Tíminn - 14.09.1917, Blaðsíða 4

108
TIMINN
£anðsreikmngarnir.
Áthugasemd,
Tíminn hefir í síðasta tölublaði
vítt mjög hve landsreikningurinn
1914—15 er illa úr garði gerður.
Sömuleiðis fjárhagsnefnd og þingið
í heild sinni fyrir að samþykkja
hann.
Flestum þingmönnum var það
víst ljóst, að landsreikningurinn
var ekki góður. Og hvergi veit eg
til að fjárhagsnefnd hafi lýst ánægju
yfir honum. Þvert á móti hafði
hún mjög margt við reikninginn
að alhuga.
Lesendur Timans gætu ef til vill
skilið ummæli blaðsins á þann veg,
að landsreikningarnir hafi verið
samþyktir athugasemdalaust. En
sannleikurinn er sá, að bæði end-
urskoðendur og fjárhagsnefnd gerðu
við þá margar athugasemdir. Þing-
ið tók þær til greina og viðurkendi
þar með ýmsa stórgalla á reikn-
ingsfærslunni. Þá gefur Tíminn í
skyn um tvo menn i'fjárliagsnefnd
að þeir muni hafa reynt að breiða
yfir misfellurnar, af því að þeir
hafi verið fylgismenn fyrverandi
stjórnar. Talið að þeir muni hafa
ráðið mestu um nefndarstörfin.
Reynt að skella skuldinni á þá,
að fjárhagsnefnd var ekki aðgerða-
meiri um þetta mál. Þessir menn
eru form. og skrifari nefndarinnar.
En þótt þeir sjeu það, bera allir
nefndarmenn jafna ábyrgð á störf-
um nefndarinnar. Meiri hluli nefnd-
afmanna fylgdi núverandi en ekki
fráfarandi stjórn. Gátu þeir menn
þess vegna ekki haft þá ástæðu til
að breiða yfir misfellurnar. Og um
flest það sem Tíminn hefir vítt í
landsreikningunum hafa endurskoð-
endur og fjárhagsnefnd gert athuga-
semdir.
En engu að síður er það rétt,
að það þurfi að ráða bót á ýmsu
viðvíkjandi landsreikningunum, og
að þeir hafa hvergi nærri verið í
þvi lagi sem skyldi.
Porsteinn M. Jónsson.
Tímanum er mikil ánægja að
því, að ílytja þessa athugasemd
frá 2. þm. Norðmýlinga, sem nú
á sæti í fjárhagsnefnd neðri deild-
ar. Orð hans árétta það sem Tím-
inn hefir áður sagt um ólagið
í landsreikningunum. Ennfremur
viðurkennir þm. fúslega endurbóta-
þörfira. Og með því að þingið
hefir í þetta sinn tekið óþarflega
mjúklega á þessu máli, er ánægju-
legt til þess að vita, að í þinginu
eru til menn, og vonandi ekki svo
fáir, sem eins og hr. f*. M. J. vilja
að hreinlega sé gengið frá þessu
máli.
En ekki breytir þessi athugasemd
þingmannsins þeirri skoðun blaðs-
ins, að um of hafi fylgismenn frá-
farandi stjórnar tekið mjúklega á
þessu máli, og gætti þess berlega
í framsöguræðu Magnúsar Guð-
mundssonar, þar sem hann gekk
svo langt, að áfella hina umboðs-
legu endurskoðun fyrir það, að
hún væri um oj nákvæm. Þá gekk
hann einnig ótrauðlega fram í því
að bæla niður allar aðfinningar 1.
þm. Réj’kvikinga um landsreikn-
ingana.
Það er vafalaust rétt, að allir
þingmenn vita að hér er um magn-
að ólag að ræða. En munurinn sá,
að þar sem sumir kannast fúslega
við ágallana, og hafa enga löngun
til að hylma yfir með ólaginu, þó
eru aðrir sein leynt og ljóst gera sitt
ýtrasta til að bæla niður allar að-
finslur. Þeirra aðstaða fer ekki að
verða öfundsverð. En þó lítur út
fyrir að þeir megi sín meira í þing-
inu, enn sem komið er. Annars
mundi nú þegar vera búið að skipa
sérstaka nefnd, til að rannsaka
landsreikningamálið frá rótum.
