Tíminn - 10.07.1919, Síða 3

V
TlMINN
Raflýsing fyrir kaupstaði.
Við tökum að okkur að gera mælingar á vatni, áætla
og byggja rafstöðvar fyrir kaupstaði, hvort heldur með
vatns- eða mótor-afli.
Sé ekki um vatnsafl að ræða, mælum við með
Diesel-mótorum, sem eru olíusparastir allra olíuvéla.
Skrifið eftir tilboðum og upplýsingum, sem veitast
öllum ókeypis.
Ilí. Hafmagnsfél. Xliti & Ljós
8ími 176B. Vonarstræti 8. I*<3stlxólf 383.
nra, sem þeir eru dræmir á að
selja eða láta ekki nema til sinna
vildarvina. Sykurverslunin erþannig
á þessum tveim mánuðum komin
í það horf, að mikill skortur er á
vörunni, skiftingin ófullkomin og
ranglát. Verðið hækkað frá því
sem áður var. Og þó virðast allar
likur til að framtíðin geymi meiri
ókjör í skauti bæði um verðlag
og fleira.
Blaðið Vísir hefir nýlega birt
grein um sykurleysið. En í stað
þess að játa ósigur sinn, því að
ósigur hinnar frjálsu kaupmanna-
samkepni er rothögg á kenningar
þær, sem blaðið hefir flutt á und-
anförnum árum, snýr það öllu
við. Kennir landssversluninni um
alt sykurbaslið, eftir að hún var
búin að sleppa tökunum á þessari
vörutegund.
Framkoma Vísis í þessu máli
er óafsakanleg. Það má skilja það,
að ritstjórinn var gramur yfir að
sjá veruleikann gera að engu allar
hans bollaleggingar. En sú gremja
ætti að koma niður á vinum hans,
milliliðunum. f*eim hafði mistekist.
Lofið um dugnað þeirra við inn-
kaup og skiftingu á þessari vöru-
tegund höfðu verið staðlausir staf-
ir. í öndverðu stríðinu hafði líka
verið dýr og lítill sykur — meðan
kaupmenn voru einir um hituna.
Til að tá sykur fyrir 1 kr., var
stundum heimtað að kaupandinn
tæki aðra vöru um leið fyrir 5—10
kr. Þetta var að nota sér neyðina.
Almenningur möglaði. Lands-
stjórnin tók í taumana, verslaði
með sykur það sem eftir var af
stríðstímanum, og heilt missiri eftir
að vopnahlé er samið. En frammi-
staða kaupmanna er ekki meiri en
það, að síðan þeir fengu »frelsið«
hefir öll sykurverslunin komist í
megnustu ógöngur. Það vill meiraað
segja svo til, að landsverslunin er
enn þá aðal bjargvcettarinn í þessu
þess að jafna niður gjöldum til
bygginga og viðhalds vegum. Væri
rétt að auka fremur sn rýra það
fjárhald héraðanna, og breyta
gjaldagrundvellinum.
Áður en eg varpa fram ákveðn-
um tillögum um þessi efni, vil eg
láta þess getið, að komið getur til
mála, að taka einstöku vegarspotta
inn á gildandi akvegalög í þeim
tilgangi, að rétta hlut þeirra hér-
aða, sem fremur hafa farið á mis
við akvega fjárveitingar undanfarin
ár, og jafna þannig aðstöðu þeirra
við hin, svo að allir landshlutar
standi jafnara að vigi með að taka
vegamálin á nýjum grundvelli. Eg
nefni t. d. N.-Þingeyjarsýslu og
Vopnafjarðarhérað í N.-Múlasýslu.
Annars ætti að fara gætilega í
þessar sakir, en skifta sem fyrst
um grundvöll með nýjum laga-
ákvæðum í þá átt, sem nú skal
drepið á.
