug öllum staðhæf-
ingum hinnar austurríksku
stjórnar um að árás muni verða
gerð á Austurríki og fullyrði,
að slík árás hefir ekki einu
sinni komið til tals.“
Hinn 21. maí 1935 sagði sami
maður:
„Það er hvorki ætlun né vilji
Þýzkalands að blanda sér í mál-
efni Austurríkis né að innlima
það í hið þýzka ríki.“
Sami Hitler sagði 11. nóv.
1936:
„Tilboð mitt um ekkiárásar-
sáttmála í austur og vestur var
gert án nokkurrar undantekn-
ingar. Það gildir því einnig
Austurríki."
1. maí 1936 sagði Hitler rík-
isleiðtogi:
„Ennþá einu sinni eru
breiddar út lygarnar um, að
Þýzkaland ætli sér að ráðast á
Austurríki á morgun eða næstu
daga.“
7. maí 1936 sagði hann enn
fremur:
„Vér Þjóðverjar höfum eng-
ar landakröfur að gera í Ev-
rópu.“
Og öll þessi loforð kórónaði
svo ríkisleiðtoginn ll. júlí 1936
með því. að gera skriflegan
samning við Austurríki (þýzk-
austurríkska samninginn), þar
sem Þýzkaland viðurkennir
„fullkqmið sjálfstæði Austur-
ríkis“ og lýsir því yfir, að
„spursmálið um nazismann í
Austurríki sé eingöngu mál,
sem Austurríki eitt varði og
hin þýzka stjórn hvorki
beint né óbeint muni hafa af-
skipti af“.
Þannig hafði Hitler stöðugt
reynt að blekkja alla, sem hlut
áttu að þessum málum. En
jafnframt því unnu þýzku naz-
istarnir að því að æsa nazist-
ana í Austurríki til hermdar-
verka, svo að þýzkur her fengi
tækifæri til innrásar í landið.
Og þannig var haldið áfram að
„fullvissa" alla um að öllu væri
óhætt þar til í marz 1938 að
ráðizt var með óvígan her inn
í Austurríki og það innlimað í
Þýzkaland.
Þeim atburði hefir Hitler
sjálfur lýst sem „stoltasta
augnabliki ævi sinnar“ —■ því
augnabliki, er öll þau loforð,
sem gefin höfðu verið á hverju
ári og stundum oft á ári í meira
en 4 ár, voru svikin,
*
Nákvæmlega sama aðferðin
var víðhöfð gagnvart Tékkó-
slóvakíu. Með síendurteknum
loforðum um að virða rétt þjóð-
arinnar voru bæði Frakkar og
Bretar og Tékkar sjálfir blekkt-
ir og saga mannkynsins geym-
ir ennþá ekkert betra dæmi um
þessa stefnu þýzka nazism-
ans en aðferð þá, sem beitt var
gegn Tékkóslóvakíu, því að
loks — eftir að Hitler sjálfur
hefir lofað að „vernda“ landa-
mæri hinnar „frjálsu" Tékkó-
slóvakíu — styðja nazistar í
Þýzkalandi að uppreisn Slóvak-
íu til þess að fá átyllu til að
ganga á hina gerðu samninga
og leggja Tékkíu raunverulega
undir Þýzkaland.
:jc
Og nú var röðin komin að
Póllandi — 35 milljóna þjóð.
Við hana skyldi sömu aðferð
beitt. Danzigbúar voru æstir
upp eins og Súdetarnir höfðu
áður verið í Tékkóslóvakíu og
nazistarnir í Austurríki. —
Sögurnar, sem sagðar höfðu
verið í útvarpi og blöðum um
illa meðferð og misþyrmingar á
Þjóðverjum í Tékkóslóvakíu,
voru nú endurteknar um Þjóð-
verja í Póllandi og þýzka þjóð-
in æst upp gegn Pólverjum,
sem 1 engu höfðu gengið á rétt
Þjóðverja.
En nú höfðu augu Breta og
Frakka opnazt. Hingað til
höfðu þeir ekki viljað trúa því,
að í einni mestu ábyrgðarstöðu
heimsins sæti maður, er fylgdi
þeirri stefnu — sem aldrei
vílaði fyrir sér að ganga á
gerða samninga. Þessum manni
varð ekki framar trúað né þeim
flokki, sem studdi hann. Hans
aðgerðir hlutu að leiða til
styrjaldar. En í þeirri styrjöld
var hægðarleikur að ráða nið-
urlögum nazismans. Með samtök
um Breta, Frakka, Pólverja og
Rússa var hægt að skapa svo
sterkt mótvægi gegn nazisman-
um, að honum væri engin leið
fær, Hitler hefði hlotið að tapa
slíku stríði og hefði því aldrei
Jagt út 1 það, en hefði orðið að
béygja sig og semja um sín
„þjóðerni's11 i vandamál hvað
Danzig og önnur héruð snerti.
