Tíminn - 13.10.1917, Blaðsíða 1

V
TÍMINN kemur út einu sinni i viku og kostar 4 kr. frá* upphafi til áramóta. 1 riMii NN AFGREIÐSLA Bókbandið á Laugav. 18 (Björn Björnsson). Þar tekið móti áskrifendum.
Til viðskiftavina vorra.
Peir, sem hafa pantað rúm fyrir vörur með skip-
úm vorum næstu ferðir þeirra frá New-York, e. s.
»Gullfoss« til Rpykjavíkur og e. s. »Lagarfoss« beina
leið til Akureyrar, eru vinsamlegast beðnir að senda
sundurliðun yfir bvað mikið er af hverri vörutegund
og sömuleiðis nöfn sendendanna, eins fljótt og unt
er, því vér verðum að fá þessar upplýsingar til þess
að útflutningsleyfi fáist.
Hf. Bimskipafól. íslands.
Samvinnuskóli.
Menn og míilefni.
Það er mjög algengt, að ruglað
er saman mönnum og málefnum.
fiað er ekkert undarlegt. Það er
að miklu leyti undir mönnunum
komið, hvernig því málefni reiðir
af, sem þeir flytja. Mennirnir eru
misjöfnum hæfileikum gæddir, bæði
um það að tileinka sér, og um að
framsetja, hvað sem um er að
ræða. Málefnin fá svip af mönn-
unum sem flylja þau. Óbeinlínis
eða beinlínis blandast það oft inn
í flutning málsins sem er þvi óvið-
komandi, en stafar af öðrum hvöt-
um i ílutningsmönnum. Menn
skoða málaflutninginn í ljósi þeirr-
ar þekkiitgar, sem þeir hafa á
flutningsmönnum að öðru leyti.
Árangur málaflutningsins fer mjög
eftir því trausti sem menn bera
til ílutningsmanna peráonulega, og
eftir þeim livötum sem menn gera
ráð fyrir að búi undir.
Pað er þess vegna ekki einhlítt
um góðan framgang málefnis, að
málefnið sé gott. Mennirnir sem
flytja málið verða að vera vel
hæfir til þess.
það er heldur ekki einhlítt um
góðan framgang málefnis, að það
sé skörulega fiutt, ef traustið vant-
ar á þeim sem flytja.
Það mætti nefna mörg dæmi
um þetta úr sögu okkar íslendinga
síðustu áratugina. Enda gætir þessa
einkum hjá lítilli þjóð, að menn
og málefni renni saman í eilt í
augum almennings, og málefnin
gjaldi mannanna. Getur hver sem
vill fundið dæmin.
þegar ný stefna er að ryðja sér
til rúms, kemur þetta mjög til
greina um framgang hennar, sem
nú hefir verið nefnt. þeir sem vilja
sigur liennar verða fyrst og fremst
að sjá uin að forystumennirnir,
flutningsinennirnir, séu hæfir til
þess verks, og alþjóð muni geta
borið traust til þeirra.
Samvinmistefnan.
Samvinnustefnan liefir verið að
festa rætur með þjóðinni undan-
farin ár. Hún hefir náð miklum
ítökum i hugum manna. fiað hefir
verið ritað um hana rækilega í
blöð og tímarit. þjóðin hefir hlust-
að með eftirvænling og allvíða uin
land eru risin myndarleg og þroska-
vænleg samvinnufélög.
Langflestum íslendinguin sem
um þetta efni hafa hugsað — fari
persónulegur hagur þeirra ekki í
gagnstæða átt — er það Ijóst, að
samvinnustefnan er háleit og göfug
og harla líkleg til þess að koma
þjóðinni fyllilega úr kiitnum efna-
lega. þeir vita að almennri far-
sæid verður ekki náð belur með
öðru móti. þeir vita að reynzlan
erlendis hefir sýnt þetta svart á
hvítu. þeir vita, að bæði þar og
hér, veitir samvinnufélagsskapur
altaf fleirum og fleirum rnikla
blessun og sjálfstæði.
þess vegna á samvinnuslefnan
nú formælendur um land alt. Og
það mun sízt ofmælt, að í rök-
ræðum um það, hvort sainvinnu-
félagsskapur eigi að verða almenn-
ur á íslandi, eða ef ganga ætti til
almennrar alkvæðagreiðslu um það,
— myndi mikill meiri hluti taka
svari og greiða atkvæði samvinnu-
stefnunni.
Það á ekki við lengur um sam-
vinnustefnuna, að hún eigi for-
mœ/endur fá.
Engu að síður er ssmvinnufé-
lagsskapur enn á byrjunarstigi í
landinu. Stór héruð eru til, þar
sem enginn slíkur félagsskapur er
til. í hinum, jafnvel þeim sein fé-
lagsskapurinn er sterkaslur, er ekki
nema tiltölulega lítill lrluti verzl-
unarumsetningarinnar í höndum
samvinnufélaga. Loks er ekki
komið til framkvæmda innan
sjálfra félaganna, nema rétt bjujun
þess að bæta verzlun og viðskifti,
enda er ýmislegt það á stefnuskrá
samvinnumanna, sem segja má
iím að alls ekki sé komið til fram-
kvæmda enn.
