Alþýðublaðið - 07.11.1939, Blaðsíða 2

Þ3IÐJUDAGUR 7. NÓV, 1939.
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
69) Hundurinn þaut út úr dyrunum, og áður en hermaðurinn var
búinn að snúa sér við, kom hundurinn aftur með prinsessuna.
70) Hún svaf á baki hundsins, 71) og var svo falleg, að allir
gátu séð, að hún var prinsessa. 72) Hermaðurinn gat ekki á sér
setið, 73) hann varð að kyssa hana, því að hann var raunveru-
legur hermaður.
UMRÆÐUEFNI
DAGSINS.
V>ggo Christiansen,
prófessor dr. med. þekktasti
taugalæknir Dana, andaðist
nýlega 72 ára. Hafði hann
gegnt prófessorsembætti við
háskólann í Kaupmannahöfn
þangað til í fyrrasumar, og
notið mikils álits vísindamanna
í taugasjúkdómum um allan
heim. Hann var forseti alþjóða-
þings taugalækna, sem haldið
var í kaupmannahöfn í sumar.
Eru þing þessi haldin 5. hvert
ár, og var Kaupmannahöfn að
þessu sinni valin sem þingstaður
aðallega til heiðurs fyrir hann.
Eftir prófessor Christiansen
liggja geysimikil vísindaleg rit-
störf í fræðigrein hans. Hann
kom tvisvar sinnum til íslands.
(FÚ.)
F'irsótiir og manndauði
í Reykjavík 8-—14. október (í
svigum tölur næstu viku á und-
an): Hálsbólga 73 (39). Kvefsótt
114 (71). Iðrakvef 21 (25). Kvef-
lungnabólga 6 (1). Taksótt 1 (0).
Skarlatssótt 0 (1). Munnangur 4
(1). Ristill 0 (2). Kossageit 3
(0). Mannslát 7 (8). — Land-
læknisskrifstofan. (F).
Farsóttir og manndaubi
í Reykjavík vikuna 15.—21 okt.
(í svigum tölur næstu viku á
undan): Hálsbólga 45 (73) Kvef-
sótt 111 (114). Gigtsótt 1 (0).
Iðrakvef 26 (21). Kveflungna-
bólga 4 (6). Taksótt 1 (1). Munn-
angur 5 (4). Ristill 1 (0). Kossa-
geit 4 (3). Hlaupabóla 1 (0)
Heimakoma 1 (0). Mannslát 7
(7). — Landlæknisskrifstofan. —
(FB).
Söngfélagið Harpa.
Samæfing í þjó&leikhúsinu á
morgun kl. 8V2 e. h. Mætum öll!
Óftæf óstundvísi í dagskrá
Ríkisutvarpsins. Orðsending
til stjórnenda dagskrárinn-
ar. Bygging lögregluþjón-
anna. Reykhús SÍF og ná-
grannar þess. Slæmt skipu-
lag í skrifstofum bæjarins.
Reykvískir styrkþegar og
indverskir „paríar“. Fræðsla
fátækra barna. Fyrirspurn
£rá sjómanni og svar til hans.
ATHUGANIR
HANNESAR Á HORNXNU.
—0—
í ÖIAUM LÖNDUM er á þaö
lögð mjög rík áherzla, að dagskrár
útvarpanna séu haldnar nákvæm
lega, enda væri annað mjög ó-
heppilegt. Hér er þessu ekki svona
farið. Hvað eftir annað kemur
það fyrir, að útvarpsdagskráin
ruglist vegna ónákvæmni um á-
æflanir á tíma fyrir flutning á
efni. Sjaldan byrja erlendu frétt-
irnar kl. 10 á kvöldin réttstundis.
En aldrei hefir keyrt eins um þver-
bak og á sunnudagskvöld. Vil-
hjálmur Þ. Gíslason flutti sjó-
mannakvæði og ýmislegt fleira í
því sambandi. Ákveðið var sam-
kvæmt dagskránni, að því yrði
lokið klukkan 9. en í staðinn fyrir
lauk því ekki fyrr en klukkan
9,20.
