Tíminn - 27.04.1918, Blaðsíða 5

T Í M I N N
93
hann út úr girðingunni og réðist
þá á hest frá Páli Ólafssyni á
Heiði og misþyrmdi honum svo
að tvís^'na var á lífi hans. Eftir
þetta var honum slept í brúkunar-
hrossin í heimagirðingu okkar
Reynishverfmga í algerðu heimild-
arleysi. Þetta þoldi eg ekki, og svo
var um fleiri. Kröfðumst við þess
að félagið hirti hestinn, en hvort
það léti gelda hann eða ekki lét-
um við okkur óviðkomandi; en
það mun þó ekki hafa haft önnur
úrræði, og var það ekki okkar
sök.
Þá segir þú að hesturinn hafi
reynst mjög vel. Petta er hin mesta
fjarstæða, því hann var með þeim
höfuðgalla sem gerir hvern undan-
eldishest óbrúkandi: hann var sá
húðarletingi, að slíkst munu fá
dæmi, og síðan hann var geltur
eru svo mikil brögð að þessu, að
naumast er hægt að ama honum
stutta bæjarleið, og er þó vel með
hann farið.
Mönnum hér er fyrir öllu að
hafa viljuga hesta, langferðir eru
ekki teljandi, en hestar aðallega
notaðir fyrir sláttuvélar og við
heyakstur. Kemur stærðin því að
minni notum en viljinn.
Eftir hinum tilvitnuðu ummælum
þínum og eftir því sem síðar kem-
ur fram í grein þinni, inun ætlast
til að svo verði litið á, sem hin
umrædda misklíð sé utanfélags-
mönnum að kenna, en svo var
alls ekki, því það var hin mesta
furða hve lengi bæði félagsmenn
og utanfélagsmenn þoldu félaginu
trassaskap og virðingarleysi fyrir
rétti manna, og það því fremur
sem flestir voru sáróánægðir með
hestinn fyrir þennan umrædda
galla, og má í því sambandi minna
á að Jón Árnason í Hvammi, sem
talinn inun einn álitlegasti hesta-
maðurinn hér í sveit, var að laum-
ast með hryssur sínar undir skjótt-
í pottinn og hve lengi þær hafa
legið þar. En:
»endalaust sigur á ógæfuhlið
og undir í djúpinu logar«.
Úti í svéitunum var þetta öðru-
visi. Par var sýnileg sérstök þjóð,
* með ákveðnum þjóðar og persónu-
einkennum. Þar stóðu lifandi tré,
rótföst í danskri moldv með veður-
far landsins ritað á börk og grein-
ar. Og þó að stórborgarlífið hafi
margt aðlaðandi, mörg þægindi sem
ekki þekkjast annarstaðar og þó
að það sé gróðrarstöð margs hins
fegursta í þjóðlífinu, þá gat eg samt
ekki varist þeirri hugsun að það
væri nokkurs konar istra á þjóð-
líkamanum, sem lítil hollusta væri
að. Mér virtist lika fólkið íinna
þelta sjálft. Á helgidögum var oft
eins og »andvarp stigi af borgar-
barmi«. Þg þusti það hundruðum
og þúsundum saman í allar áttir
til frjálsari stöðva, »út á land«.
»Úti & Iandi«.
Þegar við förum »upp í sveit«,
þá fara Danir »út á land«. Þetta
lýsir vel báðum löndunum. íslandi
Framkvæmdarstjórastarfið
fyrir Slátursfélagi
iug-a er laust frá 1. júlí
lir. 1050.
an fola af viljakyni sem Halldór í
Vík átti, og var Jón þó einn i
stjórn félagsins.
Annars mega hrossaeigendur hér j
vera þakklátir fyrir að hesturinn |
er þegar geltur og gróinn sára
sinna, mun hann hafa verið búinn
að geta af sér nógu marga húð-
arletingjana, þólt hér væri staðar
numið.
Þinn einlægur
Magnús Finnbogason.
,Jjárhag$voðinn“.
—— (Frh.)
