Tíminn - 10.05.1919, Blaðsíða 1

TÍMINN
að minsta kosii 80
blöð á ári, kostar 5
krónur árgangurinn.
AfGUWSU
i Re§kjamlc Laugaveg
18, simi 286, út nm
lcnd i Lanfási sirni 91.
III. ár.
Reykjavík, 10. raaí 1919.
blað.
h r

fnHarskilmálarnir.
Miðvikudaginn 7. niaí var full-
trúum í’jóðverja á friðarfundinum
birl uppkast að friðarsamningun-
um, eins og fulltrúar bandamanna
höfðu geugið frá því.
Fer hér á eftir útdráttur úr þeim,
eftir þeirn fregnum, sem hingað
hafa borist:
Samningauppkastið tekur fram
þau skilyrði, sem bandamenn og
þeirra sinnar setja af sinni hálfu
fyrir því, að þeir semji frið við
Þýskaland, og gerð eru til þess að
koma á þeim alþjóðareglum, sem
bandamenn hafa orðið ásáttir um
til þess að varna stj'rjöldum á
komandi tímurn og vera mann-
kyninu lil blessunar.
Þess vegna eru í þeim sáttmál-
inn um þjóðabandalagið, og lögin
um alþjóða verkamannalög, sem
áður hafa birst.
þýskaland á að fallast á, að upp-
hafnir sé samningarnir frá 1839,
þar sem Belgía var viðurkend hlut-
iaust ríki, og á nú að viðurkenna
drottinvald Belgíu yfir Moresnet,
í Belgíu og nokkrum hluta þess í
Þýskalandi og á þýskaland að láta
af hendi tilkall til Eupen og
Malmedy i hendur Belgíu.
Landamærin Frakklands megin
verða þau sömu sem voru 18. júlí
1870, með tilskildum réttindum í
Saar-héraði.
Frakkland fær þannig Elsass og
Lothringen.
Ekki má þýskaland hafa nein-
ar víggirðingar eða vígi á 50 km.
breiðri skák austan Rínarfljóts, né
hafa vopnað iið eða nokkurs kon-
ar tæki lil að greiða fyrir herút-
boði á því svæði, og engar her-
æfingar fremja þar.
Kolanámurnar í Saar-héraði fá
Frakkar, en nefnd, sem alþjóða-
bandalagið skipar, á að stjórna
héraðinu.
Eftir 15 ár á alþýðu-atkvæði
að skera úr um frámtíð Saar-
héraðsins.
Þýskaland viðurkennir fullkomið
sjálfstæði hins þýska hluta Aust-
urríkis, og einnig ríkis Tchekkó-
slava og landamæri þess Þýska-
landsmegin verða þar sem landa-
mæri Bælieims voru 1914.
Þýskaland Iætur af hendi við
Pólland mikinn hluta Austur-
Schlesíu og Pósen og þann liluta
Vestur-Prússlands, sem er vestan
við Weichsel.
Þýskaland afsalar i hendur stór-
velda bandamanna öllum nýlendu-
eignum sínum, ásamt öllum rétt-
indum, sem þeim fylgja.
Það afsalar sér enn fremur öll-
um réttindum og forréttindum í
Maroccó.
Þýskaland viðurkennir verndar-
vald Breta yfir Egiptalandi og af-
salar sér, frá 4. ágúst 1914, öllum
samningum, sem það hefir gert
við Egiptaland.
Þjrskaland skuldbindur sig til
þess, að láta afskiftalausa alla
samninga, sem Bretland kann að
gera um Egiptaland við önnur ríki.
Þýskaland felst á að framselja
Stórbretalandi þau réttindi, sem
Tyrkjasoldán hét því, um frjálsar
siglingar um Súes-skurðinn.
Ákvarðanir eru settar um eignir
tilheyrandi Þjóðverjum, er hafa
borgararétt i Egiptalandi, og eru
þær líkar reglum þeim, sem setlar
eru um sama efni í Maroccó og
öðrum löndum.
Ensk-egipskar vörur, sem send-
ar eru til Þýskalands, skulu sæta
sömu meðferð, sem breskar vörur.
Vígin og hafnirnar í eyjunni
Helgóland og Dúne skulu ónýtast,
og eiga Þjóðverjar að vinna að því
og bera kostnað af því.
Upp í hernaðar-skaðabætur skulu
Þjóðverjar greiða bandamönnum
einn miljarð sterlings punda í
skuldabréfum, er falli í gjalddaga
ekki síðar en 1. maí 1921, og á
fáum næstu árum fjóra miljarða
sterlingspunda. Vextir af skutdum
Þjóðverja skulu vera 5%>, og
greiðslur þær, sem ekki verða
greiddar í gulli, mega greiðast með j
öðrum verðmætum eignum, versl-
unarvörum eða verslunarréttindum
og einkaleyfum.
Þjóðverjar viðurkenni rétt banda-
manna til bóta fyrir kaupskipa-
tjón það, sem þeir hafa beðið af
völdum ófriðarins »tonn fyrir tonn«
og samþykkja að láta af liendi
við þá öll kaupskip sín 1600 smá-
lesta og stærri, helming þeirra,
sem eru milli 1000 og 1600 smá-
lestir/ og fjórða hluta ails botn-
vörpunga- og fiskiskipaflota síns.
— Enn fremur skulu Þjóðverjar
skyldir að byggja kaupskip fyrir
bandamenn i skipasmiðjum sínum,
þó ekki meira en 200 þús. smál.
á ári í næstu 5 ár, og komi fult
endurgjald fyrir..
