Tíminn - 26.05.1917, Blaðsíða 3

T í MI N N
43
gerðarmaðurinn verzlar fyrir bát-
inn, selur honum alt sem þarf til
veiða, bæði veiðarfæri, beitu o. fl.
og kaupir af lionum aflann. Þar
ofan í kaupið er útgerðarmannin-
um alloft í sjálfsvald sett, a. m. k.
eins og verzluninni er nú háttað,
að skapa verðlagið að miklu eftir
eigin geðþótta. Sé litið á þessa að-
stöðu, fer^ hlutareignin í bátnum
að verða váfasamur hagnaður fyrir
sjómanninn. Hvernig sem málið er
athugað virðist varla fara hjá því,
að blönduð sameign í útgerð, eins
og sú sem hér hefir verið minst á,
er ekkert framtíðarúrræði fyrir
sjómennina.
Dálítið öðruvísi víkur þessu við,
ef sjómennirnir gœiu átt útgerðina
einir, og síðan haft samvinnu um
verzlunina, bœði innkaup og sölu
á afurðunum. Slík starfsemi mundi
áreiðanlega auka efnalegt og and-
legt sjálfstæði sjómannastéttarinnar
i landinu.
»Tíminn« hefir, í þeim fáu blöð-
um, sem út eru komin og eg hefi
séð, gert sitt til að opna augu
þjóðarinnar fyrir ágæti samvinn-
unnar. Hingað til hefir sú stefna
ekki þrifist hér á landi nema í
sveitunum. Hún á eftir að ná fót-
festu í sjóþorpunum og kauptún-
unum. Hér er að eins lauslega bent
á tvö atriði, sem þar geta komið
til greina: Samvinnu sjómannanna
um útgerðartcekin og síðan um inn-
kaup og afurðasölu.
J. H.
Nartið ixöldni*.
Nartið í stjórnina er að verða
að nöldri.
Bæjarblöðin hafa sér það nú
einkum til kviðfylli að flytja dylgj-
ur og ósannar fregnir af ráðstöf-
unum stjórnarinnar um bjargræðis-
málin. En ísafold selflytur són-
inn út um landið. Það eru ekki
komin elliglöpin á hana, hvernig
ætti það líka að vera, svona á
bezta aldri.
Aðalnöldrið er um það, að ein-
hverri annari stjórn en þessari
mundi takast betur bjargræðisráð-
stafanirnar.
Auðvitað væri það nú ekki ó-
hugsandi.
En engin vissa er nú samt fyrir
því.
Langsumílokkurinn á þingi, sam-
ials þrír menn, varð einn útundan
um að mega velja stjórnina, og
það fyrir þá sök, að þjóðinni geðj-
aðist nú ekki betur en svona að
hlutskiftinu sem sá flokkur hafði
valið sér, vildi hann ekki liðsterk-
ari en þetta á þingi. Þessvegna er
það lika mjög ólíklegt, að þjóðin
láti það nú eftir flokksbrotinu að
fara að skifta um stjórn.
Aðal vandinn sem nú hvílir á
stjórninni er þessi: Að útvega
nauðsynjar og útliluta þeim með
sanngirni.
Formaður Eimskipafélags ís-
lands, hr. Sveinn Björnsson, lýsti
því yfir í ræðu nýlega, »að Gull-
foss og Lagarfoss gætu, ef þeir
héldu sífelt uppi Ameríkuferðum,
ílutt að landinu alt það, sem vér
þurfum af nauðsynlegustu matvæl-
um árlega«. Og þessum ummælum
má eflaust treysta.
Auk þessara skipa eru í förum
fjögur leiguskip á vegum landstjórn-
arinnar, og fimta skipið keypt til
millilandaferða og þar að auki hef-
ir stjórnin fest kaup á skipi til
strandferða.
Samkvæmt ummælum Eimskipa-
félagsformannsins eru ekki liorfur
á að aðdrættir strandi á skipa-
skorti, og sízt þegar litið er á það,
að kaupsýslumenn gera alt sem í
þeirra valdi stendur um að hafa
skip í förum.
Þá hefir stjórnin mann í Eng-
Iandi til þess að greiða fyrir við-
skiftum þar, og annan í Ameriku,
en þetta eru löndin sem aðallega
er skift við.
Uthlutunin er annar aðalvand-
inn.
