Alþýðublaðið - 21.09.1939, Page 1

ALÞTÐUBLAÐIÐ
RITSTJÓRI: F R. VALDEMARSSON
XX. ÁRGANGUR
FIMMTUDAGUR 21. SEPT. 1939
UTGEFANDI: ALÞYÐUFLOKKURINN
217. TÖLUBLAÐ
Frá fréttaritara Alþýðublaðsins. KAUPMANNAHÖFN í morgun.
SAMKVÆMT opinberum fréttum frá London hafa borizt þangað áreiðanlegar fréttir
af stórkostlegri uppreisn í Tékkóslóvakíu, sem byrjaði síðastliðinn sunnudag og
Þjóðverjum hefir ekki tekizt að bæla niðar enn.
Uppreisnin byrjaði í höfuðborginni Prag, með blóðugum árekstrum milli tékkneskra
verkamanna og þýzkra stormsveita þar í borginni. En síðan hafa óeirðirnar breiðzt út
til Pilsen, Briinn og allra helztu borga í landinu. Víðsvegar í Slóvakíu hefir einnig kom-
ið til uppþota, sem hersveitir Slóvaka hafa meira að segja tekið þátt í, og hafa Þjóð-
verjar afvopnað þúsundir þeirra.
Allur almenningur, einnig konur og gamalmenni, taka þátt í uppreisnarhreyfing-
unni og nota allt að vopni, sem fyrir hendi er. Þjóðverjar gera ítrustu tilraunir til að
bæla uppreisnina niður og hafa þegar tekið þúsundir fastar og fjölda manna af lífi.
En óeirðirnar halda áfram.
Tékkneskir hermenn áður en þeir voru afvopnaðir af Þjóðverjmn síðastliðinn vetur, Nú
vantar þá bæði byssurnar og stálhjálmana.
reisi gegn Djéðverjnm í Tékkóslóvabiu!
Blóðugar óeirðir í ollum helztu borg-
unum í landinu síðan á sunnudaginn
...-----
Þúsundlr Tékka hafa verlð teknir
fastlr og Qðldl manna ltflátfnn.
Tékkar eyðileggja brýr og
vegi, verksmiðjur og vélar
--------» ......
Þegar hin nazistisku yfirvöld sáu, að hér var ekki um smá-
vægilegar óeirðir að ræða, heldur tilraun til skipulagðrar upp-
reisnar um land allt, var gripið til hinna hörkulegustu aðferða
til þess að bæla hana niður. Menn hafa verið handteknir í þús-
undatali og fjölda margir teknir af lífi, en þetta hefir ekki haft
þau áhrif, sem til var ætlazt.
Almenningur barðist við stormsveitir nazista af miklu hug-
rekki, og menn notuðu allt að vopni, sem hendi var næst. Verka-
mannakonur notuðu naglrekin bretti, til dæmis að taka, og gengu
í bardagann með mönnum sínum og unnustum.
Miklar skemmdir hafa orðið á mannvirkjum. Mikilvægar
þjóðvega- og járnbrautabrýr hafa verið eyðilagðar, slökkviliðs-
stöðvar eyðilagðar, verksmiðjur og vélar í þeim, og sprenging-
ar hafa orðið í sumum þeirra, einkum vopnaverksmiðjum.
Þýzka útvarpið hefir getið um hermdarverk í Skodaverk-
smiðjunum, hinum heimsfrægu vopnaverksmiðjum, og segir, að
margir verkamenn hafi verið handteknir.
Tékkneskur maSur sagði í
London í gær, að þetta væri að-
eins upphafið. Hann sagði, að
ástandið hefði verið orðið al-
veg óþolandi. Til dæmis hefðu
tékkneskir karlmenn verið
sendir hingað og þangað út um
Þýzkaland til þesS að vinna við
hin verstu skilyrði, en upp-
skeru og eignum fólks 1 Tékkó-
slóvakíu hefði verið stolið og
þýfið flutt til Þýzkalands.