Þjóðverjar skulu »endurreisa«
þau héruð, sem orðið hafa fyrir
spjöllum af hernaðarframkvæmd-
um, láta af hendi kvikfénað og
vélar og nauðsynlegt efni til endur-
reisnarinnar, alt þó með hæfilegu
tillili til þarfa þeirra heima fyrir.
Bæta skulu þeir að fullu hervirkin
i Löven og sldla aftur öllum hand-
ritum o. s. frv.
Þýskaland á að láta kol af hendi
við Frakkland um næslu tíu ár,
sem svarar því, sem minna vinst
úr frönskum námum, vegna skemda
á þeim, og á að leyfa Frökkum,
ítölum og Belgum mikla kolatöku.
í hafnarborgum Þýskalands skulu
vera svæði handa öðrum þjóðum
til frjálsrar verslunar og viðskifta
án tillits til þjóðernis. Þýskaland
á að leyfa í löndum sínum frjálsa
flulninga á farangri manna og
varningi, frá löndum bandamanna
og leigja Tchekkó-Slövum svæði
í höfnum Hamborgar og Stettin.
Ivilarskurðurinn skal vera opinn
öllum kaup- og herskipum allra
þjóða, sem eru í ófriði við Þýska-
land.
Til tryggingar þvi, að sáttmál-
inn verði lialdinn, og honum full-
nægt, halda bandamenn landinu
fyrir vestan Rín og brúarstöðvun-
um fyrir austan hana í 15 ár, og
hafa þar her. Ef skilmálarnir verða
samviskulega uppfyltir, láta banda-
menn löndin af hendi smátt og
smátt, og ef þeir verða uppfyltir
að fullu og öllu á skemri tíma en
15 árum skulu bandamenn þegar
í stað verða á brott með her
sinn úr þýskum Iöndum. Þjóð-
verjar eiga að bera kostnað allan
af setuliðinu.
Samningarnir ganga í gildi í öll-
um alriðum gagnvart hverri ein-
stakri þjóð, þegar þeir hafa verið
samþyktir.
Sýslumannaíeilan
í ýtrnessýsln.
Um nokkur undanfarin ár hefir
verið allmikil óánægja i Árnessýslu
út af ýmsum atriðum í sambandi
við ineðferð sýslumannsembættisins
og réttarfars í héraðinu. Einn af
siðari þáttum þess máls er það,
er sýslunefndin sagði af sér nú
nýverið, og munu þó varla öll
kurl komin til grafar enn. Mál
þetta er töluvert flókið, og kemur
fleirum við en Ánesingum, því að
margir þeir ágallar, sem mest þyk-
ir kveða að austanfjalls, eru lik-
legir til að leiða til svipaðra vand-
kvæða í öðrum héruðum. Og ef
þjóðin skilurtil fulls Árnesingamál-
in þá er hún að fróðari um réttar-
farið í landinu yfirleilt, og veit að
víðar þarf hendi til að taka áður
en viðunanlega er ráðið fram úr
um stjórnarfar héraðanna.
Það er upphaf þessara mála, að
á síðustu árum, sem Sigurður
Fréttaburdur.
llitstjóri Ísaí'oldar, staddur í
Danraörku, segir fréttir
firá íslandi.
I.
í danska blaðinu »Faaborg Avis«,
frá 10. mars síðastl., standa þau
ummæli eftir Ólaf Björnsson, rit-
stjóra ísafoldar, sem hér fara á
eftir í þýðingu.
Getur hann þess fyrst hvernig
»spánska veikin« barst til lands-
ins, liversu margir veiktust og dóu
og segir því næst:
»En eitt varð mönnum þar
Ijóst, og það var það, að koní-
akkið var eina björgin og guði
sé loj jgrir að Igfsalarnir átlu það.
Hugsið yður, hvílík skelfing, ef
hinir a’.stu bannmenn liefðu unnið
sigur, þeir er á sinni tið börðusl
fyrir því, að jafnvel lyfjabúðirnar
mættu ekki hafa áfengi, lil þess
að lála af hendi eftir lyfseðli lœkn-
is. Lœknarnir á íslandi, já jafn-
vel þeir af þeim sem eru argástir
bann-œsingamenn, eru þess öld-
ungis fullvissir, að hefði svo verið
komið, þá hefði miklu, miklu
fleira jólk farist i sóitinni.
Pað vildi nú svo vel til, að
einmitt á þessum liœltulega iima,
áttu lyfsalarnir töluverðar birgðir
af fyrsla flokks lconíakki. Var það
tilviljun ein, það gai alveg eins
ÓJafsson í Kallaðarnesi var sýslu-
maður Árnesinga lók að bóla á
hættulegu braski og fjárprangi í
sýslunni. Stóðu að því nokkrir
Reykvíkingar, sem sumpart fluttu
búferlum austur og sumpart ráku
»zdm< sína frá höfuðstaðnum. Urðu
aðkomumenn þessir brátt harla
óvinsælir austanfjals og þótlu hinir
mestu vágestir. Byrjaði með komu
þeirra hin saunarlega Sturlungaöld
í sýslunni, sífeld málaferli og róst-
ur. Skal fátt um þau mál sagt að
sinni nema það eitt, að braskara-
hópur þessi naut minni virðinga
en unt er að gefa ókunuugum
hugmynd um, nema með löngum
frásögnum.
Sig. Ólafsson liafði gegnt em-
bætti sínu með rausn og skörungs-
skap í fornurn stíl. Hann var
hvers inanns liugljúíi í héraðinu,
þar til Reykvikingar þessir komu
til sögunnar. Þótti honum mein-
mikið uð þeirra framferði, og með
því að hann var þá hniginn að
aldri, lél hann af sýslunni, ef til
vill lítið eitl fyr heldur en annars
myndi.