Tíminn - 05.05.1917, Blaðsíða 3

T í MI N N
31
10,89°/o og baunir 25% köfnunar-
efnis.
Um efnasameininguna fer liann
meðal annars þessum orðum: »Beri
maður efnagreiningu melkorns
saman við ofantaldar efnagreingar
sést fljótlega að melkornið liefir
hlutfallslega mjög mikil köfnunar-
efnasambönd, stendur að því leyti
að eins að baki baunum. F*ar sem
nú köfnunarefnissambönd eru dýr-
mætustu næringarefnin er óhætt
að fullyrða að melkornið er ekki
næringarminna en hveiti, rúgur
hafrar eða bygg, heldur þvert á
móti«.
Þetta ætti að vera öllum þeim
bændum nóg hvöt er mellönd hafa
til þess, að láta ekki kornið á
ökrum sinum talla á komandi
hausti, eina brauðkornið sem fs-
land framleiðir. Bændur sem hafið
slíka sjálf-sána akra og liafið ekki
hirt melkornið áður, leitið ykkur
i tíma upplýsinga hjá Búnaðar-
félagi íslands eða einhverjum sem
þér treystið og getur gefið ykkur
ábyggilegar upplýsingar.
Þá eiga all-margir þeirra er við
sjóinn búa kost á nokkrum bú-
drýgindum úr jurtaríkinu þar sem
sölin eru, þau hafa verið notuð
talsvert til matar en lítið er það
víst nú orðið. Við efnarannsókn
hefir það komið í ljós, að sölin
innihalda meðal annars 15,37°/o
köfnunarefnissambönd sem auk
þess eru rnjög auðmelt, þau hafa
ætíð verið talin mjög holl.
Sölin geta þvi áreiðanlega talist
góð fæða, of góð til að rotna niður
í fjörunum við slendur landsins.
J. S.
Samgðngur - Verzlun.
Aðstöðumunurinn hefir breizt
mikið á síðasta mannsaldri. Öld-
um saman urðu íslendingar að
sæta einokunarkjörum og ónógum
aðflutningum í ofanálag, svo að al-
menn harmkvæli hlutust af. En á
bak við stóð harðýðgi gróðamanna
öllu fremur en skilningsskortur á
því sem betur mátti fara. Naut
fremur að almennrar frelishreyf-
ingar í heiminum en innlendra
aðgerða, þegar verzlunin varð loks-
ins látin frjáls.
Ekki alls fyrir löngu bryddi á
kúgunarviðleitni hjá erlendu stór-
gróðafélagi sem annast átti íslenzk-
ar samgöngur á sjó, og það ofan
i gerða samninga. Sá félagið sér
leik á borði þegar lítið var um
samkeppni og hækkaði farmgjöld
úr hófi fram.
Slík gróðaviðleitni kom nú einni
stundu of seint. Aðstöðumunurinn
var breyttur. í stað þess að taka
þessu með þögn og þolinmæði,
var þessu mótmælt ekki að eins í
orði heldur einnig á borði.
Og mótmælin voru stofnum Eim-
skipafélags íslands.
Menn þoldu ekki lengur skó-
kreppu samgöngu-ókjaranna.
Fer nú á sömu leið um verzl-
unina.
Bogi ágengninnar í þeim efnum
verið spentur um of, sést móta
fyrir brestunum og allar horfur á
að þverbresti þá og þegar.
Eins og yfirgangur Sameinaða-
félagsins orsakaði stofnun Eim-
skipafélags íslands, eins verður nú
einokunarviðleitni á einstökum
vörutegundum til þess, að ýmist
verður slík ásælni fyrirbygð með
lögum og landseinkasala lögleidd
eða þá að henni verður afstýrt
með öflugri samkeppni — lands-
verzlunarsamkeppni.
Og þegar ágengni milliliðanna
fer sem hæzt, rís upp öflugur og
víðtækur samvinnufélagsskapur með
kaupfélögum i sem flestum bygðar-
lögum og allsherjar heildsöluverzl-
un í verzlunarmiðstöð landsins,
sjálfstætt og heilbrigt verzlunarkerfi
sett á fót, sem annast hvorutveggja,
innlendu og erlendu verzlunina.