Þýzka leyniútvarpsstöðin
flutti nýtt ávarp í gærkveldi. í
fréttum frelsisstöðvarinnar,
eins og hún er nefnd, var m. a.
sagt í gærkveldi, að Göbbeís
væri fangi og hefði einkavarð-
menn Görings hann í gæzlu.
Nazisminn er erkióvinur þýzku
þjóðarinnar, sagði frelsisstöðin
og spurði:
,,Hvenær hrökklast Hitler frá?
Fyrir fáum dögum var okkur
sagt, að auðæfi Ukraine biði
vor og oss myndi verða mikil
stoð í þeim til þess að vinna
sigur, en nú er Ukraine í hönd-
um rauða hersins, Hitler gortar
Mbátnrinn Bjðrgvin
Ar Vestmannaeyjmn
strandaði i nðtí við
Reybjanes.
Mennirni; bjðrgnönst.
VÉLBÁTUR frá Vestmanna-
eyjum strandaði kl. 2—3
í nótt á Reykjanestanga við
svonefndan „karlinn.“
Allir mennirnir, sem á bátn-
um voru, björguðust í land af
sjálfsdáðum og fóru til vita-
varðarins á Reykjanesi. Þaðan
hringdu þeir hingað eftir bif-
reið. Þetta er vélbáturinn
Björgvinr um 20 smálestir að
stærð, og var hann á leiðinni
hingað til Reykjavíkur.
Gerð verður tilraun til að ná
bátnum út, og verður reynt að
fá Ægi til þess.
af því, að hann geti barizt í átta
ár. Frakkar og Bretar hafa vart
snert það, sem þeir hafa yfir að
ráða, til þess að sigra, en Hitler
hefir eytt öllu fyrirfram. Hans
eini varasjóður er blóð 80 millj.
Þjóðverja, og hann dugar ekki
til að sigra.“
Bretar og Frakkar halda stríð-
inu áfram til fullnaðarsignrs.
---♦---
Yfirlýsing Chamberlains og Daladiers eftir
ræðu Hitlers í Danzig og árás Rússa á Pólland.
Maðnr drukknar við
nppsbipun í Óiafsvlk.
IS AÐ SLYS varð í ólafsvík í
** fyrradag, ab maður drukkn-
aði við uppskipun á salti úr e.s.
Eddu. Maðurinn var Kristþór
Sigþórsson, Péturssonar íshúss-
stjóra í Ólafsvík.
Slysið vildi til með þeim hætti,
að uppskipunarbátur, h laðinn
salti, rakst á akkerisfesti skips-
ins og sökk þegar. Fimm menn
þoru í bátmim, og náðu þeir all-
[ir í akkerisfestina og gátu haldið
sér þar, unz menn á skipinu
heyrðu hjálparköll þeirra. Skutu
þeir út báti oig gátu bjarga’ð öll-
um nema Kristþóri, en hann
hafði þá misst tök á festinini.
Veður var ágætt, er slysið vildi
Fi'h. á 4. *íðu.
LONDON í gærkveldi. FÚ. <-
CHAMBERLAIN forsætisráðherra gaf í dag yfirlit yfir við-
burði síðustu daga í ræðu, sem hann flutti í neðri málstofu
brezka þingsins.
Hann byrjaði á því að svara ræðu Hitlers í Danzig, og sagði,
að hún myndi ekki valda neinni breytingu. Það, sem menn yrði
að horfast í augu við, væri óbreytt eftir sem áður.
