Tíminn - 15.05.1919, Blaðsíða 4

128
TIMINN
-
aðarsamt einstaklingnum — og
mörgum of vaxið -t- að sækja
skólavist í fjarlægt hérað, þá er
öllum kunnugt um það hvilíkt
menningarafl góðir skólar eru í
sínu héraði. Það er svo alkunnugt,
að um það þarf ekki að ræða.
Enda er sjón sögu ríkari hve
landshlutarnir keppa fast um, að
fá skólastofnanir i sín héruð. —
Norðlendingar hafa um langan
aldur verið best settir i þessu efni.
Þeir hafa nú gagnfræða-, bænda-
og kvennaskóla. Austfirðingar hafa
nú ný-verið fengið fullkominn al-
þýðuskóla. Sunnlendingar standa
öllum landshlutum betur að vígi
með að notfæra sér Reykjavikur-
skólana, og hafa auk þess ýmsa
fleiri skóla (Hvanneyrar, Hvítár-
bakka, Fíensborgar) suma mjög
góða.
Vestfirðingar eru einir afskiftir.
Er nú lími kominn til þess, að
unna þeim fulls jafnréttis í þessu
máli.
Síðari árin hefir dofnað j'fir
gagnfræðaskóla-hugm}’ndinni, en
öðrum skóla-hugmyndum skotið
upp. — Tel eg það réttmætt, því
gagnfræðaskólarnir munu nú búnir
að Iifa sitt fegursta. Sérskólar ýmsir,
svo og unglingaskólar hafa útrýmt
þörfinni fyrir íleiri skóia af því tagi.
En kröfum Vestfirðinga um skóla-
stofnanir, verður haldið vakandi
þrátt fyrir það. Þeir þurfa nú að
fá: góðan sjófrœðisskóla á Isafirði
og lýðháskólann að Núpi aukinn.
Það lætur að líkindum, að jafn-
mikill útvegsbær og ísafjörður er
orðinn, þarf að eiga vel upplýsta
sjómannastétt. Bátarnir gerast þar
æ stærri, og útgerð öll dýrari með
ári hverju. Þótt þingið færi að
rýmka um réttindi smá-skipstjóra-
prófsmanna, vegna þess að allur
þorri vélbáta er nú orðinn yfir
30 lestir, og meira prófs skipstjórar
eigi fyrri hlut til að gerast slcip-
fyrir fimra hundruð árum. Og enn
í dag er sú stofnun bóiverk aftur-
haldsins og þröngsjmisins. — En
frjálslyndi og rannsóknarandi er
smitandi og guðfræðistofnun Mú-
hameðsmanna er nú ekki ósnortin
af því, fremur en aðrar. Kóraninn
og erfikenningarnar eru nú seltar
undir sömu smásjá rannsóknar-
innar og biblían og trúargreinar
kristinna manna. Það er óséð hver
endi verður á þeim rannsóknum.
En það er ekki óhugsandi, að
Múhameðsmenn eigi eftir að eign-
ast, og það áður en Iangt líður,
sinn Lúter og þá byltingu, sem
slíkum manni }'rði samfara. Og
sú bjdting myndi hefjast á Egypta-
lsndi.
Afli. Alstaðar fréltist um góðan
afla. Hafa þilslcipin aldrei veitt
betur en nú. Þilskipið Valljr hefir
t. d. fengið meiri afla en nokkurt
þilskip hefir áður fengið, sem sé
102 þús. á vertíðinni.
stjórar á þeim, þá er það vitan-
lega nej’ðarúrræði. Sama og menta-
skóla-stúdentum væri veitt réttindi
til prestsembætta eða sýslumanna,
vegna þess, að nógu inargir guð-
fræðingar eða lögfræðingar væri
eigi fyrir hendi.
Sumir munu ef til vill ætla, að
ísfirsku skipstjóraefnin gætu sótt
stýrimannaskólann í Reykjavík.