— Stofnun Emskipafélags íslands
er fyrsti stórsigur almennra sam-
taka, og sá sigur hefir vakið hug
hjá þjóðinni sem ekki var til áður.
Þessi samtök hafa orðið til þess
að sýna henni hve miklu má til
vegar , koma með samtökum og
samvinnu, og svo með því að sýna
hver heill geta af þeim stafað. Því
að það sjá allir í hendi sér í þessu
tilfelli, hverjum ókjörum liefði orðið
að sæta af hendi erlendra eimskipa-
félaga undanfarin ár ef einvöld
heíðu verið, — allur almenningur
sér óbeina gróðann af stofnun
Eimskipafélagsins.
Og i þessu ljósi gera rnenn sér
grein fyrir samvinnufélagsverzlun-
inni, beini hagnaðurinn að henni
er góður, en þó alveg hverfandi
hjá óbeina hagnaðinum.
Ritíregn.
Sig. Heiðdal: Stiklur.
Sögur. Bókaverzlun
Ársæls Árnasonar.—
Rvík 1917.
Svo er hér nú orðið mikið um
bókaútgáfu og svo margir hugsa sér
gróða af slíkum fyrirtækjum, að
ekki getur maður átt það víst að
erindi hafi átt á prent alt það er
nýjar bækur ílytja. Og á þetta ekki
hvað síst við um skáldskap, hvort
heldur er í bundnu eða óbundnu
máli.
Þess vegna er það með óttabland-
inni forvitni að maður opnar skáld-
sögubók eftir óþektan höfund.
Dýrtíðin með alveg nýtvöfölduð-
um útgáfukostnaði og persóulegum
kunnugleika af útgefandanum gáfu
að vísu sérstakar vonir að þessu
sinni.
Og eftir lesturinn skilur maður
hvað komið hefir við ungan útgef-
anda. En gott að eiga þá sem
flesta, sem ekki líta á eigin hagn-
að eingöngu.
Það er sitt hvað að þykja ein-
hver bók »góð«, »snotur« að »vit
sé í henni« og hitt að manni verði
hlýtt til bókarinnar, eins og góð-
kunningi bætist í hópinn þar sem
höfundurinn er.
En svo mun ílestum fara er þeir
lesa Stiklur.
Og fyrst og fremst er það yfir-
lætisleysinu að þakka. Sögurnar
eru svo blátt áfram sagðar og mál-
ið svo gjörsneytt allri tilgerð að
þetta út af fyrir sig gerir bókina
eftirminnilega.
Auk þess eru sögurnar skáld-
skapur, og sumstaður góður. Ein
sagan er þó bezt, 0//i, er það lýs-
ing á hugsunarhælti og tilfinninga-
lífi hunds, og hundslýsingin svo
góð, að jafnast við beztu mann-
lýsingar góðskáldanna.
Alls eru sögurnar níu, enda stikl-
að á margbreytilegu efni í bók-
inni.
Á liún það skilið að verða keypt
og lesin, og gefur beztu vonir um
að góðs megi vænta af höfundin-
um í framtíðinni.
Tínið og gleðin.
Ól. Þorsteinsson hefir skrifað
langar greinar móti bannlögunum
í ísafold. Ein röksemdin mun vera
því sem næst ný, sú að bannið
fæklci gleðitækifærunum (taki burtu
víngleðina). Það sé rangt. Að
minsta kosti verði að bæta tjónið
með einhverri gleði i staðinn.
Látum svo vera. En skyldi, bann-
ið ef það útrýmir áfengisnautn,
ekki bæta upp tjónið? Hugsum
okkur alla vinsorgina, sem yrði af-
létt. Fyrst og fremst þá sorg sem
drykkjuskapurinn leiðir yfir mann-
inn sjálfan, og þá ekki síður sorg
vandamanna, foreldra, systkina,
konu, barna og vina. Margar kvala-
stundir hafa aðstandendur drykkju-
manna liðið þeirra vegna, stund-
urn af að vera í óvissu um þá,
stundum af að horfa á eymd þeirra,
stundum af söknuði yfir ótima-
bæru fráfalli þeirra, sem vínnautn-
in var orsök í. Eða bætum við
annari vínsorg, þeirri sem stafar
af heilsuleysi, sprotnu af áfengis-
nautn. Geðveikralæknar fullyrða,
að brjálsemi eigi oftast rætur sínar
í áfengisnautn forfeðranna og svo
er um fleiri sjúkdóma, ekki sízt
þá sem mest fylgja stórborgalifi.