„Brezka stjórnin,“ sagði hann enn fremur, „mun ekki flana
að neinu og ekki grípa til þeirra ráða, sem hermálaráðunautar
vorir Ieggja til, nema vér séum þeim samþykkir. Það er ekki
til svo stór fórn, að vér munum hika við að taka oss hana á
herðar, svo fremi að ráðunautar vorir, bandamenn vorir og vér
sjálfir séum sannfærðir mn, að hún stuðli að því, að sigur
vinnist. Vér munum ekki flana út í nein ævintýri, sem af kann
að leiða, að vér leggjum her og flota í hættur að óþörfu, en
gæti tafið sigurinn.“
Chamberlain vildi ekki koma með neinar getgátur um, hve-
nær úrslitastundin myndi koma, en hann kvaðst vera sannfærð-
ur um, að bandamönnum myndi aukast styrkur smám saman,
og þegar mest á reyndi, myndi þeir bera sigur úr býtum.
Vðrn Pólverja er alls stað-
ar á Drotnm nema í Varsjá.
Ósamkomulag milli sigurvegaranna,
Þjóðverja og Rússa, um ránsfenginn?
KALUNDBORG í morgun. FÚ.
T HERNAÐARTILKYNN -
INGU þýzku stjórnarinn-
gert að engu hinn pólska her í
Austur-Póllandi, hörfar þýzki
herinn aftur til hinnar svo-
ar segir, að pólski herinn hafi
beðið einhvern hinn hroðaleg-
ast ósigur, við Kutno, sem sög-
ur fara af. Telur þýzki herinn
sig hafa tekið 105 þúsund
fanga. Eftir að hafa þannig
nefndu demarkationsUnu, en
svo er í blöðum og skeytum
nefnd landamæralína sú, sem
Sovét-Rússland og Þýzkaland
liafa komið sér saman um í Pól-
landi. Frh. á 4. síðu.
„Markniið vort,“ sagði Cham-
berlain, „er að bjarga Evrópu —
leysa Evrópuþjóðirnar frá hinum
stöðuga ótta við ágengni og of-
beldi og varðveita sjálfstæði
þieirra og frelsi. Engar hótanir
munu duga til þess að fá Breta
og Frakka til þess að hvika frá
þessu marki.
Urn innrás Rússa í Pólland
sagði hann, að það atferli hefði
ekki komið roönnum á óvart.
Hann sagði, að rússneska stjórn-
in hefði sent brezku stjórninni
orðsendingu um þetta áform sitt,
og hefði hún þá .svarað ;með
annarri, orðsendingu, þess efnis,
að innrásin hefði engin áhrif á
þá ákvörðun Bretlands að standa
við allár sínar skuldbindingar
gagnvart Póllandi-
Frh. á 4. siðu.
Esja kenmr kl. 8
í fyrramálið.
Skiplð er hlatið rðn-
mjöli og cementi.
"C* SJA átti að koma til Vest-
mannaeyja kl. 2—3 I riag.
Skrifstofustjóri skipaútgerðar-
innar, Guðjón Teitsson, hafði í
roorgun kl. rúmlega 10 tai af
Pálma Loftssyni framkvæmdar-
stjóra, sem er með skipinu, og
var það þá statt fyrir Suðaustur-
landi.
Esja er fullfermd af vörum, aö-
allega rúgmjöli og sementi. —
Skipið þarf að skipa allmiklu af
vörunr upp í Vestmannaeyjium,
og taldi framkvæmdarstjórin.n
liklegt, að skipið myndi ekki
koma hingað, fyrr en um kl. 8
í fyrramálið.
Löngu áður en skipið fór frá
Kaupmannahöfn hafði allt far-
þegarúm verið pantað. En skipið
á að taka 160 farþega. Þegar
=éð var, að siglingar myndu ekki
stöðvast, hættu um 40 farþegar
við að fara með skipinu, og eru
.120 farþegar með þvi.
Ferð skipsins hefir gengið á-
gætlega.
Einkaleyfi.
Guðmundi Jónssyni, Lindar-
götu 43 B í Reykjavík, hefir verið
veitt einkaleyfi á aðferð til að
vinna fisklifrarmjöl og lýsi úr
grút. .