Tíminn - 07.12.1918, Blaðsíða 2

242
TIMIN N
land með póstum. Og heilbrigðis-
ráðherra lagði mikla áherslu á
það við ritstjóra Tímans að hann
a. m. k. sendi út yfirlýsing lækn-
anna samtímis blaðinu. En svo
seint var ráðherra á ferðinni að
blaðið var þá komið á póst. Og
ekkert varð úr því að blaðið yrði
gert upptækt.
II.
Af þessu sem nú hefir verið sagt
má draga ýmsar ályktanir.
í. Það er tvímælalaust landlækn-
irinn sem er aðalmaðurinn í öllu
því sem gerst hefir.
2. Aðstaða hinna lseknanna er
óljósari. Þó virðist hiklaust mega
ráða það, bæði af því að enginn
fundur var haldinn í Læknafélag-
inu og af ummælum G. H. í
Læknablaðinu, að a. m. k. sum-
um hafi verið ókunnugt um orða-
lag yfirlýsingarinnar og það skiftir
miklu máli. Það virðist alveg á-
reiðanlegt um G. H. Og það mun
óhætt að ganga út frá því um fleiri.
Atriðið sem G. Cl. nefnir — að
sveltan gæti orðið oflöng, fengju
sjúklingarnir lungnabólgu, eða
berklaveiki og þar af leiðandi
langvarandi hita — mun vera það
sem þeim þótti viðsjálvert. Þangað
til annað kemur fram munu flestir
vilja trúa því, um suma læknana
a. m. k„ að svona standi á þéim
mótsetningum sem hér eru á ferð-
inni.
3. Um landlækni þarf ekki að
gera ráð fyrir slíku. Honum mun
hafa verið mjög vel kunnugt orða-
lagið og hefir að líkindum .ráðið
þvi. En eitt er mjög eftirtektarvert.
Landlæknir Iætur þetta ekki bitna
á Þ. Sv. — Því að landlæknir
heíir ekki gert eitt né neitt tihþess
að hindra hann í að beita sinni
»skaðlegu« aðferð, livorki í Barna-
skólanum né annarstaðar. Þetta
bitnar á Tímanum. Tíminn átti
ekki að fá að komast út um
landið.
Er það tilviljun að Tíminn er
eina blaðið af þeim sem víða ber-
ast út um landið, sem hispurslaust
hefir ráðist á alla frammistöðu
landlæknis í drepsótlarmálinu, flett
ofan af mistökum hans og lagst á
móti öllum ráðum hans.
Þar liggur fiskur undir steini.
Árásin á ráð Þ. Sv. var af hálfu
landlæknis a. m. k. meðfram á-
tylla til þess að geta í bili tekið
fyrir kverkar mótstöðumanninum
o: Tímanum, til þess að geta frem-
ur haldið áfram þeirri stefnu sem
hann hefir haldið og vill halda
enn, af því hann vill ekki viður-
kenna að hann hafi gert rangt er
hann hleypti veikinni í land og
leyfði henni að »rasa út sem fyrst«
hér í bænum.
Á þennan hált einan verður það
skýrt að landlæknir stimplar að-
ferðir Þ. Sv. »skaðlegar« og leyfir
honum þó að nota þær eins og
hann vill í barnaskólanum og hvar
sem er. En vill á hinn bóginn Iáta
kné fylgja kviði þar sem það blað
á í hluí sem vítt hefir framkomu
hans.
III.
Það mun varla hafa komið fyrir
á íslandi fyr, að svo gersamlega
hafi verið tekið fram fyrir hend-
urnar á embættismanni í hans
eigin verkahring, sem gert hefir
verið við landlækni nú,-
Hann fékk að ráða tvennu:
að drepsóttinni var slept hér á
land og
að ekkert var gert til að hefta
óðfluga útbreiðslu hennar hér í
bænum.
Síðan hefir alt sem gert hefir
verið í heilbrigðismálunum bæði
af hálfu hins opinbera og af ein-
staklingum, verið gert þvert ofan i
vilja landlæknisins.
Hvert einasta ósýkt heimili í
landinu reynir að verjast. Með því
gera þau í verkinu uppreisn gegn
landlækni. Nálega öll þjóðin áfellir
hann fyrir það sem hann hefir
gert og breytir nú þvert ofan í það
sem hann nu vill vera láta, i þeim
málum sem undir hann heyra.