í VII kafia greinar sinnar Ieitast
hr Jón Þorláksson við að sýna
fram á að engin þörf hafi verið
fyrir þingið að leggja útgjöld á
landssjóð til að til að hjálpa al-
menningi í dýrtíðinni. Um þetta
atriði farast hr. Jóni Þorlákssyni
svo orð: »Rétlur einstaklingsins til
viðunanlegrar framfærslu á opin-
beran kostnað, ef hann ekki getur
haft ofan af fyrir sér sjálfur, er
hjá oss trygður með stjórnarskránni
og fátækralöggjöfinni og eiga sveita-
félögin að bera þann kostnað hvert
Austur-Húnvetn-
þ. á. Laun síðastliðið ár
fyrir sig. Til þess að tryggja rétt
einstaklinganna til hjálpar í dýr-
tiðinni, ef þeir komast ekki af,
þarf því ekki að leggja útgjöld á
landssjóð.
Ástæða til framlaga úr landssjóði
er þá fyrst fyrir hendi, er efnahag-
ur almennings þess þ. e. gjaldenda
til sveitar og bæjarsjóða, sem á að
bera framfærslu birðina, verður svo
erfiður, að framfærslubirgðin þykir
ekki leggjandi á«. Enn fremur
segir hr. Jón Þorláksson til stuðn-
ings því að ekki liafi verið þörf á
að Iandssjóður legði fram fé til
hjálpar almenningi, hvað spari-
sjóðsinneignin er mikil í heild sinni
og hvað hún hali vaxið síðustu
árin, og loks hvernig síðast jóla-
verzlunin hafi verið hér í Reykjavik.
Eftir ummælum lir. Jóns Þor-
lákssonar er svo að sjá, sem hon-
um þyki það rétt og góð fjármála-
stefiia, að allir þeir er á liðsinni
þurfa að halda sökum dýrtíðar
jafnt sem af öðrum ástæðum, færu
á sveitina. Hann telur blátt áfram
óviðeigandi að landssjóður ljái
mönnum lið fyr en sveitarsjóður-
inn er uppetinn og allir sem hann
helir getað liðsint eru komnir á
sveitina, og framfærslu birgðin svo
erfið að efnamesn eða yfir höfuð
þeir er opinber gjöld bera, rísa
ekki undir þeim. Þessi fjármála-
stefna mundi enga blessun leiða
af sér. Það hefir hingaðtil verið
talið eitt hið allra hættulegasta
andlegum þrótti og sjálfslæði ein-
staklingsins ef hann væri fjárhags-
lega háður. Fátt mun lama meira
atorku mannsins og áræði lil þess
að bjarga sér. Ljái það opinbera
ekki manninum lið fyr en hann
er orðinn öreigi og hann hefir rnist
mannréltindi sín, má það búast
við að þurfa að veita honum mik-
ið meira fé til lífsviðurhalds, held-
ur en ef honum hefði verið veitt
liðsinni í tíma og hann látinn
halda óskertum mannréttindum.
Þetta hafa erlendar ríkjastjórnir séð
og forráðamenn. Þess vegna meðal
annars hafa þeir lagt franyfeikna fé
úr ríkissjóði til almennings og tek-
ið lán lil þess að slandasl þau út-
gjöld. Æðsta boðorð þeirra er alls
ekki að spara útgjöldin, veila al-
menningi sem minst fé, heldur
hitt hvað gott leiðir af því fé er
ahnenningi er veitt og hver áhrif
það hefir á þjóðfélagið og búskap
þess ef það er látið ógert. Qdj'r-
asla og auðveldasta og hollasta
hjálpin, jafnvel livenær sem er, en
ekki sízt þegar horfur eru á að eignir
fjölmargra einstaklinga gangi til
þurðar, er áreiðanlega að hjálpa
þeim lil að halda efnurn sínum
sem allra mest. Sú fjárupphæð sem
gengur til þess verður áreiðanlega
mikið minni, heldur en ef einstak-
lingurinn er látinn eyða öllu sínu
áður en hið opinbera veitir honum
liðsinni. Við þesskonar eignahrun
margra manna rírnar gjaldþol
þjóðfélagsins í heild sinni og tiltrú
afar mikið.