KLUKKAN 9 átti að hefjast
flutningur á óperunni „Töfraflaut-
an“ eftir Mozart, en hún gat ekki
byrjað fyrr en kl. 9,20. Þetta er
vitanlega alveg óhæft og yfirleitt
óskiljanlegt að þetta skuli geta
komið fyrir. Það virðist sannarlega
vera ástæða til þess fyrir stjórn-
endur útvarpsdagskrárinnar að
koma þessu atriði á betri grund-
völl.
TÓLF LÖGREGLUÞJÓNAR eru
nú að byggja sér stórt og vandað
íbúðarhús innarlega við Laugaveg-
inn eða þar í grend. Sagt er. að
lögregluþjónarnir hafi unnið mik-
ið sjálfir að þessari veglegu bygg-
ingu í eftirvinnu, og hafa þeir
með því getað sparað sér mikið fé.
Það er vel til fallið að einstaka
starfsstéttir byggi þannig í sam-
einingu og ættu fleiri að gera.
NIÐURSUÐUVERKSMIÐJA SÍF
hefir nýlega látið gera mikið reyk-
hús við verksmiðjuna. íbúar í ná-
grenninu kvarta mjög undan þessu
reykhúsi og segja að það sé svo að
segja ógerningur að opna glugga
þarna síðan reykhúsið byrjaði.
.,GAMLI“ skrifar mér í gær:
,.Það væri fallegt af ykkur, þess-
um almáttugu blaðamönnum, að
leggja leið ykkar niður á bæjar-
skrifstofuna, þegar úthlutun elli-
launa og örorkubóta fer fram. Ég
veit þið mynduð ekki geta orða
bundizt yfir fyrirkomulaginu. I
þröngum gangi verður fatlað og
máttlítið fólk og örvasa gamal-
menni að brjótast um í langan
tíma til að geta fengið afgreiðslu,
og er sár vonleysis- og hryggðar-
svipurinn á þeim, sem máttar-
minnstir eru. Afgreiðslustúlkurnar
gera eins og þær geta, en eðlilega
er tafsamt fyrir þeim að leita að
nafni hvers eins og skrifa ávísun.
Ávísanirnar ættu allar að vera
skrifaðar fyrir fram og í umslagi
svo afgreiðslan væri greiðari. og
helzt ætti að hafa betri afgreiðslu-
stað.“
,.EN ÚR ÞVÍ að ég fór að minn-
ast á olnbogabörn örlagánna, get
ég ekki stillt mig um að benda á
þá háskalegu hugsunarvillu og
harðýðgi gagnvart styrkþegum,
sem ískyggilega færist nú í vöxt.
Þá hugsunarvillu, að menn, sem
af ýmsum óviðráðanlegum orsök-
um verða að leita opinberrar
hjálpar, séu ver gerðir en aðrir
borgarar og eigi því að vera rétt-
lausir, eigi að vera fyrir utan lög
og rétt þjóðfélagsins. eins og „par-
íarnir“ indversku. Flestöllum
styrkþegum er það sameiginlegt
að vilja hjálpa sér sjálfir, ef þeim
væri sköpuð skilyrði til þess, og
skyldan; til þess hvílir á því opin-
bera. Hvað þýðir að segja barna-
manni að fara uþp í sveít og vinna
þar fyrir mát? En fáið honum jörð
og bú, svo hann geti séð fyrir fjöl-
skyldu sinni. Fáið sjómanninum
bát og veiðarfæri. Éf þið hjálpið
þeim þannig, þá hjálpa þeir sér
sjálfir og verða eins góðir borgar-
ar og aðrir.“ :
„ÞAÐ ER ENGINN vafi á því,
að fyrir þeim góðu mönnum, sem
komu á lögskyldunni um að hjálpa
líðandi náunga, hefir vakað það,
að þetta væri samtrygging borgar-
anna, því enginn veit hvenær
neyðin ber að dyrum hans. Sá,
sem er ríkur í dag, getur orðið
hjálparþurfi á morgun. Ósjálfráð
fátækt er enginn löstur og hjálp-
arþörf engin hneisa. Og sá, sem er
tryggður, gengur eftir trygging-
