Tíminn - 10.11.1917, Page 4

144
TIMINN
hækkunina. Eg er alveg sammála
um það, að sykurverðið er til-
finnanlega hátt. Eg held að eg
skilji það eins vel og kaupmenn-
irnir hve hart það er fyrir fátækt
fólk, að fá þessa verðhækkun
ofan á mjólkurekluna. En eg hygg
að þessi verðhækkun sé bundin
sömu reglum og aðrar verðálagn-
ingar i landsverzluninni. Og því
mega menn ekki gleyma, að
stjórnin hefir þær fyrirskipanir
frá þinginu að séð sé um að
landsverzlunin beri sig.
Það er aftur annað mál, hvort
ekki hefði verið rétt að heimila
stjórninni að selja ýmsar vöruteg-
undir undir verði. Stjórnin barðist
fyrir því á þinginu að selja kol
undir verði. Lengra varð ekki
komist í því máli. Og hér vil eg
að eins taka það fram, að stjórn-
in á ekki sök á því, þó almenn-
ingur hafi ekki fengið þessi kol.
Um sykurmálið vil eg annars
ekki fara fleiri orðum, en þessu
vil eg lýsa yfir, að stjórnin skilur
vel kröfur fólksins í þessu máli
og mun sinna þeim eins fljótt og
unt er. Og í því. sambandi vil eg
taka fram það sem lýst hefir verið
yfir á undan þessum fundi og það
sem stjórnin hefir jafnan haft fyrir
augum, að svo framarlega sem
danski sykurinn ábyggilega fæst,
þá mun verðið lækkað niður i
það sem áður var.
í raun og veru munu nú ekki
nema tvær leiðir út úr dýrtíðar-
vandræðunum, önnur sú að selja
undir verði, en inn á þá leið hefir
þingið ekki viljað fara, að kolun-
um undanteknum, en hin leiðin
er að reyna að hjálpa fólkinu um
atvinnu, svo vel launaða atvinnu,
að fólkinu veitist léttara að rísa
undir dýrtíðar-örðugleikunum. —
Þessa leið ællar stjórnin að fara,
hún ætlar eftir fremsta megni að
reyna að greiða fyrir atvinnu fólks-
ins hér, þrátt fyrir þótt hún viti
að það muni sæta mismunandi
dómum.
Stjórnin hefir vilja, einlægan vilja
á þessu, og til þess að það mál
geti farið sem bezt úr höndum,
held eg að bezt væri að stjórnin
slæði milliliðalaust í sambandi við
fólkið, eða félög þess. Því ver er
það svo, að blöðin sum, sem þykj-
ast eiga sín í að hefna á stjórn-
inni, blása um of að þeim koiun-
um að koma of miklurn kala inn
í alt — jafnvel inn í það sem
þjóðinni er lífsspursmál að vel
takist.
Uin landsverzlunina skal eg að
lokum enn taka það fram, að eg
efast ekki um það, að þrátt fyrir
það að • landssjóðsverzlunin hafi
gert ómetanlegt gagn, þá efast eg
ekki um að á henni séu ýmsir
gallar. Eg hefi einmitt viljað reyna
sem bezt að setja mig inn í verzl-
unina, reyna að finna á henni
gallana og reyna svo að bæta þá.
Og þetta er stjórninni allri sam-
eiginlegt áhugamál. Nú hafa verið
skipaðir 2 endurskoðendur til að
endurskoða verzlunina frá byrjun,
dr. Ólafur Daníelsson og Þórður
Bjarnason kaupm. Þessi endurskoð-
un verður á sínum tírna gerð öll-
um kunn. Öll gögn verða lögð
fram. Jafnframt verður látin fara
fram nákvæm vörutalning á verzl-
uninni nú um áramótin. Og ef hag-
ur verzlunarinnar reynist þá góður,
þá verður hægf að selja vörurnar
ódýrari, því ekki er það tilætlun
vor að græða á verzluninni. En
ef svo færi, að gróði yrði á verzl-
uninni, þá er rétt að minna á að
sá gróði er landssjóðs eign, og má
verja honum til þess að hjálpa ef
til vill þegar þrengst verður i búi.