Við þáð hefði nazisminn liðið
það skipbrot, að hann átti sér
aldrei framar uppreisnar von.
Hitler hefir sýnt heiminum hið
sanna innræti nazismans. Við
því er ekkert að segja og naz-
istunum má þó segja það til
hróss, að þeir hafa aldrei verið
að gera neinar gælur við lýð-
ræðið. Þeir ætla sér að þurrka
það út hvað sem það kostar,
það liggur við, að það sé hið
eina, sem nazistar hafa ekki
svikið af því, sem þeir hafa
sagt.
En nú var komið að einum
merkilegustu tímamótunum í
sögunni. Kommúnistar hlutu að
segja til. Þeir gátu ekki lengur
haldið áfram að leika tveim
skjöldum. Þeir urðu að taka af-
stöðu MEÐ EÐA MÓTI lýðræð-
inu.
Og þeir tóku þá afstöðu, sem
allir, er þekkja þá og þeirra
stefnu vissu, að þeir myndu
taka. Þeir kusu bandalag við
EINRÆÐIÐ, en ekki við lýð-
ræðið. Þeir gerðu lilutleysis-,
vináttu- og LEYNIsamning við
nazista Þýzkalands. MEÐ ÞEIM
SAMNINGI ERU FULLKOMN-
UÐ HIN STÓRKOSTLEG-
USTU SVIK VIÐ LÝÐRÆÐ-
IÐ, SEM ENN ERU KUNN í
SÖGU MANNKYNSINS. Með
þeim samningi er heiminum
varpað út í styrjöld, þar sem
annars vegar standa sameinuð
einræðisöfliri: nazisminn og
kommúnisminn, gegn lýðræðis-
öflunum undir forystu Breta og
Fraklta. Sá samningur hefir nú
þegár leitt blóðbað yfir Evrópu,
og afleiðingar hans eiga ef til
vill eftir að verða voðalegri
en nokkurn mann enn dreymir
um. Sá samningur hefir hleypt
af stað þeirri styrjöld, —
sem aldrei hefði þurft að
brjótast út, en sem nú þegar
hefir sýnt, að hún mun verða
ægilegasta blóðbaðið, sem
heimurinn hefir enn upplifað.
Mörgum gengur erfiðlega að
átta sig á þessum atburðum.
Ýmsir eru þó að reyna að skýra
afstöðu Rússa, eða réttara sagt
kommúnistanna, sem stjórna
Rússlandi, á ýmsa vegu og
reyna að afsaka þeirra fram-
ferði. En allt er það út í blá-
inn. ÞAÐ HEFIR ORÐIÐ HIÐ
SÖGULEGA HLUTVERK
KOMMÚNISMANS að leiða
meiri þjáningar, meiri bölvun,
meiri ógnir, átakanlegri kvalir
og meiri ógæfu yfir mannkynið
en nokkru sinni áður hafa.
þekkzt í sögu þess.
Það þarf ekki að koma nein-
um hugsandi mönnum á óvart,
þótt kommúnistar í Rússlandi
yrðu til þess að hleypa heims-
styrjöldinni af stað. í öllu þeirra
starfi, frá því þeir fyrst komu
fram á sjónarsvið sögunnar og
til þessa dags hafa þeir leitt af
sér bölvun —• og aldrei neitt
annað en bölvun. Hvort sem
þeim hefir tekizt að ná meiri
eða minni áhrifum, hafa öll á-
hrif þeirra ávallt og alls staðar
verið til ills. Hvort sem litið er
til hinna smæstu sveitarfélaga
eða hinna stærstu ríkisheilda,
hefir sívaxandi ófarnaður fylgt
öllu þeirra starfi. Og endalok
þeirrar óheillastefnu hlutu að
verða þau, að koma af stað nýrri
heimsstyrjöld með öllum þeim
hörmungum, sem henni fylgja.
í framhaldi greinar þessarar
mun þessi skoðun verða nánar
rökstudd.
DRENGJAFÖT.
Klæðið atrengiim
smekklegum fötum frá
Sparta, Laugavegi lf.
Sími 3094.
Graanmetissalan við st#i»brf ggjj
una s*lur á hverjum d«gi Irá
kl. 8—12. Mikið grænmeti. V*r«Þ
ið þar sem *r ódýrast.
Auglýsið í Alþýðublaðínu!
Símaskráin 1940.
Þeir, sem þurfa að lát^ flytja síma sína í haust eru»
vegna prentunar nýrrar símaskrár, beðnir að tilkynna
pað skrifstofu bæjarsímans fyrir 25. p. m. Jafnframt
eru símnotendur peir, sem óska eftir breytingum á
skrásetningum sinum í sfafrófsskránnl eða í
atvinnu- og vlðskipfaskránni, beðnir að
senda skriflega tilkynningu um pað til skrifstofu
bæjarsímans innan sama tírna. Leiðréttingar má
einnig afhendaí afgreiðslusal landssímastöðvarinnar,