unni ef hann hefir til hennar lög-
mæta kröfu.“
„ÞÚ HEFIR minnzt á þá miklu
dýrtíð, sem nú er og harðnar með
degi hverjum. Það mun enginn
telja að sældarlíf hafi verið að lifa
á 80 aurum á dag áður, eiga að
kaupa fyrir það allar nauðsynjar
nema húsnæði, en hvað mun þá nú,
er lífsnauðsynjar hafa hækkað um
þriðjung, ég held jafnvel í sumum
tilfellum að óþörfu. Væri ekki
reynandi að bæjar- og sveitarsjóð-
ir hefðu sameiginleg innkaup á
nauðsynjum handa styrkþegum og
úthlutuðu matvælum og fatnaði
handa þeim í stað verðlítilla pen-
inga? Ég held.. það . væri, báðum
fyrir beztu. Það er fæði, fatnaður
og húsnæði, sem fátækur maður
þarf með.“
■ „OG EITT ENN. Viltu ekki
benda kennurum og skólastjórum
barnaskólanna á það, að það væri
fallegt af þeim að gefa námfúsum
börnum fátækra foreldra kost á
frekari fræðslu, svo þau gætu
reynt að taka próf upp í Mennta-
skólann? Efnaðri foreldrarnir
kaupa þessa kennslu handa sínum
börnum, en fátæku börnin verða
að fara hennar á mis. þótt þau
jafnvel hafi betri námshæfileika.“
SJÓMAÐUR SKRIFAR MÉR
eftirfarandi bréf: „Geturðu upp-
lýst mig um það, Hannes minn,
hvert verður látinn renna ailur
verðmunur. sem varð á saltsíld-
inni frá því upphaflega ákveðna
verði. sem síldarútvegsnef nd á-
kvað í byrjun síldveiðitímans,. og
þess raunverulega verðs, sem hún
var seld fyrir eftir að útflutnings-
nefnd tók til starfa þegar stríðið
skall á? Þetta nemur að ég hygg
álitlegri fjárfúlgu, sem mér finnst
að útgerðarmenn og sjómenn eigi
að njóta góðs af, en ekki að renna
í vasa örfárra síldarsaltenda. Ég
og margir fleiri éru þeirrar skoð-
unar, að slíkt geti alls ekki kom-
ið til mála. Nóg hækkar verðlag
á öllum nauðsynjum, þótt reynt sé
að bæta það upp eftir því, sem
föng eru á. Enn fremur heyri ég
í útvarpinu, að kjötverðlagsnefnd
hefir hækkað kjötverðið allveru-
lega. Er það leyfilegt samkvæmt
lögunum um gengislækkun frá í
fyrra, áður en kaupgjald verka-
fólks hefir nokkuð hækkað?“
ANDANUM í þessu bréfi er ég
sammála, en fyrirspurninni get ég
ekki svarað. Hvað viðvíkur verð-
hækkuninni á kjötinu, þá var hér
alls ekki um óvenjuléga verð-
hækkun að ræða. Kjötið hefir alit-
af hækkað í verði um þetta leyti.
Hins vegar er verð þess bundið í
lögum við almennt verkakaup.
Kjöt mun hækka eftir nýjár, ef
kaup verkamanna hækkar, sem
gera má ráð fyrir.
Síðasta taikórsæfing
fyrir afmælishátíðina verSur í
kvöid kl. 9 í afgr. Alþý'ðublaÖs-
ins. — Mætið öll!
Sauma og set upp púða, bý
til ottomanpúllur, sauma í mis-
lit borSstofudúkasett, sauma
smábarnasve fnkj óla, skírnarföt
o. fl. Ólafía Sigurðardóttir,
Grettisgötu 53 A.
B
BS
Örðsending
til kaupenda út um land.
Munið, að Alþýðublaðið á að greiðast fyrirfram
ársfjórðungslega. — Sendið greiðslur yðar á
réttum gjalddögum, svo sending blaðsins trufl-
ist ekki vegna greiðslufalls.
Þeir, sem óska, geta fengið blaðverðið krafið
með póstkröfu.

Bl

1
1
endurskoðun ríkisreikninganna
Eftlr Vilmnnd Jénsson.