í ílestum héruðum, þar sem ak-
vegir eru komnir, hafa augu manna
opnast fyrir gildi þeirra og notum,
og áhuginn stórum aukist fyrir
því að halda þeim áfram, upp eftir
máli. Hún er að hlaupa undir
baggann, og skifta sykri milli
þeirra héraða, sem verst eru leik-
in af »frelsi« milliliðanna. Skal
nánar vikið að því síðar.
Frá alþingi.
Forsetakosningar fóru fram í
þinginu 1. þ. m., og sat þar alt
við sama og í fyrra, en þessar
kosningar eru einskonar mæli-
kvarði flokkanna innbyrðis.
Forseti sameinaðs þings er Jóh.
Jóhannesson en Magnús Torfason
varaforseti. Skrifarar þar Þorleifur
Jónsson og Sig. Stefánsson.
Forseti neðri deildar ÓlafurBriem,
en varaíorsetar Magnús Guðmunds-
son og Bjarni Jónsson frá Vogi.
Skrifarar í Nd. Þorsteinn Jónsson
og Gísli Sveinsson.
Forseti efri deildar Guðmundur
Björnsson landlæknir, varaforsetar
Karl Einarsson og Guðm. Ólafs-
héruðunum, og byggja hliðarvegi
út í einstakar sveitir frá aðal ak-
brautinni. Sýslusjóðir og sveitar-
félög hafa víða lagt mikið á sig,
til að koma þannig upp vel ak-
færum sýsluvegum; en getan er af
skornum skamti og vegunum mið-
ar hægt áfram. Víða eru bygðir
stultir vegarspottar á ári, án þess
að vera fullgerðir, svo þegar næst
er bætt við, eru þeir orðnir troðn-
ir og skemdir af umferð. Með
þessu lagi eða réttara sagt ólagi,
er peningum eilt að óþörfu, pen-
ingum, sem koma mundu að full-
um notum, ef landssjóður veitir
ríflega fé á móti héruðunum, til
að fullgera vegina. — Eg gat
þess að sú aðferð væri hollust og
drýgst til fjárframlaga í vegamál-
unum, að sveitaféiög og héruð
hefðu hvöt og jafnvel skyldu lil að
leggja sjálf á sig gjöld, t. d. í eitt
skifli fyrir öll um nokkurra ára
bil, til að lúka vegi bjá sér. Hitt
er engu síður nauðsynlegt, að
landssjóður geti þá orðið þeim
samtaka, og lagt fram fé á móti.
Framlajgsskyldu landssjóðs á að
son frá Ási. Skrifarar: Hjörtur
Snorrason og Eggert Pálsson.
Auk fastra nefnda, sem þingið
kýs, verða nú kosnar þrjár nefndir:
í stjórnarskrármálið, launamálið
og fossamálið.
Þingstörfin eru í þann veginn
að komast á rekspöl og ^nefndir
að taka tii starfa.
„Kærleiksheimiiið14.
í neðri deild Alþingis hafa tvær
frómlyndar heiðurspersónur stofn-
sett hjúskap og heimili, fóstur-
landinu og »kvart-miljóninni« til
verndar og eflingar. Til þeirra hafa
ráðist í vinnumensku nokkur ágæt
hjú, enda lítur vel út með bú-
hokrið.
Húsbóndinn á þessu heimili er
Einar Arnórsson hinn fallni engill
langsara, sem haft hefir á undan-
gengnum þingum mannaforráð yfir
tveim sálum. Heimulegur lærisveinn
Einars hefir verið Magnús Guð-
mundsson. Hann hefir fyr reynt
ákveða með lögum, en auk þess
ætti hann að veita héruðum lán
með löngum afborgunarfresti, til
að greiða fyrir vegunum. í reglu-
gerðum til sýslunefnda ætti að
setja ákvarðanir um framlagsskyldu
sýslu- og sveitar-fétaga, þó svo að
þeim sé heimilt að þoka til hlut-
fallinu.
