Tíminn - 19.04.1919, Blaðsíða 1

Tíminn - 19.04.1919, Blaðsíða 1
TÍMINN ■að minsta kosli 80 blöð á ári, kostar 5 krónur árgangurinn. AFGMIÐSLA i Reykjavik Laugave§ lt, simi 286, át um land i Laufáti simi 91. III. ár. Reykjavík, 19. apvíl 1919. 26. blað. Byitingar. Mörgum manni er torskilin gála hversu mikinn byr rússneska bylt- ingin hefir fengið. af því að sögur þær, sem borist hafa af framferði byltingarmanna gera það ólíklegt að slíkt framferði aflaði vina og stuðningsmanna. Samt er raunin sú, að uppreistarmenn hafa meg- inhluta landsins á sínu valdi, hafa skapað öflugan her og hrakið her- sveitir bandamanna á fjölmörgum vígstöðvum. Harka og sigursæld Bolsevika á sér eitt fordæmi: Ham- farir franskra byltingarmanna 1793 —94, ógnarárið svo kallaða. Allir vissu að bandamenn ætl- nðu að senda nýjan her til Rúss- lands og kúga Bolsevika til friðar. Ekkert hefir verið tíðara umtals- efni íhaldsblaða enskra, franskra og amerískra, heldur en nauðsyn slíkrar herferðar. Samt hefir ekk- ert verið gert til að framkvæma þá hugmynd. Ástæðurnar eru vafa- laust margar. Vesturþjóðirnar eru þreyttar á ófriði og langar ekki i ný, blóði stokkin æfintýri. Allir vita af gamalli reynslu, að það er ekki áhlaupverk að taka Rússland herskildi, síst þegar þar er þjóðar- uppreist. En veigamesta ástæðan er þó sú, að bandaþjóðirnar þora ekki að treysta hersveitum sínum. I*ær eru ekki hræddar við rúss- neskt blý og púður, heldur við rússneskar hugmyndir. Að Bolse- vikar myndu heilla hug og sál vestrænu hersveitanna. Samskonar ótti neyðir suma ihaldsmenn á Vesturlöndum til að unna Þjóð- verjum mildari friðarkosta heldur en annars var gert ráð fyrir. þá uggir að ef Pjóðverjar verði fer- lega grátt leiknir, þá gerist þeir Bolsevikar, geri samband við Rússa og flýti för uppreistarinnar inn í herbúðir sigurvegaranna. Sú staðreynd, að# kunnugum mönnum þykir hætta á að alþýð- an í Þýskalandi, Frakklandi, Eng- landi og Bandaríkjunum verði hugfangin af rússnesku byUing- arkenningunum, bendir á, að mál- um hafi verið blandað í frásögn- um um Bolsevika. Það er gersam- lega óhugsandi að alþýðan i flest- um hinum elstu og mestu menn- ingarlöndum hefði ákveðna hneigð til að aðhyllast stefnu sem ekkert væri nema glæpa- og gripdeilda- trú. Gagnstæð ályktun kastaði ó- bærilegum skugga á undanfarið, óralangt starf menningarþjóðanna Til hvers hefði þá verið unnið. Saga eldri byltinga getur ef til vill brugðið nokkru ljósi yfir það mannlega í uppreistum samtiðar- innar. Hvað var byltingin franska 1789 nema krafa hinnar vaknandi borgarastéttar um það, að hún ætti að njóta almennra mannréttinda til jafns við aðalsmenn og presta ? Þá sagði einn af forkólfum borg- aranna: — Hvað er þriðja stétt? — Ekkert. — Hvað á hún að verða? — Alt. Og til þess að vinna þennan sigur var öll Norðurálfan blóði roðin. Byltingin 1830 var einskonar árétting á kröfum þriðju stéttar, og þar með hafði hún feng- ið óskum sínum framgengt. í næstu byltingu 1848 og 1871 kemur fjórða stétt, öreigarnir, í fyrsta sinn fram á sjónarsviðið með sínar kröfur: Sameignarrikið. Þeim mistekst al- gerlega í þau skifti. En síðan hefir iðnaðarframförin bæði aukið vald öreiganna og auðkýfinganna. Og Ieyndardómur Bolsevika-sigursæld- anna liggur sennilega í því, að þeirra fagnaðarboðskapur, sam- eignarrikið og hrun auðvaldsins, er fjórðu stétt jafnhugleikið nú, eins og þriðju stétt var fyrir rúmri öld síðan að hætta að vera ekkert og verða alt. Ógnarárið franska var grimdar- þrungið ský, en hvildi að eins stutta stund yfir heiminum. Vænt- anlega tekst mannkyninu og í þetta sinn að láta spretta upp úr rúst- um og blóðvaðli einhver lífvænleg fræ, þó að miklu sé fórnað til einskis. ^rossant/lntniegnr. Frá landbúnaðarráðuneytinu danska, fyrir hönd húsmannafélag- anna í Danmörku, hefir stjórnar- ráðinu borist fyrirspurn um hvort það geti komið til mála að í ár varði safnað saman hestum og þeir seldir í einu lagi beint til fé- laganna, líkt og var í fyrra. Láta félögin mikla ánægju í ljósi yfir gæðum hesta þeirra sem þau fengu þá. Það er búist við að verðið verði jafngott og í fyrra og að hægt muni vera að selja fjölda marga hesta, a. m. k. 5—6 þús- und. Vegna ýmissa erfiðleika, einkum um flutning, er það talið mjög æskilegt, ef ekki óumflýjanlegt, til þess að kostnaður verði ekki of mikill, að geta notið aðstoðar ís- lensku og dönsku