Kaupmenn höfðu talsverðar vöru-
birgðir í vetur, áður en siglinga-
teppan skall á. Þessar vörur munu
hafa skifst misjafnt milli manna,
svo að sumir eru birgir til lang-
frama en aðrir ekki.
Hefir landstjórnin nú fyrirskip-
að, að 30. maí fari fram rannsókn
á kornvörubirgðum í landinu, bæði
lijá kaupmönnum og einstaklingum.
Sama dag á ennfremur að rann-
saka steinolíubirgðir og telja stein-
olíumótora.
Er þetta gjört til þess að hægt
sé að fylla upp í skörðin, — eitt
skuli yfir alla ganga — allir verði
jafnbyrgir eftir að skipin koma
næst frá Ameríku.
Eru þetta svo tilþrifamiklar
stjórnarráðstafanir og óvenju at-
kvæðamiklar í þessu landi, að telja
verður þetta ljósastan vottinn þess
að stjórnin sé vandanum vaxin að
fara með stjórnartaumana á þess-
um erfiðu tímum.
En að skella þeirri sök á land-
stjórnina, að ekki gæti réttlætis hjá
sveita- og bæjarstjórnum um út-
hlutun til einstaklinga, ein fjöl-
skylda fái steinolíulíter þegar önn-
ur jafnstór fái tvo, það munu flest-
um þykja fremur veigalitlar sakir
til stjórnarskifta.
Jeppi — Ijavsteen.
Það liggur við að maður að-
hyllist endurfæðingarkenninguna
við að lesa ritsmíð J. O. Havsteens
í Vísi 22. þ. m., því að satt bezt
að segja hefði maður naumast trú-
að annari »fígúru« en Jeppa á Fjalli
til þess að láta slíkt frá sér fara.
Gamlir skólabræður höfundar
fullyrða þó að hér sé ekki um
endurfæðingu að ræða, ef nokkur
framþróun vilsmuna eigi að vera
henni samfara.
Aðalefni greinarinnar er það, að
Sigurður Jónsson ráðherra hafi
ekki viljað lána höfundi Ceres til
Englands eftir kolum.
Út af þessu eys liann sér yfir
ráðherrann.
Likir honum við Jeppa á Fjalli,
segist hafa gert það í huganum
strax þegar hann hafi hejrrt »að
bóndinn frá Yztafelli væri orðinn
ráðherra«. Er ilt að átta sig á því
hvort Havsteen telur það meiri
smán að vera bóndi eða að vera
frá Yztafelli — Yztafell sé sú Só-
dóma og Gómorra sem enginn
maður með viti geli komið frá.
Ef þessu væri nú þannig farið
með Yzlafell, þá mundi vist marg-
an langa til að vita hvaðan úr
veröldinni hr. O. J. Havsteen væri
upp runninn.
Það þarf meira en litla frekju
til þess að fara upp í sljórnarráð
og fala skipin af landstjórninni til
þess að geta ef til vill grætt á þeim
nokkrar krónur, en hinsvegar virð-
ist þann mann vanla eitthvað, sem
sendir slíka ritsmíð frá sér þótt
málaleituninni sé ekki sint. Eink-
um þegar maðurinn gerir ekkert
annað en að sýna sitt góða and-
lit, talar ekkert um leigumála, býð-
ur enga tryggingu, og þegir gjör-
samlega um það sem merkilegast
er, að kolin hans, sem Ceres átti
að sækja, ættu að kosta 125 kr.
smúlestin, komin hingað á höfn.
Eg skal nú ekkert um það segja,
hvað landstjórnin hefði gert, ef
hún liefði fengið að vita þessi
undur.
Því að leigan ein, sem Iands-
stjórnin verður að gjalda eftir Ce-
res, nemur alt að 150 kr. á smú-
lest.
Annaðhvort hefir stórkaupmað-
urinn ætlað landsstjórninni að leigja
sér Ceres með all ríflegum afslætti,
eða þá að hann hefir ætlað að
»spandéra« kolunum og 25 kr. í
ofanálag á liverja smálest.
Það er álíka mikið vit í hvoru-
tveggju.
En sé þetta sýnisliorn af kaup-
mensku mannsins, þá er ekki ó-
sennilegt að hann slysist á það
öðru hvoru að snuða einhvern
annan en sjálfan sig.
frá útlönðum.