Hér í Þingeyjarsýslu hefir sú
aðalregla haldist um nokkur ár,
að sýslusjóður leggur fram s/e
kosnaðar til sýsluvega, en hlutað-
eigandi sveitarfélag */5- betla hlut-
fall virðist heppilegra en að út-
gjöldin skiftist til helminga á þessa
aðilja, Sýslan hefir jafnan meira
svigrúm til að jafna niður gjöld-
um, en t: d. fátækt sveitarfélag.
Landssjóður ætti svo að leggja
fram fé að hálfu, móti sveit og
héraði, til þessara akfæru vega,
sem bygðir verða eftir sveitum, út
frá aðal akveginum. Vegamálastjóri
landsins ætti með aðstoð oddvita
hlutaðeigandi sýsunefndar að gæta
þess, að vegalagningin sé vel og
lögformlega af hendi leyst. Hann
á að skipa verkstjóra, er ræður
227
að villa á sér heimildir með því,
að þykjast vera framsóknarmaður,
en gekk þó aldrei í þann flokk.
Nú er hann kominn heim til föður-
húsanna.
Á næsta bæ við Einar bónda
var ein prýðileg ungfreyja, nefnd
B. Kr. Hún hafði tvo liúskarla,
Jón á Hvanná og Sigurð Vigur-
klerk. Nú í vetur bar svo til á
einu »vatnsráns-ballinu«, að þau
Einar og B. Kr. feldu hugi saman
og ákváðu, að lifa í ást og ein-
drægni það sem eftir er æfinnar.
Nú hafa þær óskir orðið að veru-
leika og hafa þau »bláa bók«
undir koddanum, sem foriíkunar-
merki. »Kærleiksheimili« þeirra er
orðið ein af stoðum Alþingis.
Þykir dásamlegt að horfa á heim-
ilishættina á bænum þeim ofan af
pöllunum. Bóndinn og húsfreyjan
skína eins og tvær stjörnur. Frum-
getinn sönur þeirra í pólitískum
reifum er Gísli Sveinsson, yndi
og eftirlæti móður sinnar. Vigur-
klerkur syngur dag út og dag inn
fegurstu versin í afturhaldsgrall-
aranum. Jón á Hvanná hirðir
fjósið en Magnús Pétursson dreg-
ur fóðurbæti að heimilinu.
Meðan landið á slík heimili,
þarf enginn að vera kviðandi um
fullveldið.
Aheyrandi.
Norðmenn hafa gert konsúl sinn
hér að aðalkonsúl (generalkonsul),
og stendur hann þá í beinu sam-
bandi við utanríkisstjórn Norð-
manna, en ekki aðalkonsúl þeirra
í Danmörku eins og áður.
Lík Aall-Hansens fanst á floti
hér í hafnarmynninu 25. f. mán.,
en hann druknaði í febrúar í vetur.
Það var flutt til Noregs með
Kora.
verkamenn í samráði við oddvita
sýslunefndar. Vegamálastjóri sér
um að fengin verði hels'tu verk-
færi til vinnunnar.
Ásamt því að leggja til, að lands-
sjóður kosti að helmingi akvegi
eftir héruðum, tel eg sanngjarnast
og hyggilegast, að allar brýr í sam-
bandi við þá — aðrar en ræsi —
séu reistar á landssjóðskostnað, og
undir stjórn vegamálastjórans, er
annast efniskaup og annað, er til
þarf. Fjárframlag landssjóðstil þess-
ara akvega, skiftist að nokkru
leyti eftir því, hvar vegirnir koma
að mestum notum. Að sjálfsögðu
verður gætt jafnaðar í úthlutuninni.
— Auk þessara samgöngubóta í
héruðunum, sem nú hefir verið
gerð grein fyrir, liggur annað víð-
tækt hlutverk fyrir landssjóði í
vegamálum; það eru samböndin
yfir heiðar, og fjallvegir milli hér-
aða — aðalþjóðvegirnir. Það hefir
lítið verið unnið að samstæðum
vegum, að eins brúaðar verstu tor-
færurnar. Um það er engum blöð-
um að fletta, að þá á landssjóður
einn að leggja. Það er töluvert