Og því ver þá er eg hræddur
um að það örðugasta sé eftir.
Striðsskuggarnir teygja sig lengra
og lengra inn yfir hlutlausu löndin.
Örðugleikarnir verða altaf meiri
og meiri. — Og þó eg viti að þeir
menn séu til, sem telja það aðal-
hlutverk sitt að æsa gegn lands-
stjórninni, þá veit eg að annað
verk er þeim sæmra að vinna.
Þegar alvarlegustu timarnir
standa yfir, þá vinna þeir þjóð-
hollari verk, sem sameina kraft-
ara, heldur en hinir, sem sundra
þeim.
Fimdurinn 03 syknrverðið.
Alþýðusambandið boðaði til fund-
ar í gærkvöldi út af sykurhækkun-
inni og væntanlegum atvinnubót-
um og bauð þangað ráðherrunum,
forstjóra landsverzlunarinnar, stjórn
Verzlunarsambands íslands, blaða-
mönnum og fleirum. Varð fuudur
þessi afarfjötmennur, drepið i Good-
ternplarhúsið og náði þyrpingin
út á götu, enda stóðu þarna öllum
opnar dyr.
Var það auðséð á öllu, að al-
menningur átti von á þvi að þarna
mundu leiða saman hesta sína
kaupmenn sem ákærendur og
landsstjórnin sem ákærður út af
sykurhækkuninni, frammi fyrir
dómaranum, alþýðu Reykjavíkur.
Urðu menn heldur ekki fyrir
vonbrigðum nema þá helzt að því
leyti, ef mönnurn kann að hafa
fundist fara helzt til lítið fyrir á-
sökunum kaupmannanna þarna á
fundinum, þótt þeir liafa sig helzt
lil lítið i frammi.
Allir vita það að landsverzlunin
á ekki alniennum vinsældum að
fagna hér í þessum bæ. Hitt munu
menn vita líka að landssljórnin á
það ekki heldur. Enn fremur mun
mönnurn það eigi síður ljóst, að
kaupmenn eigi heldur ekki allra hugi.
Ymsum mun nú hafa leikið for-
vitni á hvernig dómurinn félli ein-
mitt á þessum fundi.
Stjórnin hafði nú ofan á alt
annað unnið sér það til sakar að
hækka sykurverð landsverzlunar-
innar, en kaupmenn hinsvegar ný-
lega gert alveg óvenjulega gustuk
á almenningi með því að neita að
selja honum þessa vörutegund
svona dýru verði.
En einhvernveginn var það nú
svona samt, að heldur virtist dómi
halla á kaupmennina.
Þeir sem fjarstaddir voru geta
betur skilið hvernig á því muni
hafa staðið, með því að lesa ræðu
Sig. Eggerz núverandi forsætisráð-
herra sem birt er á öðrum stað
hér í biaðinu.
Menn virtust skilja það alment,
að án landsverzlunarinnar gætu
menn ekki verið, án hennar yrði
ekki af konist, og hvað þessa sér-
stöku ráðstöfun snerti, hækkun
sykurverðsins, var 1 einu hljóði
samþykt svonhljóðandi tillaga:
»Fundurinn skorar á lands-
sljórnina að fella burt nú þegar
hina gífurlegu hækkun á lands-
sjóðssykrinum, þar sem hún eins
og á stendur skaparafarmikiðmis-
rétti, og skorar á landsstjórnina
að birta þau gögn, sem verðið
á núverandi sykurbirgðum bygg-
ist á«.
Annars var hiti nokkur í ræð-
um manna og fundarmönnum ýms-
um, enda vel tekið undir ákúrur
á báða bóga, kaupmenn og lands-
verzlun, en það sem gerði gæfu-
muninn var það hve lítið var að
því gert að inæla kaupmönnnnum
bót.
Stóð fundurinn nærfelt þrjár
klukkustundir og varð þó litið úr
sérstökum umræðum um atvinnu-
bæturnar, enda ákveðið að kalla
saman fund um þau mál von
bráðar.
Iíj ötsalan •
Þungir munu Norðmenn í skauti
um að gefa golt verð fyrir kjöt
það er heimilað hefir verið að
selja héðan til Noregs, og mun
kjötsölunefndin hafa orðið að
lækka tilboð þau er hún gerði
Norðmönnum upphaflega um kjötið.