Erlend löggjafar þing og erlend-
ar ríkjastjórnir sýnast hafa komið
auga á þetta. Skyldi hér eiga alt
annað við? Skj'ldi það vera heil-
Umsóknir um staríið sendist Jóni K!!*. «Tóns-
syni á Másstöðum fyrir 15. maí næstkomandi.
Símstöö Hnausar.
hallar alstaðar mikið upp frá sjó,
en Danmörk er flöt, næstum eins
og sjórinn sem við förum »út á«.
Hvert barn sem kann islenzka
þjóðsönginn á enda, veit að löndin
eru ólík. En þó að landafræðin
skýri það betur, þá veit það eng-
inn til fullustu, sem ekki hefir séð
þau bæði.
Það er ekki hægt að segja að
Danmörk sé tilkomumikil i sjón.
Ekki er liún heldur tilbreytinga
mikil. Má segja að landslag sé þar
alstaðar hið sama, bæði á eyjun-
um ög Jótlandi. Landið er lágt og
fiatt eins og fyr er sagt, einkum á
eyjunum. Þó liggur það viðast i
smáfellingum, nveð beyki, greni og
birkivöxnum hálsum, eru smá
dældir á milli nveð sefum og tjörn-
um, lygnum lækjum og skurðum.
Á Jótlandi eru hálsarnir nokkuð
hærri og bera dálítið yfir jafnlend-
ið. Ekki eru þeir samt hærri en
það, að sagt er að Norðmaður einn
hafi talið »dali« réttnefni á þeim,
og gætu íslendingar það eins.
Landið er því alslaðar svipað
yfir að líta. Það sem venjulega
verður fyrst fyrir augunv eru vind-
millurnar, senv víðast standa á
hæstu lvæðunum líkt og slórir
fuglar og baða vængjunum þung-
lanvalega í vindinn, sem rennur
næstum óslitið yfir flatneskjuna.
Því næst koma kirkjurnar sem oft-
ast nær eru einhverstaðar í aug-
sýn. Þær eru úr steini hvítar að
lit, all einkennilega lagaðar. Turn-
inn geíur þeim svipinn. Hliðar
lvans eru tígulskornar og ekki ó-
svipaðar stigum upp í loftið, senv
efst koma sanvan í einu stóru tígul-
mynduðu höfði. Kirkjur þessar
bera ljóslega með sér, að þær eru
»gömul hús«. Þær eru heldur kald-
ar’ og þungbúnar til að sjá, og
virðast lvafa hugann fastan við að
standa. Þær fjúka heldur ekki í
hverju ofviðri.
Þá eru það bændabýlin. Þau
liggja víða nokkur saman í smá-
hvirfingum, með akurlöndin óslitin
í kring. Mörg liggja þó ein út af
fyrir sig, einkunv hin stærri, hinir
svo nefndu herragarðar; en kring-
um þá aftur hvvsmannabýli á víð
og dreif. Víða er bj'gðin svo þétt,
að hún myndar smá sveitaþorp,
sem eru hvert öðru lík. Þar er
venjulega Jensens, Hansens eða
Pedersens »Kjöbmandshandel«,
kaupfélagsbúð, smiðja og veitinga-
hús, sem oftast nefnist »kró«. Sum-
staðar bætast við tígulsteina og
timburverksnviðjur, og þá fleiri
verzlanir og hús fyrir verkamenn.
Alt er þetta ólíkl því sem hér gerist.
En nvyndin sem þó bítur sig bezt
í hin hrjósturvönu íslenzku augu,
er af landinu sjálfu. Má með mikl-
um sanni segja um nvikinn hluta
þess, einkum eyjarnar, að það sé
einn gegnplægður og yrktur akur,
sem hvorki hefir urðarblett né
hraunhrukku. Væri moldin hvít á
lilinn, hefði mér komið til hugar
að þar lægi hveitið albúið fyrir
fólum mér. Svo fín og mjúg er
moldin viða, næstum eins og hver
köggull væri nvulinn á nvilli hand-
anna. Undantekning frá þessu eru
auðvitað lveiðarnar jósku, en þær
eru ekki nema Iítill hluti landsins.
— En landið hefir ekki mikla
vetrarfegurð. Það liggur kolmórautt
fiakandi í plógsárunum, svo langt