stjórnarinnar. Og það væri mjög gott að geta byrjað útflutninginn sem fyrst. Auk þessara hesta handa hús- mönnunum muni verða hægt að selja töluvert af reiðhestum fyrir hátt verð. Var innflutningur þeirra ekki leyfður í fyrra vegna fóður- skorts, en nú er sú ástæða ekki lengur til. Húsmannafélögin eru mjög áfram um að kaupa beina leið, annað- hvort af stjórninni, eða frá bún- arfélaginu og kaupfélögunum. — Þetta eru góð tíðindi, en að vísu ekki óvænt, því að ekki var ann- að sennilegra. Mun mega telja það fullvíst að saman fari vilji íslenskra bænda og húsmannanna dönsku um það, að vera ekki að hleypa neinum óþörfum milliliðum upp á milli sín. Hefir það helst til lengi við- gengist að óhæfilega rnikið af sann- virði hrossanna rynni í vasa al- óþarfra milliliða. Hefir það og marga kosti aðra en þann að losna við milliliða- skattinn, að framleiðandi selji beint þeim sem notar. Það ætti að búa sem best í haginn fyrir vöruvönd- unina og þar með hækkað verð. Það er sjálfsagður hlutur að verða við óskhúsmannannadönsku, að selja þeim hrossin beint. Gafst það ágætlega í fyrra að landsstjórnin léti útflutningsnefnd fara með það mál. Hefir síðan merkur bóndi úr Húnavatnssýslu ritað um það hér í blaðið að því skipulagi yrði haldið og sýslufund- ur Skagfirðinga samþykt áskorun í sömu átt, sem og hefir birst hér í blaðinu. Það virðist því liggja alveg beint við og vera almennur vilji hrossa- eigenda, sem landsstjórnin mun hafa í hyggju að gera, að gefa út bráðabirgða heimildarlög um einka- sölu landsstjórnarinnar á hrossum til útflutnings, enda skipi hún þá nefnd til þess að reka það starf. Hún hefði runnið í aðra vasa 160 kr. uppbótin í fyrra, ef öðru- visi hefði verið um hnútana búið með hrossasöluna. í dynibilviku. ____ \ Blaðinu hefir borist eftirfarandi fyrirspurn: í Morgunbl. í dag, sé eg að stúdentar auglýsa dansleik í kvöld. Er eg sá þessa dirfsku féll mér allur ketill i eld og leyfi mér því að biðja yður, herra ritstjóri, að gefa mér upplýsingar um hvort helgidagalöggjöfin sé úr Iögum num- in, eða ef ekki svo, hvers vegna að slíkt hneyksli líðst óhengt, að danssamkomur séu leyfðar í dymbilvikunni. Ef eg man rétt stendur í helgidagslöggjöfinni að engin danssamkoma megi standa lengur en til miðnættis aðfaranótt sunnu- og helgidags. Hér virðist þess ekki vera gætt, enda mun þetta ball standa undir morgun. Hvar er annars lögregla þessarar vesælu borgar? 16/i.—’19. N. N. Tíminn hefði gert þetta mál að umtalsefni, þótt engin fyrirspurn hefði borist. Fyrirspyrjanda skjátlast, þá er hann hyggur að þessi dansleikur ríði í bága við skráð lög. Dagur er á milli. Dansleikurinn er háður á þriðjudegi í dymbilviku, en ekki á miðvikudegi, sem hefði varðað við lög. En fyrirspyrjandi hefir algerlega á réttu að standa um aðalatriði málsins. Það er höfuðhneyksli að stúd- entar háskólans skulu stofna til dansleiks i dymbilviku. Það eru óskráðlögíkristnumlönd- um að stofna ekki til slíks fagnaðar í dymbilviku. Það er skylda þeirra sem slíkum fagnaði veita forstöðu að taka það tillit til helgustu til- finninga mikils þorra manna, að dagsetja slíkan fagnað • á öðrum dögum. Það er hliðstætt dæmi að í lög- um Rómverja var enginn skráður bókstafur til um refsing við föður- morði. Þjóðfélagið rómverska gerði ekki ráð fyrir slíkum atburðum. Fyrirspurnin og ummæli ótal manna hér í bæ, bera vott um hvernig þetta hefir mælst fyrir. Vitanlega er gáleysi um að kenna, en það er ófyrirgefanlegt. Og þess er að vænta að það komi ekki fyrir aftur. — En í sambandi við þetta er fjdsta ástæða til að minnast á annað, sem mjög er að fara í vöxt hér í bænum og er orðin hin mesta óhæfa. Það er helgidagavinnan og margvísleg misnotkun helgidagsins. Vítti Guðmundur skáld Guðmunds- son það hvað eftir annað í Frétt- um í sumar, með festu og að réttu. Þótt ekki sé á það litið að sá dagur er fyrst og fremst helgaður guðsþjónustu og þeir menn sem nota hann til þess eiga skilyrðis- laust heimting á að þeir séu ekki hindraðir eða truflaðir, og þótt ekki sé á það litið að hér er breytt þvert ofan í anda helgidaga- löggjafarinnar, þótt bókstafinn megi lögum teygja í það endalausa — þá er þó á hitt að líta, að þjóðfélaginu er það tvímælalaust til hins mesta óhags að áfram sæki i þetta horfið. Það er niður- drep fyrir starfsþrek einstakling-

x

Tíminn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.