Hinsvegar munu kjötframleið-
endur og þjóðin í heild sinni mega
treysta því að hvernig sem tekst
til um þessa verzlun, þá verður
þar naumast liandvömm um að
kenna, þar sein unnið er að þess-
um málum af landsstjórninni og
völdum mönnum af hálfu sam-
vinnumanna og verzlunarráðsins
í sameiningu.
Þegar Tíminn á dögunum birti
tillögur þeirra Hallgrítns Kristins-
sonar og Pélurs Jónssonar um
kjötverzlunina, þá var þess getið
að tillögurnar hefðu áður verið
bornar undir verzlunarráðið og að
það hefði fallist á þær óbreyttar.
Þetta var eigi rétt.
Hafði Tíminn lofað að láta þess
getið hverjar helztu breytingartil-
lögur verzlunarráðið hefði gert um
þetta mál, og skal það nú efnt.
Tillögumennirnir höfðu i tillög-
um sínum ekki gert ráð fyrir sér-
stakri nefnd lil þess að sjá um
kjötsöluna heldur orðað það svo
að landsstjórnin hefði þar öll yfir-
ráðin. Sú ráðstöfun, að sinn mað-
urinn af livorum flokki, lcaup-
286.
Afgreiðsla Tímans heflr nú
fengið síma nr. 286.
mönnum og samvinnumönnum
annaðist þetta, er því að tillögum
verzlunarráðsins.
Tillögumenn höfðu gert svo ráð
fyrir, að tækist einstökum mönn-
um að útvega útflutningsheimild
og selja kjöt til Norðurlanda um-
fram þessar 15 þúsund tunnur þá
yrði ekki þeim samningum raskað
sem þar að lytu. Verzlunarráðið
lagði hins vegar lil að tækist ein-
stökum mönnum að úlvega út-
flutningsheimild fyrir kjöt, þá
kæmi sá úlflutningur undir sam-
eiginlegan kjötsölureikning.
Þriðja efnisbreytingin í breyt-
ingartillögum verzlunarráðsins var
sú, að það vildi að bæja- og
sveiastjórnum yrði selt kjötið með
brezka verðinu, en tillögumenn
höfðu lagt til að þetta verð yrði
sem næst mitt ó milli brezka
verðsins og meðalverðs þess sem
fengist fyrir sallkjötið þegar sala
hefði átt sér stað til Norðmanna
og Brela. Báru tillögumenn það
fyrir, að að öðrum kosti mundi
verða skortur á kjöti, allir mundu
þá heldur vilja salta sitt kjöt til
þess að ná í meðalverðið.
Stjórnarráðið og tillögumenn féll-
ust á tvær fyrstu tillögurnar, en
um atriðið í þriðju tillögunni mun
það nú orðið að samkomulagi í
kjötsölunefndinni að frumtillagan
verði látin standa.
Kréttii*.
Steinolían. Blaðið varð of lítið
að þessu sinni. Grein um stein-
olíuna verður að bíða næsta blaðs.
En ekki er þar hopað af hólminum.
Sölium þreng-sla verða
nokkrar auglýsingar að bíða, og
eru auglýsendurnir beðnir afsök-
unar á því.
Skipaferðir. »Consul H or n«
heitir frakkneskt gufuskip sem
hingað kom í vikunni, með kol og
salt til landsstjórnarinnar og munu
þá öll kolin og saltið komið, sem
frakkneska stjórnin lofaði hingað
heim í samningunum um botnvörp-
ungakaupin. í fylgd með skipinu
voru tvö skip önnur vopnuð, og
mun þeim ætlað að fylgja botn-
vörpungunum sem Frakkar keyptu
hér. Þá komu og skipshafnir á
botnvörpungana með þessum skip-
um.
»Vörðnr« heitir nýtt blað sem
ætlað mun að styðja skólamál og
hagsmuni kennara. Ritstjórinn er
Hallgrímur Jónsson.
Ritstjóri:
Gnðlirandur Mag'nússon.
Prentsmiðjan Gutenberg.