AÐ er ekki laust viö, að
mér, næsta venjulegum
manni, komi það stundum
spanskt fyrir, hvaða hugmyndir
fólk, sem þekkir mig ekki per-
sónulega, virðist gera sér um
mig og á hvern hátt það telur
við eiga að vanda mér kveðjurn-
a . En að vísu er það að jafn-
aði fólk á ekki alveg venjulegu
menningarstigi. Ég tek til dæm-
is ritstjóra íhaldsblaðanna, sem
aldrei virðast geta tekið sér
nafn mitt í munn eða minnzt á
neitt það, sem ég er við riðinn,
hversu hlutlaust sem það er —
og ekki einu sinni á hóp manna,
þar sem í eru ágætir flokks-
rnenn þeirra, ef ég á þar óskilið
mál — án þess að komast í
þann habít, að helzt líkist yfir
sig hræddum og æsireiðum
fressköttum, sem munda klærn-
ar, ýfa feldina, svo að rafmagn-
ið gneistar af hverju hári, urra,
blása og skirpa. Mikið mega
mennirnir annars taka út. Eða
Jón Pálmason, er máttlaus
heiftin kyndir undir hans
landskunna grátstaf! Mér hlýt-
ur að koma þetta því annarleg-
ar fyrir vegna þess, að sam-
verkamenn mínir og allir hinir
mörgu, er ég hefir átt persónu-
leg viðskipti við um dagana,
hafa yfirleitt haldið öllum söns-
um 1 samneyti við mig, talið
hæfa að ávarpa mig eins og
mennskan mann, jafnvel und-
arlega margir — svo lítið sem
ég hefi borið mig eftir því —
bundið við mig trúnað og holl-
ustu, sem íhaldsritstjórarnir
hafa ekki beinlínis stuðlað að
og mætti vel vera minnisstætt.
Með öðrum orðum: Ég er ekki
nándar nærri eins ægilegur og
menn virðast halda að óreyndu.
Og segi ég þetta til að létta á-
liyggjum af aumum mönnum:
íhaidsritstjórunum og Jóni
Pálmasyni, en ekki til að frið-
mælast við þá og því síður til
að sækjast eftir vináttu þeirra.
II.
.Jóni Pálmasyni er að vísu
margföld vorkunn. Hann er
klökkur maður, og hann hefir
reynt það, sem manni eins og
honum er þungt að bera: að
halda, að hann gæti það, sem
hann getur ekki. Og hann kenn-
ir mér um, að það er orðið op-
inbert mál. En jafnvel það þarf
leiðréttingar við, og er ég miklu
miskunnsamari maður og óá-
leitnari en hann heldur.
Saga málshöfðunarinnar á
hann er á þessa leið: í sumar
bárust mér og stjórnarnefnd
ríkisspítalanna frá fjármála-
ráðuneytinu hinar fráleitu at-
hugasemdir Jóns Pálmasonar
við reikninga ríkissjúkrahús-
anna, þar sem farið var með all-
ar tölur eins og af óvita barni,
en rætnar aðdróttanir um óráð-
vendni nefndarinnar látnar
fylgja til áréttingar staðleysun-
um. Er ég hringdi undrandi í
ráðuneytið og spurði, hverju
þessi endileysa gæti gegnt og
innti eftir af gefnu tilefni,
hvort ég ætti að trúa því, að
maður, sem tranaði sér fram
fyrir jafnmarga reikningsglögga
flokksmenn sína til að gerast
endurskoðunarmaður sjálfra
ríkisreikninganna, hefði þá
ekkert vit á tölum og reikning-
um, var því að vísu ekki svar-
að beinlínis játandi, en hitt
sagt fullum fetum, að það hefði
sýnt sig, að hann kynni ekki
að gera mun á skuldum fyrir-
tækis og útistandandi skuldum
fyrirtækis. En það skilst mér
vera svipaður vitnisburður um
bókfærslukunnáttu — ef ekki
um almenna heilbrigða skyn-
semi — og ef sagt væri um
sauðamann, að hann þekkti
ekki hrút frá á.