Getur nokkur embættismaður
glatað meir trausti alþjóðar?
Þeirri spurningu hlýtur forsætis-
ráðherrann að spyrja sjálfan sig
— æðsti yfirmaður heilbrigðismál-
anna — þegar hann kemur heim
úr utanförinni.
Og jafnframt hinni:
Hvað á að verða um þann em-
bættismann sem svo glalar trausti
þjóðarinnar?
Þangað til forsætisráðherrann
kemur heim verður ekkert gert,
sem sé svar við þessuin spurning-
um. Þess vegna verður því slegið
á frest að ræða það nú.
t
Jón Kristjánsson
prófessor.
Hann fæddist í Hafnarfirði 22.
apríl 1885. Eru foreldrar hans bæði
á lífi, Krislján Jónsson dómstjóri
og frú Anna Þórarinsdóttir, pró-
fasts í Görðum, Böðvarssonar. Eru
þær ættir alkunnar. Hann gekk i
Reykjavíkurskóla haustið 1897 og
útskrifaðist úr honum vorið 1904
með I. einkunn. Sigldi til Khafnar,
las lög og tók lagapróf vorið 1909
sömuleiðis með I. einkunn. Var
skipaður prófessor við lagadeild
háskólans þá er hann var stofnað-
ur, og gengdi því starfi til dauða-
dags.
Hér verður ekki vikið að starfi
Jóns prófessors við háskólann, því
að um það var mér ekki sérstak-
lega kunnugt. Var það starf og
ekki aðalstarf hans. Fór hann og
ekki í felur með það, að áhugi
hans var allur annarstaðar. Gat
hann þess við mig alveg nýlega,
að hann vildi hverfa frá prófess-
orsstarfinu þegar hann gæti, og
gefa sig þá allan við þeim störf-
um öðrum sem hann hafði með
höndum.
Reynist það löngum svo, að nátt-
úran er náminu ríkari. Uppeldið í
Reykjavík, latínuskóla- og laga-
námið í 12 ár, gat ekki lcæft nið-
ur arfinn frá þingeysku bændun-
um í föðurættina.
Háskólaprófessorinn í lögum varð
brátt einhver áhugamesli, fram-
kvæmdamesti og hagsýnasti bú-
forkur í Reykjavík. Hann tók land
til ræktunar inn við Öskjuhlíð,
reisti þar íbúðarhús, fjós og hlöðu,
var þar öllurn stundum og vann
þar sjálfur að hverju sem fyrir
kom. Nú seinast seldi hann þá
eign og keypti jörð upp í Mosfells-
sveit, rak þar bú og var byrjaður
á miklum umbótum á jörðinni.
Áhugi Jóns á búskapnura var
alveg einstakur. Og þekking hans
var orðin sérlega góð um það
livernig búskapur verður rekinn
hér á landi með hagsýni. Og liann
vildi einkis láta ófreistað um að
rétta við landbúnaðinn.
Foryslan i landbúnaðarmálum,
t. d. stjórn Búnaðarfélags íslands,
og ýms önnur störf, verða að vera
i höndum manna búsettra í Reykja-
vík. Er því bændastéltinni íslenzku
hin mesta nauðsyn á því, að hér
í bænum sé gott úrval áhugasamra
manna í þeim efnum, með góðri
þekkingu, sem hægt sé að fela
ýms-af þeim störfum. Er það ekki
ofsagt, að Jón prófessor háfi verið
einn af hæfustu og líklegustu inönn-
um til þess að takast slík störf á
hendur með tíð og tíma. Var hann
þegar hann lést varastjórnarnefnd-
armaður í Búnaðarfélagi íslands.
íslenzka bændastéttin í heild sinni
hefir því rnist mikið við fráfall
hans.
Aðalstarf Jóns prófessors og það
sem lengst mun halda nafni hans
á lofti, var þó ekki húskapur hans
sjálfs, heldur starf hans, einkan-
lega síðustu árin, sem formaður í
Mjólkurfélagi Reykjavíkur.
Heíir það félag og starf Jóns i
því hlotið allómilda dóma, eins og
kunnugt er, en það er rangt.