En sú leið er seinfarin. Skólinn er
nú svo eftirsóttur, að eigi nánda-
nærri allir komast þar að. Hann
fullnægir lítið meira, en þörfum
Sunnlendinga. Auk þess fer oft svo,
að þeir sem sækja þennan skóla
úr öðrum landsfjórðungum ilengj-
asl syðra, fá þar síðan fasta skip-
stjórastöðu og koma ekki í átt-
hagana aflur. En með þvi móti
skapasl aldrei svo mentuð sjó-
mannastétt á Vestfjörðum, sem vera
þarf. — Enn fremur er það vitan-
legt, að slikir skólar ná til fleiri
en nemenda sinna, hafa mentandi
áhrif á sjómannastéttina í héraði
sinu j’fir höfuð.
Þetta mál hlýtur því að verða
áhugamál allra Vestfirðinga.
Þá er aukning lýðskólans að Núpi.
Þar hefir nú i rúman áratug verið
haldið uppi skóla, sem kunnugt er.
Al-kunnugt er, að skólinn hefir á
sér ágætisorð, það sem hann nær.
En hann er of lítill, að húsrúmi
og kenslukröftum. Þar er þegar
mikill stofn að skóla, sem má og
á, að endurbæta og fullkomna. —
Er engin von til þess, að vel mentir
kennarar fáist til lengdar, til að
sinna kensluslörfum, þar sem alt
verður að sitja við frumbýlings-
baslið.
Það sem gera þarf er fyrst og
fremst þetta. VestQarða-sýsiurnar
þrjár (Barðastranda-, ísafjarðar-
og Stranda) verða hvor í sínu lagi,
að leggja skólanum fjárstj’rk þann
er þær megna, til þess að þær
geti öðrum fremur talið hann sinn
skóla.
Landssjóðs-styrkurinn verður að
sjálfsögðu að aukast svo, að fjár-
skortur kyrki ekki nauðsjmlegar
umbætur. Hitt er aftur vafamál,
Ijvort einstakur maður á að reka |
skólann, eður sýslurnar og lands-
sjóður í sameiningu. Meðan þess
góðkunna manns, sem nú rekur
skólann og meðkennara hans njTt-
ur við, mun rekstur skólans best
kominn í þeirra höndum. En Vest-
firðingum verður að skiljasl það,
að hann orkar einn ekki, að lialda
skólanum uppi. Þeim verður að
vera aukning skólans sameiginlegt
áhugamál. Er raunalegt til þess
að vita, ef sá góði %rundvöllur,
sem þarna er Iagður, verður að
engu i framtíðinni, eins og svo oft
hefir átt sér stað um skóla vora,
sem liafa króknað út af fyrir tóm-
læti þeirra, er njóta áttu ávaxta
þeirra. Engum vafa er það undir-
orpið, að Vestfirðingum er meiri
þörf á slíkum skóla, en þótt þeir
fengju einhvern yfirborðs-fróðleiks-
skóla í einhvern kaupstaða sinna.
— Vekjandi þjóðlegir unglinga-
skólar verða í framtiðinni besti
varnargarðurinn fyrir miður holl-
•um útlendum áhrifum, og öflug-
asta stoð þjóðernisins.
Sérskólarnir koma á eftir. Þessir
leggja fylsta og besta grundvöllinn.
Þessar tvær skólastofnanir, sem
nefndar hafa verið, ættu að vinna
í samræmi að aukinni menning
Vestfirðinga.
Önnur býr mennina undir að
etja betur kappi við náttúröflin.
Hin tendrar eld, máls og menn-
ingar.
Þær fullnægja bæði sveita og
sjávarmönnum, þvi Vestfirðingar
eru hvorttveggja.
Þegar þessir skólar eru komnir
á fastan rekspöl vilja Vestfirðingar
teljast vel settir i fræðslumálum.
Vestfirðingur.
Kréttir.
Tíðin heíir verið afbragðs góð
það sem af er þessari viku, eru
tún nú sem óðast að byrja að
grænka hér um slóðir.
I
Sbipaferðir. S t e r 1 i n g kom frá
útlöndum og norðan um land 11.
þ. m. og flutti fjölda farþega. —
Lagarfoss kom frá Vesturheimi
sama dag. — B o t n i a er væntan-
leg um helgina og G u 11 f o s s er
sömuleiðis á leiðinni.