Ríkisspítalanefndin svaraði
nú athugasemdinni og sýndi
stillilega og áreitnislaust fram
á staðleysur hennar. Var svar-
ið sent ráðuneytinu og mun nú
vera birt orðrétt með ríkis-
reikningnum. Hugði ég að öðru
leyti ekki ástæðu til að gera
bera blygðun Jóns Pálmasonar.
En eitt sinn, er ég kom á skrif-
stofu mína, lá þar áftur komið
svar nefndarinnar með árituð-
um tilmælum ráðherrans um,
að það yrði áréttað, að því er
mér skildist með einhverjum
skætingi til Jóns Pálmasonar
fyrir rangfærslur hans, Það
taldi ég ekki sæma í opinberu
skjali og of líkt framkomu Jóns
Pálmasonar við opinber störf.
Hið sama sýndist meðnefndar-
mönnum mínum. Hitt virtist
okkur þá réttara, ef ekki þætti
nóg að gert, að leggja málið
undir mat dómstólanna, sem
gert var með samhljóða at-
kvæðum nefndarinnar, en í
henni eiga sæti fimm menn úr
öllum þremur aðalstjórnmála-
flokkunum, yfirleitt friðsamir
menn og útbrotalausir.
Eftir að þetta var gert, er
það vitað, að Jón Pálmason hef-
ir látið sér segjast af svari
nefndarinnar og játað staðleys-
ur sínar, en mannslund mun
honum ekki hafa enzt til að
gera það á svo drengilegan
hátt, að málafærslumaður
nefndarinnar teldi við hlítandi
að byggja á því fullkomna sætt.
Gengur því málið sína leið.
Engu síður er það nokkurn veg-
inn rétt haft eftir mér í blaði
— og vænti ég, að það sé álit
nefndarinnar í heild — að eftir
hið neyðarlega ofaníát Jóns
Pálmasonar, skipti það næsta
litlu máli, hverjum augum
dómstólarnir kunna að líta á
þessa yfirsjón hans og þó að
líknaraugum væri. Og þess
vænti ég, hvernig sem fer fyrir
hinum jarðnesku dómstólum,
að fyrir hinum efsta dómi verði
hann aðnjótandi þeirrar náðar
guðsbarna að fá að fríkennast í
notum þess, að honum hafi
farizt svo í þessu máli, sem
hann hafði vit og þekkingu á
og upplag og mannrænu til.
Mín sök á mótlæti Jóns
Pálmasonar er hvorki meiri né
minni en nú var. greint, og á
því á ég vitaskuld £nga sök, að
málið hefir verið gert að svæsnu
blaðamáli, sem almennt þykir
miður viðeigandi um mál, sem
eru fyrir dómstóíunum. Um
það má hann kljást við. íhalds-
blöðin og sjálfan sig, að svo
miklu leyti, sem hann kann að
eiga þátt í, að Morgunblaðið lét
sér sæma að hefja þessar um-
ræður með því að hampa hin-
um staðlausu tölum hans ríkis-
spítalanefndinni til svívirðing-
ar — tölum, sem hann hafði
þá séð sitt óvænna að játa
öpinberlega, að væru endileysa.
Óg er ekki trúlegt, að blað Jóns
Pálmasonar hafi farið þessu
illmæli fram án hans vitundar,
svo mjög sem hann telur mig
ábyrgan fyrir því, sem Al-
þýðublaðið hefir lagt til mál-
anna og mætti raunar fyrir
minn smekk vera enn ólíkara
rummaræðum Jóns Pálmason-
ar og blaða hans en það er.
III.
Jón Pálmason hefir gert sig
beran að því, sem er leiðinle^t
fyrir mann, er tekur að sér jafn-
merka endurskoðun og hann
hefir gert og með öðrum eins
bægslagangi, að hann er ekki
aðeins gersamlega ófróður um
endurskoðunarstörf, sem ekki
er tiltökumál um leikmann,
heldur lítur helzt út fyrir, að
hann sé jafnvel leikmanna ó-
glöggastur á tölur og reikninga.
Og þessu til viðbótar hefir hon-
um ekki tekizt að dylja það, að
hann er svo ófróður um grund-
vallarskipun fjárlaganna, um