Hugsum okkur manneskjur sem
finna að þær bera í sér dauðann eða
brjálsemina, árum saman, og vita
að þeir eru að gjalda skuldir for-
feðranna, gjalda fyrir gleðistundir
sem vínguðinn veitti þeim. Sé mál-
ið skoðað frá þessari sjónarhæð,
þarf ekki að »flytja inn« neina
nýja tegund af gleði og leggja á
borð með bannlögunum. Þau borga
fyrir sig sjálf.
Agnar.
Bólan
hefir gert vart við sig i Kaup-
mannahöfu, segir skeyti til Vísis.
fú útlönðutn.
Það hefir verið sagt frá þvi í
síðustu blöðum, að Bandamenn
ynnu talsvert á í orustunum á
vestri vígstöðvunum. Margur hefir
verið trúlítill á að hér væri um
nokkra verulega vinninga að ræða,
og að Hindenburg mundi þá og
þegar fá sóknina stöðvaða.
En þessu er ekki svo farið.
Minnsta kosti ekki enn.
Bandamenn vinna hvern sigur-
inn á fætur öðrum, sem stórsigra
má kalla borið saman við kyrr-
stöðuna undanfarin ár, þegar skot-
grafahernaðurinn stóð. Langt er þó
frá að þau liðindi, sem nú gerasl,
bendi á að friður sé í nánd, eða
með öðrum orðum, að Þjóðverjar
verði yfirunnir að svo stöddu.
Heima í Þýzkalandi fer ástandið
versnandi, og jafnvel að þar hafi
orðið skærur í sumuin borgum,
að því er skeyti til dagblaðanna
lierma. Verkfall er sagt í Berlín,
og óeirðir, sakir vaxandi örðugleika
almennings á að fá matvæli.
Á silt valt hafa Bandamenn náð
borginni Lievin, 15 rastir norður
af Arras. Þar eru auðugir námar.
Á svæðinu milli Reims og Soissons
hafa Frakkar liafið grimma sókn
og tekið fremstu varnarstöðvar
Þjóðverja. Þar tóku þeir 10 þús-
undir hermanna til fanga.
Bretar hafa náð fjölda þorpa við
Arras og handtekið þar 10—20
þúsundir hermenn og tekið 100
fallbyssur.
í Belgiu hafa líka orðið (als-
verðar skærur. Þar hafa Þjóðverj-
ar farið halloka hjá Dixmude.
Ekki er sopið kálið þótt í aus-
una sé komið má segja um stjórn-
arbyltinguna í Russlandi. Þar er
nú hver höndin uppi á móti ann-
ari, þvi að flokkar eru þar margir
i og sundurleitir, sem allir vilja ná
sem mestum völdum. Misklíð þessa
eru nú Austurrikismenn og Þjóð-
verjar að reyna af fremsta megni
að færa sér í nyt, með því að
leila friðarsamninga við þá út af
fyrir sig. Litlar líkur, eða engar,
eru þó taldar á því, að Rússar
skerist úr leik við félaga sína.
Frá Vesturheimi er það mark-
vert að herma, að Mr. Roosfevelt
verður yfirliershöfðingi þess hers,
er Bandarikin kunna að senda til
Norðurálfu. Nýlega var sprengt í
loft upp stærsta skotfæraverksmiðja
Bandaríkjanna. Er lítill eíi á því
talinn, að gert hafi það verið af
mannavöldum, og gruna inargir
þarlenda Þjóðverja um að hafa
framið verkið, þrátt fyrir fylgi það,
er þeir hafa heitið Wilson forseta.
Ivafbátahernaðurinn hefir aldrei
verið magnaðri en nú. Fjölda skipa
sökkt á hverjum degi Norðmenn
missa tvö skip á dag, til jafnaðar.
Þjóðverjar eru vongóðir um að
þeim takist að svelta Breta i hel.
Síðan þetta var ritað, sem að
réttu lagi átti að birtast i siðasta
blaði, hefir það helzt skeð, að
bandamenn vinna stöðugt á á