En bót er í því, að nú er kom-
in sú breyting á málið, sem ekki
verður stöðvuð nema með einu
móti: Með því að svo sé vandað
til landsreikninganna, að þeir verði
til fgrirmyndar, i stað þess að vera
til viðvörunar.
Lögrétta og fossamálið.
Svo sem kunnugt er orðið, björg-
uðu framsóknarmenn í efri deild,
Guðm. Ólafsson og Sigurður Jóns-
son, fossamálinu frá þeirri meðferð,
sem sumir helztu formælendur
þess álitu sama og dauðadóm. í
stað þess að þakka þetta, eltir
Lögrétta þessa tvo menn með end-
urteknum árásum. Er ekki ólíklegt
að henni takist ef svo er haldið
fram stefnunni, að alla þessu á-
hugamáli sínu þeirrar mótstöðu,
sem ríði því að fullu. En verði það,
má fossafélagið þakka Lögréttu
hjálpina.
Annars er talið, að ákafi þeirra
Lögréttumanna stafi af því, að þeir
kenni framsóknarflokknum um, að
þeim tókst ekki að knýja málið
gegn á þessu þingi án nokkurar
verulegrar rannsóknar. Og þetta
mun hafa við mikið að slyðjast.
Sjálfstæðisflokkurinn einn hafði
ekki bolmagn til að hamla á móti
ofurkappi þeirra manna, sem án
nokkurar frambærilegrar ástæðu
vildu ljúka við málið á einum
mánuði og að þjóðinni fornspurðri.
Enn gegn mótstöðu tveggja flokka
varð það eigi knúð fram. Og að
þvi er virðist, var framsóknar-
flokkurinn jafn ófús að selja þessu
útlenda stórgróðafélagi sjálfdæmi,
eins og til að hafna málaleitun þess
án rannsóknar.
Og sjálfum sér meiga þeir um
kenna hinir þægu meðhaldsmenn
félagsins, ef þeim finnast ummæli
Tímans særa veika bletti. Sjálfir
hafa þeir áfelt sig með lítilþægn-
inni. Og ef málið verður framvegis
sótt með ofurkappi og ósanngirni
eins og á bólar í Lögréttu, þá
hlýtur mótstaðan að vaxa að sama
skapi. Þá munu skoðuð í réttu
ljósi Borgarfjarðarálman, verkfrœð-
inganefndin, og íleiri djúpvitrar
uppástungur af sama tagi.
Vonandi skilst Lögréttu, ef hún
hugsar dálítið gætilega um málið,
að ekki er skuggi af von fyrir
hana að knýja fossamálið fram,
nema hún og hennar lið gæti hófs
og skaplegrar framsýni.
fartugjalðsðeilan.
Fyrirspurn sú, er þingmenn Ey-
firðinga fluttu í þinginu út af
steinolíuílutningunum sem mestum
aðfinningum hafa sætt, var til um-
ræðu í neðri deild í gær. Atvinnu-
málaráðherrann stóð fyrir svörum
fyrir landsstjórnarinnar hönd, og
rakti sögu þessa máls frá rótum.
Voru þar margar mikilsverðar upp-
lýsingar er máli skifta og eigi hafa
fyr komið í dagsljósið. Verður
nánar frá þeim skýrt í naesta blaði.
En mjög munu aðköst öll að stjórn-
inni í þessu máli reynast á sandi
bygð, þegar ræða atvinnumálaráð-
herra kemur til sögunnar.
f
Ofagur leikui*.
B. Kr. hefir gengið 5rmislegt á
inóti nú um stund, en þó mun
það ganga einna næst honum er
stuðningsblað hans Landið, fyllir
andstaðingaflokk hans. En sú er
orðin raunin á. Landið áfellir
stjórnina harðlega fyrir að senda
Botníu með steinolíu austur og
norður á dögunum. Látum fyrst
svo heita, eins og Landið, að þetta
hafi verið axarskaft.1) Þá var það
sök allrar stjórnarinnar, en einkum
B. Kr. hins verzlunarfróða manns
í ráðuneytinu. Eins og Tíminn hefir
margtekið fram, heyrir landsverzl-
unin jafnt undir alla stjórnina.