það stendur ekki á því að menn
hafi ótrú á að stofna sainvinnufé-
lög. það stendur ekki á því, að
menn vilji ekki stækka og hæta
þau samvinnufélög, sem fyrir eru.
það, að framgangur málsins hefir
ekki orðið skjótari og yfirgrips-
meiri strandar yfirleitt ekki á van-
trausti á málefninu — heldur á
hinu, sem að var vikið hér að
framan, því sem málefnin eru svo
fast við bundin — mönnunum.
Fory8tnmennirnir of fáir.
Sá eini skuggi sem fallið liefir
á samvinnufélagsskapinn hér á
landi, hefir verið sá, að mennirnir,
bæði forgöngumennirnir og spor-
göngumennirnir, liafa ekki reynst
slíkir sem vera átti alstaðar, þess
vegna hafa samvinnufélög sum-
staðar gert tjón í stað gagns, af
því að mennirnir voru ekki starf-
inu vaxnir. þess vegna eru menn
nú sumstaðar deigir við fram-
kvæmdirnar, þótt þeir hafi trú á
málefninu af því að málefnið er
svo háð þeim sem framkvæma
eiga. Menn koma ekki auga á for-
ystumenn sem séu starfinu vaxnir,
liafi bæði hæfileika og mentun til
þess og traust almennings. Og var-
færnin í þessu efni er full skiljan-
leg, vegna þess sem á undan er
gengið: Sporin hræða.
Það er aðdáanlegt hye mikilli
úlbreiðslu samvinnustefnan hefir
náð, er lekið er lillit til hinna
ófullkomnu slarfskrafta er hún
hefir nolið. Hún hefir eignast á-
gæta forgöngumenn — en alt of
fáa. Að svo mikið hefir á unnist,
svo fáum, sannar hvorttveggja:
dugnað þeirra og sigursæld mál-
efnisins.
En það er manna skortur, sem
stendur samvinnufélagsskapnum
fyrir enn meiri þrifum, þ. e.: það
skortir ekki menn sem vilja vera
með í samvinnufélagsskap, bæði
til að stofna nýjan og efla þann
sem fyrir er, það skortir ekki
menn sem vilja veita slíkum fé-
lagsskap forstöðu — en það skortir
menn sem geti það í raun og veru:
menn sem eru sérfræðilega ment-
aðir til þess og þar af leiðandi
hæfir til þess og þar af leiðandi
líklegir til að öðlast traust manna
alment um að stofna og stjórna
þessum félagsskap.
Verzlunarþekking ekki nóg.
Það er hverjum manni augljóst,
að það er ekki nægilegt til þess
að geta verið prestur, að kunna
að færa inn í kirkjubækurnar, að
geta gefið skýrslur, vottorð o. s.
frv. Alveg á sama hátt er það ekki
nóg fyrir þann, sem á að veita
samvinnufélagi forstöðu, að kunna
bókhald, að geta skrifað verzlun-
arbréf o. s. frv. Verzlunarþekking
er sem sé ekki nema ein hlið
þeirrar þekkingar sem slíkúr mað-
ur verður að hafa til brunns að
bera. Hún er að visu nauðsynleg,
en ekki hið eina nauðsynlega.
Þess vegna er mannaskorturinn
fyrir samvinnustefnuna nálega jafn
lilfinnanlegur, enda þólt hér í
Reykjavík hafi verið verzlunarskóli,
nú í allmörg ár. Á verzlunarskól-
anum læra nemendurnir ekki nema
helminginn — í mesta lagi — af
því sem samvinnumenn þurfa að
læra. Hinn helmingurinn sem þeir
læra fer að miklu leyti í öfuga átt
við það sem vera ætti um sam-
vinnumenn. Og þegjandi er gengið
fram hjá sumum mikilsvarðandi
atriðum. Hér er ekki staður til
að rökstyðja þetla ýtarlega. En
það er ekki ofmælt, að skóli
kaupsýslumanna og skóli sam-
vinnuinanna, geta ekki verið undir
einu þaki um aðrar námsgreinar
en bókhald og aðrar j'tri hliðar
verzlunarnámsins. Þess vegna krefst
samvinnustefnan sérslaks sam-
vinnuskóla.
Samvinnuskólínn kernnr.
Langt er síðan fyrst heyrð-
ust raddir um nauðsyn samvinnu-
skóla. Nú er loks að koma veru-
legt skrið á málið. Hafa þeir Jón-
as Jónsson frá Hrifiu og Jón Árna-
son frá Stóra-Vatnsskarði rilað
merkar greinar um málið í Tíma-
riti kaupfélaganna í ár. — Sam-
vinnumönnum er það Ijóst, að nú
er lagt til höfuðorustu um yfir-
tökin með þjóðinni og þess vegna
er þörfm nú meiri en nokkru sinni