Skipaúrekstur. Vestan Jökuis
rákust tveir mótorbátar á nýlega,
Ulfur, úr Reykjavík, og ísfirskur
bátur.
Laskaðist ísfirski báturinn svo, að
lllfur varð að draga hann hingað.
Útiiutningsnofnd auglýsir nú til
sölu innanlands töluvert af blaut-
um saltfiski sem hún hefir ekki
fengið viðunandi boð í frá útlönd-
um.
Slysför. Vigfús Jósefsson skip-
stjóri á »Rán« fanst örendur í
sjónum við liöfnina 12. þ. m.
Látin er 11. þ. m. frú Kristín
Blöndal, ekkja Lárusar sýslumanns
á Kornsá. Hún lést á Hvannej'ri
við Siglufjörð hjá dóttur sinni,
konu séra Bjarna Þorsteinssonar.
Þjófnaður. Unglingspillur á 16.
ári hefir orðið uppvís að því og
játað að hafa stolið 800 kr. úr
bankabók annars manns. Fénu
hafði hann einkum eitt í bifreiða-
akstur og á kaffihúsum.
70 biíreiðar. Svo segja kunnugir
að alls munu koma til landsins í
vor um, eða a. m. k. 70 nýjar bif-
reiðar.
„Flenging. flenging“
sagði klukkan á Grenihlíð við
Þorbjörn forðum. Það var hörm-
ungar tilhugsun. —
»Flenging, flenging«, sagði klukk-
an nýlega við einn ritstjórann hér
í bænum. Hann hlej’pti einum
Baldvin Einarsson
silít.ví;! asmiðnr.
Laugaveg 67. Reykjavik. Sími:648 A.
Hauðíjármark
Geirs Benedibtssonar, Hólma-
boti í Hraunlirepp í Mýrasýslu,
er: Blaðstýft aftan hr. og sýlt v.
Drengur
getur fengið að læra skraddaraiðn
^ hjá
Guðmundi Bjarnasyni
hlæðskera.
Aðalstræti 6. Reybjavíb.
Smáskrijtir Varlans
færej’skt tímarit, kemur út árlega í
9 heftum. Flytur sögur, kvæði og
ýmsan fjölbreyttan fróðleik. Kostar
hér á landi 3 krónur árgangurinn.
Zingakrossnr
færeyskt vikublað, blað sjálfstæðis-
mannanna. Kostar hér á landi 6
krónur árgangurinn.
Ritstjóri Timans tekur á móti
pöntunum hvors tveggja ritsins og
annast útsending.
Bækur og ritföug1
kaupa menn í
Bókaverzlun
Sigfúsar Eymundssonar
andbanningnum að í blaði sínu,
án þess húsbóndinn vissi nokkuð af.
í næsta blaði kom kröftug grein
á móti frá húsbóndanum, og fleng-
ingin var sú, meðal annars, að í
enda greinarinnar þakkaði hús-
bóndinn ritstjóranum fyrir það,
með hve mikilli velvild hann hefði
tekið við greininni! — »Flenging,
flenging«, syngur klukkan enn yfir
ritstjóranum. Nú hefir hann gefið
þeim ummælunum rúm um fossa-
málið, sem hann fær áreiðanlega
bágt fyrir, þá er húsbóndinn kein-
ur heim.
Kálfur ú undan kú.
Nýlega var mikill tvíveðrungur
í »Visi«. í aðalblaðinu er sagt frá
þeirri frétt, að »Tíminn« hafi birt
og látið bera út um bæinn álit
minni hluta fossanefndar. En í auka-
blaðinu — kálfinum — sem fj’lgdi,
stendur löng skammaklausa yfir
því, að »Tíminn« skuli ekki hafa
staðið við orð sin og birt álitið.
Verður af því ráðinn sá lærdómur,
að stundum fæðist kálfur á undan
kú. —
Ritstjóri:
Tryggyi i*órhall880u
Laufási. Síini 91.
Prentsmiðjan Gutenberg,