Ráðherrarnir þrír ráða henni í
félagi. Nú var B. Kr. ráðherra þeg-
ar Botnía var send norður. Hafi
hann látið hina tvo ráðherrana
ráða þessu máli til lykta, en þó
séð betri úrræði sjáifur (sbr. verzl-
unarþekkinguna) þá ber slíkt vott
um allmikla vöntun á dugnaði og
skörungsskap. Hvernig sem litið er
á málið, myndi áfellisdómur út af
olíusendingunni hljóta að koma
harðast niður á B. Kr. Ólíklegt að
J. M. eða S. J. hefðu fundið ástæðu
til að kúga sérfrœðinginn á þessu
sviði, ef hann hefði látið ljós sitt
skína. Enda er ekki minst á það
í Landinu, sem varla myndi þó
undan dregið ef unt væri að bera
fram þá ásökun.
Með blekkingargreinum sínum
um olíusendinguna hefir Landið
skemtilega brugðist lánardrotni
sínum. Ekki ein báran stök fyrir
honum. En bót er samt í máli að
steinoííusendingin mun ekki jafn
mikið glapræði og Landið heldur.
Nýtur öll stjórnin þess, og þar með
1) Síðar skal minst á það, að út-
gerðarmenn fullyrtu áður en Botnía
fór, að olíuskorturinn nyðra orsakaði
200—300 þús. kr. tap á dag.
B. Kr. En óneitanlega er stuðn-
ingsblað hans á góðum vegi með
að gera lítið úr séfræðingsyfirburð-
unum í verzlunarefnunum.
Frá Alþingi.
Neðri deild.
Landsbankinn. Afgreidd hafa ver-
ið sem lög frá Alþingi frv. um að
bankastjórar Landsbankans verði
þrír, og gæzlustjórarnir falli niður.
Var frv. samþ. í Nd. með 15:3
atkv:
Lokun sölubúða. Bæjarstjórnum
skal heimilað að gera samþyktir
um lokun sölubúða, en stjórnar-
ráðið samþykkir. Frumvarpið var
afgreitt til Efri deildar.
Verð á landssjóðsvöru. Fram hefir
komið þingsályktunartillaga um að
verð á landssjóðsvörum verði eins
um land alt, og breytingartillaga
um að helmingur flutningskostnað-
ar leggist við verð þeirrar vöru
sem ílyst út um land. Ætlast er til
að liinn lielmingurinn leggist á
vörurnar í heild sinni, jafnt þær
sem seldar eru í Rvík og hinar
sem fluttar eru út um land. Bjarg-
ráðanefnd lagði eindregið á móti
fyrri tillögunni, en breytingartillag-
an var samþykt.
Skólahald í vetur. Frumvarp um
að leggja niður alla skóla fyrri-
part vetrar, til 15. febr. næsta ár,
gekk greitt gegnum Efri deild, en
þegar til Neðri deildar kom var
það felt þegar við fyrstu umræðu
með 18 : 5 atkv. Silur nú við þings-
ályktunartillöguna, sem samþykt
var á dögunum í Neðri deild, en
eftir henni er það sett í stjórnar-
innar vald, að hve miklu leyti skól-
um verður haldið uppi. Er yfirleitt
búist við að fáir skólar verði lagð-
ir niður að svo komnu.
Efri deild.
Afgreidd lög frá Alþingi: Um
fyrirhleðslu fyrir Þverá og Mark-
arfljót; um afnám laga um skýrsl-
ur um alidýrasjúkdóma; fjárauka-
lög fyrir árin 1914 og 1915; lög
um samþyktir um herpinótaveiði
á fjörðum inn úr Húnaflóa; um
stofnun dócentsembættis við lækna-
deild Háskóla íslands; um slysa-
tryggir>g sjómanna; um bæjarstjórn
á Akureyri; um útmælingar lóða
í kaupstöðum og löggillum kaup-
túnum; um samþyktir um korn-
forðabúr lil skepnufóðurs; um sam-
þykt á landsreikningunum 1914 og
1915; um bráðabirgðahækkun á
burðargjaldi; um aðflutningsbann
á áfengi.
Frá Samþ. hafa verið afgreidd:
Lög um breyting á 1. gr. tolllaga
fyrir ísland og lög um lögræði.
Ritstjóri:
Gnðbrandnr Magnússon.
Hótel ísland 27.
Sími 367.
Prentsmiðjan Gutenberg.
/