Félagið er fyrst og fremst stofn-
að fyrir smábændurna í kring um
Reykjavík, til þess að þeir gætu
komist af. Mjólkurframleiðendum í
Reykjavík sjálfri var alls engin
þörf á félaginu. Hingað til hafa
þeir verið í þvi sér til skaða, en
einungis vegna félagsskaparins. Það
voru smábændurnir kring um bæ-
inn sem ekki gátu komist af án
félagsskaparins.
Eg álli tal við Jón lieitinn
skömmu áður en hann dó um
Mjólkurfélagið. Aðaldrætlirnir í því
sem hann sagði þá um félagið,
uin það sem hann og stjórn félags-
ins ællaði að láta félagið gera
voru þessir: Félagið er ekki búið
að gera nema, lítið af því sem það
á að gera. Annað aðal atriðið er
eftir, sem sé það að tryggja bæjar-
búum það að fá ekki annað en
góða og ósvikna vöru, að flokka
vöruna eftir gæðum og láta hana
af hendi undir slröngu eftirliti og
svo að fullnægt sé fylstu kröfuia
um hreinlæti og lieilnæmi. Þfti‘ta er
stjórn félagsins að undirbijfá.
y
Undirstaðan undir því að þetta
gæti orðíð var sú að mjólkurfram-
leiðendur væru í slíkum félags-
skap og öll mjólk á einum stað í
höndum þess félags.
ÓtaJin er önnur starfsemi félags-
ins sem eru sameiginleg innkaup
félagsmanna á fóðurbæti og síðast
á flestum nauðsynjavörum.
Stefnir félagið meira og meira
í áttina að verða fullkomlega í
sama sniði og í‘ sama anda rekið
og samvinnufélög bænda út um
land: hvorttveggja í senn kaupfé-
lag neytenda og sölufélag fram-
leiðanda. Er það öldungis víst að
félagið hefir þegar gert mikið gagn
og bætt mjög þau bágu kjör sem
smábændurnir kringum Reykjavík
áttu við að búa. Er það verk Jóns
heitins fremur en nokkurs annars.
Þetta starf Jóns prófessors var
því af hans hálfu unnið sem ó-
eigingjarnt starf, enda fékk hann
mjög litla borgun fyrir alla þá
miklu vinnu sem hann lagði á sig
fyrir félagið. Hann sá að þetta
þurfti að gera og gerði það þess
vegna. Hann hafði það að engu
þótt starfið væri misskilið og hann
yrði fyrir aðkasti af hálfu sumra
samferðamannanna.Forsjóninleyfði
honum ekki að sýna það áþreifan-
lega i verkinu að hann var líka
að vinna fyrir þá sem misskildu
starf hans.
Jón Kristjánsson bar það utan
á sér að hann var hinn mesti á-
huga og starfsmaður. Eg man ekki
til að eg sæi hann nokkurntíma
ganga hægt — væri hann einn á
ferð — hann hafði altaf svo mikið
að gera, var altaf allur við starfið
og hlifði sér hvergi. Hann var einn
þeirra manna sem alt benti til að
verða mundi einn af helztu forystu-
mönnum þjóðarinnar i verklegum
efnum og reynast á hverju sviði
hinn nýlasti og bezti drengur.
»Hér hefir látist eitt hið bezta
löíöingjar ófriðar^jóðanna.
(Niðurl.)
III. Tilhjálmur II keisari.
Nokkrum árum eftir að Vil-
hjálmur kom til ríkis, gaf ame-
ríkumaðurinn Mahan út hið fræga
rit um áhrif sjóveldis á veraldar-
söguna (Influence of Sea-Power
upon History). Þetta rit hefir verið
kallað örlagabók Vilhjálms keisara.
Við lestur bókarinnar varð Vil-
hjálmur gagntekinn af þeirri hugs-
un, að ekkert ríki gæti orðið veru-
Iega voldugt, nema það ætti öfl-
ugan herskipaflota. — »Framtíð
Þýzkalands liggur á hafinu« eru
hin frægu orð hans og tók hann
nú að vinna að því af‘ ölium
kröftum, að koma upp herskipa-
stól.
Bæði Bismarck og Moltke höfðu
verið algerlega andstæðir aukning
flotans, enda eru strendur Þj'zka-
lands að miklu leyti sjálfvarðar
fyrir árásum herskipa, vegna