Það hefir áður verið sagt frá
því, að Braselía hefði slitið stjórn-
málasambandi við Þj'zkaland. Sú
fregn var skömmu síðar borin til
baka aftur, eða að Braselíusljórn
hefði horfið frá ráði sínu. Nú hefir
Morgunblaðið fengið skeyti um, að
friðslit landanna sé í vændum og
Braselía muni þá og þegar ganga
í lið með fjandmönnum Þjóðverja.
í Braselíu eru nokkrir íslendingar
sem orðnir eru þarlands borgarar
og eflaust taka þátt í styrjöld
þessari.
Frá Bandaríkjum N.-A. erukomn-
ar nokkrar liersveitir til vestri víg-
stöðvanna og ein deild tundur-
bátaspilla.
Bandarikin liafa látið skrásetja
12 miljónir manna, sem kallaðir
verða undir vopn þegar minst von-
um varir.
ítalir sækja fram jafnt og þétt
og miðar nú drjúgum áfram í átt-
ina til Triest, sem er þeirra mesta
keppikefli og farmark.
Frá veslri vigstöðvunum hafa
Vísi siðast borist þau skej'li, að
mikill hluti hinnar svokölluðu
Hindenburgslínu sé nú á valdi
bandamanna, enda miðar þeim
stöðugt áfram, þótt hægt fari.
Af Rússum er ekkert að frétta.
Af liafinu eru þau tíðindi síðust,
að kafbátar Þjóðverja hafi grand-
að 6 færeyskum fiskiskútum.
frá pnaðarjélaginu.
Búnaðarfélag íslands héll aðal-
fund sinn 12. þ. m.
Forseti mintist fyrst látinna fé-
lagsmanna sem staðið hefðu í sér-
staklegu sambandi við félagið: Ás-
geirs Torfasonar efnafræðings, Þór-
halls biskups Bjarnarsonar, Geirs
kaupmanns Zoega og Magnúsar
Stephensens landshöfðingja.
Þá las forseti reikninga félagsins
1916 og eignayfirlit í lok þess árs.
Voru eignirnar kr. 80148,23 eða
kr. 1879,32 meiri en árinu áður.
Síðan gefin skýrsla um störf fé-
lagsins og fer hér á eftir útdráttur
úr henni:
Jarðræktarfyrirtæki. Veitlar kr.
2380,05 af lofuðum 6000 króna
styrktilMiklavatnsmýraráveitunnar,
og er styrkurinn þá að fullu greidd-
ur. Eiga áveitunnar að verða not
í sumar.
Til annara vatnsveitinga veittar
962 kr.: 172 kr. til Hraunshólma-
stíflu í Laxá í Suður-Þingeyjar-
sýslu, 100 kr. til áveitu á Hriflu
og í Holtakoti í sömu sýslu, 530
og 160 kr. til áveitu á Steinsmýr-
arbæjunum i Vestur-Skaftafells-
sýslu.
Til stíflugerðar í Fíflholtsfljóti í
Landeyjum veittur 300 kr. styrkur
til varnar vatnságaugi.
Til undirbúnings áveitutilrauna
veittar kr. 439,40, tilraunirnar
gerðar á Hólum í Hjaltadal og
á Miklavatnsmýri. Síðar samið við
Guðm. Bárðarson í Bæ uin áveitu-
tilraunir þar.
Gróðurrannsóknir gerðar á Mikla-
vatnsmýri af Helga Jónssyni grasa-
fræðing. Samskonar rannsókn mun
félagið láta gera á Skeiðum, því í
ráði er að byrjað verði í sumar
að vinna að áveitunni þar.
Til samgirðinga veittar kr. 118,47
eftirstöðvar af styrkloforðum frá
1914. Síðan engum slíkum slyrk
lofað.
Til jarðyrkjunámskeiða hjá Páli
kennara í Einarsnesi, Búnaðarsam-
bandi Suðurlands og Búnaðarsam-
bandi Borgarfjarðar veittar samtals
540 kr. Einu slíku námskeiði bætt
við í vor í Brautarliolti.
Afskifti Búnaðarfélagsins af sand-
græðslunni eru þau að það hefir
undiryfirumsjónlandsstjórnarinnar,
til meðferðar tiltekna fjárhæð, sem